Changes
/* Երգ տասնչորսերորդ։ Խաբեություն Արամազդի դեմ */
== Երգ տասնչորսերորդ։ Խաբեություն Արամազդի դեմ ==
<poem style='margin:0ex 5ex'>
{{տող|1}}Լըսեց Նեստորն աղմուկն այդ մեծ, որ խըմում էր վըրանի մեջ,
Ու դառնալով Ասկլեպյանին՝ այս սըրաթև խոսքերն ասաց.
«Ո՞ւր է վախճանն այս բոլորի, ասա՛, դյուցազըն Մաքավոն,
Քանի գընաց ուժեղացավ քաջամարտիկ կըռվողների
Գոռում-գոչյունն ահեղաձայն մեր գեղատախտ նավերի մոտ։
Բայց դեռ նըստիր դու, բարեկամ, և կազդուրիր քեզ գինիով,
Մինչև որ ջուր կըտաքացնի գեղեցկածամ Հեկամեդեն,
Կըլըվանա արնաթաթավ քո վերքը խոր, իսկ ես գընամ
Դեպ դիտանոց, որ ամեն բան տեսնեմ աչքով իմ սեփական»։
{{տող|10}}Այսպես ասաց և իր որդու՝ ձիամարտիկ Թրասիմեդի
Արվեստակերտ վահանն առավ, որ շողշողում էր վրանում.
Զի Թրասիմեդն իր հոր վահանն էր վերցըրել և գընացել։
Առավ ապա նիզակ մի մեծ պըղընձասայր սուր սըլաքով
Եվ վըրանից դուրս եկավ նա ու սոսկալի պատկերտեսավ։—
Տըրոյացոց կողմից բոլոր աքայեցիք հալածական
Խուճապահար և ահաբեկ ու կործանված պարիսպ ու դուռ։
Ինչպես երբ որ կոհակներով մըթագնում է ծովը անծայր,
Որ նըշան է, թե ի մոտո գոռ փոթորիկ է պայթելու,
Բայց տակավին չի տատանվում այս ու այն կողմ, հանդարտ է դեռ,
{{տող|20}}Մինչև իջնի Արամազդից երկարաշունչ բուռըն մի հողմ,
Այսպես ծըփում էր ծերունու սիրտն այդ պահին երկընտրանքով
Արագաձի դանայեցոց բանա՞կն երթա, թե՞ ազգապետ
Ագամեմնոն Ատրիդի մոտ, և Նեստորը վերջինն ընտրեց,
Որտեղ նըրանք մարտընչելով ջարդում էին մեկ-մյուսին,
Եվ շաչում էր նըրանց մարմնի շուրջը պատած պըղինձը կուռ
Երկայնաբուն նիզակների և սըրերի հարվածներից։
Դյուցասընունդ թագավորներ՝ Ագամեմնոնը Ատրիդյան,
Դիոմեդեսն ու Ոդիսևսն, որոնք խոցված էին պղնձով,
Նավերից դուրս ելած իրենց՝ ծեր Նեստորին հանդիպեցին։
{{տող|30}}Նըրանք նավերն իրենց հեռու էին քաշել պատերազմից,
Ճերմակ ծովի ափի վըրա. առաջինները՝ հարթավայր,
Որտեղ պատվարն էր կառուցված, զի ծովափը թեպետև լայն՝
Անկարող էր տեղավորել ողջ նավատորմն իրեն վըրա,
Եվ զորքն անձուկ տարածության վըրա պիտի նեղվեր սատիկ։
Դըրա համար շարել էին բոլոր նավերը կարգ առ կարգ
Երկայնաձիգ ափի վըրա՝ հըրվանդանից մինչ հըրվանդան:
Եվ արդ, նըրանք կամենալով ռազմաճակատն հետազոտել,
Գընում էին տըխուր սրտով, հենված իրենց նիզակներին:
Նեստորն այդտեղ հանկարծակի հանդիպելով արքաներին,
{{տող|40}}Նրանց սաստիկ վախ պատճառեց՝ դող հանելով սիրտը նըրանց:
Մոտենալով վեհ ծերունուն Ատրիդ արքան բացականչեց.
«Նեստոր՛, ծերըդ աստվածային, աքայեցոց՝ պարծանքըդ մեծ,
Ո՞ւմ թողիր դու արյունահեղ պատերազմն ու եկար այստեղ:
Վախենում եմ, որ միգուցե Հեկտորն ասածն իր կատարի,
Այն, որ տըրոյանց ատյանի մեջ նա ըսպառնաց հոխորտաբար,
Թե նա պիտի ետ չըդառնա նավատորմից դեպի Իլիոն,
Չայրած նավերն արգիացոց և չըսպանած մեզ բոլորիս:
Այսպես էր նա ճամարտակում, և կատարվում է խոսքն ահա։
Ու աստվածներ, ահա և մյուս պըղընձազեն աքայեցիք
{{տող|50}}Աքիլլեսի պես իմ հանդեպ քեն պահելով իրենց սըրտում՝
Չեն կամենում կըռվի մըտնել նավատորմի հետին կողմից»։
Եվ գերենյան Նեստոր ասպետն այսպես ասաց Ատրիդեսին,
«Ճիշտ որ բոլորն այդպես եղավ, և մինչև իսկ որոտագոչ
Ինքն Արամազդն անկարող է բանն ուրիշ կերպ տընօրինել:
Քարուքանդվեց պատվարն ահա, որի վըրա հույս ունեինք,
Թե կըլինի պաշտպան ամուր՝ մեր նավերի ու մեզ համար։
Տըրոյացիք նավերի մոտ մարտ են մըղում համառորեն,
Եվ չի կարող մարդ իմանա, որքան էլ որ ուշք դընի,
Թե ո՞ր կողմից են խուճապում աքայեցիք տագնապալից.
{{տող|60}}Կոտորվում են, ու երկինքն է հասնում նըրանց գոռոցն ահեղ։
Բայց մենք խորհենք, բարեկամներ, թե վերջն ինչպե՞ս պիտի լինի,
Խելքով գուցե մի բան անենք, կըռվի մըտեք չեմ ասում ձեզ,
Որովհետև վիրավորին պատերազմել չի կարելի»։
Նըրան այսպես պատասխանեց Ագամեմնոն արանց արքան,
«Քանզի, Նեստոր, տըրոյացիք կըռվում են այժմ նավերի ոտ,
Եվ չօգնեցին մեզ ոչ փոսը, ոչ էլ պարիսպն ամրակառույց,
Որոնց վըրա այնքան քըրտինք և աշխատանք թափեցինք մենք,
Հույս դընելով նըրանց վըրա պաշտպանության իբր ապավեն,
Անտարակույս Արամազդի կամքն է ուրեմն, որ աքայանքս
{{տող|70}}Անփառունակ մահով կորչենք այստեղ՝ հեռու մեր Արգոսից:
Մի ժամանակ դանայեցոց զորավիգ էր Զևսը սիրով,
Այնինչ հիմա, տեսնում եմ, որ երջանկափառ աստվածներին
Հավասար փառք է ընծայում տըրոյացոց՝ մեզ մոռացած։
Բայց լըսեցեք իմ խոսքը դուք և համաձայն եղեք ինձ հետ,
Եկեք ծովին ամենից մոտ ցամաք քաշված նավերը մեր
Քըշենք բոլորն այժըմևեթ ու գըցենք ծով աստվածային
Եվ խարըսխենք այնտեղ ամուր, մինչև որ գա գիշերն անմահ,
Ապա, եթե չըխանգարեն մեզ տըրոյանք, այնուհետև
Մընացած ողջ նավերն էլ մենք ծով կըհանենք ամբողջապես,
{{տող|80}}Զի չարիքից փախչելն երբեք ամոթալի չէ գիշերով,
Լավ է փախչել, փըրկվել չարից, քան թե նըրա ձեռքը ընկնել»:
Խեթ նայելով նըրան այսպես ասաց Ոդիսը հանճարեղ.
«Այդ ի՞նչ խոսք էր, ո՛վ Ատրիդես, որ դուրս թռավ քո բերանից.
Թըշվառական, երանի թե լինեիր դու հրամանատար
Վատ բանակի, և ոչ թե մեզ, որnնg տըվեց մեծն Արամազդ
Մինչև վերջը տանել բոլոր պատերազմները դըժընդակ՝
Երիտասարդ տարիներից մինչև խորին մեր ծերություն,
Մինչև ամենքս էլ ըսպառվենք ու վերջանանք բոլորովին։
Այսպես ուրեմն ուզում ես դու թողնե՞լ տրոյանց ոստանը մեծ,
{{տող|90}}Որի համար շատ տարիներ տառապում ենք բյուր ցավերով։
Լըռի՛ր, թող այդ խոսքըդ ուրիշ աքայեցու ականջ չընկնի,
Որպիսի խոսք իր բերանից դուրս չէր հանի և ոչ մի մարդ,
Որ խելամիտ խոսել գիտե, և որ մական ունի ձեռքին,
Ժողովրդի պետ է և զորք ունի անթիվ իր ետևից:
Պարսավում եմ քեզ, Ատրիդե՛ս, այդ անխորհուրդ խոսքիդ համար,
Որ հըրաման ել տալիս դու ռազմի ահեղ այս աղմուկում
Ծովը ձըգել գեղեցկատախտ նավերը մեր, որ այդպիսով
Է՛լ ավելի գոհացում տաս տըրոյացոց գոռոզության,
Որոնք իրենց անտարակույս արդեն հաղթող են համարում,
{{տող|100}}Եվ վիճակվի մեզ չարաչար ոչընչացումն ամենաժանտ:
Նավերն հենց որ ծովը հանվեն, էլ չեն կըռվի աքայեցիք,
Եվ փախուստից բացի ուրիշ բանի մասին չեն մըտածի,
Խորհուրդդ այնժամ, ո՛վ ազգապետ, աղետաբեր կըլինի խիստ»։
Սգամեմնոն արքան այնժամ նըրան այսպես պատասխանեց.
«Ո՛վ Ոդիսևս, դու խոցեցիր սիրտըս քո խիստ կըշտամբանքով,
Սակայն ես չեմ հըրամայում, որ հակառակ իրենց կամքին
Ծովը ձըգեն աքայեցիք նավերն իրենց գեղեցկատախտ
Արդ, թող որ տա մի այլ խորհուրդ ավելի լավ, ով էլ լինի,
Երիտասարդ թե ալևոր, և ես սիրով կընդունեմ այն»։
{{տող|110}}Այն ժամանակ այսպես խոսեց Դիոմեդեսն ահեղագոռ
«Այդ մարդն այստեղ, ձեր մեջն է հենց, և փընտրելու կարիք չըկա,
Եթե միայն դուք ցանկանաք ականջ դընել նըրա խոսքին.
Եվ թող ոչ ոք չարհամարհի խոսքըս՝ վըրաս բարկանալով
Այն պատճառով, որ ես ձեր մեջ կըրտսերագույնն եմ տարիքով,
Բայց պարծենում եմ քաջազուն մի հոր զավակ լինելուս մեջ,
Դյուցազնական Տիդեոսի, որի շիրիմն է Թեբեում:
Պորթեոսը երեք որդի ծընեց, երեքն էլ անվանի,
Որ ապրեցին Պլևրոնում ու բարձրադիր Կալիդոնում,
Ադրիոսն ու Մելասը քաջ և երրորդը Ինևս ասպետն՝
{{տող|120}}Հորըս հայրը, որ մյուսներին գերազանցում էր քաջությամբ:
Սա բընակվեց այնտեղ, իսկ հայրըս Արգոսում աքսորական,
Արամզդի և մյուս բոլոր աստվածների կամքո՛վ անշուշտ:
Ագրեսիոսի աղջիկներից մեկին այնտեղ կին առավ նա,
Եվ ապրում էր մի ճոխ տան մեջ, ուներ արտեր ցորենաբեր,
Դըրախտ-այգի ու խաշների բալում հոտեր ըստվարաթիվ,
Եվ տեգի մեջ գերազանցում էր բովանդակ աքայեցոց:
Այս բոլորը ծանոթ են ձեզ,և գիտեք, որ ճիշտ եմ ասում,
Ուստի և արդ ինձ վեհերոտ ու վատազգի համարելով՝
Մի մերժեք դուք խոսքըս արդար և իմ խորհուրդը խելացի:
{{տող|130}}Եկեք, թեպետև վիրավոր՝ գընանք դեպի գուպարը գոռ
Եվ մեզ հեռու պահելով միշտ նիզակներից ու նետերից,
Որպեսզի հին վերքի վըրա մի նոր վերք էլ չավելացնենք,
Խըրախուսենք ուրիշներին, որոնք առաջ այնպես խիզախ,
Սակայն հիմա չեն կամենում կըռիվ մըղել թըշնամու դեմ»։
Այսպես ասաց, նըրանք սիրով ընդունեցին խոսքը նըրա
Եվ գընացին՝ իրենց գըլուխ ունենայով Ատրիդեսին։
Պոսեյդոնը՝ երկրադըղորդ արքան հըզոր տեսավ նըրանց
Եվ ծերունու կերպարանքով մոտենալով Ատրիդեսին,
Բըռնեց նըրա աջ ձեռքը նա և հորդորիչ խոսքեր ասաց.
{{տող|140}}«Ո՛վ Ատրիդես, այժըմ արդեն ցընծում է սիրտն Աքիլլեսի,
Տեսնելով ջարդն աքայեցոց և փախուստը խուճապահար,
Որովհետև չունի իր մեջ նույնիսկ փոքր-ինչ ըզգոնություն:
Բայց նա այդպես պիտի կորչի ու վերջանա աստվածահար:
Սակայն քո դեմ զայրացած չեն աստվածները գերերջանիկ,
Եվ շատ շուտով տըրոյացոց պետերն իրենց բանակներով
Պիտ մըրըրկեն դաշտը փոշով, և դու պիտի տեսնես նըրանց
Փախուստն անարգ դեպի ոստան՝ վըրաններից ու նավերից»։
Այս ասելով գոռաց ուժգին ու դեպ ռազմի դաշտը վազեց.
Եվ ինչպիսի ահագնագոռ աղմուկ ահեղ ու աղաղակ,
{{տող|150}}Որ կըհանեն պատերազմում ամենատաք կըռվի ժամին
Ինը կամ տաս հազար մարդիկ երբ միատեղ գոռան մեկեն՝
Այդպիսի մեծ գոռոց էր, որ հանեց արքան երկրատատան,
Ու ներշընչեց յուրաքանչյուր քաջամարտիկ աքայեցու
Անվերջ, անդուլ մարտընչելու համար նոր ուժ ու նոր կորավ:
Իսկ ոսկեգահ Հերան նրստած Ոլիմպոսի վեհ բարձունքում
Նայեց ներքև և ճանաչեց իր եղբորն ու տագերն իսկույն,
Որ օգնում էր աշխուժորեն, օժանդակում արգիացոց
Փառապարգև պատերազմում, ու ողջ հոգով ուրախացավ:
Աստվածուհին տեսավ նաև Արամազդին՝ իր ատելուն,
{{տող|160}}Նըստած բարձըր, աղբյուրաշատ Իդա լեռան վեհ գագաթին։
Ու միտք արավ աչեղ Հերան, թե ի՞նչ ձևով կարողանա
Ասպարակիր Արամազդի միտքը խաբել, հըրապուրել,
Եվ այս միջոցն ամենալավն ու խելացին թըվաց նըրան։-
Հագնի բոլոր զարդերն իր ճոխ ու վեր կենա գընա Իդա,
Գուցե ցանկա Զևսը իր հետ պառկել այնտեղ ու սեր անել,
Եվ թափելով նըրա վըրա հանգըստավետ քաղցըր մի քուն՝
Նըրա ըզգաստ, արթուն մըտքին թըմբիր բերի առժամանակ։
Վըճռեց Հերան ու վեր կացավ գընաց սենյակն իր վեհաշուք,
Որը շինեց իր Հեփեստոս որդին ճարտար ու բազմարվեստ.
{{տող|170}}Շեմքին դըրեց նա հաստապինդ դըռներ՝ գաղտնի փականքներով,
Որ չէր կարող իրենից զատ բանալ ուրիշ ոչ մի աստված։
Հերան այնտեղ մըտավ հապճեպ, փակեց դըռներն իր ետևից,
Նախ ամբրոսով անապական մաքրեց մարմին նիր տենչալի,
Ապա օծվեց աստվածային պարարտ յուղով անուշաբույր,
Որի շարժելն Արամազդի պըղընձահիմն ապարանքում
Լըցնում էր ողջ երկինք-երկիրն անուշ հոտով զըվարթարար։
Չըքնաղ մարմինն օծելուց ետ, սանրելով իր մազերը ճոխ՝
Խոպոպիկներ հյուսեց գողտրիկ՝ վայելչագեղ իր մատներով
Աստվածային և հոտավետ անմահական իր գըլխի շուրջ։
{{տող|180}}Հագավ խըլան անուշահոտ, որը գործեց նըրա համար
Աթենասը ճարտարվեստ ու զարդարեց ժանյակներով,
Եվ լանջագեղ կուրծքը պընդեց նա ճարմանդով ոսկեղեն,
Հարյուրծոպյան գեղապաճույճ գոտին կապեց շըքեղ մեջքին
Եվ գեղածակ ականջների բըլթակներից կախեց գինդեր
Արվեստակերտ, եռակընյա, շընորհաշուք ու շողշողուն,
Գրցեց գըլխին վեհ դիցուհին շըղարշանուրբ շըքեղ մի քող
Դեռ նոր հյուսված, ճաճանչափայլ արեգակի պես, ըսպիտակ
Կապեց ոտքի ջինջ թաթերին պերճապաճույճ մույկեր մի զույգ:
Եվ երբ այսպես պըճնեց նա իր մարմինն ամեն զարդարանքով
{{տող|190}}Առագաստից դուրս թըռավ շուտ ու կանչելով մոտն Աստղիկին,
Աստվածներից ծածուկ՝ այսպես ասաց քընքուշ այդ դիցուհուն.
«Կանե՞ս արդյոք դու ինձ համար, սիրուն դըստրիկ, ինչ որ ասեմ,
Թե՞ զըլանաս կատարելու, բարկանալով դու ինձ վըրա,
Զի դու տրոյանց և զորավիգ, իսկ ես ինքըս՝ աքայեցոց»:
Եվ դուստրը մեծ Արամազդի՝ Աստղիկն այսպես պատասխանեց.
«Ո՛վ մեծարո աստվածուհի, Հերա՚, դուստրըդ մեծ Զըրվանի,
Հայտնի՛ր միտքըդ, քո խոսքը ես կըկատարեմ սիրահոժար,
Եթե միայն կարողանամ և կատարելն կարելի է»։
Եվ խորամանկ, պատկառելի Հերան այսպես ասաց նըրան
{{տող|200}}«Տուր ինձ հիմա սերն ու տարփանք ամենահաղթ, որոնցով դու
Նըվաճում ես բոլոր մարդկանց, ինչպես նաև աստվածներին,
Գընում եմ ես հեռու, մինչև ծայրը երկրի ամենաբեր՝
Անմահների հայր Օվկիանին և Տեթիսին այցելության,
Որոնք սիրով ինձ սընեցին ու հոգ տարան իրենց տան մեջ
Վերցընելով ինձ Ռեայից, երբ գոռոզ Զևսը Զըրվանին
Գըցեց երկրի և անբերրի ծովի խորքերը անհատակ:
Տեսության եմ գընում նըրանց ու վերջ տալու դեռ անավարտ
Նրանց միջև ծագած վեճին, զի վաղուց է, որ գըժտըված՝
Բաժանված են մընում սիրուց և անկողնուց ամուսնական։
{{տող|210}}Պառակտումը այդպես մի հեղ բույն է դըրել նըրանց սըրտում,
Եվ եթե ես կարողանամ նըրանց սըրտերն ողոքելով
Նըրանց նորից դարձնել դեպի անկողինը ամուսնական՝
Պիտի մընամ նըրանց համար միշտ սիրելի և մեծարգո»։
Եվ ժըպտասեր Աստղիկն այսպես պատասխանեց աստվածուհուն.
«Խոսքըդ մերժել ես չեմ կարող, և օրենք չէ առհասարակ,
Որովհետև նընջում ես դու ամենազոր Զևսի գըրկում»։
Այս ասելով նա իր կըրծքից քանդեց գոտին ասեղնագործ
Նըկարագեղ ու նըրբահյուս, ուր հեշտանքներն են համորեն,
Այնտեղ են սերն ու տարփանքը ու շըշուկներն ամուսնական,
{{տող|220}}Կիրքը կիզիչ, որ իմաստուն մարդկանց խելքն է տանում անգամ,
Հանձնեց գոտին այդ՝ Հերային և այս խոսքերն ասաց նըրան.
«Ահա՛ գոտին իմ նըկարեն, առ ծոցըդ դիր, չըքնա՛ղ Հերա,
Որ ամեն բան ունի իր մեջ. չեմ կարծում որ դու այնտեղից
Ոլիմպ դառնաս՝ չըկատարած այն ինչ որ ինքդ ես մըտածում»։
Այսպես ասաց, և սըրտախինդ ժըպտաց Հերան լուսածըղի,
Եվ ժըպտալով՝ կամարն առավ ու դըրեց ծոցն անմիջապես:
Աստղիկը՝ դուստրն Արամազդի, ապարանքն իր գընաց ընդփույթ:
Հերան թողեց Ոլիմպոսի կատարն ու վար սըլանալով
Անցավ արագ Պիերիան ու Եմաթյան հանգըստավետ,
{{տող|230}}Եվ ձիավոր թըրակացոց ձյունապըսակ վես լեռների
Գագաթներից, առանց գողտրիկ ոտքերն երկրին կըպցընելու,
Ցած իջնելով Աթոս լեռից՝ իջավ ծովը կոհակավետ
Եվ Թոասի աստվածային Լեմնոս քաղաքն եկավ հասավ
Ու հանդիպեց Քընին այնտեղ, մահվան եղբորը հարազատ
Եվ բըռնելով նըրա ձեռքից՝ տըվեց անունն, այսպես ասաց.
«Քո՛ւն, թագավոր դու համորեն աստվածների ու ողջ մարդկանց,
Լըսեցիր ինձ դու մի անգամ, խընդրեմ, լըսիր նաև հիմա,
Եվ ես քեզնից ընդհավիտյան շընորհակալ պիտի լինեմ։
Թարթիչների տակ թըմրեցրու զվարթ աչքերն Արամազդի
{{տող|240}}Այն ժամանակ, երբ սիրատարփ պառկեմ նըրա գըրկի մեջ ես:
Որպես պարգև կըտամ ես քեզ ոսկյա մի գահ հավերժ անեղծ,
Որ նըկարիչ կաղ իմ որդին Հեփեստոսն է պատրաստելու
Ճարտարապես և պատվանդան պիտի դընի ոտների մոտ,
Որի վրրա պիտ հանգչեցնես մաքուր ոտքերդ խընջույքներում»։
Եվ Քունն անուշ ու քընքշաձայն նըրան այսպես պատասխանեց,
«Վըսեմաշուք աստվածուհի, մեծ Զըրվանի դուստրըդ, Հերա,
Ուրիշ ամեն աստըծու ես կարողանում եմ քընացնել,
Քընացնում եմ նույնիսկ ջըրերն հորձանահոս Օվկիան գետի,
Որը ծընող հայր է բոլոր արարածոց առհասարակ,
{{տող|250}}Սակայն երբե՛ք ես Զըրվանյան Արամազդին չեմ մոտենա,
Եվ թըմբիր չեմ բերի վըրան առանց նըրա հըրամանի։
Ես մի անգամ քեզ լըսելուս համար արդեն խելքի եկա,
Այդ այն օրն էր, երբ մեծափառ որդին հըզոր Արամազդի
Տրոյանց քաղաքն ավերելով՝ նավով մեկնեց Իլիոնից:
Ես քընացրի միտքը արթուն ասպարակիր Արամազդի
Քաղցր ու հեշտին մի թըմրությամբ, մինչ դու սըրտիդ մեջ, խորամանկ
Երկնում էիր դավադրաբար Հերակլեսի դեմ նենգություն։
Բարձրացնելով ահեղաշունչ հողմ ու մըրրիկ ծովի վըրա,
Տայար նըրան ու հանեցիր Կովը շրքեղ ու շինանիստ,
{{տող|260}}Հեռու բոլոր ընկերներից. իսկ Արամազդն արթնանալով՝
Տակնուվըրա արավ ամբողջ Ռլիմպոսն ու աստվածներին,
Եվ մյուս բոլոր աստվածներից ավելի ի՛նձ էր հետամուտ։
Բըռնելուվ ինձ կընետեր նա ծովը անտակ անտարակույս,
Եթե հանկարծ վըրա հասած անմահ Գիշերն ինձ չազատեր,
Որ տիրողն է բոլոր մարդկանց ու համորեն աստվածներին։
Ես Գիշերի գիրկը ընկա. Զևսը թեպետև զայրացած,
Բայց ակնածեց սուր Գիշերին դըժընդակ գործ կատարելուց:
Եվ արդ, դարձյա՛լ անկարելին ես պահանջում դու ինձանից»։
Կըրկին անգամ աչեղ Հերան նըրան այսպես պատասխանեց.
{{տող|270}}«Իզո՛ւր ես, Քուն, մըտաբերում դու այդ բաներն ու վախենում։
Ի՞նչ ես կարծում, մըտածում ես, որ Արամազդն ահեղագոչ
Այն աստիճան պաշտպան լինի տըրոյացոց, որ բարկանա՞,
Ինչպես որ նա հույժ բարկացավ իր Հերակլես որդու համար:
Շընորհներից մանկագույնին քեզ որպես կին պիտի տամ ես,
Գեղաչըքնաղ Պասիթեեն քեզ ամուսին պիտի կոչվի,
Որին այնպես գիշեր ու զօր կարոտագին տենչում ես դու»։
Ասաց, և Քունն ուրախացած նըրան այսպես պատասխանեց.
«Երդվի՛ր հապա Ստիքիական անդըրժելի ջըրերով արդ,
Քո մեկ ձեռքով բըռնած երկիրն ամենաբեր և մյուսով
{{տող|280}}Լուսածիծաղ ծովը, որ մեզ վըկա լինեն Զըրվանի շուրջ
Եղող բոլոր աստվածները, թե պիտի տաս ինձ կընության
Շընորհներից մանկագույնին՝ Պասիթեին ամենագեղ,
Որին այնպես գիշեր ու զօր տենչում եմ ես հուր տարփանքով»։
Այսպես ասաց, լըսեց Հերա լուսածըղի աստվածուհին,
Երդվեց նըրա ուզածի պես, իբրև վըկա կանչելով ողջ
Ստորերկրյա աստվածներին, որոնք Տիտան են հորջորջվում։
Եվ երբ երդումն իր ավարտեց, նըրանք թողին անմիջապես
Իմբրոս, Լեմնոս քաղաքները և գընացին միգով պատված
Եվ բյուրակնյա Իդայի մոտ, որ մայրն է ողջ գազանների,
{{տող|290}}Լեկտովն հասան արագապես, ապա ծովից ցամաք ելած
Գընում էին, և անտառի ծառերն ամեն բարձրակատար
Սըփռում էին սոսափն իրենց նըրանց թեթև ոտների տակ:
Ու կանգ առավ Քունը այնտեղ, որ չերևա Արամազդին:
Իդա լեռան վըրա այնժամ կար եղևնի մի բարձրաբուն,
Որի ճյուղերն երկայնուղեշ մինչև երկինք էին հասնում.
Ելավ նըստեց նըրա վըրա, սաղարթախիտ ճյուղերի մեջ
Թաքնվելով այն քաջաձայն թըռչունի պես, որին բոլոր
Դիք Բըվիճակ են անվանում, մահկանացու մարդիկ՝ Կասկամ:
Իսկ աչագեղ Հերան հապճեպ ելավ կատարն ամենաբերձ՝
{{տող|300}}Գարգարոնը, և Արամազդն անպրոպային տեսավ նըրան:
Տեսավ թե չէ, սերը գերեց նըրա ըզգոն միտքն ու հոգին,
Ինչպես այնօր, երբ երկուսով, ծընողներից իրենց թաքուն
Աոաջին հեղ իրար գըրկած նույն անկողնի մեջ միացան:
Եվ ընդառաջ գալով կընոջն՝ աստվածահայրն այսպես ասաց.
«Հերա՛, ինչո՞ւ Ոլիմպոսից ելել ես դու եկել այստեղ,
Որ էս գընում, կառք էլ չունես և նըժույգներ, որ նըստեիր»:
Եվ նենգ սըրտով վեհապատիվ Հերան այսպես ասաց նըրան.
«Գնում եմ ես արգասավոր Երկրի ծայրը այցելության
Ատվածների հայր Օվկիանին և Տիթեսին աստվածամայր,
{{տող|310}}Որոնք սիրով ինձ սընեցին իմ մանկության տարիներում։
Տեսության եմ գընում նըրանց ու վերջ տալու դեռ անավարտ
Նըրանց միջև եղած վեճին, զի վաղուց է, որ գըժտըված՝
Բաժանված են մընում սիրուց և անկողնուց ամուսնական,
Պառակտումը մըտել նըրանց սիրտը և էլ դուրս չի գալիս:
Թողի ձիերըս բյուրակնյա Իդա լեռան ըստորոտում,
Որոնք պիտի ինձ թըռցընեն, տանեն ծովով ու ցամաքով։
Ոլիմպոսից եկա այստեղ, որ այդ մասին ասեմ ես քեզ,
Որովհետև վըրաս հետո կարող էիր դու բարկանալ,
Եթե առանց քեզ ասելու վեր կենայի ու գընայի»։
{{տող|320}}Եվ Արամազդն ամպրոպային նըրան այսպես պատասխանեց.
«Հետո կերթաս Օվկիանն, Հերա՛, իսկ այժմ արի պառկենք այստեղ
Ու վայելենք սերը անուշ, քանզի ոչ մի աստվածուհու
Եվ երկրային ոչ մի կընոջ սերը այնպես ինձ չըվառեց,
Չըողողեց կուրծքըս երբեք, չընըվաճեց հոգին իմ վես՝
Ո՛չ Իքսիոնի կինը, որին ցանկանալով մըտամի օր,
Որը ծընեց Պիրիթոսին աստվածների պես իմաստուն,
Ո՛չ գեղեցկոտըն Դանայեն՝ Ակրիեսի դուստրը չըքնաղ,
Որը ծնեց Պերսեոսին՝ բոլոր մարդկանց մեջ անվանի.
Ո՛չ մեծանուն և հըռչակված Փինիքսի դուստրը մանկամարդ,
{{տող|330}}Որ Մինովսին ծընեց և պերճ Ռադամանդին աստվածակերպ.
Ո՛չ Սեմելեն, ո՛չ Ալկմենեն, որոնց մըտա Թեբեի մեջ.
Եվ Ալկմենեն աշխարհ բերեց Հերակլեսին ուժգընասիրտ,
Իսկ Սեմելեն՝ Դիոնիսին- ի խընդություն մահկանացոց.
Ո՛չ Դեմեդրեն գեղագանգուր, շըքեղ բամբիշն ու գերափառ
Լետովնը վեհ, և ոչ մեկին չեմ ցանկացել երբևիցե,
Եվ ոչ էլ քեզ մի այլ անգամ՝ այնպիսի վառ, կիզիչ կըրքով,
Ինչպես որ արդ քե՛զ եմ տենչում բըռընկված հուր մի ցանկությամբ»։
Եվ խորամանկ ու մեծարգո Հերան այսպես ասաց Զևսին.
«Սարսափելի՛ դու Զըրվանյան, այդ ի՞նչպիսի խոսք ես ասում։
{{տող|340}}Ինչպե՞ս ես դու ուզում պառկել ինձ հետ և սեր անել այստեղ՝
Իդա լեռան այս բարձունքում, ուր ամեն բան ակներև է։
Աստվածներից մեկը հանկարծ եթե այստեղ մեզ նըկատի
Գըրկած իրար ու տեղնուտեղ լուր տա բոլոր աստվածներին,
Այն ժամանակ, քավ լիցի թե, վեր կենալով այդ անկողնից
Ապարանքըդ վերադառնամ, գի խայտառակ բան է սաստիկ:
Սակայն եթե դու իսկապես ցանկանում ես պառկել ինձ հետ,
Առագաստի սենյակ ունես, որ Հեփեստոս որդիդ շինեց
Եվ հաստապինդ դըռներ դըրավ շեմքի վըրա. գընանք այնտեղ
Զուգավորվենք իրար գըրկած, եթե իրոք տարփում ես ինձ»։
{{տող|350}}Եվ Արամազդն ամպրոպային նըրան այսպես պատասխանեց.
«Մի՛ վախենար, Հերա՛, ոչ ոք աստվածներից ու մարդկանցից
Մեզ չի՛ կարող տեսնել այստեղ, ոսկյա ամպով մի անթափանց
Այնպես պիտի ծածկեմ ես քեզ, որ արևն էլ մեզ չըտեսնի,
Որի շողերն ամենուրեք թափանցում են արագապես»։
Այսպես ասաց և Զըրվանի որդին գըրկեց իր ամուսնուն.
Եվ նըրանց տակ ծընեց երկիրն աստվածեղեն ծաղկաբույսեր,
Եղջերառվույտ ցողաթաթավ, քըրքում, հորուտ նըրբաթերթիկ,
Որոնք նըրանց պահում էին երկրից վերև, եթերի մեջ։
Այնտեղ նըրանց մեջ պառկեցին, պատված ամպով մի ոսկեղեն,
{{տող|360}}Որ ցողում էր նըրանց վըրա գրվարթարար շաղ շիթ առ շիթ։
Նընջում էր Հայրն այսպես խաղաղ` Գարգարոնում բարձրակատար,
Հեշտապարգև քաղցըր քընով և գըրկապինդ իր կընոջ հետ:
Իսկ Քունն անուշ սուրաց դեպի նավատորմիղն աքայեցոց
Լուր տանելու Երկրասասան աշխարհակալ թագավորին.
Եվ կանգնելով նըրա կողքին այս սըրաթև խոսքերն ասաց.
«Օ՛ն, Պոսեյդոն, շուտ օգնության հասիր բոլոր դանայեցոց,
Եվ տուր փոքր-ինչ հաջողություն, քանի Զևսը քընած է դեռ:
Թափել եմ ես նըրա վըրա քաղցըր թըմբիր մի քընաբեր,
Եվ գըրկապինդ Հերայի հետ քուն է մըտել Գարգարոնում»։
{{տող|370}}Այսպես ասաց ու սըլացավ դեպ մյուս մարդիկ ազնըվաշուք,
Հորդորելով Պոսեյդոնին սատարելու աքայեցոց,
Որ սըլացավ հըսկայաքայլ դեպի շարքերն առաջամարտ
Ու խըրախույս կարդաց նըրանց սըրաթըռիչ այս խոսքերով.
«Արգիացի՛ք, թողնե՞նք դարձյալ, որ Պրիամյան Հեկտորն հաղթի,
Եվ տիրանամմեր նավերին ու վաստակի փառք ու պարծանք։
Հեկտորն այդպես խըրոխտում է, որովհետև Աքիլլը քաջ
Քինով լըցված մըխում է դեռ անգործ նըստած նավերի մոտ.
Սակայն նըրա օգնությանը մենք այնքան էլ չենք կարոտի,
Եթե թիկունք կանգնենք իրար ու կըռվի մեջ իրար օգնենք:
{{տող|380}}Լըսեք, ինչ որ ասում եմ ձեզ, և անսացեք իմ ասածին.
Բանակի մեջ եղած ընտիր վահանները մենք վերցընենք,
Ու ծածկենք մեր գըլուխները փայլակնացայտ կորդակներով
Եվ առնելով երկայնաբուն մեկ-մեկ նիզակ գըրոհ գործենք:
Կառաջնորդեմ ես ինքըս ձեզ, և չեմ կարծում, թե Պրիամյան
Հեկտորը մեզ կարողանա դիմադրել ողջ իր զորությամբ:
Հիմա, ով որ քաջ է, սակայն փոքըր վահան ունի ուսին,
Թուլասըրտին թող որ տա այն, և ինքն առնի հուժկու վահան»։
Այսպես ասաց, ու բոլորը հավան եղան այդ խորհըրդին։
Եվ անհապաղ, թագավորներն իրենք թեպետև վիրավոր՝
{{տող|390}}Տիդյանը քաջ և Ոդիսևսն, Ագամեմնոն արանց արքան
Գործի անցան եռանդագին ու շըրջելով գընդից ի գունդ
Փոխանակել էին տալիս արիսական զենքերն իրար:
Հագնում էր քաջն ընտիր զենքեր, վատը տալիս էր տըկարին։
Եվ երբ փայլուն պըղինձներով շուրջպատեցին մարմինն իրենց
Առաջ անցան միահամուռ, և տանում էր նըրանց ահեղ
Պոսեյդոնը՝ ձեռքում բըռնած երկար մի սուր սարսափելի,
Որը, սակայն, թույլ չէր տըրվում գործածելու պատերազմում,
Այլ սոսկ սարսափ էր տարածում, ըստիպելով ետ ընկըրկել:
Մյուս կողմից էլ Հեկտորն էր վեհ կարգավորում տըրոյացոց:
{{տող|400}}Եվ երկուսով արծարծեցին այնտեղ մի գոռ ճակատամարտ-
Պոսեյդոնը կապուտավարս և Հեկտորը խարտիշահեր
Մեկը տըրոյանց, մյուսն աքայանց մարտահրավեր և զորավիգ:
Եռում էր ծովն արգիական վըրանների, նավերի շուրջ.
Ու բախվեցին նըրանք իրար ամբոխասաստ աղաղակով:
Երբե՛ք այնպես չեն շառաչում ալիքները դեպի ցամաք
Բորեասի շընչով քըշված անդընդախոր ծովի վըրա.
Երբե՛ք այնպես չի ճարճատում բոցաբորբոք կըրակը բարկ,
Երբ հըրդեհվում է ծառախիտ անտառը թավ լեռնալանջին.
Երբե՛ք այնպես չի մըռընչում հողմը իր ողջ մոլեգնությամբ
{{տող|410}}Երկայնավարս կաղնիների ըստվերախիտ անտառի մեջ,
Ինչսես աղմուկն ահագնալուր՝ աքայեցոց և տըրոյանց,
Երբ գոռալով որոտաձայն իրար վըրա հարձակվեցին։
Շըքեղաճոխ Հեկտորը նախ նետեց նիզակն իր Այաքսին,
Որ կանգնած էր նըրա դիմաց, և հարվածը չըվըրիպեց,
Զարկեց կըրծքի ճիշտ այնտեղին, ուր գոտիներ կային երկու՝
Մեկն հաստաբեստ իր վահանի, մյուսը սըրինն արծաթագամ,
Որոնք նըրա մարմինը գիրգ պահպանեցին այդ հարվածից:
Ու զայրացավ Հեկտորը խիստ, որ տեգն իզուր թըռավ ձեռքից,
Եվ սարսափած ետ ընկըրկեց, Այաքսն այնժամ առավ մի քար,
{{տող|420}}Այն քարերից, որ նավերին մույթ ու նեցուկ էին դընում
Եվ գըլորում կըռվողների ոտքի առաջ որպես արգելք։
Այդ քարերից մեկը առավ, տարավ բերավ ու շըպըրտեց:
Քարը գընաց հըսկայական հոլի նըման պըտըտվելով
Եվ վահանի շուրթից դիպավ պարանոցին մոտիկ՝ կըրծքին։
Ինչպես որ հայր Արամազդի շանթի զարկից՝ արմատախիլ
Կընկնի կաղնին՝ անտանելի ծըծըմբահոտ արձակելով,
Եվ չի կարող այդ պատկերը տեսնող մարդու սիրտը տոկալ,
Զի ահավոր է բարկաճայթ կայծակն ահեղ Արամազդի, —
Այդպես իսկույն փոշեթավալ գետին ընկավ Հեկտորը քաջ:
{{տող|430}}Նիզակը դուրս թըռավ ձեռքից, ընկան վահան և սաղավարտ,
Եվ մեծաձայն շառաչեցին պըղընձազարդ զենքերն իր շուրջ:
Ահագնագոչ աղաղակով գըրոհեցին աքայեցիք,
Կամենալով քաշ տալ քաջին և իրենց հետ տանել նըրան,
Տեղալով սուր սըլաքների և նետերի տեղատարափ:
Սակայն ոչ ոք չըկարեցավ նետահարել և կամ խոցել
Դյուցազունին, որովհետև շուրջպատեցին նըրան իսկույն
Պուլիդամասն ու Էնիասն, Ագենորը աստվածատիպ
Եվ լիկացոց պետ Սարպեդոնն ու Գլավկոսն ըսքանչելի.
Եվ այլ քաջեր չըթողեցին նըրան անտեր ու անպաշտպան,
{{տող|440}}Այլ ասպարներն առաջ բըռնած՝ պաշտպանեցին իրենց քաջին։
Վերցընելով ձեռքի վըրա՝ ընկերները տարան նըրան,
Դուրս հանեցին կըռվի վայրից և ձիերին հասցընելով
Կառքը դըրին ու դառնապես հեծեծելով տարան ոստան:
Բայց երբ հասան հորձանահոս Քըսանթոսին գեղավըտակ,
Որին ծընեց Զևսը անմահ, տըրոյացիք այն ժամանակ
Քաջին կառքից ցած առնելով, ջուր ցանեցին նըրա վըրա։
Ուշքը վըրան եկավ իսկույն, բացեց աչքերն ու նայեց շուրջ,
Ու ծընկների վըրա չոքած՝ փըսխեց արյուն սևաթորմի
Եվ թիկունքի վըրա նորից գըլորվելով՝ գետին ընկավ։
{{տող|450}}Իջավ գիշեր մի սևաթույր և աչքերը ծածկեց նըրա,
Կըրծքին իջած հարվածն ուժգին այրում էր դեռ սիրտը քաջի։
Արգիացիք, երբ Հեկտորի հեռանալը տեսան, իսկույն
Տըրոյացոց վըրա ընկան մարտ մըղելով ամեհորեն:
Նախ, բոլորից առաջ ընկած, ոստնեց Այաքսը Ոյիլյան
Եվ սուր տեգով վիրավորեց Ենոփսյան քաջ Սատնիոսին,
Որին ծընեց հավերժահարս Նեիսն անբիծ Սատնիոսի
Ջըրերի մոտ՝ հըղիացած այնտեղ Ենոփս տավարածից։
Ոյիլյանը նիզակազեն մոտիկ գալով Սատնիոսին՝
Զարկեց նըրա սընակուշտին, և նա մեջքի վըրա ընկավ,
{{տող|460}}Եվ նըրա շուրջ բորբոքվեցին կատաղի մարտ մի երկուստեք։
Պուլիդամասը Պանթոյան վըրեժխընդիր ոգով վառված՝
Երկար աշտեն իր ճոճելով զարկեց որդուն Արեյլիկի՝
Պրոթենորին, և աջ ուսը ծակեց անցավ տեգը սուրսայր,
Եվ նա գետին տապալվելով՝ ագուռներով հողը չանգռեց։
Պուլիդամասն իր հաղթությամբ խըրոխտացած՝ գոչեց ուժգին.
«Ես չեմ կարծում, թե մեծասիրտ Պանթոյանիս հուժկու բազկից
Արձակված սուր սըլաքն իզուր և ընդունայն անցած լինի,
Այլ անկասկած մի աքայիկ իր մարմնի մեջ այն ընդունեց,
Որին որպես ցուպի հենված՝ պիտի դըժոխքն իջնի շուտով»:
{{տող|470}}Այսպես ասաց, և խըրոխտանքն այդ ցավեցրեց աքայեցոց,
Եվ մանավանդ Տելամոնյան Այաքսի սիրտը փոթորկեց,
Որովհետն Պրոթենորն ընկավ նըրա ոտների մոտ։
Պուլիդամասն ընկըրկելու վըրա էր, որ Այաքսն ուժգին
Նետեց աշտեն իր շողշողուն, բայց ոստյունով մի շեղակի
Պուլիդամասն իրեն փըրկեց օրհասաբեր այդ հարվածից,
Որն ընդունեց Արքիլոքոս Անտենորյանն արիասիրտ,
Քանզի վերուստ աստվածները նըրան էին մահ սահմանել։
Զարկեց նըրա վերջին ողին, որ զոդում է գլուխն ու վիզն,
Ու կըտրելով ջըղերը զույգ սըրունքներից ու ծընկներից
{{տող|480}}Ավելի շուտ՝ թավալգըլոր, նըրա գըլուխն ընկավ գետին։
Եվ իր հերթին հոխորտալով՝ այսպես ասաց Այաքսը քաջ,
«Լավ մըտիկ տուր, Պուլիդամաս, և ճըշմարիտն ասա դու ինձ,
Պրոթեյնորին իբր արժանի հատուցում չե՞ս համարում դու
Մահն այս մարդու, որն արդարև չէ աննշան վատազարմիկ,
Այլ հարազատ եղբայրն է նա ձիամարտիկ Անտենորի
Կամ թե որդին, քանզի զարմով նըրան այնչափ նըման էր նա»։
Այսպես ասաց, ու կըսկիծը կըրծեց սիրտը տըրոյացոց:
Ակամասը վըրա հասավ պաշտպանելու համար եղբորն
Ու տեղնուտեղ տիգահարեց Պրոմաքոս Բիովտացուն,
{{տող|490}}Որն իր եղբոր ոտքից բըռնած քարշ էր տալիս կողոպտելու,
Ու հաղթությամբ խըրոխտապանծ՝ Ակամասը բացականչեց.
«Արգիացի նետամոլներ, ըսպառնալու սովոր դուք միշտ.
Տառապանքն ու ցավը անհուն միայն մենք չէ, որ պիտ կըրենք,
Այլ մերթընդմերթ և դո՛ւք պիտի այսպես մահվան բաժին դառնաք:
Տեսեք, ինչպե՜ս նընջում է ձեր Պրոմաքոսն իմ աշտեով,
Որ չըմընար եղբորս մահը անհատուցում և անվրեժ:
Այսպես ահա՛ յուրաքանչյուր ոք ուզում է տանը թողնել
Մի մերձավոր և հարազատ եղբայր, որ իր վըրեժն առնի»։
Այսպես ասաց, և խըրոխտանքն այդ ցավ ազդեց արգիացոց,
{{տող|500}}Եվ մանավանդ սաստիկ հուզեց սիրտը արի Պենելեի,
Որ խոյացավ նըրա վըրա, բայց Ակամասն ընկըրկեց ետ,
Չըդիմացավ Պենելեոս թագավորի այդ հարձակման,
Եվ նա զարկեց Իլիոնեսին, որը որդին էր Փորբասի,
Որին Հերմեսն ամենից շատ էր սիրում ողջ տըրոյանց մեջ,
Եվ արել էր նըրան ըստվար հոտերի տեր ու մեծատուն.
Իլիոնեսը միամորիկ նըրա որդին էր մինուճար:
Պենելեոսը հարվածեց հոնքի տակից ակնակապճին,
Աչքի գունդը դուրս թըռցըրեց, սըլաքն անցավ աչքի միջով
Ու ծոծրակից ելավ թափով, և նա նըստեց բազկատարած:
{{տող|510}}Պենելեոսն իսկույն քաշեց վաղակավոր սուրն իր ահեղ,
Վիզը կըտրեց և գըլուխը կորդակի հետ գըցեց գետին.
Իսկ հաստաբեստ գեղարդը դեռ մընացել էր ակնակապճում:
Պենելեոսը խաշխաշի պես գըլուխը այդ ձեռքում բըռնած՝
Դառնալով դեպ տըրոյացիք՝ այսպես գոռաց հոխորտաբար.
«Դե՛հ, գընացեք, տըրոյացիք, և քաջափառ Իլիոնեի
Սիրելի հորն ու մորն ասեք, որ ողբ ու կոծ անեն տան մեջ,
Քանզի կինը այսուհետև՝ Ալգենորյան Պրոմաքին
Պիտ չըսպասի էրկան դարձին ու խընդասիրտ չընդառաջի,
Երբ աքայանքս մեր նավերով մեկնենք մի օր Տըրոյայից»։
{{տող|520}}Այսպես ասաց, և բոլորի ոսկորները սարսըռացին,
Եվ ամեն ոք մըտածում էր՝ ինչպե՞ս գըլուխն իր ազատի:
Արդ, օգնեցեք ինձ ասելու, ոլիմպաբնակ ո՛վ Մուսաներ,
Թե աքայանց մարտիկներից, այդ դըժընդակ պատերազմում,
Ո՞վ առաջինն հափըշտակեց կողոպուտներ արյունազանգ,
Երբ շուռ տըվեց կըռիվն ահեղ Պոսեյդոնը երկրասասան:
Տելամոնյան Այաքսը նախ վիրավորեց Հիրտիոսին՝
Գիրդասյանին- ուժգընասիրտ զորավարին քաջ միսացոց.
Անտիլոքոսը կողոպտեց Մերմերոսին ու Փալկեսին,
Իսկ Մերիոնեսը ըսպանեց Հիպպոտիոնին և Մորիսին.
{{տող|530}}Զարկեց Տևկրոսն ու կողոպտեց Պերփիդեսին, Պրոթովնին.
Եվ Ատրիդեսն՝ ազգաց հովիվ Հիպերնորին տիգահարեց
Ու խոցելով կողքը նըրա՝ աղիքները խառնեց իրար,
Եվ լայն բացված նըրա վերքից հոգին թըռավ անմիջապես,
Պարուրելով աչքերն ընդմիշտ մութ ու մռայլ մի գիշերով.
Իսկ Ոյիլյան Այաքսը իր շատ–շատերի հոգին խըլեց,
Քանզի չըկար նըրա նըման քաջասըրունք ուրիշ ոչ ոք
Փախչողներին հալածելիս, երբ Զևսը ահ ազդեր նըրանց:
</poem>
== Երգ տասնհինգերորդ։ Հալածումն նավերից ==
