Changes

Իլիական

Ավելացվել է 21 104 բայտ, 12:05, 15 Հունիսի 2024

| աղբյուր =

}}

~~{{անավարտ}}~~

~~= Թարգմանչի կողմից =~~

Ձեռնարկելով Հոմերոսի «Իլիական»-ի հայերեն թարգմանությանը, լիովին զգացել եմ այդ աշխատանքի լրջությունը եւ սիրով ու համբերատար տքնությամբ աշխատել եմ հաղթահարել բոլոր դժվարությունները եւ իմ ուժերի ներածին չափով տալ այդ աշխարհահռչակ երկի թարգմանությունը իմ մայրենի լեզվով:

== Թարգմանչի կողմից ==Ձեռնարկելով Հոմերոսի «Իլիական»-ի վրա աշխատելիս հիմնականում օգտագործել եմ Արսեն Բագրատունու գրաբար թարգմանությունը բնագրից (երկրորդ տպագրություն, 1893 թ., Վենետիկ), որը, ինչպես հայտնի է, լավագույնն է հայերեն ~~թարգմանությունների մեջ իր հարազատությամբ եւ բանաստեղծական արվեստով։ Բացի դրանից~~թարգմանությանը, ~~ձեռքիս տակ ունեցել~~ լիովին զգացել եմ նաեւ Գնեդիչի ռուսերեն բարձրորակ թարգմանությունը եւ Ղազիկյանի աշխարհաբար (արեւմտհայ) թարգմանությունը ։ Այս եռակի աղբյուրների միջոցով ես հնարավորություն եմ ունեցել տեսնելու բնագիր « Իլիականը» իր բոլոր մանրամասնություններով այդ աշխատանքի լրջությունը և սիրով ու ~~նրբերանգներուվ եւ~~ համբերատար տքնությամբ աշխատել եմ ~~նույնը հարազատորեն արտացոլել թարգմանության մեջ~~հաղթահարել բոլոր դժվարությունները և իմ ուժերի ներածին չափով տալ այդ աշխարհահռչակ երկի թարգմանությունը իմ մայրենի լեզվով:

«Իլիական»-ի վրա աշխատելիս հիմնականում օգտագործել եմ Արսեն Բագրատունու գրաբար թարգմանությունը բնագրից (երկրորդ տպագրություն, 1893 թ., Վենետիկ), որը, ինչպես հայտնի է, լավագույնն է հայերեն թարգմանությունների մեջ իր հարազատությամբ և բանաստեղծական արվեստով։ Բացի դրանից, ձեռքիս տակ ունեցել եմ նաև Գնեդիչի ռուսերեն բարձրորակ թարգմանությունը և Ղազիկյանի աշխարհաբար (արևմտհայ) թարգմանությունը։ Այս եռակի աղբյուրների միջոցով ես հնարավորություն եմ ունեցել տեսնելու բնագիր «Իլիականը» իր բոլոր մանրամասնություններով ու նրբերանգներուվ և աշխատել եմ նույնը հարազատորեն արտացոլել թարգմանության մեջ: Հեկզամետրը, որով տաղաչափված է բնագիրը, դժվարհաղթահարելի եւ և նույնիսկ անհնարին գտնելով հայերենում, մանավանդ այդօրինակ ծավալուն երկի համար, ես նախընտրել եմ յամբական տասնվեցոտնյաչափը, որը ամենահարմարը կարելի է համարել էպիքական-դյուցազներգական բանաստեղծության համար:

Ջանացել եմ պահպանել իր ժամանակի անտիկ լեզվական արտահայտչական ձևերն ու դարձվածքները` խուսափելով կեղծ պաճուճանքի մեջ դնելու այն պարզությունը, որը հատուկ է այս երկին:

Ու տեսնելով վերքը քաջի, ուր դառնաթույն սըլաքն ընկավ,

Քամեց վերքի արյունը նախ, ըսպեղանի դըրեց ապա,

Որ Քիրոնը<ref>Քիրոնը կենտավրոս է, համարվում է դիցաբանական շատ հերոսների, այդ թվում է ~~նաեւ~~ նաև Աքիլլեսի, ուսուցիչը, սովորեցնելով նրանց բժշկություն, երաժշտություն, մարմնամարզություն, որսորդականարվեստ եւ և այլն։</ref> մի ժամանակ սովորեցրեց հորն իր՝ սիրով։

Եվ մինչ նըրանք Մենելավին դարմանելով էին ըզբաղ՝

Վահանավոր տըրոյացիք հարձակվեցին նըրանց վըրա.

Չէր տարբերվում խոսք ու բարբառ, այլ կար աղմուկ մի խառնագոչ

Ամեն կողմից այդտեղ եկած բազմալեզու ազգ ու ցեղի։

Արեսն<ref>Արեսը, ըստ դիցաբանության, պատերազմի աստվածն է, որ տրոյական պտերազմում հովանավորում է տրոյացիներին եւ և պարտվում Աթենասից։</ref> էր բուռն խըրախուսում, դըրդում կըռվի տըրոյացոց,

Իսկ աքայանց՝ ինքն Աթենաս Պալլաս ծավի աստվածուհին։

Ինքը Երկյուղն էր նըրանց հետ և Արհավիրքն ու Քենն անհագ,

{{տող|1}}Բայց Աթենաս Պալլասն այնժամ լըցրեց Տիդյան Դիոմեդեսին

Նոր կորովով եւ և քաջությամբ, որ համորեն աքայանց մեջՆշանավոր լինի այդ օր եւ և ժառանգի փառք ու պարծանք։

Լուսապայծառ հըրով անշեջ վառվում էին ու բոցկըլտում

Նըրա ասպարն ու սաղավարտն աշնանային աստղի նըման<ref>''աշնանային աստղի նման'' — Նկատի ունի Սիրիուսը։</ref>,

Որ փայլում է լուսացընցուղ՝ լըվացվելով Օվկիանոսում:

Այսպես ահա նըրա գլխից եւ և ուսերից բոց էր ցայտում

Երբ դիցուհին մըղեց նըրան փոթորկահույզ գուպարի մեջ:

Տըրոյանց մեջ Դարես անվամբ հարուստ մի մարդ կար անբասիր.

{{տող|10}}Հեփեստոսի քուրմը անբիծ, որը երկու որդի ուներ,

Մեկը Փեգեսն, մյուսն Իդեոս՝ ռազմի հըմուտ եւ և քաջասիրտ։

Սըրանք իրենց ընկերներից առանձնացած, երկուսը մեկ

Նըրա վըրա հարձակվեցին, որ հետիոտն էր ընթանում։

{{տող|20}}Իդեոսը թըռավ կառքից ու փախս առավ խելակորույս

Իր ըսպանված եղբորն անգամ պաշտպանելու սիրտ չանելով:

Եվ փըրկություն չէր լինելու ~~նաեւ~~ նաև նըրան ~~սեւ~~ սև օրհասից,

Բայց Հեփեստոս ամպով պատած փըրկեց նորան փախցընելով,

Որ չըմընա ծեր հայրը հեգ բոլորովին անմըխիթար:

{{տող|30}}Բուռն Արեսի ձեռքից բըռնած՝ այս խոսքերը ասաց նըրան.

«Արե՛ս, Արես պարսպաքանդ, արյունառուշտ ու մարդակուլ,

Մի՞թե երբեք չենք թողնելու, որ տըրոյանք եւ և աքայանքԿըռվեն միայն իրենք իրենց, եւ և Արամազդ հայրն անաչառ

Շընորհի այնժամ փառք ու պարծանք երկու կողմից մեկն ու մեկին,

Եվ մենք ազատ մընանք մեր հոր՝ Արամազդի բարկությունից»։

Եվ նըրանցից ամեն մեկը ըսպասալար մի ըսպանեց:

{{տող|40}}Առաջինը Ագամեմնոն արանց արքան զարկեց այդտեղ

Հալիզոնաց զորավարին եւ և իր կառքից ցած գըլորեց.

Սա փախչելու վըրա էր, երբ տեգը եկավ թիկնամեջքին,

Երկու ուսի մեջտեղը ճիշտ ու լանջքից դուրս եկավ թափով,

Ոդիոսը ընկավ թընդմամբ, ու շաչեցին զենքերն իր շուրջ:

Իդոմենեսը ըսպանեց մեռնացու Փեստոս որդուն,

Որ եկել էր բարեբեղուն եւ և սիզավետ Տառնիից.

Զարկեց նըրան կորովազեն Իդոմենը կառք նըստելիս,

Խոցեց տեգով երկայնաձիգ ու գըլորեց կառքից գետին,

Եվ Ատրիդես Մենելավոսն երկայնաձիգ իր նիզակով

Զարկեց նըրան թիկնամեջքից՝ իր առջևից փախուստ տալիս.

Բերնի վըրա նա վայր ընկավ, եւ և շաչեցին զենքերն իր շուրջ:

Իսկ Մերիոնոսը ըսպանեց Հարմոնիդես հյուսնի որդուն՝

{{տող|60}}Փերեկլոսին, որ ճարտար էր, հըմուտ ամեն արվեստի մեջ

Քանզի Պալլաս Աթենասի սիրելին էր շընորհաշուք:

Նա էր շինել Ալեքսանդրի նավերն ամուր եւ և համաչափ -Նախապատճառ տըրոյացոց աղետների<ref>''Ալեքսանդրի նավերն... նախապատճառ տրոյացոց աղետների'' - Այսինքն այն նավերը, որոնցով Պարիսը մեկնեց Սպարտա՝ Հեղինեին առևանգելու: </ref>, ~~նաեւ~~ նաև իրեն,Որ անգետ էր եւ և անտեղյակ աստվածների պատգամներին։

Կըրընկակոխ հալածելով Մերիոնը հասավ նըրան,

Զարկեց մեջքի աջակողմից, տեգը խըրվեց ոսկորից ներս.

Եվ ժողովուրդն իբր աստըծու նըրան պատիվ էր ընծայում։

Եվրիպիլոսն արիասիրտ, շըքեղ որդին Եվեմոնի

Ձեռքին դաշույն, երբ փախչում էր՝ ~~ետեւն~~ ետևն ընկած, ծանըր ձեռքով

{{տող|80}}Զարկեց ուսին Հիփսենորի ու դաստակը կըտրեց սըրով.

Արնաշաղախ դաստակն իսկույն ընկավ գետին, եւ և անողոք

Ճակատագիրն ու ծիրանի մահը աչքերը փակեցին:

Մըրցում էին սըրանք այսպես բոցաբորբոք գուպարի մեջ,

Եվ փըչացնում երիտասարդ մըշակների վաստակը ողջ:

Այդպես Տիդյան Դիոմեդեսն էր հալածում տըրոյացոց,

Որոնք թեպետև բազմամբոխ՝ փախչում էին իր ~~առջեւից։~~առջևից։

Լիկայոնի կըտրիճ որդին, երբ որ տեսավ Դիոմեդին,

Որ դաշտի մեջ հալածում էր տըրոյանց գընդերն իր առջևից,

Լարեց իսկույն աղեղն իր կոր եւ և աջ ուսին նըշան արավ.

Զարկեց ուղիղ լանջապանին, սըլաքն անցավ ուժգին թափով

Ու դուրս եկավ այն մյուս կողմից՝ շաղախելով զըրահն արյամբ։

Այն ժամանակ ահեղագոռ Դիոմեդեսն այս ուխտն արավ.

«Լըսի՛ր դու ինձ, դուստրըդ անհաղթ՝ ասպարակիր Արամազդի,

Թե երբևէ հորըս եւ և ինձ զորավիգ ես եղել սիրով

Անագորույն պատերազմում, օգնիր և այժմ ինձ, Աթենաս.

Տո՛ւր ըսպանել ինձ այն մարդուն, որն ինձ ահա նետահարեց

Այսպես ասաց պաղատագին, Աթենասը լըսեց նըրան,

{{տող|120}}Թեթևացրեց անդամները եւ և Տիդյանին մոտենալով,

Արագաթև այս խոսքերը ուղղեց նըրան աստվածուհին.

«Արիացի՛ր, Դիոմեդես, եւ և մարտընչի՛ր տըրոյանց դեմ,Քանզի կուրծքըդ լըցրի արդեն այն կորովով եւ և զորությամբ,

Ինչպես քո հայրն՝ ասպարաճոճ Տիդյան ասպետն ուներ սըրտում,

Եվ մըշուշը, որ պատել էր աչքերը քո փարատեցի,

{{տող|140}}Դիոմեդեսն ահեղագոռ նետվեց այդպես՝ տըրոյանց մեջ։

Նախ ըսպանեց Աստինոոս եւ և Հիպենոր արքաներին.

Մեկին խոցեց ծըծերից վեր պըղընձակուռ իր նիզակով

Եվ մյուսին՝ հըսկա սըրով զարկեց ուսին, անրակի մոտ,

«Դոլոն, փախչել չըմըտածես, այդ միտքը դու գըլխեդ հանիր,

Որ մի անգամ ձեռք ես ընկել, էլ մեզանից չես պըրծընի,

~~Թեպետեւ~~ Թեպետև դու շատ ~~կարեւոր~~ կարևոր նորություններ հայտնեցիր մեզ:~~Որովհետեւ~~ Որովհետև եթե հիմա քեզ արձակենք, թողնենք ազատ,

Անշուշտ նորից դու պիտի գաս դեպի նավերն աքայեցոց

Լըրտեսելու նըպատակով եւ և կամ մեր դեմ մարտընչելու:Բայց եթե իմ ձեռքով սատկես եւ և զըրկըվես քո ~~արեւից՝~~արևից՝

{{տող|450}}Այսուհետև արգիացոց խոչ ու արգելք չես լինի դու»:

Այսպես ասաց, եւ և Դոլոնը մինչդեռ հուժկու ձեռքով բըռնած

Ծընոտն ահեղ Դիոմեդի՝ կյանքի համար կըպաղատեր,

Դիոմեդեսն ահեղասաստ վաղակավորը բարձրացրած՝

Աղոթելով ավարառու Աթենասին՝ այսպես ասաց.

{{տող|460}}«Ցընծա՛, անմահ աստվածուհի, այս նըվերով, Ոլիմպոսում

Նախ եւ և առաջ քե՛զ կաղերսենք. եղիր նաև մեզ առաջնորդ

Դեպի ձիր ու վըրաններն արիասիրտ թըրակիացոց»:

Այսպես ասաց եւ և իրերն այդ մի մոշենու վրա դըրեց,

Ծածկեց ապա եղեգներով, ու մոշենու ճյուղերով թավ`

Իբրև աչքի զարնող նըշան, որ վերըստին ետ դառնալիս,

Արագասլաց մութ գիշերով, թաքուստը այդ չրկորցընեն:

Ապա հապճեպ առաջ անցան զենքերի եւ և արյան միջով

Ու շատ չանցած հասան նըրանք թրակիացոց հոգնած գընդին.

Որոնք անհոգ քընում էին՝ զենքերն իրենց գեղեցկաշուք

{{տող|470}}Նըրանց չորս կողմ երեք կարգով շարված ուղիղ գետնի վըրա,

Եվ ամեն մի զինվորի մոտ կային մի զույգ լըծկան ձիեր:

Հռեսոս արքան նըրանց ~~միջեւ~~ միջև նընջում էր խոր, վաստակաբեկ, -

Եվ ձիերը պիրկ փոկերով կապած էին շըքեղ կառքից։

Նախ Ոդիսը տեսավ նըրան եւ և Տիդյանին այսպես ասաց -«Դիոմեդե՛ս, ահա նըրանք եւ և թագավորն իր ձիերով,

Ինչպես որ մեզ Դոլոնն ասաց, որին դեռ նոր ըսպանցինք:

Դե՛, ցույց տուր քո քաջությունը, հարկավոր չէ անգործ մընալ,

Շուտ արձակիր երիվարներն եւ և կամ մարդիկ կոտորիր դու,

Իսկ ձիերի հոգսը ամբողջ կառնեմ իսկույն ես ինձ վըրա»։

Զի Թրասիմեդն իր հոր վահանն էր վերցըրել և գընացել։

Առավ ապա նիզակ մի մեծ պըղընձասայր սուր սըլաքով

Եվ վըրանից դուրս եկավ նա ու սոսկալի ~~պատկերտեսավ։—~~պատկեր տեսավ։—

Տըրոյացոց կողմից բոլոր աքայեցիք հալածական

Խուճապահար և ահաբեկ ու կործանված պարիսպ ու դուռ։

Նըրան այսպես պատասխանեց Ագամեմնոն արանց արքան,

«Քանզի, Նեստոր, տըրոյացիք կըռվում են այժմ նավերի ոտմոտ,

Եվ չօգնեցին մեզ ոչ փոսը, ոչ էլ պարիսպն ամրակառույց,

Որոնց վըրա այնքան քըրտինք և աշխատանք թափեցինք մենք,

«Այդ ի՞նչ խոսք էր, ո՛վ Ատրիդես, որ դուրս թռավ քո բերանից.

Թըշվառական, երանի թե լինեիր դու հրամանատար

Վատ բանակի, և ոչ թե մեզ, ~~որnնg~~ որnնց տըվեց մեծն Արամազդ

Մինչև վերջը տանել բոլոր պատերազմները դըժընդակ՝

Երիտասարդ տարիներից մինչև խորին մեր ծերություն,

Խորհուրդդ այնժամ, ո՛վ ազգապետ, աղետաբեր կըլինի խիստ»։

~~Սգամեմնոն~~ Ագամեմնոն արքան այնժամ նըրան այսպես պատասխանեց.

«Ո՛վ Ոդիսևս, դու խոցեցիր սիրտըս քո խիստ կըշտամբանքով,

Սակայն ես չեմ հըրամայում, որ հակառակ իրենց կամքին

Այսպես ասաց, նըրանք սիրով ընդունեցին խոսքը նըրա

Եվ գընացին՝ իրենց գըլուխ ~~ունենայով~~ ունենալով Ատրիդեսին։

Պոսեյդոնը՝ երկրադըղորդ արքան հըզոր տեսավ նըրանց

Եվ ծերունու կերպարանքով մոտենալով Ատրիդեսին,

Իսկ ոսկեգահ Հերան նրստած Ոլիմպոսի վեհ բարձունքում

Նայեց ներքև և ճանաչեց իր եղբորն ու տագերն իսկույն<ref>''Հերան ճանաչեց իբ եղբորն ու տագերը'' - Հերան Զևսի կինն է, միաժամանակ նաև՝ քույրը, ուստի Զևսի եղբայր Պոսեյդոնը միաժամանակ Հերայի և՛ եղբայրն է, և՛ տագրը:</ref>,

Որ օգնում էր աշխուժորեն, օժանդակում արգիացոց

Փառապարգև պատերազմում, ու ողջ հոգով ուրախացավ:

Որ չէր կարող իրենից զատ բանալ ուրիշ ոչ մի աստված։

Հերան այնտեղ մըտավ հապճեպ, փակեց դըռներն իր ետևից,

Նախ ամբրոսով <ref>Ամբրոսը Ոլիմպիական աստվածների անմահական կերակուրն է, նշանակում է նաև անուշահոտ բալասան, օծանելիք։</ref> անապական մաքրեց ~~մարմին նիր~~ մարմինն իր տենչալի,

Ապա օծվեց աստվածային պարարտ յուղով անուշաբույր,

Որի շարժելն Արամազդի պըղընձահիմն ապարանքում

Եվ դուստրը մեծ Արամազդի՝ Աստղիկն այսպես պատասխանեց.

«Ո՛վ մեծարո աստվածուհի, ~~Հերա՚~~Հերա՛, դուստրըդ մեծ Զըրվանի,

Հայտնի՛ր միտքըդ, քո խոսքը ես կըկատարեմ սիրահոժար,

Եթե միայն կարողանամ և կատարելն կարելի է»։

Նըվաճում ես բոլոր մարդկանց, ինչպես նաև աստվածներին,

Գընում եմ ես հեռու, մինչև ծայրը երկրի ամենաբեր՝

Անմահների հայր Օվկիանին և Տեթիսին այցելության<ref>''Ովկիանին և Տեթիսին այցելության'' - Օվկիանոսն ու նրա կինը՝ բոլոր գետերի ու ջրերի մայր Տեթիսը (կամ՝ Տեթյուս) Ռեայի՝ Զևսի և Հերայի մոր, ծնողներն էին: Երբ կռիվ ծագեց Զևսի, նրա հայր Քրոնոսի և տիտանների միջև, Օվկիանոսն ու Տեթիսը Հերային վերցրին իրենց մոտ ու խնամեցին նրան:</ref>,

Որոնք սիրով ինձ սընեցին ու հոգ տարան իրենց տան մեջ

Վերցընելով ինձ Ռեայից, երբ գոռոզ Զևսը Զըրվանին

Որ նըկարիչ կաղ իմ որդին Հեփեստոսն է պատրաստելու

Ճարտարապես և պատվանդան պիտի դընի ոտների մոտ,

Որի ~~վրրա~~ վըրա պիտ հանգչեցնես մաքուր ոտքերդ խընջույքներում»։

Եվ Քունն անուշ ու քընքշաձայն նըրան այսպես պատասխանեց,

Երկնում էիր դավադրաբար Հերակլեսի դեմ նենգություն։

Բարձրացնելով ահեղաշունչ հողմ ու մըրրիկ ծովի վըրա,

~~Տայար~~ Տարար նըրան ու հանեցիր Կովը ~~շրքեղ~~ շըքեղ ու շինանիստ,

{{տող|260}}Հեռու բոլոր ընկերներից. իսկ Արամազդն արթնանալով՝

Տակնուվըրա արավ ամբողջ ~~Ռլիմպոսն~~ Ոլիմպոսն ու աստվածներին,

Եվ մյուս բոլոր աստվածներից ավելի ի՛նձ էր հետամուտ։

Բըռնելուվ ինձ կընետեր նա ծովը անտակ անտարակույս,

Եթե հանկարծ վըրա հասած անմահ Գիշերն <ref>Գիշերը դիցաբանության մեջ նկարագրվում է սևաթույր ձիերը լծած երկանվով երկնքում սահելիս: Գիշերը համարվում է Մահվան ու Քնի աստվածուհի մայրը:</ref> ինձ չազատեր,

Որ տիրողն է բոլոր մարդկանց ու համորեն աստվածներին։

Ես Գիշերի գիրկը ընկա. Զևսը թեպետև զայրացած,

Ելավ նըստեց նըրա վըրա, սաղարթախիտ ճյուղերի մեջ

Թաքնվելով այն քաջաձայն թըռչունի պես, որին բոլոր

Դիք Բըվիճակ են անվանում, մահկանացու մարդիկ՝ Կասկամ<ref>Բվիճակն ու կասկամը նույն թռչնի՝ բուի, տարբեր տեսակներն են։</ref>:

Իսկ աչագեղ Հերան հապճեպ ելավ կատարն ամենաբերձ՝

Եվ ընդառաջ գալով կընոջն՝ աստվածահայրն այսպես ասաց.

«Հերա՛, ինչո՞ւ Ոլիմպոսից ելել ես դու եկել այստեղ,

~~Որ էս~~ Ուր ես գընում, կառք էլ չունես և նըժույգներ, որ նըստեիր»:

Եվ նենգ սըրտով վեհապատիվ Հերան այսպես ասաց նըրան.

Եվ երկրային ոչ մի կընոջ սերը այնպես ինձ չըվառեց,

Չըողողեց կուրծքըս երբեք, չընըվաճեց հոգին իմ վես՝

Ո՛չ Իքսիոնի կինը, որին ցանկանալով ~~մըտամի~~ մըտա մի օր,

Որը ծընեց Պիրիթոսին աստվածների պես իմաստուն,

Ո՛չ գեղեցկոտըն Դանայեն՝ Ակրիեսի դուստրը չըքնաղ,

Որը ծնեց Պերսեոսին՝ բոլոր մարդկանց մեջ անվանի.

Ո՛չ մեծանուն և հըռչակված Փինիքսի դուստրը մանկամարդ<ref>''Թինիքսի դուստրը մանկամարդ'' - Փյունիկյան արքա Փինիքսի (Ֆեմիքս) դուստրը՝ Եվրոպան։ Զևսը, ցլի կերպարանք ընդունելով, առևանգեց նրան, երբ նա ծովափին ծաղիկ էր հավաքում, և տարավ Կրետա:</ref>,

{{տող|330}}Որ Մինովսին ծընեց և պերճ Ռադամանդին աստվածակերպ.

Ո՛չ Սեմելեն, ո՛չ Ալկմենեն, որոնց մըտա Թեբեի մեջ.

Գըրկած իրար ու տեղնուտեղ լուր տա բոլոր աստվածներին,

Այն ժամանակ, քավ լիցի թե, վեր կենալով այդ անկողնից

Ապարանքըդ վերադառնամ, գի զի խայտառակ բան է սաստիկ:

Սակայն եթե դու իսկապես ցանկանում ես պառկել ինձ հետ,

Առագաստի սենյակ ունես, որ Հեփեստոս որդիդ շինեց

Որոնք նըրանց պահում էին երկրից վերև, եթերի մեջ։

Այնտեղ նըրանց մեջ պառկեցին, պատված ամպով մի ոսկեղեն,

{{տող|360}}Որ ցողում էր նըրանց վըրա ~~գրվարթարար~~ զըվարթարար շաղ շիթ առ շիթ։

Նընջում էր Հայրն այսպես խաղաղ` Գարգարոնում բարձրակատար,

Հեշտապարգև քաղցըր քընով և գըրկապինդ իր կընոջ հետ:

Ու խըրախույս կարդաց նըրանց սըրաթըռիչ այս խոսքերով.

«Արգիացի՛ք, թողնե՞նք դարձյալ, որ Պրիամյան Հեկտորն հաղթի,

Եվ ~~տիրանամմեր~~ տիրանա մեր նավերին ու վաստակի փառք ու պարծանք։

Հեկտորն այդպես խըրոխտում է, որովհետև Աքիլլը քաջ

Քինով լըցված մըխում է դեռ անգործ նըստած նավերի մոտ.

Եռում էր ծովն արգիական վըրանների, նավերի շուրջ.

Ու բախվեցին նըրանք իրար ամբոխասաստ աղաղակով:

Երբե՛ք այնպես չեն շառաչում ալիքները դեպի ցամաք<ref>Երբ ծովերի աստված Պոսեյդոնը կռվի էր, բռնվում, այն անպայման ուղեկցվում էր ծովի ալեկոծությամբ և հուզումով:</ref>

Բորեասի շընչով քըշված անդընդախոր ծովի վըրա.

Երբե՛ք այնպես չի ճարճատում բոցաբորբոք կըրակը բարկ,

Որ կանգնած էր նըրա դիմաց, և հարվածը չըվըրիպեց,

Զարկեց կըրծքի ճիշտ այնտեղին, ուր գոտիներ կային երկու՝

Մեկն հաստաբեստ իր վահանի, մյուսը ~~սըրինն~~ սըրին արծաթագամ,

Որոնք նըրա մարմինը գիրգ պահպանեցին այդ հարվածից:

Ու զայրացավ Հեկտորը խիստ, որ տեգն իզուր թըռավ ձեռքից,

Իսկ Մերիոնեսը ըսպանեց Հիպպոտիոնին և Մորիսին.

{{տող|530}}Զարկեց Տևկրոսն ու կողոպտեց Պերփիդեսին, Պրոթովնին.

Եվ Ատրիդեսն՝ <ref>Ատրիդեսը Մենելավոսն է. վիրավորված Ագամեմնոնն այդ ժամանակարդեն չէր մասնակցում կռվին: </ref> ազգաց հովիվ Հիպերնորին տիգահարեց

Ու խոցելով կողքը նըրա՝ աղիքները խառնեց իրար,

Եվ լայն բացված նըրա վերքից հոգին թըռավ անմիջապես,

Որ պատճառեց վիճակը դառն՝ աստվածային Հերակլեսի,

Որին չարիք նյութելով դու գըցեցիր ծովն ալեկոծյալ

Եվ հանեցիր վերջիվերջո նըրան Կովը բարեբընակ:<ref>Այստեղ, ինչպես և նախորդ գխի տ. 252-264–ում հիշատակվում են Հերակլեսի առասպելի այն դրվագները, որտեղ Հերան խարդավեց Հերակլեսին՝ օգնական ունենանալով դարձյալ նույն Քունը:</ref>

{{տող|30}}Այնտեղ բազում չարչարանքներ կըրեց որդիս, ու նո՛ր միայն

Ազատելով նըրան նորից դեպի Արգոս դարձըրի ես։

Այնուհետև չեմ դադարի տըրոյացոց հալածելուց

Աքայական նավատորմից, մինչև որ քաջ աքայեցիք

Աթենասի վեհ խորհըրդով առնեն Իլիոնն ամրապարիսպ:<ref>''Աթենասի խորհրդով առնեն Իլիոնն ամրապարիսպ'' — Ակնարկվում է այն առասպելը, համաձայն որի, երբ աքայեցիք չեն կարողանում ուժով գրավել Տրոյան, Աթենաս-Պալլասի խորհրդով դիմում են խորամանկության. սարքում են հսկայական փայտե ձի, որի օգնությամբ աքայեցի լավագույն ռազմիկները մտնում ենքաղաք, դարպասները բացում իրենց զորքերի առաջ և կոտորած սարքում Տրոյայում: «Տրոյական ձիու» դրվագը մեզ հայտնի է «Ոդիսականից», ինչպես նաևհռոմեացի բանաստեղծ Վիրգիլիոսի «Էնեական» պոեմից։</ref>

Բայց նախքան այդ, ոչ ես սաստիկ իմ ցասումից կըդադարեմ,

Եվ ոչ էլ թույլ կըտամ մեկին՝ թիկունք կանգնել դանայեցոց,

Ոտքի ելան բոլորն իսկույն և ամեն ոք բաժակն իր լի

Պարզեց նըրան, իսկ նա թողեց մյուս բոլորին և գեղատես

{{տող|90}}Թեմիսի լի բաժակն առավ, որը նըրան ընդառաջեց<ref>Թեմիսը օրենքի, արդարադատության աստվածուհին է։</ref>

Եվ մեծարո աստվածուհուն այս սըրաթև հարցումն արավ.

«Հերա՛, ինչո՞ւ եկար այստեղ, վախեցած ես թըվում դու ինձ,

Լուսածըղի աստվածուհին նըրան այսպես պատասխանեց.

«Մի հարցընիր, չըքնաղ Թեմիս, քանզի ինքըդ շատ լավ գիտես,

Թե ինչպիսի անբարեհաճ ն և անողոք սիրտ ունի նա:

Սակայն տարի, նըստիր բոլոր աստվածների հետ հավասար

Հաղորդակից այս խընջույքին և դու ինքըդ բոլորի հետ

Ընկնեմ խառըն մեռելներին՝ փոշեթավալ, արյունլըվա»:

Այս ասելով նա Սարսափին ու Եղեռնին հըրամայեց<ref>Սարսափն ու Եղեռնը Արես աստծո զավակներն են համարվում։</ref>

Լըծել ձիերն և ինքն հագավ փայլակնացայտ զենքերն իր պերճ:

Արամազդի ցասումն այնժամ սարսափելի պիտի լիներ

Անմահների ~~վրրա~~վըրա, եթե Աթենասը ~~գահնիր~~ գահն իր թողած,

Որի վըրա նըստել էր նա, գավթից իրեն դուրս չընետեր,

Ի մեծ սարսափ և ի զարմանս բոլոր անմահ աստվածների,

Եվ Հադեսին՝ իրեն բախտից բաժին ընկավ դըժոխքը մութ,

Եվ երկինքը լայնատարած, ամպն ու եթերն՝ Արամազդին.

Իսկ երկիրը և բարձրաբերձ ~~Ոլիւմպոսը~~ Ոլիմպոսը երեքիս են:

{{տող|200}}Ուստի և ես Արամազդի քիմքին գերի չեմ լինելու.

Թեև հըզոր, բայց թող խաղաղ մընա նա իր երրորդ բաժնում

Գընաց դեպ ծովն աստվածային, որ ազատվի իմ ցասումից,

Ապաթե ոչ մեր կըռվի ձայնն ամեն աստված պիտի լըսեր,

Մինչև անգամ Զըրվանի շուրջ եղողները դըժոխքի ~~մեջ։~~մեջ<ref>''Զրվանի շուրջ եղողները (աստվածները) դժոխքի մեջ'' - Նկատի ունի տիտաններին:</ref>։

Բայց շահավետ եղավ այսպես թե՛ ինձ համար և թե՛ իրեն,

Որ ինձ անսաց և ըշտապեց ըզգուշանալ իմ ցասումից,

Ձեռքին ասպար մի ահարկու, հրաշանըշան և ծոպազարդ,

{{տող|320}}Որը տըվավՀեփեստոսը՝ ճարտարագործն Արամազդի,

Որ նըրանով ~~սարսափազդի~~ սարսափ ազդի մահկանացու մարդկանց սըրտին։

Վահանն այդ մեծ ձեռքին բըռնած՝ տանում էր նա տըրոյացոց:

Սըրանք երկսայր աշտեներով` նըժույգների վըրա նըստած,

{{տող|400}}Նըրանք իրենց սև նավերի բարձրությունից, ուր որ ելան,

Երկայնաձիգ մըկունդներով՝ ~~ծարերը~~ ծայրերը կուռ պըղընձապատՆավամարտի համար հարմար - կըռվում էին իրարու դեմ:

Քանի դեռևս աքայեցիք և տըրոյանք դեմ-հանդիման

Որ արվեստի գաղտնիքներին քաջատեղյակ է մըշտապես, —

Այսպես, նըրանց մարտն ու գուպարն էր ընթանում հարթ-հավասար.

Եվ երկուստեք ~~արիաբարկըռվում~~ արիաբար կըռվում էին ~~նավերիշուրջ~~նավերի շուրջ:

Հեկտորը քաջ և հոյակապ Այաքսն իրար դեմ-հանդիման

Կըռվում էին մի նավի շուրջ, սակայն չէին կարող ընկճել

Այսպես ասաց, և Այաքսին նետեց աշտեն փայլակնացայտ,

Բայց ~~ըրիպեց~~ վըրիպեց և Մաստորի որդուն դիպավ` կիթերացի

Լիկոփրոնին, որ Այաքսի ըսպասակն էր հավատարիմ

Եվ Այաքսի տանն էր ապրում, հայրենիքից վըտարանդի,

Ուր խուռնախիտ գունդ-գընդի դեմ կանգնած կըռիվ էին մղում:

Աղետն արագ վըրա հասավ, որն արգելել չըկարեցան,

Մըխվեց սըլաքը մահաբեր՝ պարանոցին, իր ~~ետսից~~ետևից,

Եվ նա կառքից ցած տապալվեց, երիվարներն ընկըրկեցին

Ու զարկվելով դատարկ կառքին` ցընցեցին այն դըղըրդյունով։

Որ Արամազդն ինքը փըշրեց փըքինները մի քաջազնի։

Ջորությունը հըզոր Զևսի հեշտ է հայտնի լինում մարդկանց

Թե՛ գերագույն ~~վաոք~~ փառք ու պարծանք ընձեռելիս, և թե՛, երբ որ

Տըկարացնի և չուզենա լինել սատար և զորավիգ,

Ինչպես որ արդ թուլացնելով արգիացոց՝ մեզ է օգնում։

Եղեք արի և ~~կրռվեցեք~~ կըռվեցեք նավերի մոտ միահամուռ,

{{տող|510}}Եվ ով ձեզնից ընկնի մարտում նետահարված կամ տիգախոց,

Մեռնի՛ թող որ, քանզի փառք է մեռնել հանուն հայրենիքի,

Քան թե շարժել մեր ձեռն ու ոտն ու մարտընչել թշնամու դեմ։

Լավ է մեռնել միանգամից և կամ ապրել ազատ կյանքով,

Քան թե երկար հալվել–մաշվել ~~աղետավորպատերազմում~~աղետավոր պատերազմում

Այսպես իզուր, նավերի մոտ, վատթարագույն մարդկանց ձեռքից»։

Այս ասելով բոցավառեց բոլորի մեջ կամք ու կորով:

{{տող|530}}Հեկտորն այնտեղ տիգահարեց Պերիմեդյան Աքեդիոսին՝

Զորավարին ~~փոկեացոց~~փովկեացոց, իսկ Այաքսը՝ հետևակաց

Հրամանատար Լավոդամին՝ Անտենորի շըքեղ որդուն։

Պուլիդամասը ըսպանեց Կիյենյան քաջ Ովդիոսին՝

Այնժամ նըրա դեմ դուրս եկավ Դոլոփսը քաջ նիզակաձիգ՝

Լամպեդյանը, որ հզոր էր մըրցության մեջ ու փորձառու,

Որին ծընեց Լավմեդոնյան Լամպոսը՝ այրն ~~ազնըվագուլն~~ազնըվագույն:

Զարկեց տեգով Փիլեսյանի կուռ վահանի ճիշտ մեջտեղին,

Բայց պաշտպանեց զըրահը հաստ, զոդված գոգյալ թիթեղներով,

Կըտրեց իսկույն ու գըլորեց փոշիներում ջարդուփըշուր:

Ոգորում էր Մեգեսն այդես հաղթանակի հույսով անդուլ,

Երբ օգնության ~~հասավնըրանՄենելաւկոսն~~ հասավ նըրան Մենելավոսն արիական,

Եվ Դոլոփսի ետև կանգնած՝ զարկեց նըրա թիկնամեջքին։

Սըլաքն անցավ հուժկու թափով ու դուրս եկավ նըրա կրծքից,

Նըրան էր, որ Հեկտորն ահա խիստ կըշտամբեց այս խոսքերով,

~~« Մելանիպպե՛~~«Մելանիպպե՛, մի՞թե այսպես մենք անտարբեր պիտի մընանք

Չի՞ մորմոքվում սիրտըդ միթե մեր հորեղբոր որդու համար.

{{տող|570}}Դու չե՞ս տեսնում, թե ինչպես են ուզում նըրան զինազերծել։

Ատիլոքոսն այդպես ընդոստ վըրադ վազեց, Մելանիպպե՛,

Որ կողոպտի զենքերը քո, սակայն Հեկտորն այդ նըկատեց

Եվ խոյացավ արշավակի նըրա ~~վրրա~~ վըրա անմիջապես:

{{տող|600}}Անտիլոքոսն այդ տեսնելով, թեպետև ժիր պատերազմող,

Չըդիմացավ ու փախավ ետ սարսափահար գազանի պես,

Ինչպես ժայռը ճերմակ ծովի ափին ցըցված երկնակարկառ,

Որ անսասան դեմ է դընում փըչող սաստիկ քամիներին,

Ալիքներին, որ բախվելով`խորտակվում են նըրա վըրա:

Դանայեցիք այդպես անահ տոկում էին տըրոյացոց:

Բայց Հեկտորը հըրաբորբոք, փայլակնացայտ նետվեց առաջ

Իրենք նույնպես վախենալով քաջ Հեկտորից աստվածային։

{{տող|670}}Աքայեցիք փախուստ տալով նավատորմի դիմացն հասան,

Անցան նավերն առաջնաշարք <ref>''Անցան նավերն առաջնաշարք'' - Սրանք այն նավերն էին, որոնք առաջինն էին ափ դուրս բերվել, այդ իսկ պատճառով առաջին՝ ծովից ամենահեռուն գտնվող շարքն էին կազմում:</ref> ու պահեցին նըրանց ետև։

Այսպես, թողին արգիացիք առաջին շարքը նավերի

Ու կանգ առան միահամուռ՝ վըրանների առաջ իրենց,

Այսպես ասաց ու թունդ հանեց նա բոլորի սիրտն ու հոգին։

Աթենասը աստվածառաք մեգը ցըրեց նըրանց աչքից

Ու մեծ մի լույս ծագեց նըրանց<ref>''մեծ մի լույս ծագեց նրանց'' - Պայծառ լույսը, որ Աթենաս աստվածուհին ուղարկում է ի պատասխան ծերունի Նեստորի քաջալերանքի, բարեհաջող նշան էր:</ref>. լուսավորեց առհավասար

Երկու կողմից՝ թե՛ նավերից, և թե՛ մարտից արյունազանգ:

Եվ Հեկտորի տեսան նըրանք՝ համհարզների հետ միասին,

Յուրաքանչյուր տըրոյացի խիզախում էր այն հավատով,

Որ նավերը կըհըրկիզեն և կըջընջեն աքայեցոց։

{{տող|720}}Այ ~~մըտածմամ բէին~~ մըտածմամբ էին նըրանք գոտեմարտում ահեղորեն:

Հեկտորն այնտեղ բըռնեց ամուր մի գեղեցիկ և ծովաչու

Նավի գըլխից, որը իր հետ Պրոտեսլավն էր բերել Տրոյա

{{տող|740}}Եվ բանակին արգելելով նավատորմին մոտիկ կըռվել։

Սակայն եթե Արամազդը կուրացրեց մեր միտքը այնժամ,

Հի Հիմա նույն ի՛նքն է մեզ, քաջե՛ր, տալիս հորդոր և հըրաման»։

Այսպես ասաց Հեկտորն ահեղ, և տըրոյանք միահամուռ

Չըդիմացավ Այաքսն այլևս սըլաքների սուր տարափին

Եվ, որպեսզի զուր չըկորչել, թողեց նավի հարթակը նա

Ու ահանջեց փոքր-ինչ հեռու, դեպի տախտակ մի յոթոտնյա<ref>''դեպի տախտակ մի յոթոտնյա'' - « Իլիականի» ռուսերեն թարգմանչի՝ Ն. Գնեդիչի կարծիքով, այստեղ Հոմերոսը նկատի ունի ոչ թե թիավարների նստարանը, այլ նավասանդուղքը։ Ի հաստատումն իր կարծիքի, նա վկայակոչում է հին հունական նավատորմի բազմաթիվ պատկերումները։</ref>:

Այնտեղ կանգնած դիտում էր նա և նիզակով իր անդադար

Հեռու վանում տըրոյացոց, ով կըրակ էր բերում հըրձիգ,

Արի՛ եղեք, սիրելիներս, հիշեցեք ձեր ուժն ահագին։

Կարծում եք դուք, որ մեր ետև պաշտպանողնե՞ր ունենք կանգնած,

Կամ թե ~~պար՞սիպ~~ պար՞իսպ կա հաստապինդ, որ պահպանի մեզ կորըստից:

Չունենք մոտիկ ոչ մի ամրոց, քաղաք, որի ապավինենք,

Որ լինեին մեզ զորավիգ փոխարինող ~~պատրստ~~ պատրաստ գընդեր,

Ո՛չ, գըտընվում ենք քաջազեն տըրոյացոց բաց դաշտի մեջ.

Մեր ետև ծովն է թավալվում, ու հեռու ենք մենք մեր երկրից։

Բոցավառվող խանձողներով դեպ նավատորմն էին խուժում։

Բոլորին է խոցում էր նա երկայնաստվեր իր նիզակով

Ել Եվ տասներկու մարդ ըսպանեց Այաքսն այնտեղ, նավերի մոտ:

</poem>

{{տող|1}}Այսպես կըռվում էին նըրանք գեղեցկատախտ նավերի շուրջ:

Իսկ ~~Պատրոկլես նայդ~~ Պատրոկլեսն այդ ժամանակ Աքիլլեսի առջև կանգնած

Թափում էր ջերմ արտասուքներ աղբյուրի պես թըխակայլակ,

Որ բարձրաբերձ ապառաժից ~~ցածէ~~ ցած է թափում ջըրերն իր մութ:

Աստվածային Աքիլլը ժիր այդ տեսնելով հուզվեց սաստիկ

Եվ գըթալով Պատրոկլեսին՝ այս թևավոր խոսքերն ասաց.

Որոնց մեկի կամ մյուսի մահը մեզ վիշտ կըպատճառեր:

Եվ կամ այդպես լալիս ես դու արգիացոց վըրա՞ գուցե,

Որ կորչում են ըստորության համար իրենց` <ref>''կորչում են ստորության համար իրենց'' - Աքիլլեսն իրեն հասցված վիրավորանքի համար մեղադրում էր ոչ միայն Ագամեմնոնին, այլև ողջ աքայական զորքը:</ref> նավերի մոտ։

Միտքըդ ինձնից մի ծածկիր դու, ասա, որ ես էլ իմանամ»։

{{տող|20}}Եվ ասաց իր խոր հեծությամբ, ազնիվ ասպետ դու Պատրոկլե՛.

Զի մարտի մեջ փոքր-ինչ հանգիստն անհըրաժեշտ է, կազդուրիչ:

Մենք, որ հանգիստ ենք, թարմացած՝ հեշտիվ պիտի կարողանանք

Վանել դեպի ոստանն իրենց վաստակաբեկ ~~տըրոլացոց»։~~տըրոյացոց»։

Այսպես խընդրեց աղերսագին, օ՛, միամիտ, չէր իմանում,

{{տող|50}}Աստվածային ո՛չ մի պատվեր-պատգամից էլ երկյուղ չունեմ,

Եվ ոչ էլ մայրն իմ նազելի՝ Զևսից մի բան է ասել ինձ։

Այլ սոսկալի այն ~~ցավնէ~~ ցավն է իմ սիրտն ու հոգին տանջում սաստիկ,

Երբ տեսնում եմ մի մարդ, որ իր ինչքով, դիրքով գոռոզացած

Համարձակվում է նենգությամբ զըրկել իրեն հավասարին

Եվ այդ ժանտախտն արիաբար հալածիր մեր նավատորմից,

Քանզի գուցե նավերը մեր այրեն հըրով բոցածավալ

Ու մեր ձեռքից ~~խըյեն~~ խըլեն դըրանք տենչալի դարձն ի հայրենիք:

Լըսիր, սակայն, այն ինչ որ ես դըրոշմում եմ քո մըտքի մեջ

Որպեսզի դու, ո՛վ Պատրոկլե, բերես ինձ փառք ու մեծ պատիվ

Վանի՛ր նըրանց նավատորմից, ապա ինձ մոտ վերադարձիր,

{{տող|90}}Եվ, եթե քեզ մինչև անգամ այրն Հերայի ահագնաթունդ

Տա հաղթություն, դու առանց ինձ մի ~~մըրրճվիր~~ մըխըրճվիր տըրոյանց մեջ.

Որովհետև ինձ այդպիսո՛վ փառազըրկած պիտի լինես:

Եվ մի՛, տարված պատերազմում ունեցած քո հաջողությամբ,

Կոտորելով տըրոյացոց՝ զորքըդ մինչև Իլիոն տանի,

Զի ~~կարողէ~~ կարող է պատահել որ քեզ ~~հակառաակ~~ հակառակ և թըշնամի

Աստվածներից մեկը հանկարծ Ոլիմպոսից իջնի քո դեմ,

Զի Ապոլլոնը հեռաձիգ շատ է սիրում ~~տըրոյաgng~~տըրոյացnց:

Այլ, փըրկելով նավերը մեր, նորից ինձ մոտ վերադարձիր,

Թողած նըրանց, որ իրար հետ մըրցեն այնտեղ մարտադաշտում:

Կոտորեին մեկ-մյուսին տըրոյացիք և աքայանք,

Եվ մընայինք երկուսըս ողջ, որ մենք մենակ կործանեինք

Տըրոյական սըրբանըվեր մարտկոցները պնդակառույց»<ref>Այս հատվածը հետաքրքրական է «Պատրոկլյան դրվագը» հասկանալու համար։ Աքիլլեսը, տեսնելով աքայական զորքերի ծանր վիճակը, թույլ է տալիս Պատրոկլեսին իր զորքով օգնության հասնել նրանց` վանել տրոյացիներին արգիական նավերից, սակայն արգելում է նրան հաղթությամբ հասնել մինչև Իլիոն, որպեսզի ինքը չզրկվի իր վիրավորանքների համար բավարարություն ստանալուհնարավորությունից:</ref>:

Սըրանք այսպես խոսում էին իրարու հետ, մինչդեռ այնտեղ

Հընարքները և ուզում էր տըրոյացոց տալ հաղթություն:

Սըլաքներից նա խույս տըվեց. տըրոյացիք այն ժամանակ

Արագաթև նավի վրա ~~գրցեցին~~ գըցեցին հուրն ամենակուլ,

Որ բըռընկվեց անմիջապես և շուտափույթ տարածվելով

Անշիջելի բոցը բըռնեց նավը ամբողջ ծայրեիծայր։

Եվ ինքն էր վեհ ամենիշխան հրամանատարն այդ բոլորի։

Ըսպարապետն էր մի գընդին Մենիսթիոսը խայտազըրահ,

{{տող|180}}Որ էր որդին Սպերքիոսի՝ Արամազդի գետից բըխած<ref>''Արամազդի գետից բխած'' - Ըստ Հոմերոսի, բոլոր գետերը բխում են Զևսից, քանի որ սնվում են նրա կողմից առաքված անձրևներով։</ref>,

Որին ծընեց նըրա համար գեղաչըքնաղ Պելյան դըստրիկ

Պոլիդորան- մահկանացու կին՝ աստըծու հետ պառկելով։

Երկրորդ գընդին զորավարում է Եվդորոսն արիսական-

Աղջըկորդի, որին ծընեց Փիլասա դուստրը պարուհի

Պոյիմելեն, նըրան ցանկաց հըզոր Հերմեսն արգոսասպան<ref>''Հերմեսն արգոսասպան'' - Նախրի և հոտի պահապան աստված Հերմեսը «արգոսասպան» մականունը ստացել է այն բանից հետո, երբ սպանեց հարյուրակնյա հսկա Արգոսին:</ref>,

Երբ որ տեսավ ոսկեփըքին Արտեմիսի շուրջպարի մեջ

Վարձակների հետ միասին, որ գեղեցիկ պար էր գալիս:

Եվդորոսին՝ սըրունքներով հույժ քաջարշավ ու գոռ մարտիկ։

Եվ մանկաբարձ Իլիթն հետո երբ որ ի լույս հանեց մանկան

Ու ~~նատեսավ~~ նա տեսավ լուսապայծառ ճառագայթները արևի,

Ակտորյանը՝ քաջակորով Ելեքլեսը աղջիկն առավ

Եվ ապարանքն իր տարավ ճոխ, անբավ օժիտ տալով նըրան:

Ըսկահ մի մեծ, որով ոչ ոք չէր ըմպում սև գինի ընտիր,

Ոչ էլ ձոնում աստվածներին գինի՝ բացի Արամազդից։

Ըսկահն արկղից դուրս հանելով՝ նախ ծըծումբով մաքուր սըրբեց<ref>''ծծումբով մաքուր սրբեց'' - Հին հույները ծծմբային գոլորշին համարում էին կրոնական մաքրագործման միջոց:</ref>,~~Ասա~~ Աpա լըվաց և ողողեց ականակիտ, հըստակ ջըրով.

Հետո լըվաց և իր ձեռքերն, լըցրեց գինին ըսկահի մեջ

Ու կանգնելով անդաստանում աղոթք արավ դեպի երկինք,

Եվ շանթընկեցն ահեղագոռ լըսեց աղոթքն Աքիլլեսի.

«Վե՛հ Արամազդ, Պելասգունի և Դոդոնյան<ref>Դոդոնը Զևսի գուշակավայրն էր, սուրբ տաճար, ուր գտնվում էր Զևսի գուշակը, որը կաղնու ծառի սոսափյունից գուշակություններ էր անում։ Ընդունված ծիսակարգի համաձայն, դոդոնյան քուրմերը քնում էին «գետնախշտի», երբեք չէին լվացվում և չէին լվանում ոտքերը:</ref>, տե՛րդ հեռաբնակ

{{տող|240}}Դոդոնների ձըմեռնաճոխ, ուր նըստում են քո շուրջբոլոր

Գուշակներդ անոտնալվա, սելյանները գետնախըշտի.

Նախ Պատրոկլեսն արձակեց իր փայլուն մըկունդը ահագին

Դեպ բազմությունն այն խուռնախիտ, որը եռ էր գալիս այնտեղ՝

Մեծահոգի ~~Պրոտեսիլավ~~ Պրոտեսի լավ դյուցազունի ~~նավերիմոտ~~նավերի մոտ,

Եվ հարվածեց Պիրեքմեսին, նա որ բերեց պեոնների

Հեծելագունդը՝ հորդահոս Աքսիոսի ափունքներից։

Իսկ Նեստորի որդիներից մեկը՝ արի Անտիլոքոսն

Ատիմնիոսին խոցեց տեգով, որ տեղնուտեղ շունչը փըչեց։

Եվ Մարիսը կըրակ կըտրած հարազատի մահվան ~~վըրա‘~~վըրա

Անտիլոքի վըրա վազեց ու կանգ առավ դիակի մոտ,

Բայց եղբայրը Անտիլոքի՝ Թրասիմիդեսը դյուցատիպ

Որոնց ծընեց Ամիսովդարը տիգաճոճ, նա որ սընեց

Անընկճելի հաղթ Քիմեռին՝ ի պատուհաս բազում մարդկանց։

~~Ուիլևսյան~~ Ոյիլևսյան Այաքսն այնտեղ ողջ-ողջ բըռնեց Կլոբուլոսին՝

Շըփոթված այդ ժըխորի մեջ, բայց տեղնուտեղ հոգին առավ՝

Իջեցնելով իր մեծակոթ սուրը նըրա պարանոցին:

Ու պըղընձյա սըլաքը սուր խըրվեց ուղեղն ու դուրս եկավ,

Փըշրեց ճերմակ ոսկորները, և ատամները թափվեցին,

Երկու աչքերը լցվեցին ~~քըրից~~քըթից-բերնից ցայտող արյամբ,

Եվ պաշարեց ամեն կողմից մահվան մըթին ամպը նըրան։

Դանայեցի պետերն այսպես` մեկ-մեկ մարդիկ ըսպանեցին,

Տելամոնյան Այաքսը մեծ աշխատում էր իր նիզակով

Վիրավորել քաջ Հեկտորին, բայց սա ~~կըռωի~~ կըռվի մեջ փորձառու՝

Արջառենի իր ասպարով պարածածկած ուսերը լայն՝

Հետևում էր ուշի-ուշով սլաքների շըչյուններին

Ու շըռինդին աշտեների, անտարակույս նա լավ գիտեր,

Թե հաղթությունը ~~կըովի~~ կըռվի մեջ շուռ է տըվել երեսը իր,

Բայց մընում էր անդըրդվելի և անսասան կըռվում էր նա,

{{տող|370}}Որ կարենաիր սիրելի ընկերներին փըրկել գոնե:

Ինչպես որ ~~վեη~~ վեհ Ոլիմպոսից պարզ ու պայծառ օդի միջով

Սուրա մի ամպ դեպի երկինք, երբ Զևսը մեծ մըրրիկ հանի,

Այդպես ~~փըրթավտ~~ փըրթավ տըրոյացոց փախուստն հանկարծ նավատորմից:

Կանոնավոր շարքով արդեն չէին անցնում փոսը նըրանք,

Այլ խուճապով խառնիճաղանջ, մեկ-մյուսին խանգարելով:

«Վա՜յ ինձ, մարդկանց մեջ ամենեն իմ սիրելի Սարպեդոնին

Վիճակված է ճակատագրից ընկնել ձեռքով Պատրոկլեսի.

Սակայն սիրտըս հուզումնակոծ երկմըտում է տարակուսված<ref>''սիրտս երկմտում է տարակուսած'' - Զևսը՝ աստվածներից վեհագույնը, որ իշխում է թե՛ մարդկանց, թե՛ աստվածներին, և տնօրինում նրանց ճակատագիրը, երբեմն, սակայն, հանդես է գալիս որպես Մոյրային՝ ճակատագրին ենթակա արարած, ինչպես այս հատվածում՝ իր որդի Սարպեդոնի և Պատրոկլեսի կռվի դըրվագում:</ref>

Արտասվալից մարտից նըրան վերցընեմ ես ողջ և առողջ

Ու փոխադրեմ մեծահարուստ դեպի Լիկիա՞, թե հանդուրժեմ,

Եվ նազելի, աչեղ Հերան իսկույն այսպես պատասխանեց.

{{տող|450}}«Զարհուրելի դու Զըրվանյան, այդ ինչ ~~խոսքէ~~խոսք է, որ ասում ես,

Մահկանացու մարդուն՝ մահվան կանխորոշված ճակատագրից՝

Կամենում ես դու չարաշուք և անողոք մահից փըրկե՞լ։

Պըրիամոսի քաղաքի շուրջ, պատերազմում որդի ունեն

Շատ անմահներ, որոնց պիտի դու զայրացնես քո վարմունքով։

{{տող|460}}Եթե որդուդ ~~շատես~~ շատ ես սիրում ու գութ ունես նըրա վըրա,

Թող որ ընկնի պատերազմում Պատրոկլեսի հզոր ձեռքով,

Եվ, երբ կյանքի շունչն ու ոգին թողնեն նըրան, հըղիր Մահին

{{տող|470}}Երբ երկուսով հասան իրար, Պատրոկլեսը առաջին հեղ

Զարկեց ներքին որովայնին հըռչակավոր ~~Թրասիմելի~~Թրասիմեդի,

Որ Սարպեդոն թագավորի ըսպասյակն էր հավատարիմ.

Սարպեդոնը վըրա վազեց փայլակնացայտ իր աշտեով,

Որ Տևկրոսն էր խոցել նետով այն միջոցին, երբ վազեվազ

Ելնում էր նա պարիսպն ի վեր՝ ընկերներին իր օգնելու:

{{տող|520}}Եվ ~~Գրլավկոսն~~ Գըլավկոսն Ապոլլոնին աղոթելով` այսպես ասաց.«Լըսիր, արքա՛, ուր էլ լինես, լիկեցոց մեջ թե ~~տրրոյանց~~տըրոյանց,

Ամեն տեղ էլ կարող ես դու վըշտատոչոր մարդուն լըսել.

Որ ինձ նըման տառապում է անտանելի ցավերի մեջ:

Մեղմեց ցավերն անմիջապես և նըրա խոր վերքից հոսող

Արյունը սև ցամաքեցրեց ու ներշընչեց ուժ ու կորով։

Գլավկոսն ~~ըզգացիր~~ ըզգաց իր սըրտի մեջ ու մեծապես ուրախացավ,

Որ Ապոլլոն այդպես արագ լըսեց աղոթքն իր սըրտագին:

Գընաց իսկույն հորդորելու լիկիացոց քաջ իշխաններին

Դեպի Իլիոնը քաջաձի` մարտընչելու տըրոյանց դեմ:-

Եվ երբ արդեն մոտեցել էր նա դիակին՝ կողոպտելու,

Հեկտորն ~~անկարծ~~ հանկարծ ահագին քար մի իջեցրեց նըրա գըլխին,

Որը երկու տապակ եղավ սաղավարտի տակ ամրակուռ.

{{տող|590}}Եվ դիակի վըրա փըռվեց բերանքսիվայր, արնաշաղաղ.

Աննըպատակ և ապարդյուն սըլանալով հուժկու ձեռքից:

Էնիասը դեպի Մերիոնն այսպես գոչեց հույժ բարկացած.

«Մերիոնե՛ս, թեպետև դու քաջակաքավ<ref>''դու քաջակաքավ ես իսկապես'' - Էնիասը Մերիոնեսին նսեմացնելու նպատակով, նրան քաջակաքավ (լավ կաքավող, պարող) է անվանում, ակնարկելով նրա կրետական ծագումը։ Կրետե կղզու բնակիչները հռչակված էին իրենց պարարվեստով։</ref> ես իսկապես,

Բայց շատ շուտով կըլըռեիր, եթե նըշանս ճիշտ առնեի»:

Ե՛ս էլ եթե հաջողեի կուրծքըդ խըրել նիզակն իմ սուր՝

Որքան էլ որ քաջ լինեիր, անտարակույս պիտի տայիր

Դու ~~փաոքը~~ փառքը ինձ և քո հոգին Տարտարոսի թագավորին»։

Այսպես ասաց, բայց Մենիտյանն արիասիրտ սաստեց նըրան

{{տող|650}}Ու թաթավուն ամբողջովին թանձըր փոշու և արյան մեջ:

Կրռվում էին նըրանք այդպես դյուցազունի դիակի շուրջ:

Ինչպես գարնանը մեղուներն ~~տըզտրզում~~ տըզտըզում են փարախի մեջ

Կաթով լեցուն դույլերի շուրջ, երբ առատ է կաթն ամեն տեղ,

Այդպես նըրանք խռնվել էին գետնատարած դիակի շուրջ:

Աքայեցիք կողոպտեցին Սարպեդոնի զենքերն ուսից,

Եվ Մենիտյանն արիասիրտ՝ պըղընձափայլ զենքերն այդ ողջ

~~Հանձնեցիր~~ Հանձնեց իր քաջ ընկերներին, որ նավատորմ տանեն իսկույն:

Եվ Զըրվանյանն այն ժամանակ Ապոլլոնին հըրամայեց.

«Շո՛ւտ, Ապոլլոն, գընա և դուրս քաշիր իսկույն Սարպեդոնին

Ջարդում էին մեկ-մյուսին ու ոչ ոք չէր փորձում փախչել:

Կեբրիոնի շուրջը իրար կողք մըխվեցին շատ աշտեներ,

Եվ ~~թևաւոր~~ թևավոր նետեր թըռան աղեղների ձիգ լարերից,

Ու քարերի շատ տարափներ ջախջախեցին նըրա չորս դին

Կըռվողների կուռ վահաններ, բայց նա փըռված մեծատարած՝

Ու մարդկանցից Եվփորբոսը ըսպանեցին ինձ գուպարում,

Իսկ դու միայն երրորդն ես, որ ավարում ես մարմինը իմ.

Բայց քեզ այլ բան ~~պետքէ~~ պետք է ասեմ, և դու այն քո մըտքում պահիր,

Դու էլ երկար չես ապրելու, մոտ է նաև օրհասը քո

Կընկնես շուտով Էակիդյան Աքիլլեսի հըզոր ձեռքով»։

Ապա թե ոչ իմ նիզակով կառնեմ և քո՛ անուշ հոգին»։

{{տող|20}}Գոչեց այնժամ խարտիշահեր ~~Մենելսվոսն~~ Մենելավոսն անհուն ցասմամբ.

«Հա՛յր Արամազդ, վատ է ճիշտ որ գոռոզությունն ամբարտավան,-

Ո՛չ հովազը, ոչ առյուծը, ո՛չ էլ վայրագ վարազը ժանտ,

Սակայն ես քեզ խորհուրդ կըտամ գընալ մըտնել ամբոխի մեջ

Եվ չըկանգնել ինձ ախոյան, թե չէ աղետ կըբերես քեզ,

Մինչև անգամ երեխան էլ կարող է այդ լավ ~~հասկանալ»։~~հասկանալ»<ref>''Մինչև անգամ երեխան էլ կարող է այդ լավ հասկանալ'' - Հին հունական առածն ասում է. «Երբ դժբախտություն է պատահում, անգամ հիմարն է այդ հասկանում»:</ref>։

Այսպես ասաց, բայց Պանթոյանն անդըրդվելի՝ պատասխանեց.

Քաջավըստահ՝ հենվեց նըրան, սըլաքն անցավ պարանոցից,

Եվփորբոսը ցած տապալվեց, ու շաչեցին զենքերն իր շուրջ:

Վարսերը ճոխ՝ Շընորհների վարսերի պես<ref>''Շնորհների վարսերի պես'' - Այսինքն՝ Քարիտների՝ նազելիության ու զվարճության երեք գեղուհի աստվածների մազերի պես։</ref>, ու գանգուրներն

Արծաթ-ոսկով ընդելուզված՝ թաթախվեցին իր արյան մեջ։

Ծաղկափըթիթ ձիթենու պես, որին սիրով սընում է մարդ

Քանզի բոլոր տըրոյացոց այստեղ է նա առաջնորդում։

{{տող|100}}Բայց ինչո՞ւ է սիրտըս այսպես այս խոսքերը շըշընջում ինձ,

Երբ որ մի մարդ հանդըգնում է ~~կըովի~~ կըռվի մըտնել աստվածընդդեմ

Նա իր գըլխին անտարակույս կարող է մեծ աղետ բերել:

Ուստի ոչ մի դանայեցի ինձ դեմ պիտի չըզայրանա

Կանգնեց, ինչպես առյուծը իր կորյուններին է պաշտպանում,

Որոնց երբ որ տանում է նա դեպի անտառ՝ ճանապարհին

Որսորդներ են ելնում ~~առաջն~~առաջև, և նա իր հաղթ ուժին վըստահ՝

{{տող|140}}Ցած է առնում իր աչքերը ծածկող ահեղ հոնքերը թավ,—

Այդպես Այաքսն էր պաշտպանում դյուցազնազարմ Պատրոկլեսին։

Ինչպես պիտի փըրկես դու պարզ և հասարակ մի զինվորի,

Երբ լըքել ես, թողնելով այժմ որս ու ավար աքայեցոց՝

Սարպեդոնին<ref>''Երբ լքել ես Սարպեդոնին'' - Ըստ երևույթին, Գլավկոսը չգիտեր, որ աստվածները Սարպեդոնի դին տեղափոխել են Լիկիա, ուստի և առաջարկում էր դիակների փոխանակություն, որի այս հիշատակումը եզակին է հոմերոսյան վիպերգության մեջ:</ref>, որ հյուրն էր քո և բարեկամըդ զինակից,

Որ քանի դեռ ողջ էր, եղավ քո քաղաքին և քեզ նեցուկ,

Որից հիմա շըներին իսկ հալածելու սիրտ չես անում։

Պրիամոս մեծ թագավորին, արգիացիք կըստիպվեին

Մեզ տալ, անշուշտ, չըքնաղ զենքերն ու զարդերը Սարպեդոնի,

Եվ ~~մինչևիսկ~~ մինչև իսկ կարող էին նաև նըրան Իլիոն տանել,

Զի այնպիսի մարդու ընկեր և զինակից մեռավ մարտում,

Որ աքայանց մեջ ամենեն զորավորն է և անվանին,

Հազա՜ր ափսոս, զի բարեբեր ողջ Լիկիո մեջ ապրողներից

Կարծում էի քեզ ամենեն իմասնամիտն ու խելացին,

Մինչդեռ մինչ ~~արդասածներըդ~~ արդ ասածներըդ ցույց են տալիս, որ խելք չունես:

Ասում ես դու, թե Այաքսին դիմադրելու սիրտ չեմ արե՞լ,

Ո՛չ, վախ չունեմ ես ո՛չ մարտից, ո՛չ ձիերի դոփյուններից,

Տըրոյացիք նախ ընկըրկել տըվին խայտակն աքայեցոց,

Որոնք փախան դին թողնելով, բայց մեծամիտ տըրոյացիք

{{տող|280}}~~Զըսպանեցին~~ Չըսպանեցին աքայանցից և ոչ մեկին իրենց տեգով,

Դիակն էին ուզում կորզել. աքայեցիք չըմընացին

Հեռու երկար ժամանակով, վերադարձրեց նըրանց նորից

Ուժգին թափով ու դուրս եկավ ուսի ծայրից անմիջապես.

Գետին ընկավ նա թընդյունով, ու շաչեցին զենքերն իր շուրջ:

Զարկեց Այաքսը ~~Փենուիսի~~ Փենոփսի որդուն ապա՝ քաջ Փորկիսին,

Որ Հիպպոթին էր պաշտպանում, զարկեց պորտին, և սուր աշտեն

Ջախջախելով զըրահը կուռ՝ ողջ փորոտին խառնեց իրար։

Աստվածների կամքին ընդդեմ, մարտընչելով իրենց ուժի

Եվ զորքերի արիության վըրա վըստահ մարդկանց նըման,

Որ տեսել եմ ես ուրիշ տեղ, թեև թըվով ձեզնից էլ ~~քիչ։~~քիչ<ref>''տեսել եմ ես ուրիշ տեղ, թեև թվով ձեզնից էլ քիչ'' - Ապոլլոնը ակնարկում Հերակլեսին ՝ իր ուղեկիցներով, որոնք Տրոյան գրավեցին ավելի փոքրաթիվ զորքով, քան աքայական զորքն էր:</ref>։

Զևսն ուզում է հաղթությունը մե՛զ տալ և ո՛չ աքայեցոց,

Բաց մի երկյուղ անհընարին առել է ձեզ ու չեք կըռվում»։

Վանում էին մեկ-մյուսից մահը դաժան և դառնագույն:

{{տող|370}}Կըռվում էին սըրանք այսպես ~~կըրա~~ կըրակ կըտրած, կորովասիրտ,

Եվ ասես թե չլինեին ո՛չ արեգակ, և ո՛չ լուսին,

Քանզի ռազմի ասպարեզում մառախլապատ էին բոլոր

Ես պիտի ձեր սըրունքներին ու սըրտերին ուժ ներարկեմ,

Որ դուք մարտից դուրս հանելով՝ տանեք նավերն Ավտոմեդին,

Որովհետև ես դեռ ~~պետքէ~~ պետք է փառք ընձեռեմ տըրոյացոց,

Մինչև գընան ու գեղատախտ նավատորմին հասնեն նըրանք,

Մինչ արեգակն ի մայր մըտնի, և սըրբազան գիշերը գա»։

{{տող|470}}Նըրա ընկերն, որ Էմոնյան Լայերկեսի որդին էր քաջ

Եվ կանգնելով կառքի ետև՝ այսպես ասաց Ավտոմեդին.

~~« Ավտոմեդոն~~«Ավտոմեդոն, աստվածներից ո՞վ ներշընչեց վըտանգավոր

Այդ միտքը քեզ, խելքըդ առավ, որ դու այդպես մեն ու մենակ

Խիզախում ես տըրոյացոց առաջամարտ քաջերի դեմ,

Այսպես ասաց. Ալկիմեդոնը թըռավ կառքն այդ մարտական

Ու ձեռքն առավ անմիջապես մըտրակն ու սանձը շողշողուն,

Իսկ Ավտոմեդն իջավ կառքից. տեսնելով այդ, ~~Հեկտորըմեծ~~Հեկտորը մեծ

Ձայն արձակեց և մոտ կանգնած Էնիասին ասաց արագ.

«Քա՛ջ Էնիաս, պըղընձազեն տըրոյացոց խորհըրդական,

Կարծում եմ ես, թե Պրիամյան Հեկտորը քաջ իր մոլուցքից

Չի՛ դադարի, մինչև որ մեզ ըսպանելով՝ չաշտանակի

Աքիլլեսի շըքեղաբաշ ~~նըՇույգների~~ նըժույգների վըրա նըստած{{տող|510}}Եվ ~~չըվըշրի~~չըփըշրի, հալածելով, գումարտակներն աքայեցոց,

Կամ թե ինքը առաջամարտ գընդում գերի չըբըռնըվի»։

Ասաց, ձայնեց ~~Մենելալին~~ Մենելավին և երկու քաջ Այաքսներին.

«Մենելավոս և Այաքսնե՛ր, առաջնորդնե՛ր արգիացոց,

Մեռածի հոգսը հանձնեցեք ձեր քաջասիրտ ընկերներին,

Քանզի Հեկտորն ու Էնիասն՝ այրընտիրները տըրոյանց

Արտասվալից պատերազմի դեպի այս կողմն են արշավում.

Բայց ամեն ինչ աստվածների գոգի մեջ է պահված ~~միայն։~~միայն<ref>''Բայց ամեն ինչ աստվածների գոգի մեջ է պահված միայն'' - Սա հին հունական առած է, որ նշանակում է՝ գործը տակավին անհայտ է:</ref>։

{{տող|520}}Նետո՛ւմ եմ տեգս, մընացածը թողնում եմ մեծ Արամազդին»:

Ասպարը իր և Իդա լեռն ըսքողելով թանձըր ամպով՝

Որոտընդոստ ու սաստկակոծ փայլատակմամբ դըղըրդացրեց.

Հաղթությունը տըվեց տրոյանց, վախն ու փախուստն՝ ~~աքայեgng~~աքայեցnց:

Առաջինը փախավ ահով Պենելեոս Բիովտացին,

Այդպես երկու Այաքսները, դեմ դընելով տրոյացոց,

Զըպում էին թափը նըրանց, նամանավանդ երկու հոգու՝

~~Էնիաի~~ Էնիասի Անքիսեսյան և Հեկտորի շըքեղաճոխ,

Եվ ինչպես ամպը խուռնախիտ սարյակների կամ սևաթույր

Ագռավների, որ ահաբեկ խույս են տալիս ճիչ ու կանչով,

Երբ որ տեսնում են վերևում ուրուրին ~~ժանտու~~ ժանտ ու գիշատիչ,

Որ բերում է ահ ու սարսափ բոլոր փոքրիկ թըռչուններին,

Այդպես նաև աքայեցիք առանց կըռվի մեջ մըտնելու

Որ նըստել էր ծեր ամուսնու կողքը, ծովի խոր հատակում,

Ու դառնահեծ ճիչ արձակեց. հավաքվեցին ծովի բոլոր

Դիցուհիներն անմիջապես՝ դըստրիկները Ներեիդյան՝<ref>''դստրիկները Ներեիդյան'' - Ներեիդները՝ ծովային հավերժահարսերը, որոնցից մեկն էր նաև Աքիլլեսի մայրը՝ Թետիսը, ապրում էին ծովի խորքերում, բարեհաճ էին մարդկանց նկատմամբ, օգնում էին նավաբեկյալներին։ Նրանց թիվը հոմերոսյան Էպոսում 34 է, ըստ ուրիշ առասպելների՝ 100 և ավելի, բայց հաճախ՝ 50:</ref>

{{տող|40}}Կիմոդոկեն և Թալիան, և Գլավկեն, Նիսեն, Թոյեն,

Լիմնորիան և Ակտեան, Մելիտն, Երանև Ագավեն,

Դյուցազների մեջ անվանի, աճում էր նա բողբոջի պես,

Ու սընվում էր բերրի դաշտում բուսած դալար տունկի նըման,

Նըրան Իլիոն ուղարկեցի նավով՝ ~~տրոյանցդեմ~~ տրոյանց դեմ կըռվելու,

Եվ այնտեղից չի դառնալու նա Պելևսի տունը այլևս,

Ռւ Ու քանի դեռ ապրում է նա և տեսնում է լույսն արևի,

{{տող|60}}Պետք է տանջվի, ու չեմ կարող հասնել նըրան ես օգնության:

Բայց պիտ գընամ, տեսնեմ որդուն իմ սիրելի և իմանամ,

Արծաթթաթիկ աստվածուհի Թետիսն այսպես ասաց նըրան

«Ճըշմարիտ ես ասում, որդյակ, ազնիվ ~~բանէ~~ բան է անտարակույս

Օգնել հոգնած ընկերներին և ազատել նըրանց մահից.

Բայց գեղեցիկ զենքերը քո, պըղընձակերտ ու պաղպաջուն

Որպեսզի իր որդու համար բերի զենքեր գեղեցկափառ:

Նըրան դեպի Ոլիմպ էին տանում ոտքերն, իսկ աքայանք

~~Փախուստտալով~~ Փախուստ տալով մարդախողխող Հեկտորից մեծ աղաղակով`

Հասան մինչև նավերն իրենց, Հելլեսպոնտի ափերի մոտ։

{{տող|150}}Սակայն դարձյա՛լ չըկարեցան պըղընձազեն աքայեցիք

Հորդորելու, որպեսզի նա զինավառվի անմիջապես։

{{տող|170}}Մոտենալով Աքիլլեսին այս թևավոր խոսքերն ասաց.

«Ով մարդկանց մեջ ~~ամենենքաջ~~ամենեն քաջ, ահեղագույն դու Պելիսյան,

Հասիր պաշտպան Պատրոկլեսին, որի համար նավերի մոտ

Սոսկալի մարտ է բըռընկվել ու ջընջում են մեկ-մյուսին։

Աքայեցիք ոգորում են, որ պաշտպանեն մարմինն անշունչ,

Իսկ տըրոյանք մոլեգնեռանդ ուզում են այն տանել Իլիոն.

Եվ մանավանդ Հեկտորը վեստ ~~հափըշտակելէ~~ հափըշտակել է ցանկանում

Եվ գըլուխը անջատելով փափուկ վըզից՝ ցըցի զարնել։

Վե՛ր կաց և էլ մի՛ դանդաղիր, սիրտըդ պիտի ցավի սաստիկ,

Նա խոստացավ Հեփեստոսից չըքնաղ զենքեր բերելու ինձ.

Իսկ ուրիշ ո՞ւմ զենքերով ես կարող եմ արդ զինավառել,

Ի ~~բաց առյալ~~ բացառյալ Տելամոնյան Այաքսի մեծ կուռ ասպարից,

Նա էլ, կարծեմ, առաջամարտ գընդերի մեջ իր նիզակով

Նախճիրներ է գործում այնտեղ Պատրոկլեսի դիակի շուրջ»։

Եվ մըրըրկոտն Իրիսը ժիր ասաց դարձյալ Աքիլլեսի.

«Մենք լավ գիտենք, որ ավարված են գեղեցիկ զենքերը քո,

Բայց դու այդպես փոսը գը գընա ու երևա նըրանց աչքին,

Գուցե քեզնից վախենալով՝ մարտը թողնեն տըրոյացիք,

{{տող|200}}Եվ աքայանք ոգի առնեն իրենց սաստիկ հոգնությունից,

Ոստան դառնալ և չըսպասել աստվածային Արշալույսին,

Այստեղ դաշտում, նավերի մոտ, շատ ենք հեռու մեր պարըսպից:

Քանի որ դեռ Ագամեմնի ~~հետքեն~~ հետ քեն ուներ Աքիլլը շաջ,

Հեշտ էր կըռվել աքայանց դեմ, հաճելի էր մարտն ինձ համար,

Որովհետև հույս ունեի տիրանալու նավատորմին:

Ահեղագոռ գուպարի մեջ ես նըրանից փախչողը չեմ,

Այլ անհողդողդ պիտ դիմադրեմ, կամ նա՛ պիտի հաղթի կամ ե՛ս.

Խըտրություն չի դընում Արեսն. ըսպանում է ըսպանողին»<ref>''խտրություն չի դնում Արեսն'' - Այսինքն մարտական բախտը միշտ մեկին չի ուղեկցում . այսօր սրան, վաղը՝ մեկ ուրիշին:</ref>:

{{տող|310}}Ասաց Հեկտորն, ու տըրոյանք որոտացին միահամուռ:

Ու սընարից մինչև ոտներն ըսպիտակ քող մի փըռեցին:

Ապա ամբողջ գիշեր իրենց արքայի շուրջ միրմիդոնյանք

~~Ռղբում~~ Ողբում էին լալահառաչ Պատրոկլեսի սուգն անելով:

Այն ~~ժամանակԶևսը~~ ժամանակ Զևսը ասաց իր քըրոջը և ամուսնուն.

«Եվ վերջապես արածդ արիր, գերամեծար, աչեղ Հերա.

{{տող|360}}Վերջը ոտքի հանեցիր դու արագասուր Աքիլլեսին,

Գիսակագեղ աքայեցիք քեզանից են ծընված ճիշտ որ»<ref>''գիսակագեղ աքայեցիք քեզանից են ծնված ճիշտ որ'' - Այստեղ Հերան հանդես է գալիս որպես աքայեցիների տոհմական աստվածուհի։</ref>:

Մեծապատիվ աչեղ Հերան նըրան այսպես պատասխանեց,

Հասավ Թետիսն արծաթթաթիկ՝ Հեփեստոսի տունը շըքեղ,

Աստեղազարդ, պըղընձակերտ, Ոլիմպոսի մեջ ամենեն

Գեղեցիկը, որ կառուցեց կաղոտանին ինքը ~~անձամբ։~~անձամբ<ref>''կառուցեց կաղոտանին ինքը անձամբ'' - Հեփեստոսը՝ Զևսի և Հերայի որդին, կրակի և դարբնության աստվածը, ի ծնե թուլակազմ էր ու կաղլիկ:</ref>։

Գըտավ նըրան փուքսերի շուրջ քըրտինք մըտած աշխատելիս

Փութկոտ ու ժիր. պատրաստում էր նա քըսան հատ եռոտանի,

Կինը սիրուն՝ ծածկըված նուրբ ու ըսպիտակ շըղարշներով,

Որ բըռնելով աստվածուհու ձեռքը սիրով՝ այսպես ասաց.

«Ինչպե՞ս ~~եղավՙ~~ եղավ մեր տունն եկար, քողածածուկ չըքնաղ Թետիս,

Գերամեծար և սիրելի, հազիվ ես մեզ մըտաբերում։

Բայց ներս արի, որպեսզի քեզ արժանապես հյուրասիրեմ»։

Հըռչակավոր կաղոտանին նըրան այսպես պատասխանեց.

«Իմ տանն է արդ հավերժ անմահ ու մեծափառ մի դիցուհի,

Որը փըրկեց ինձ ցավերից<ref>''փրկեց ինձ ցավերից'' - Հերան (տարբերակ՝ Զևսը ), տեսնելով նորածին կաղլիկին, խիստ զայրացավ և նրան Ոլիմպոսից ցած նետեց ծովը։ Ծովային փերիները` Թետիսն ու Եվրինոմեն, գթացին մանկանը և խնամեցին նրան:</ref>, երբ ես հեռու ընկա իմ խենթ

Մորըս խելքով, որ կամեցավ կաղությունըս ծածուկ սահել:

Կըտանջեին այն ժամանակ սիրտըս ցավերն անասելի,

Եվ Թետիսը արծաթթաթիկ ինձ իրենց գիրկը չառնեին:

Ինը տարի ես նըրանց մոտ դարբնեցի զարմանարվեստ

~~Զարդերպես~~Զարդեր պես-պես՝ ճարմանդ, քողեր, և ապարոշ, անպարանջան,

Խոր ու խավար մի անձավում, որի չորս կողմ Օվկիանը մեծ

Թավալում էր իր փըրփրադեզ ջըրերն անդուլ մըռընչալով,

Հաստ պարանոցն ու թավամազ կուրծքը մըրոտ ու քըրտնաթոր.

Հագուստները հագավ և դուրս եկավ իր հաստ գավազանով։

Գընում էին թագավորի հետ ոսկեձույլ աղախիններն<ref>''ոսկեձույլ աղախիններն աղջիկների պես շնչավոր'' - Հեփեստոսին քայլելիս օգնում էին ոսկեկերտ աղախիններ, որոնք նրա իսկ ձեռքով էին ստեղծված։</ref>

{{տող|420}}Աղջիկների պես շընչավոր, որոնք ունեն միտք ու լեզու,

Եվ ձեռագործն անմահական աստվածներից են սովորել:

{{տող|470}}Ասաց Հեփեստն ու թողնելով նըրան՝ գընաց փուքսերի մոտ։

Որոնց դեպի հուրն ուղղելով՝ հըրամայեց, որ աշխատեն<ref>''Որոնց (փուքսերին)... հրամայեց, որ աշխատեն'' - Հեփեստոսի փուքսերը, ինչպես և նրա սարքած աղախինները, աստծո խոսքին ենթարկվելով` ինքնուրույն են գործում:</ref>:

Ու փըչեցին քսան փուքսեր մեկեն քըսան բովերի մեջ,

Ամեն մեկը իր տեսակի օդ շընչելով դյուրաբորբոք-

Ըստ պահանջի, որ կարենար նա իր գործը գըլուխ բերել:

Գրցեց կրակ պըղինձը պինդ և չըծըռվող, անպարտելի,

Անագն ապա. և ~~պստվական~~ պատվական ոսկին՝ փայլուն արծաթի հետ

Կոճղին դըրեց սալն ահագին, ապա վերցրեց իր մի ձեռքով

Կռանն հուժկու և զորավոր, իսկ մյուսով աքցանն առավ։

Բայլքը, Բազումքը շողշողուն ու զորությունն Օրիոնի,

Ինչպես նաև Արջը, որին Սայլ են կոչում մարդիկ հաճախ,

{{տող|490}}Որ դառնալով նույն տեղը միշտ նայում է պիշ Օրիոնին<ref>Օրիոնը առասպելական որսորդ էր, որին աստվածները, նրա մահից հետո, համաստեղություն դարձրին: Երբ Օրիոնը ծագում է, Մեծ Արջը բարձրանում հորիզոնի վրա, և ստացվում է այնպես, կարծես երկնքում արջը փախչում է որսորդից:</ref>,Եվ միայն նա է անհաղորդ լոգանքներին մեծ ~~Ովկիանի~~Օվկիանի<ref>''միայն նա է անհաղորդ լոգանքներին մեծ Օվկիանի'' - Մեծ Արջի համաստեղութունը հորիզոնում մայր չի մտնում:</ref>:

Քանդակեց նա պարզաբարբառ մարդկանց երկու շըքեղ քաղաք.

Բարձրահասակ և գեղեցիկ, իրենց ամբողջ զեն ու զարղով,

Աստվածներին վայել շուքով և բոլորին երևելի.

Իսկ զինվորներն առհասարակ նըրանցից ցած էին ~~մընում։~~մընում<ref>''զինվորներն առհասարակ նրանցից ցած էին մնում'' - Հունական արվեստի նմուշները վկայում են, որ աստվածները մարդկանցից ավելի բարձրահասակ են պատկերվում:</ref>։Եվ երբ նըրանք հասան գետափ(դարանելու վայրը հարմար)

Որտեղ հոտերն էին գալիս ծարավն իրենց հագեցնելու, —

Նըստոտեցին՝ զինավառված իրենց հրաշեկ պըղինձներով,

{{տող|550}}Նույն ուղղությամբ մինչև արտի վերջ հասնելու որոշումով:

Հողը թեպետև ոսկեգույն, սակայն նրանց ետևից միշտ

Սևանում էր ~~ակումներով։~~ակումներով<ref>''Հողը թեպետև ոսկեգույն սևանում էր ակոսներով'' - Հեփեստոսին հաջողվում էր անգամ ոսկու վրա արտացոլել հերկած հողի բնական մոգ գույնը. ըստ երևույթին, արդեն հոմերոսյան ժամանակաշրջանում հույները կարողանում էին արծնապատել ոսկին:</ref>։- Այսպիսի գործ էր ~~հիաքանչ~~հիասքանչ:

Այնուհետև նըրա վըրա քանդակեց արտ մի հասկաթուռ,

{{տող|1}}Քրքմազգեցիկ Այգն Օվկիանի ալիքներից ելնում էր վեր

Լույս բերելու ~~ամմահններին~~ ամմահներին նաև բոլոր մահկանացոց,

Երբ Թետիսը նավերն հասավ Հեփեստոսի պարգևներով

Եվ սիրելի որդուն գըտավ փարած դարձյալ Պատրոկլեսին՝

Եվ առհարկի սանձահարենք խըռովահույզ սըրտերը մեր:

Ես ինքս ահա՛ հարկադրաբար թոթափում եմ զայրույթըս բարկ,

~~Որովհետևչի~~ Որովհետև չի վայելում ինձ ոխության մեջ համառել:

{{տող|70}}Ուստի մարտի բոցավառիր դու հերապանծ աքայեցոց,

Որպեսզի ես մի անգամ էլ հարձակվելով տրոյանց վըրա՝

Աքայեցի մեծամեծներն հաճախ ինձ հետ վեճի մտան,

Մեղադրեցին, բայց ես բընավ հանցավոր չեմ այդ բանի մեջ,

Մեղքը Զևսինն է, մըթնաճեմ Պատուհասին, ~~Ճ ակատագրին~~Ճակատագրին,

{{տող|90}}Որոնք միտքըս եղեռնաբար կուրացըրին ու խելքս առան

Այն օրը, երբ Աքիլլեսի մըրցանակը ես խլեցի։

«Մեծազոր հայր, — ասաց Հերան, — ես քեզ մի բան պիտ հիշեցնեմ.

«Ահա ծընվեց այն մարդը, որ իշխելու է արգիացոց,—

«Եվրիսթեսը՝ Պերսեոսյան ~~Սթենլի~~ Սթենելի որդին է դա<ref>''Եվրիսթևսը ՝ Պերսեոսյան Սթենելի որդին'' - Պերսևսը՝ Զևսի և Դանայայի որդին, երեք զավակ ունեցավ՝ Սթենելը, Ալկեոսը և Էլեկտրիոնը: Ալկեոսը ծնեց Ամփիտրիոնին, Էլեկտրիոնը՝ Ալկմենեին: Ամփիտրիոնն ու Ալկմենեն ամուսնացան։ Բայց Ալկմենեն Զևսից պետք է երեխա ունենար՝ Հերակլեսին: Ցանկանալով որդուն իշխանություն տալ, Զևսը հանդիսավոր կերպով երդվեց, որ նա, ով առաջինը կծնվի Պերսևսի ցեղում, նրան ինքը իշխանություն կտա։ Սակայն Հերան արագացրեց Սթենելոսի որդու՝ Եվրիսթեսի ծնունդը, որը և ստացավ իշխանություն: Սրան ծառայելիս Հերակլեսը կատարեց իր նշանավոր 12 սխրագործությունները:</ref>,

«Ձեզ տոհմակից, և անարժան թագավոր չէ արգիացոց»:

Այսպես ասաց՝ սաստիկ մի ցավ պատճառելով Արամազդին,

Եվ ես պիտի տամ քեզ բոլոր այն պարգևները, որ երեկ

Վրանըդ գալով քեզ խոստացավ Ոդիսևսը աստվածային:

Եվ կամ եթե ուզում ես՝ ~~կացշ~~ կաց, զըսպած մարտի եռանդըդ մեծ,

Որ ծառաներս իմ նավերից հանեն բերեն, դիզեն այստեղ

Ընծաներն այն սըրտահաճո, որոնք քեզ եմ շընորհում ես»:

Այսուհետև, ո՛վ Ատրիդես, պետք է լինել է՛լ ավելի

Արդարամիտ այլոց հանդեպ. և անվայել բան չէ բընավ

Զիջող լինել մեկի հանդեպ, ում դեմ ~~նախինքն~~ նախ ինքն է մեղանչել»։

Ագամեմնոն արքան այսպես պատասխանեց Ոդիսևսին.

Զի այդպիսին աղետաբեր պիտի լինի նըրա համար,

{{տող|240}}Ով կըմընա արգիացոց արագաթև նավերի մոտ,

~~Աձլ~~ Այլ պետք է որ միահամուռ ու խուռնախուռըն գըրոհենք

Ձիախըրոխտ տըրոյանց դեմ՝ բորբոքելով բարկ Արեսին»։

Ասաց, առավ վեհ Նեստորի որդիներին իրեն ընկեր,

Եվ Մեգեսին Փիլյան, ապա ~~Մերիոնէսին~~ Մերիոնեսին և Թոասին,

Մելանիպպին հետն առնելով և Կրիոնտյան Լիկոմեդին՝

Գընաց դեպի Ագամեմնոն Ատրիդեսի վըրան ընդփույթ,

{{տող|250}}Դուրս հանեցին ձեռագործի վարժ ու հըմուտ յոթը կանանց

Եվ ութերորդը՝ գեղեցկայտ Բրիսեիսին, ու կըշռելով

~~Տաը~~ Տասը տաղանդ մաքուր ոսկի, Ոդիսևսը առաջն ընկած

Բերին բոլոր պարգևները և ատյանի մեջտեղ դըրին։

~~Ոտքքի~~ Ոտքի ելավ Ագամեմնոնն, ու Տալթիբիոսն աստվածաձայն՝

Կինճին բըռնած տարավ կանգնեց ժողովըրդոց արքայի դեմ։

Ատրիդեսը դուրս քաշելով իր սայրասուր դանակը մերկ,

Թափեն այնքան աղետ ու ցավ, որքան որ սուտ երդվողներին»։

{{տող|270}}Ասպես ասաց և վարազի վիզը կըտրեց որ սուր պըղընձով,

Եվ Տալթիբիոսն այն գըլորեց ծովը անտակ` ձըկներին կեր.

Այն ժամանակ ոտքի ելավ Պելիսածին Աքիլլը վեհ

Ախ, ինչպե՜ս են վիշտը վըշտի վըրա անվերջ թափվում վրաս...

Քաղաքի մոտ սուր պըղընձով վիրավորված տեսա նըրան,

Որին տըվին ինձ ամուսին ~~հարըս~~ հայրըս և մայրն իմ մեծարո.

Տեսա երեք եղբայրներիս (միևնույն մոր ծոցի պըտուղ),

Սիրելինե՜րս, որոնք բոլորն իրենց օրհասն այնտեղ գտան։

Ոչ էլ եթե որդուս մահվան բոթը հասներ իմ ականջին,

Որ սընվում է սիրաբողբոջ՝ Սկիրոսում, եթե ողջ է

Եվ ապրում է իմ սիրելի Նեոպտոլեմն ~~աստվածագեղ։~~աստվածագեղ<ref>Նեոպտոլեմը Աքիլլեսի և Դեիդամեի որդին էր, որ ծնվել էր Սկիրոս կղզում. այնտեղից նրան բերում են Տրոյա, քանի որ, ըստ գուշակության, առանց նեոպտոլեմի մասնակցության Տրոյական պատերազմը չէր ավարտի:</ref>։

Առաջ այնպես էի կարծում, թե միայն ես եմ մեռնելու

Հեռու երկրիցն իմ հայրենի, օտար հողում տըրոյական,

Թե հարմա՞ր են գալիս արդյոք, ու շարվո՞ւմ են անդամները,

Որոնք ասես թևի վըրա առած՝ տանում էին նըրան:

Եվ ~~վերչապես~~ վերջապես պահարանից հանեց նիզակն հայրենատուր,

Ծանրածանըր և հաստաբուն, որը ոչ մի աքայեցի

Անկարող էր նույնիսկ շարժել, և միայն ինքն՝ աստվածային

Որ Քիրոնը տըվեց նըրա հորը Պելյան բարձունքներից։

{{տող|400}}Ավտոմեդոնն ու Ալկիմոն երիվարներն էին լըծում

Եվ անցկացրին շուրջանակի ~~սամեդները~~ սամետները<ref>Սամետը լծափոկն է, լծի կապը։</ref> գեղապարույր,

Ու զարնելով սանձեր նըրանց ծընոտներին՝ պինդ պըրկեցին

Երասաններն՝ ասպանդակի վըրա դեպի ետ քաշելով:

Քավ լիցի, ո՛չ, մեր ծուլության ու հեղգության պատճառով չէր,

{{տող|420}}Որ տըրոյանք կողոպտեցին Պատրոկլեսի զենքերն ուսից,

Այլ վարսագեղ Լետովնի քաջ որդին` աստվածն էր մեծազոր<ref>''վարսագեղ Լետովնի որդին ասավածն էր մեծազոր'' - Այսինքն՝ Ապոլլոնը, որը Զևսի կնոջ՝ գիշերվա սևազգըստ աստվածուհի Լետոյի որդի էր:</ref>,

Որ ըսպանեց Մենիտյանին առաջամարտ ջոկատներում

Դյուցազնաբար մարտընչելիս, և պարգևեց փառք Հեկտորին:

Որն, ասում են, հովերի մեջ ամենեն ժիրն է, քաջընթաց,

Բայց ի՞նչ օգուտ, երբ գըրված է քո ճակատի վըրա, որ դու

Պարտվես պիտի մի աստըծուց և մի մարդուց ~~մահկանացու»։~~մահկանացու»<ref>''պարտվես պիտի մի աստծուց ու մի մարդուց մահկանացու'' - Աքիլլեսը պետք է սպանվեր Պարիսի արձակած նետով, որին ուղղություն պիտի տար Ապոլլոնը:</ref>։

Պատուհասներն՝ ընդհատեցին ձայնը նըրա, երբ խոսում էր:

{{տող|1}}Այսպես ահա նավերի մոտ աքայեցիք պըղընձավառ

Զինվում էին քո շուրջ-բոլոր, ~~ոազմի~~ ռազմի անհագ ո՛վ Աքիլլես,

Տըրոյացիք էլ մյուս կողմից՝ հանդիպակաց սարահարթում։

Իսկ Արամազդը Թեմիսին հըրամայեց, որ ժողովի

Իսկ դուք դեպի տըրոյացիք և աքայանք ըշտապեցեք

Եվ օգնեցեք երկուսին էլ, ամեն մեկըդ ում ուզում է.

Քանզի եթե տըրոյանց ~~դևմ~~ դեմ միայն Աքիլլն ինքը կըռվի,

Չեն դիմանա նըրանք երբեք Պելիսածնի ահեղ ուժին:

{{տող|30}}Առաջ նըրա միայն երե՛սն էլ տեսնելով փախչում էին,

Հերան, Պալլաս Աթենասը և Պոսեյդոնն աշխարհակալ,

Հերմեսը ժիր, օգտամատույց, որ խոհեմ է և նրբամիտ,

Եվ Հեփեստոսն իր վիթխարի ուժի ~~վրրա~~ վըրա վըստահացած

Կաղ սըրունքներն իր շարժելու,— աստվածները միախորհուրդ

Դիմում էին արագընթաց դեպի նավերն աքայեցոց:

Փայլակնացայտ, ըսպառազեն արյունառուշտ Արեսի պես:

Իսկ երբ եկան ոլիմպյաններն ու մարդկանց մեջ մըտան խումբ-խումբ

{{տող|50}}Հառնեց դարձյալ ~~Ոխըդաժան~~Ոխը դաժան, դըռույթ տըվեց ամբոխի մեջ:

Աթենասը մերթ փոսի մոտ, մերթ պարըսպից դուրսը կանգնած,

Եվ երբեմն էլ ծովի ափին՝ որոտում էր ուժգընորեն։

Ապա թե ոչ, եթե աստված անկողմնակալ լինի մարտում՝

Հազիվ թե նա կարողանա ինձ հեշտությամբ հաղթահարել,

Նույնիսկ եթե ամբողջովին նա պըղընձից լինի ~~ձուլված»։~~ձուլված»<ref>''ամբողջովին նա պղնձից լինի ձուլված'' - Ըստ երևույթի, Էնիասը ակնարկում է Աքիլլեսի անխոցելիությունը:</ref>։

Եվ Ապոլլոնն՝ Արամազդի որդին այսպես ասաց նըրան,

Որ ամբոխի միջից ուղիղ դեպ Աքիլլեսն էր ընթանում,

Եվ կանչելով աստվածներին իր մոտ` այսպես ասաց նըրանց.

~~«Մետածեցե՛ք~~«Մըտածեցե՛ք, ո՛վ աստվածներ, դուք, Պոսեյդոն և Աթենաս,

{{տող|120}}Մըտածեցե՛ք իմաստնաբար, թե վերջը ո՞ւր պիտի հանգի:

Էնիասն ահա հրաշեկ պղնձով ըսպառազեն, խըրոխտապանծ,

Մենք բոլորըս Ոլիմպոսից այստեղ իջանք նըրա համար,

{{տող|130}}Որ Աքիլլեսն այսօր ոչինչ չըկըրի այդ տըրովներից,

Իսկ թող հետո կըրի, ինչ որ Բախտը մանեց նըրա համար<ref>''Բախտը մանեց նրա համար'' - Ըստ հունական դիցաբանության, ճակատագրի երեք աստվածուհիներից Կլոտոն մանում էր մարդու կյանքի թելը, Լաքեսիսը այդ թելն անցկացնում էր մարդու կյանքի խորդուբորդություններով, իսկ Ատրոպան կտրում էր թելը: Ըստ հայկական դիցաբանության, Բախտի աստվածուհին ձեռքով արագ պտտում է աշխարհի անիվը:</ref>

Այն օր երբ նա աշխարհ եկավ. մայրը ցավով ծընեց նըրան:

Բայց թե Աքիլլն աստվածներին իրենց ձայնից չըճանաչի`

Դեպի պատվարը երկնաբերձ աստվածային Հերակլեսի,

{{տող|150}}Որ շինեցին նըրա համար Աթենասն ու տըրոյացիք

Իբրև պաշտպան և ապավեն ծովի հըսկա հըրեշի դեմ<ref>''Իբրև պաշտպան և ապավեն ծովի հսկա հրեշի դեմ'' - Նկատի ունի այն ծովային հրեշին, որ Պոսեյդոնն ու Ապոլոնը ուղարկեցին տրոյական Լավմեդոն արքային ի պատիժ և որից երկիրն ազատեց Հերակլեսը:</ref>,

Եթե ճիվաղն այդ հալածեր նըրան ծովի ափից դեպ դաշտ:

Իր կողմնակից աստվածների հետ Պոսեյդոն արքան հըզոր

Երկու հոգի առաջ անցան ու քինալից հասան իրար.

Անքիսեսի որդի Էնիասն ու Աքիլլեսն աստվածազարմ։

Նախ Էնիասն ահեղակերպ ~~աոաջ~~ առաջ եկավ ըսպառնալից

Ցընցելով իր կարդակը կուռ և հաստաբեստ վահանը հաղթ

Իր լայն կըրծքի առջև բըռնած, պղնձյա նիզակն իր ճոճելով:

Գըրգըռելով իրեն՝ կըռվի մըտնելու գոռ ամբոխի դեմ,

Ու հարձակվում է խելահեղ կատաղությամբ գազանային,

Որ հոշոտի մեկն ու մեկին և կամ ընկնի ~~նորանց~~ նըրանց առաջ։-

Այսպես եռանդն ու զայրույթը դըրդում էին Աքիլլեսին

{{տող|180}}Դուրս գալ ընդդեմ Անքիսեսյան արիասիրտ Էնիասի։

Խըրոխտաբար առաջ գալով, երբ մոտեցան նըրանք իրար,

Առաջինը խոսեց ինքը՝ աստվածազարմ Աքիլլը քաջ.

«Էնիա՛ս, ինչո՞ւ ընկերներիցդ այդքան ~~առաջես~~ առաջ ես անցել դու.

Մի՞թե սիրտըդ դըրդում է քեզ պստերազմի ելնել իմ դեմ,

Հուսալով, որ տըրոյացոց վըրա պիտի թագավորե՞ս

{{տող|190}}Արգասավոր ու բարեբեր՝ մըշակության համար հարմար,

Եթե սպանես Աքիլլեսին, բայց այդ դըժվար հաջողվի քեզ:

Կարծեմ թե քեզ մի այլ անգամ ես փախցըրի իմ նիզակով<ref>''Կարծեմ թե քեզ մի այլ անգամ ես փախցրի'' - Էնիասը գժտված էր իր ազգական Պրիամոսի հետ, դրա համար էլ սկզբում չէր մասնակցում Տրոյական պատերազմին։ Երբ Աքիլլեսը հարձակվեց նրա նախիրների վրա, Էնիասն անցավ տրոյացիների կողմը՝ ընդդեմ աքայանց:</ref>:

Մոռացե՞լ ես միթե, Էնիա՛ս, որ Իդայի վըրա մենակ

Գըտնելով քեզ՝ հալածեցի արագավազ իմ ոտքերով.

Թողիր նախիրն ու փախչելիս ետևդ անգամ չէիր նայում։

Դու այնտեղից հալածական թողիր ~~փախարդեպ~~ փախար դեպ Լիոնեսոս,

Որ քանդեցի հիմնահատակ՝ շնորհիվ Զևսի ու Պալլասի,

Ու կանանց էլ գերի տարա՝ նըրանց ազատ կյանքից զըրկած։

Իմանալով մեր հինավուրց զրույցներից բերանացի,

Ո՛չ դու ես քո աչքով տեսել իմոնց, ոչ էլ քոնոնցը՝ ես:

{{տող|210}}~~Աում~~ Ասում են թե սերել ես դու քաջ Պելևսից, ո՛վ Աքիլլես,

Եվ ծովային հավերժահարս Թետիսն է մայրըդ վարսագեղ։

Իսկ ես ինքըս որդին եմ՝ վեհ, մեծահոգի Անքիսեսի,

Պիտի ողբա իր սիրելի որդու վըրա անտարակույս,

Որովհետև չեմ կարծում թե տըղայական փուչ խոսքերով

Ըսպառնալիք տալով իրար կըբաժանվենք ~~աոանց~~ առանց կըռվի:

Իսկ եթե իմ տոհմն ես ուզում իմանալ դու, կասեմ ես քեզ,

Որ քաջ գիտեն շատերն արդեն։- Արամազդը ~~ամսրոպային~~ամպրոպային`

Ծընեց առաջ Դարդանոսին, որ Դարդանիան ձեռակերտեց,

{{տող|220}}Զի տակավին այն ժամանակ դաշտավայրում չէր կառուցված

Մյուսը ոսկի, որի վըրա կանգ առավ սուր տեգը հացի:

Սպա նետեց քաջոտն Աքիլլն իր մըկունդը երկայնաստվեր

Եվ Էնիասի բոլորածիր մեծ ասպարի եզրին ~~ղարկեց~~զարկեց,

Ուր պըղինձը բարակ էր շատ, ինչպես նաև արջառենին,

{{տող|280}}Ու թափ անցավ Պելյան հացին թընդացնելով ասպարն իր տակ։

Որոնք ծընվել են իրենից կամ կանանցից մահկանացու:

Վաղուց է ինչ ատում է նա սերունդը ծեր Պրիամոսի,

{{տող|310}}Եվ արդ Զևսի կամքով անշուշտ իշխե պիտի ~~տրոանց~~ տրոյանց վըրա<ref>''Իշխե պիտի տրոյանց վրա Էնիասը'' - Ավանդության համաձայն, Էնիասը տրոյացի փախստականների հետ միասին նավեց դեպի Իտալիա և այնտեղ որթագավորություն հիմնեց: Հռոմեացիների կարծիքով իրենց քաղաքը հիմնել ենԷնիասի սերունդները, ուստի և նրանք իրենց համարում են «Էներիդներ»: ՀուլիոսԿեսարը Էնիասին համարում էր իր նախահայրը։ Հռոմեացի բանաստեղծ Վիրգիլիոսի «Էնեական» պոեմի հիմքում Էնիասի կյանքի պատմությունն է ընկած։</ref>

Էնիասը քաջ և իր որդոց որդիք՝ ցեղից-ցեղ հավիտյան»։

Երբ նա կառքից ցած իջնելով՝ խույս էր տալիս Աքիլլեսից:

Հոգին տալիս գոռում էր նա այն ցուլի պես, որին երբ որ

Քարշ են տալիս պատանիներն Հելիկոնյան արքայի շուրջ՝<ref>''Քարշ են տալիս պատանիներին Հելիկոնյան արքայի շուրջ'' - Հելիկոնյան արքան Պոսեյդոնն է։ Այդպես է կոչվում Պելոպոնեսում գտնվող քաղաքի անունով, որտեղ այդ աստծո խոշոր սրբավայրն էր գտնվում։</ref>

Բառաչում է, ու ցընծում է գետնադըղորդ արքան ահեղ:

Մըռընչում էր այսպես և նա՝ հոգին մարմնից բաժանվելիս:

Սուր նիզակի սըլաքն ուժգին անցնելով այն՝ ելավ պորտից.

Գոռաց, ընկավ ծընկան վըրա, և ամպը մութ ծածկեց նըրան,

{{տող|420}}Ու ժողովեց ~~ձեոքով՝~~ ձեռքով՝ թափված իր աղիքներն ու փորոտին:

Հեկտորը հենց տեսավ թե չէ իր հարազատ Պոլիդորին՝

Աղիքները ձեռքում բըռնած, գետնի վըրա թավալվելիս,

Ծունկը տեգով վիրավորեց ու կանգնեցրեց նըրան տեղում,

Ապա սըրով զարկեց նըրան և հոգին դուրս հանեց մարմնից:

Հետո ~~կոքից~~ կառքից ցած գըլորեց նա Պիասի որդիներին՝

{{տող|460}}Լավոգնոսին, Դարդանոսին, հարձակվելով նըրանց վըրա.

Վիրավորեց մեկին տեգով և մյուսին սըրով՝ մոտից:

Ինչպես որ հուրն աստվածառաք տարածվում է ահեղորեն

Եվ լափում է լեռնահովտում ~~թավանտառներն~~թավ անտառներն, ու մոլեգին

Հողմի շընչով բոցերը բորբ մըրըրկվում են ամենուրեք,

{{տող|490}}Այդպես Աքիլլն աստվածորեն մոլեգնում էր տեգով չորս կողմ,

Սալասըմբակ ձիերն այդպես զըրահ ու զեն և դիակներ

Սըմբակակոխ անելով ողջ՝ թըռչում էին դեպի առաջ։

~~Կառջի~~ Կառքի սըռնին ամբողջապես ու շըրջապատն արյուն էր ողջ,

Որ ցայտում էր արշավասույր նըժույգների սըմբակներից

{{տող|500}}Ու հեցերից անիվների. իսկ Աքիլլը ձըգտում էր լոկ

Բայց տարածեց նըրանց առաջ Հերան մըշուշ մի թանձրամած,

Եվ մյուս կեսը սարսափահար գըցեց իրեն արծաթահոս

Խոր ~~գետիմեջ~~ գետի մեջ մեծ ճողփյունով, ալիքները շառաչեցին,

{{տող|10}}Եվ ափերը որոտացին ահագնաձայն արձագանքով։

Ալիքներում այստեղ-այնտեղ ցըրված լողում էին նըրանք

Լեմնոս կըղզին և վաճառեց. Յասոնյանը գընեց նըրան.

Հետո նըրա հյուրը Էտիոն Իմբրոսացին փըրկանք տալով

Փըրկեց նըրան և ուղարկեց ~~դըպ~~ դեպ Արիսբե գեղեցկաշեն,

Որտեղից նա փախավ թաքուն, վերադարձավ հայրական տուն։

Նա Լեմնոսից տուն դառնալով, տասնմեկ օր ուրախ-զըվարթ

Տըրոյացոց խնայելը հաճելի էր սըրտիս համար,

Եվ նըրանցից ես շատերին ողջ բըռնելով վաճառեցի:

Սակայն հիմա ոչ ոք ձեզնից թող ինձանից ~~գուփ~~ գութ չըհայցի

Եվ մանավանդ Պրիամոսի որդիներից ամբարտավան.

Մեռնե՛ք պիտի դուք բոլորդ էլ Տըրոյայի պատերի տակ

Աստրոպեոսի վըրա վազեց դուրս կորզելով իր նիզակով

Պելասգոնի որդու հոգին, որին ծընեց Աքսիոսը հորդ`

Պերիֆեից, որ աղջիկն էր ~~Ակեասմնի~~Ակեսամնի, և որի հետ

Զուգավորվել էր դիցական Աքսիոս գետն առատաջուր։

Աքիլլեսը վըրա վազեց, Աստրոպեն դուրս գալով գետից,

Եվ ասպարին զարնըվելով հըրում էին, քըշում նըրան.

Եվ որպեսզի չըգըլորվի, բըռնեց նա հաստ մի կընծենուց,

{{տող|250}}Որ դուրս ~~գւսլով~~ գալով արմատախիլ՝ փուլ բերեց ողջ դարափն իր հետ

Եվ թանձրախիտ իր ճյուղերով ջըրի հոսանքն արգելակեց,

Ու մի կամուրջ կազմեց ինքնին տարածվելով գետի մեջտեղ։

Եվ Աքիլլեսն աչքերն ուղղած լայն երկընքին այսպես ասաց.

«Հայր Արամազդ, մի՞թե արդյոք աստվածներից մեկը չըկա,

Որ թըշվառիս վըրա գըթա և ազատի ինձ այս ~~դետից~~գետից,Որից հետո ~~պատրաստեմ~~ պատրաստ եմ ես տանել ինչ էլ որ պատահի:

Ոչ մի ուրիշ երկնաբընակ վընասակար չէ ինձ այնքան,

Ինչպես որ իմ մայրը, որ ինձ սուտ խոսքերով մոլորեցրեց.

Որ հեղեղից անցկենալիս խեղդըվում է քամուց քըշված»։

Այսպես ~~սսաց~~ասաց, և Պոսեյդոնն ու Աթենասը մարդկային

Կերպարանքով եկան իսկույն ու կանգնեցին նըրա առջև

Եվ բըռնելով նըրա ձեռքից՝ սըրտապընդիչ խոսքեր ասին։

Եվ դիակներ էին ծըփում. ալիքները հասնում էին

Մինչև ծընկներն Աքիլլեսի, վազում էր նա հոսանքի դեմ

Աթենասից ~~կորուվ~~ կորով առած, և չարգելեց Գետը նըրան։

Բայց Սկամանդրը զայրացած արյունառուշտ Աքիլլի դեմ

Չէր դադարում իր մոլուցքից, այլ ավելի ուռեցնելու

Ալիքներն իր ~~մեծաշառաչ‘~~ մեծաշառաչ ձայն էր տալիս Սիմոյիսին.«Սիրելիդ իմ, մենք այդ մարդու ուժը ~~պետքէ~~ պետք է սանձահարենք,

{{տող|320}}Թե չէ շուտով նա կըքանդի Պրիամոսի քաղաքը պերճ,

Որովհետև տըրոյացիք նըրան անզոր են դիմադրել։

Կամենում նա, իմ ի՞նչ գործն է նըրանց կըռվին միջամըտել»։

Ասաց Գետը ~~հրրատոչոր~~հըրատոչոր. եռում էին ջըրերը ջինջ

Կըրակ կըտրած, ինչպես ուժեղ բոցի վըրա դըրված կաթսան,

Որտեղ հալվող ու ճենճերվող գիրապարար ճարպը խոզի

Դուրս է տալիս պըղպըջալով, երբ տակը չոր ~~փայտեն~~ փայտ են դընում։

Այսպես վառվում էին նըրա ալիքները փըրփըրակուտակ,

Եռում էր ջուրն ու չէր հոսում, կանգ էր առել տագնապահար

Եվ ճոճելով պըղընձաձույլ նիզակն իր նա, հույժ զայրացած`

Աթենասի վըրա վազեց նախատալից այս խոսքերով.

«Ինչո՞ւ դարձյալ դու, ~~շընաճա՚նճ~~շընաճանճ, վեճ ու կըռիվ ես բորբոքում

Աստվածների միջև այդպես ահեղասաստ հանդըգնությամբ։

Մոռացե՞լ ես, որ Տիդյանին գըրգըռեցիր ինձ խոցելու

Որին հաղթել անկարող են նույնիսկ Զևսի շանթերն ահերը:

Զարկեց Արեսն արյունառուշտ երկարաբուն իր նիզակով,

Իսկ ~~Սթենասն~~ Աթենասն ընկըրկելով հըզոր ձեռքով առավ մի քար,—

Հըսկայական, գորշ ու դըժնե, ընկած դաշտում, դըրված այդտեղ

Վաղընջական մարդկանց կողմից իբր արտերի սահմանանիշ,—

Փոշեթաթավ եղան մազեր, ու շաչեցին զենքերն իր շուրջ:

Ժըպտաց Պալլասն ու թևավոր այս խոսքերը ուղղեց նըրան.

~~« Անմի՛տ~~«Անմի՛տ, դեռևս չե՞ս հասկացել, թե քեզանից շատ ավելի

Հըզոր եմ ես, որ հանդըգնում ես չափվելու ուժովդ ինձ հետ։

Գընա՛ հիմա և այդպիսով քավիր քո մոր անեծքը դու,

Եվ Պրիամոս թագավորի քաղաքը շեն՝ վաղուց քանդած»։

Աթենասի խոսքի վրա ժըպտաց ~~Հերաաստվածուհին~~Հերա աստվածուհին.

Բայց Պոսեյդոնը դառնալով Ապոլլոնին՝ ասաց նըրան,

{{տող|450}}«Ինչո՞ւ ենք մենք հեռու կանգնել, երբ ուրիշներն ըսկըսեցին.

Սակարկեցինք, և տիրաբար որոտում էր նա մեզ վըրա։

{{տող|460}}Տըրոյացոց քաղաքի շուրջ և շինեցի պարիսպ մի լայն

Եվ հաստասպինդ, որ անառիկ լինի ~~ուտանն~~ ոստանն ու անվըտանգ.

Իսկ դու՝ դանդաղ և կորեղջյուր եզներն էիր արածացնում

Բարձրավանդակ Իդա լեռան արոտառատ հովիտներում:

Որոնք հըման տերևների աճում են մերթ առուգությամբ

Երկրի պըտուղը ուտելով ու մերթ հյուծվում, մեռնում իսպառ։

{{տող|480}}Պատերազմից հեռու քաշվենք, թող որ կըռվեն ~~մահկանացուք»։~~մահկանացիք»։

Այսպես ասաց Ապոլլոնը ու ետ քաշվեց վախենալով

Ձեռք բարձրացնել նըրա ~~վրրա~~ վըրա ու կըռվել իր հորեղբոր հետ։

Բայց թագուհին գազանների՝ Արտեմիսը անտառասուն

Հանդիմանեց իր եղբորը՝ Ապոլլոնին այս խոսքերով.

Անկարող ես տոկալ դու ինձ, թեկուզ լինես աղեղնավոր:

Արամազդը քեզ միմիայն մահկանացու կանանց վըրա

Առյուծ դըրեց<ref>''քեզ միայն մահկանացու կանանց վրա առյուծ դրեց'' — Կանանց անժամանակ մահը հույները բացատրում էին նրանով, որ Արտեմիսը նետահարում էր նրանց:</ref>, որ մեռցընես քո աղեղով՝ ում կամենաս,

Քեզ համար հեշտ է լեռներում նետահարել գազանների՝

Եղնիկ, երե, քան թե քեզնից ուժեղների դեմ մարտընչել.

Դաստակներից, իսկ աջ ձեռքով խըլեց նըրա աղեղն ուսից

Եվ նըրանով խըփեց նըրա ականջներին ծիծաղելով։

Արտեմիսը հոլի ~~նրան~~ նըման պըտըտվում էր ինքն իր վըրա

Ցըրիվ տալով իր շուրջ-բոլոր նետերն ամեն այս ու այնտեղ,

Եվ ի վերջո լալով՝ հազիվ նա Հերայի ձեռքից փախավ,

Ինչպես ծուխը, որ անսահման երկինքն ի վեր է բարձրանում

Երբ մի քաղաք է հըրդեհվում աստվածների բարկությունից

Ու պատճառում է շատերին ցավ ու ~~կոսկիծ~~կըսկիծ, Աքիլլն այդպես

{{տող|540}}Տըրոյացոց գըլխին այդ օր բերեց աղետ և պատուհաս:

Ու նոր ապա կարող եմ ես վերադառնալ դեպի Իլիոն:

Բայց ինչո՞ւ եմ ես այս մասին զուր մըտմըտում իմ սրտի մեջ.

~~Կարողէ~~ Կարող է նա ինձ նըկատել, որ փախչում ես եմ դաշտի միջով,

{{տող|580}}Եվ իր թեթև սըրունքներով հետևս ընկած՝ գա ինձ բըռնի.

Այն Ժամանակ անտարակույս էլ ինձ մահից փըրկում չըկա.

Որ ցոլում էր դաշտի միջով` աշնանային աստղի նըման,

Որ փայլփըլում է շողարձակ բյուր աստղերի մեջ գիշերով,

Որին մարդիկ հորջորջաբար անվանում են Օրիոնի շուն<ref>''Օրիոնի շուն'' — Սիրիուսն է: </ref>.

{{տող|30}}Փայլուն է նա մյուս աստղերից, բայց նըշան է չարագուշակ,

Որը թըշվառ մահկանացոց բերում է տոթ անտանելի։-

Պարըսպից ներս մըտիր, որդիս, եղիր մեզ հետ, որ պաշտպանես

Կանանց բոլոր, տըղամարդկանց և չընձեռես Պելիսյանին

{{տող|60}}Փառք ու պարծանք ու ~~գըրկըվես~~ զըրկըվես ինքդ էլ անուշ քո արևից։

Գըթա՛, որդիս, դեռ ողջամիտ ալևորիս վըրա թըշվառ,

Որին Զևսը ծերության մեջ դըժնի բախտով պիտ կորցընի

Անգթորեն ինձ ըսպանի՝ անզեն, ինչպես տըկար կընոջ։

Ժամանակ չէ, որ նըրա հետ խոսենք հանգիստ, հեզաբարո,

Կանգնած բարձըր ժայռի վըրա կամ ըստվերում կաղնի ծառի<ref>''կանգնած բարձր ժայռի վրա կամ ըսավերում կաղնի ծառի'' — Ասացվածք է, որ նշանակում է «ամենասկզբից»: Առաջացել է այն ժամանակ, երբ, հին հույների պատկերացմամբ, մարդը ծնվում էր կաղնուց կամ քարից: Հեկտորը մտածում է, որ այլևս ժամանակ չկա Աքիլլեսի հետ խոսելու Հեղինեի ու Տրոյական պատերազմի դրդապատճառների մասին։</ref>,

Ինչպես աղջիկն ու պատանին, որ խոսում են անուշ-անուշ:

Այլ լավագույնն է ճակատել դեմ-հանդիման, որ շուտ տեսնենք,

{{տող|140}}Աքիլլն այդպես վըրիժատենչ հետապընդում էր Հեկտորին,

Որը փախչում էր պարըսպի մոտից թեթև սըրունքներով:

Շըրջանցելով նըրանք բըլուրն ու մոլաթուզն ~~հողմաշառաչ‘~~հողմաշառաչ՝

Վազում էին պարըսպի տակ ձըգվող բարակ արահետով.

Եկան հասան գեղեցկահոս ակունքներին, ուր բըխում են

Հեկտորն է դա, որ ինձ համար բազում զոհեր է մատուցել

Բազմաբըլուր Իդա լեռան վըրա հաճախ և Պերգամոն

Բարձր ամրոցում, որին ~~հիմահ ալածում~~ հիմա հալածում է Աքիլլը քաջ

Արագընթաց իր ոտքերով՝ Պրիամոսի քաղաքի շուրջ:

{{տող|170}}Խորհուրդ արեք, ո՛վ աստվածներ, և վըճռեցեք արագապես,

Ու կըռթընած պըղընձասայր հացի տեգին՝ կանգնեց այդտեղ։

Աթենասը թողած նըրան՝ գընաց իսկույն դեպի Հեկտորն

Ու առնելով Դեիփոբի կերպարանքն ու ձայնն ~~անվըկանդ‘~~անվըկանդ՝

Մոտիկ գընաց ու Հեկտորին այս թևավոր խոսքերն ասաց.

«Եղբայր իմ քաջ, Աքիլլը քո ետևն ընկած ժիր ոտքերով

Ասաց Հեկտորն հանդըգնաբար, և Աքիլլը խոժոռադեմ՝

Աչքերի զույգ նիզակները ուղղած նըրան՝ պատասխանեց.

«Դու պայմանի վըրա, ~~Հեկտո՚ր~~Հեկտո՛ր, ինձ հետ ոչ մի խոսք մի անի,

{{տող|260}}Ինչպես աննենգ ուխտ չի լինի առյուծների ու մարդկանց մեջ,

Ու չեն կարող համաձայնվել գայլն ու գառը երբևիցե,

Որ Հեփեստոսն ինքն էր փընջել խորաններում` խիտ ու վետ-վետ:

Բայց ինչպես աստղն աստղերի մեջ, որ ընթանում է գիշերով

Գիշերավարն, որ ամենեն գեղեցիկ աստղն է երկընքում<ref>''Գիշերավարն, որ ամենեն գեղեցիկ աստղն է երկնքում'' — Արուսյակն է, Վեներան:</ref>,

Ցայտում էին շողեր այդպես սուր սըլաքից, որ, ճոճում էր

Աստվածազարմ Աքիլլը քաջ Հեկտորի մահն որոճալով,

Բոլոր այն Ժանտ չարիքների համար, որ դու ինձ հասցըրիր։

Չեմ թողնի ես, որ շըներին քեզնից հեռու վանի ոչ ոք,

Եթե նույնիսկ բերեն ~~բեո~~բեռ-բեռ, դիզեն այստեղ տասնապատիկ

Եվ ավելի պարգև-փըրկանք, ու խոստանան էլի՛–Էլի՛,

Ոչ իսկ եթե քո քաշով մեկ հըրամայի ոսկի տա ինձ

{{տող|350}}Իլիոնի ծեր Պրիամ արքան. այդպես, մայրըդ մինչև անգամ,

Քեզ անկողնում ~~դրրած՝~~ դըրած՝ վըրադ պիտի չողբա ու սուգ չանի,~~Այ{~~ Այլ թըռչուններն ու շըները պիտի ուտեն մարմինը քո»:

Կորդակաճոճ Հեկտորը իր մահվան շեմին ասաց նըրան.

Ապոլլոնն ու Պարիսը քեզ փըռեն պիտի գետնատարած»։

Խոսքը նըրա բերանն էր դեռ, որ մահը սև վըրա հասավ,

{{տող|360}}Ու դուրս գալով հոգին մարմնից գահավիժեց ~~դըժոխքնի~~ դըժոխքն ի վար,

Ողբալով իր բախտի վըրա, թողած ուժն ու կորովն առույգ:

Բայց Աքիլլեսը մեռածի գըլխավերև կանգնած՝ գոռաց.

{{տող|380}}Որ հասկանանք, թե տըրոյանք ի՞նչ նըպատակ ու միտք ունեն,

Թողնելո՞ւ են ամրոցն արդյոք Պրիամոսի որդու անկմամբ,

Թե՞ Հեկտորի մահից վերջն էլ ~~նռրանք~~ նըրանք կըռվել են կամենում:

Բայց ինչո՛ւ է սիրտս այսպիսի խոսքեր հիմա թելադրում ինձ,

Երբ նավերի մոտ դեռ անթաղ պառկած է դին Պատրոկլեսի,

Որ հայրենի իր երկրի մեջ նըրան այդպես նախատեին։-

Նըրա չըքնաղ գըլուխն ընդքարշ թավալվում էր հողերի մեջ:

Մայրը մազերն էր ~~փետտում~~ փետում իր փայլուն քողը հեռու նետած,

Մեծակական ճըչում էր նա, նայելով իր որդու վըրա,

Ողբում էր հայրն աղիողորմ իր սիրելի որդու համար:

Որբությունը երեխայից խըլում է իր ընկերներին,

Ման է գալիս միշտ գըլխահակ, աչքերը թաց՝ արտասուքով։

Գընում է խեղճ ~~տըղանիր~~ տըղան իր հոր բարեկամաց մոտ խընդրելու

Եվ մերթ մեկի ու մերթ մյուսի վերարկուի փեշից քաշում:

Թե մեկնումեկն էլ ողորմի՝ կըտա միայն փոքրիկ մի ումպ,

Որ գըլուխըս ջուր չի տեսնի, մինչև որ ես Պատրոկլեսին

Չայրեմ հըրով ամենասուրբ ու չըկանգնեմ շիրիմ նըրան,

Եվ չըկըտրեմ մազերըս ես<ref>''չկտրեմ մազերս ես'' — Իբրև սգո նշան մազերի զոհաբերումը մահացածին հնում ընդունված էր շատ ազգերի մոտ։ Հույներն իրենց կտրած մազերը դնում էին դիակի կամ գերեզմանի վրա: </ref>. ուրիշ ոչ մի ցավ այսքան խոր

Չի խոցելու սիրտըս երբեք, քանի դեռ ես կենդանի եմ:

Սակայն հիմա հըպատակվենք մենք տաղտկալի կերակուրին,

Այնժամ դյուցազն Աքիլլեսի միտքը ուրիշ մի բան ընկավ.

Փայտակույտից հեռու կանգնած կըտրեց իր շեկ մազերը նա,

Որ թողնում էր երկարելու Սպերքիոս գետին ի ձոն<ref>''մազերը, որ թողնում էր երկարելու Սպերքիոս գետին ի ձոն'' — Սպերքիոսը գետ է Թեսալիայում ՝ Աքիլլեսի ծննդավայրում: Սովորույթի համաձայն, մազերը զոհաբերում էին տեղական գետ-աստծուն չափահաս դառնալու օրը: Աքիլլեսը հայրենիքից հեռացել էր երեխա ժամանակ, դրա համար էլ դեռ պահում էր Սպերքիոսին ձոնած մազերը։</ref>,

Եվ աչքերը ծովին հառած՝ այսպես խոսեց հառաչելով.

«Սպերիքե՛, Պելևս հայրըս ի զուր սըրտանց ուխտ արավ քեզ,

Պատրաստեցին խարույկ՝ հարյուր ոտնաչափ լայն տարածությամբ

Եվ խարույկի վըրա դըրին մահացյալին՝ խոցված սըրտով։

~~Փայտակուտի~~ Փայտակույտի առջև ապա փողոտեցին իրար ետև

Պարարտ խաշներ և ծանրաքայլ ու կորեղջյուր ցուլեր բազում,

Եվ առնելով մեծահոգի Աքիլլեսը ճարպը նըրանց՝

Բայց Իրիսը չուզեց նըստել ու հողմերին այսպես ասաց.

«Ես ժամանակ չունեմ այստեղ նըստելու ձեր խրախճանքին,

~~Պետքէ~~ Պետք է գընամ դեպ հոսանքներն Օվկիանոսի, եթովպացոց

{{տող|210}}Երկիրն հեռու, որտեղ զոհեր են մատուցում աստվածներին.

Գընում եմ, որ նըվերներին հաղորդակից լինեմ և ե՛ս։

Եվ երրորդին՝ չորս կապիճնոց մի սան, կըրակ դեռ չըտեսած

{{տող|270}}Արծաթափայլ ու պաղպաջուն և չորրորդի համար ապա

Դըրեց երկու տաղանդ ոսկի. հինգերորդին՝ մի դաշխուրան<ref>''դաշխուրան'' — տաշտ, կոնք:</ref>:Ապա ~~ոտքիելած~~ ոտքի ելած Աքիլլն՝ այսպես ասաց արգիացոց.

«Ո՛վ Ատրիդես և դուք բոլոր պըղընձազգեստ աքայեցիք,

Այս պարգևներն ըսպասում են այստեղ կառքով մըրցողներին:

Ուրեմն եղիր ըզգուշավոր, և խելացի եղիր, որդիս,

Զի եթե դու նըպատակին շըփվես ընդհուպ և անց կենաս,

Ոչ ոք պիտի չըկարենա այլևս հասնել քեզ, կա կամ անցնել,

Նույնիսկ եթե քո ետևից Ադրեսդի վեհ որդին Արիոնն

Իր ձին վարի սըրաթըռիչ, որը ծընունդ էր աստըծու,

Այս կարևոր խորհուրդները տալով որդուն՝ Անտիլոքին:

Հինգերորդը Մերիոնեսն իր ձիերը կարգավորեց

{{տող|350}}Կառք նըստելով. և գըցեցին բոլորն իրենց վիճակները<ref>''գցեցին բոլորն իրենց վիճակները'' — Վիճակ էին գցում, որպեսզի որոշեն, թե ով իր մարտակառքը պետք է վարի ավելի կարճ` ներքին շրջանով։</ref>.

Եվ շարժում էր Աքիլլն ինքը վիճակներն այդ՝ սաղավարտում։

Եվ առաջինը Նեստորյան Անտիլոքի վիճակն ելավ,

Եվ կանգնեցին նըրանք կարգով, ու ցույց տըվեց Աքիլլն այնժամ,

Նըշանակետն հեռու դաշտում, և նըրա մոտ իբրև վըկա

Նա նըստեցրեց աստվածատիպ Փինիքսին՝ հոր կապարճակրին<ref>''Նշանակետն հեռու դաշտում, և նրա մոտ... նստեցրեց... Փինիքսին'' — Քանի որ նշանակետը մեկնարկից չէր երևում, դրա համար այնտեղ պետք է մեկը լիներ, որպեսզի հետևեր, որ մրցողները չկարճեին տարածությունը, այլ հասնեին մինչև նշանակետը:</ref>,

{{տող|360}}Որ հետևի արշավանքին ու ճըշմարիտն ասի արդար:

«Անտիլոքե՛, չըկա քեզնից ավելի չար, անօրեն մարդ.

Չըքվի՛ր, ճիշտ չէ, որ աքայանքս խոհեմ էինք համարում քեզ.

Բայց այդպիսով, առանց երդման դու մըրցանակ չես ~~տանելու»։~~տանելու»<ref>''առանց երդման դու մրցանակ չես տանելու'' — Անտիլոքոսը պետք է երդվեր, որ ինքը դիտմամբ չփակեց Մենելավոսի ճանապարհը, հակառակ դեպքում նրան մրցանակ չէր տրվի:</ref>։

Այս ասելով՝ ահեղաձայն խըրախուսեց իր ձիերին.

Այդպես պատճառ բըռնելով դու, թե Եվմելի արագավազ

{{տող|540}}Ձիերն ու կառքն հարվածվեցին, բայց քաջ է նա, կառամարտիկ,

Մըրցանակըս ~~պետքէ~~ պետք է խըլե՞ս. անմահներին աղերսեր թող,

Այն ժամանակ անշուշտ այդպես բոլորից ետ չէր մընա նա:

Իսկ թե նըրան խըղճում ես դու, սիրելի է նա քեզ այդքան՝

Կըտամ, քան թե կընկնեմ աչքիցդ ես հավիտյան, դյուցասընունդ,

Եվ մեղավոր կըլինեմ մեծ աստվածների առաջ ընդմիշտ»։

{{տող|590}}Այսպես ~~ասացերիտասար դորդին~~ ասաց երիտասարդ որդին մեծանձըն Նեստորի

Ու ձին հանձնեց Մենելավին, և Ատրիդի սիրտը ցընծաց,

Զըվարթացավ, ինչպես երբ ցողն է հասկերի վըրա իջնում,

{{տող|610}}Դաշխուրանը կըրկնատաշտակ. Աքիլլեսը վերցըրեց այն,

Առաջ եկավ ու Նեստորին տալով՝ այսպես ասաց նըրան.

~~« Այս~~ «Այս էլ դո՛ւ առ, ո՛վ ծերունի, ու պահիր այն իբր հիշատակ

Պատրոկլեսի թաղման առթիվ, որին էլ չես տեսնելու դու

Աքայանց մեջ. տալիս եմ քեզ այնպե՛ս, զի չես մասնակցելու

Նըրան մոտիկ կանգնած էր քաջ Դիոմեդեսն արիատեգ,

Հորդորում էր ջերմ խոսքերով ու հաղթություն մաղթում քաջին,

Տրվեց նըրան գոտի, ապա վայրի ցուլից քաշված մի փոկ<ref>''Տվեց նրան գոտի, ապա վայրի ցուլից քաշված մի փոկ'' — Հին Հունաստանում բռնցքամարտիկները բռունցքները փաթաթում էին հատուկ կաշեփոկով:</ref>:

Այսպես կազմ ու պատրաստ նըրանք երկուսով էլ մեջտեղ եկան

Եվ մեկ-մյուսի դեմ բարձրացրած թևերն իրենց մըկանակուռ

Պելյանն այնժամ աղետավոր ըմբշամարտի համար դըրեց

Նոր՝ մեծարժեք մըրցանակներ ու ցույց տըվեց դանայեցոց.

Հաղթող քաջի համար մի մեծ ու հըրափորձ եռոտանի<ref>''հրափորձ եռոտանի'' — Կրակի վրա դրվող եռոտանի։</ref>

Սահմանեց նա, որին մարդիկ գին կըտրեցին տասներկու եզ:

Իսկ հաղթվողի համար բերեց ու կանգնեցրեց ատյանի մեջ

Եվ գոտիները պընդելով՝ երկուսով էլ մըտան կըրկես,

Ու գըրկեցին իրար հուժկու, մըկանակուռ բազուկներով,

Հանց գերաններ, որոնցով տան ~~հաստպատերն~~ հաստ պատերն է կապում իրար

Հյուսնը հըմուտ, որ դիմանան քամիների բուռըն թափին։

Այդ ջըլապինդ բազուկների պըրկումների տակ զորավոր

Թոթափվելով փոշուց՝ հագան պարեգոտներն իրենց կըրկին:

Իսկ Աքիլլեսն այլ պարգևներ դըրեց մեջտեղ վազքի համար.

Նախ՝ արծաթե ~~ճարտարագործթակույկ~~ ճարտարագործ թակույկ մի վեց կապիճանոց

Այնքան չըքնաղ, որի նըմանն երկրի վըրա չէր գըտնըվի,

Որովհետև շինել էին այն բազմարվեստ սիդոնացիք:

Երեք քաջերն արագավազ. սըլանում էր Այաքսը ժիր,

Ու ետևից Լայերտի քաջ որդին՝ Ոդիսն էր արշավում՝

Այնքան մոտից, հանց գեղիրան կընոջ կըրծքին բեճն <ref>''բեճ'' — Ուս, թիկունք, ողն։</ref> է մոտիկ,

Որը քաշում է վարժ ձեռքով, երբ որ անցնի թելն առեչքից, —

{{տող|760}}Ոդիսևսը այդպես մոտից սըլանում էր կըրընկակոխ

Փոշին դեռ վեր չըբարձրացած, և հասնում էր շունչը ~~նըրա‘~~նըրա՝

Ոյիլյանի գըլխին,- այդպես սըրընթացիկ սուրում էր նա:

Աքայեցիք միահամուռ գովում էին Ոդիսևսի

Ու պարգևեց թեթևություն Ոդիսևսի անդամներին։

{{տող|770}}Եվ մինչ Այաքսը սըրընթաց մոտ էր արդեն մըրցանակին,

Սահեց հանկարծ ու սայթաքեց(Աթենասը հըրեց նըրան),

Ընկավ այնտեղ, ուր կորեղջյուր արջառները մեծաբառաչ

(Որոնց քաջոտն Աքիլլեսը Պատրոկլեսի պատվին մորթեց),

Այս ասելով հանձնեց պարգևն, ու պատանին ուրախացավ։

~~Սպս~~ Ապա Պելյանն այդտեղ դըրեց երկայնաստվեր նիզակ մի մեծ,

Դըրեց ասպար և սաղավարտ, որ Պատրոկլեսն էր կողոպտել

Սարպեդոնից, ու կանգնելով՝ այսպես ասաց արգիացոց.

Որոնք զինված վերից ի վար, առած պըղինձը մարմնահերձ,

{{տող|800}}Հանդիսատես այն բազմության առաջ իրենց ուժը փորձեն։

Ով առաջինը ~~հասնիիր~~ հասնի իր ախոյանի չըքնաղ մարմնին,

Անդամները խոցի նըրան, արյուն հանի բոսորաբուխ՝

Կըպարգևեմ նըրան այս թուրն արծաթագամ, թըրակիական,

Լարը կայմից մընաց կախված, ու ծափ տըվին աքայեցիք։

Մերիոնեսն այնժամ արագ խըլեց աղեղը Տևկրոսից

(Իսկ ~~նետնարդեն~~ նետ նարդեն ձեռքում ուներ) և երբ դեպի գիրկն էր քաշում,

Աղոթք արավ կորովաձիգ Ապոլլոնին ու խոստացավ

Մեծապայծառ զոհ մատուցել անդրանկածին իր գառներից,

Նըշան առավ ու թըռչելիս՝ թըռչնին թևից վիրավորեց:

Նետը եկավ և Մերիոնի ոտքերի մոտ ընկավ գետին։

Թըռչունն իջավ, ~~սևացրռուկ~~ սևացըռուկ լաստափայտի կայմին նըստեց՝

Վիզը ծըռված ու փետրառատ թևերը թույլ կախված ի վար.

Հոգին թըռավ փոքրիկ մարմնից և նա անշունչ ընկավ հեռու։

{{տող|880}}Եվ դեռ կըրակ չըտեսած սան ծաղկանըկար՝ մի եզան գին։

Ու վեր կացան իրենց տեղից երկու զորեղ տեգընկեցներ՝

~~ՆախԱտրիդես~~ Նախ Ատրիդես Ագամեմնոն իշխանապետը վեր կացավ,

Ապա ելավ Մերիոնը քաջ՝ զինակիցը Իդոմենի

Բայց Աքիլլեսն աստվածային այսպես խոսեց նըրանց միջև.

== Երգ Քսանչորսերորդ։ Փրկանք Հեկտորի ==

<poemstyle='margin:0ex 5ex'>{{տող|1}}Բազմությունը ցըրիվ եկավ, ամեն ոք իր նավը գընաց,

Ընթրիք արին ու քընեցին քաղցըր քընով մինչ այգաբաց։

Աքիլլեսի աչքերից էր փախել միայն քունը անուշ,

Թե՛ ալեծուփ ծովի վըրա, թե՛ արյունոտ կըռիվներում։

Հիշում էր նա մեկիկ֊մեկիկ և արտասուք թափում առատ,

{{տող|10}}Ընկնում մերթ այս, մերթ այն կողքին, մեջքի վըրա, բերանքսիվայր։

Եվ վերջապես վեր կացավ նա, գընաց ծովափ թափառելու

Անքուն աչքերն արցունքով լի, տըխուր-տըրտում, անմըխիթար։

Բայց Ապոլլոնն ամեն անգամ կարեկցելով մեռած մարդուն,

Պաշտպանում էր մարմինը մերկ, ծածկում ոսկյա իր ասպարով,

{{տող|20}}Որ քարշ տալուց չապականվի, չըբըզկըտվի Հեկտորի դին։

Խոշտանգում էր Աքիլլն այսպես դյուցազնի դին անգըթաբար։

Այդ տեսնելով՝ գութը շարժվեց երանավետ աստվածների,

Որ ծաղրել էր աստվածուհյաց<ref>''Ալեքսանդրի մեղքի համար, որ... ծաղրել էր աստվածուհյաց'' — Ակնարկ է Պարիսի դատաստանի առասպելի վերաբերյալ։ Պելևսի և Թետիսի հարսանիքին մասնակցում էին բոլոր աստվածները. միայն պառակտության աստվածուհի Էրիսը չէր հրավիրվել խնջույքի։ Վիրավորված Էրիսը հարսանյաց սեղանին մի ոսկե խնձոր է գցում, որի վրա գրված էր՝ «ամենագեղեցիկին»։ Դրա պատճառով վեճ է սկսվում Հերայի, Աթենասի և Ափրոդիտեի (Աստղիկ) միջև։ Այդ վեճը պետք է լուծեր Պարիսը (Ալեքսանդրը), որն այդ ժամանակ հովիվ էր Իդայում (դեռ նորածին՝ նրա մայրը՝ Հեկաբեն, նրան գցել էր հովիվների մոտ, որովհետև երազում տեսել էր, որ ինքը մի այրվող խանձող է ծնել, որից ամբողջ Տրոյան բռնկվել է)։ Հերմեսը երեք աստվածուհիներին բերում է Պարիսի մոտ, Հերան նրան խոստանում է իշխանություն, Աթենասը՝ մարտական փառք, իսկ Ափրոդիտեն՝ գեղեցկագույն կնոջ սեր։ Պարիսը խնձորը տալիս է Ափրոդիտեին, որն էլ հետագայում օգնում է նրան առևանգել Հեղինեին։ Այդ ժամանակից էլ Հերան և Աթենասը ատում էին Պարիսին և Տրոյան։</ref>, ներբողելով լոկ Աստղիկին,

Որը նըրան տըվեց հեշտանք և շընորհեց կին գեղեցիկ։

{{տող|30}}Բայց երբ անցավ ինն օր այդպես, ու տասներորդ այգը ծագեց,

Այնժամ Գուշակ Ապոլլոնը այսպես ասաց աստվածներին.

«Անգութ եք դուք, ո՛վ աստվածներ, չէ՞ որ երբեմն

Եվ ժողովուրդն իր սիրեցյալ դյուցազունին հայրենասեր,

Որ կըրակով պատվեն նըրան և կատարեն թաղման հանդես։

Ուզում եք դուք, ո՛վ ~~աստվտծներ~~աստվածներ, պատվել վայրագ Աքիլլեսին, {{տող|40}}Որ ճըշմարիտ ոչ խելք ունի, և ոչ էլ սիրտ մեղմաբարո։

Ժանտաբարո առյուծի պես, որն իր ուժով ամբարտավան՝

Մարդկանց խաշներն է հոշոտում, հարձակվելով հոտի վըրա,

Աքիլլեսը կորցըրել է ամոթն ու գութն ամբողջովին,

Որը մարդկանց թե՛ մեծապես վընասում է, և թե՛ օգնում։

~~Ո՞չ~~ Ոչ ապաքեն կորցընում է մահկանացու մարդը հաճախ

Իր հարազատ և համամայր եղբորը կամ սիրած որդուն,

Լաց է լինում, ողբում երկար, բայց դադարում է վերջապես,

Զի մարդկանց մեջ դըրին Պարկյանք<ref>''Պարկյանք'' — Պարկյան քույրերը ճակատագրի աստվածուհիներն են (տե՛ս Երգ տասնմեկերորդ, տ. 131-ի ծանոթագրությունը)։</ref> համբերատար սիրտ ու հոգի։

Բայց դա, դյուցազըն Հեկտորին, նըրա արևն առնելուց ետ,

{{տող|50}}Կառքից կապած քարշ է տալիս իր ընկերոջ շիրիմի շուրջ,

Մինչդեռ նըրա համար այդ բանն անվայել է և անօգուտ։

Գուցե վերջում մենք բարկանանք, չընայելով իր քաջությանն,

Զայրանալով նըրա վըրա՝ լուսածըղի Հերան ասաց.

«Ասածներըդ, Արծաթաղեղ, թերևս իրոք ճիշտ ~~լինեըն~~կըլիներ,

Թե Հեկտորին Աքիլլի հետ համապատիվ համարեինք։

Բայց Հեկտորն է մահկանացու, որը կընոջ կաթ է ծըծել,

Իսկ Աքիլլի մայրն է Թետիս արծաթթաթիկ աստվածուհին,

Որին ինքըս մեծացնելով՝ ամուսնացրի Պելևսի հետ,

{{տող|60}}Պելևսի, որ եղել է միշտ աստվածների սըրտին մոտիկ։

Մասնակցեցիք աստվածներըդ բոլոր՝ նըրանց հարսանիքին.

Եվ դո՛ւ նույնպես ձեռքիդ փանդիռ՝ ներկա էիր այդ կոչունքին,

Զի նա երբեք չէր զըլանում իր նըվերներն աստվածահաճ,

Ու զոհերն իմ բագիններին երբեք պակաս չէր անում նա։

{{տող|70}}Սակայն թողնենք Հեկտորի դին գողանալու միտքն անխոհեմ,

Որովհետև չի կարելի այդ թաքցընել Աքիլլեսից,

Քանի որ մայրն այնտեղ է միշտ և հըսկում է գիշեր ու զօր։

Ու սըրաթև՝ Սամոս-Իմբրոս կըղզիների միջև ժայռուտ՝

Ծով ցատկեց նա ամբողջ թափով, ճըղփացնելով ջըրերը լուրթ։

{{տող|80}}Վայրի ցուլի եղջյուրներին կապած ծանըր կապարի պես,

Որ ձըկներին մահ է տանում, ընկըղմվելով անմիջապես՝

Ծովը սուզվեց Իրըսն արագ, հասավ մինչև հատակը խոր

Ու հարց տըվեց նըրան Թետիս արծաթթաթիկ աստվածուհին.

«Իսկ ինչո՞ւ է կանչում նա ինձ այդպես ըշտապ, ինչո՞ւ համար։

{{տող|90}}Ամաչում եմ այս վիճակովս աստվածների առաջն ելնել,

Որովհետև սըրտիս ցավերն իմ անթիվ են և անհամար։

Բայց թե գընանք, զի իզուր տեղ նա ինձ պատգամ չէր ուղարկի»։

Այս ասելով՝ սև քողն առավ վըսեմաշուք աստվածուհին,

Ամենասևն ու սըգերանգն իր բոլոր ճոխ հանդերձանքից,

Որտեղ նըրանք գըտան նըստած Զրվանյանին ահեղագոչ

Եվ նըրա շուրջ բազմած բոլոր աստվածներին երջանկավետ։

{{տող|100}}Նըստեց Թետիսը Զևսի մոտ և առընթեր Աթենասի։

Հերան ընդփույթ ոսկեճաճանչ բաժակը լի տըվեց նըրան

Եվ ըսփոփիչ մեղմ խոսքերով ուրախացրեց սըգավորին։

Ինն օր է, որ վեճի մեջ են աստվածները իրարու հետ

Աքիլլեսի անգըթության և Հեկտորի մարմնի համար։

{{տող|110}}Դըրդում են դիք Արգոսասպան սուրհանդակին՝ դին գողանալ,

Եվ սակայն ես ուզում եմ տալ փառքն ու պատիվն Աքիլլեսին,

~~Մինչե~~ Մինչև վերջը պահպանելով հարգանքըս քո վերաբերմամբ։

Գընա բանակն աքայեցոց և տար պատգամ քո զավակին,

Պատմիր նըրան ցասման մասին իմ և բոլոր անմահների,

Պահել է քաջ Հեկտորի դին ու չի հանձնում մինչև հիմա։

Թող որ հանձնի անմիջապես, թե ինձանից սարսում է նա։

Իսկ Իրիսին այժըմ ~~եեթ~~ ևեթ ես կուղարկեմ Պրիամի մոտ,

Որ ըշտապի գընալ իսկույն դեպի նավերն աքայեցոց

{{տող|120}}Ու հաշտարար ընծաներով առնելով սիրտն Աքիլլեսի՝

Խոշտանգումից փըրկի որդուն իր սիրելի և տանի տուն»։

Այսպես ասաց, արծաթթաթիկ Թետիսն անսաց հըրամանին,

Մոտիկ գընաց մայրն ու նըստեց իր սիրելի որդու կողքին

Եվ, շոյելով նըրա գըլուխն, այսպես ասաց գորովաձայն.

{{տող|130}}«Մինչ ե՞րբ այդպես, որդյակ իմ քաջ, թաղված քո խոր վըշտերի մեջ

Սիրտըդ մաշես ախ ու վախով, մոռացած քուն և կերակուր։

Հաճելի է, սակայն, պառկել մի կընոջ հետ և հեշտանալ,

Զի խըստասիրտ կատաղությամբ պահում ես դու Հեկտորի դին

Մահիկաձև նավերի մոտ ու չես հանձնում մինչև հիմա։

{{տող|140}}Հանձնիր, որդիս, դիակը հորն ու ճոխ փըրկանք առ փոխարեն»։

Եվ արագոտն Աքիլլն իսկույն իր մորն այսպես պատասխանեց.

Որ նա իսկույն ուղևորվի դեպի նավերն աքայեցոց

Որդու մարմինն ազատելու, ողոքելով Աքիլլեսին

{{տող|150}}Որպես փըրկանք իր հետ տարած սըրտահաճո ընծաներով։

Եվ առանձին թող որ գընա, ընկեր չառնի նա ոչ մեկին,

Միայն մի ծեր վերցընի թող, որ տանի սայլն ու ետ դառնա,

Այլև այլոց չի թողնելու, որ վընասեն ալևորին.

Զի Աքիլլեսն ապիրատ չէ, եղեռնագործ կամ անպատկառ,

{{տող|160}}Նա չի դիպչի աղերսարկու ալևորի մազին անգամ»։

Այսպես ասաց, ու մըրըրկոտն Իրիսն իսկույն թըռավ արագ,

Թըրջում էին պատմուճաններն առատահոս արտասուքով.

Եվ ծերունին նըրանց միջև իր թիկնոցի մեջ փաթաթված՝

Գետնից բուռ-~~բուո~~ բուռ փոշին առնում ու ցանում էր իր մազերին։

Իսկ աղջիկներն ու հարսները ի մի խըմբված արքունիքում

{{տող|170}}Ողբում էին լալահառաչ, հիշելով ա՛յն կըտրիճներին,

Որոնք ընկել էին ահեղ մարտերի մեջ արյունալի։

Պատգամախոսն Արամազդի մոտենալով Պրիամոսին,

Պատվիրում է նա քեզ մեկնել դեպի նավերն աքայեցոց

Որդուդ մարմինն ազատելու, ողոքելով Աքիլլեսին

{{տող|180}}Իբրև փըրկանք քեզ հետ տարած սըրտահաճո ընծաներով։

Եվ առանձին պետք է գընաս, թող ոչ մի մարդ քեզ չուղեկցի,

Միայն մի ծեր, որ տանի սայլն ու դեպ Իլիոն վերադառնա,

Այլև այլոց չի թողնելու, որ քեզ վըրա ձեռք բարձրացնեն,

Զի Աքիլլեսն անբարիշտ չէ, եղեռնագործ կամ անպատկառ,

{{տող|190}}Նա չի դիպչի ալևորիդ մի ըսպիտակ մազին անգամ»։

Այսպես ասաց թեթև Իրիսն ու դեպ երկինք վերադարձավ։

Ու պատվիրեց, որ անհապաղ աքայեցոց նավերն երթամ,

Աքիլլեսին տանեմ փըրկանք և ազատեմ մեր զավակին։

{{տող|200}}Ի՞նչ ես խորհում դու այս մասին, ի՞նչ է ասում քո սիրտը քեզ,

Քանզի հոգիս ամբողջապես և սիրտըս ինձ հորդորում են

Գընալ նավերն աքայեցոց, Պելիսածին Աքիլլի մոտ»։

Որ բազմաթիվ քաջակորով որդիներիդ անգըթաբար

Սըրախողխող արավ մարտում, երկաթե սիրտ ունես անշուշտ։

{{տող|210}}Բավական է որ ձեռքն ընկնես, ու քեզ տեսնի իր վըրանում.

Այդ ուխտադրուժն անագորույն քեզ չի խըղճա, չի խընայի,

Չի ակնածի բոլորովին նա ըսպիտակ քո մազերից։

Զի մեր որդին իր վատության համար չէր որ ընկավ մարտում,

Այլ տըրովյանց ու լանջագեղ տըրովուհյաց պատվի՛ համար

{{տող|220}}Հերոսաբար զոհեց իրեն՝ մարտընչելով ոսոխի դեմ»։

Աստվածատիպ Պրիամը ծեր՝ կընոջն այսպես պատասխանեց.

«Ո՛չ, Հեկաբե, մի՛ աշխատիր փոխել վըճիռն իմ անսասան,

Լյարդահըմա մի գուշակող և կամ մի քուրմ ըղձապատում,

Կարող էինք չըհավատալ և գընալուց հըրաժարվել,

Բայց քանի որ աչքովս ~~տեաս~~ տեսա և ականջովս էլ լըսեցի

Աստվածուհուն իմ դեմ-դիմաց, սուրհանդակին Արամազդի՝

{{տող|230}}Պիտի գընամ ես անպատճառ, չի խաբի Զևսն ալևորիս։

Իսկ թե գըրված է ճակատիս մեռնել այնտեղ՝ նավատորմում,

Հոգ չէ, միայն թե մի անգամ սըրտիս սեղմեմ ես իմ որդուն,

Առավ երկու փայլուն կաթսա ու չորս հատ սան, եռոտանի,

Առավ բաժակ մի գեղեցիկ, որն իբր ընծա մի ժամանակ

{{տող|240}}Թրակիացիք էին տըվել, երբ դեսպան էր գընացել նա։

Հեգ ծերունին չըխընայեց և հիշատակն այդ թանկագին,

Քանզի սըրտանց ուզում էր նա փըրկել որդուն իր սիրելի։

Ու ցավերիս վըրա անթիվ մի նոր ցավ եք ավելացնում։

Մի՞թե քիչ է իմ ցավը ինձ, որ Արամազդն ինձ ուղարկեց,

{{տող|250}}Խըլելով քաջ իմ զավակին, բայց դուք շուտով կըհասկանաք,

Որ Հեկտորի մահից հետո ձեզ կըջընջեն աքայեցիք։

Բայց երանի՜ թե մեռնեի, սանդարամե՜տն իջնեի ես

Եվ ծերունին սաստող ձայնով նըրանց այսպես հըրամայեց.

«Ըշտապեցե՛ք, չար զավակներ, դուք թուլամորթ ու վատասիրտ,

{{տող|260}}Երանի թե Հեկտորի տեղ դո՛ւք սատկեիք նավերի մոտ։

Վա՜յ ինձ, թըշվառ թագավորիս, որ Իլիոնի մեջ լայնանիստ

Բազում որդոց եղա ես հայր, ու չըմընա՜ց ոչ մեկը ինձ,—

Պարել գիտեն և գողանալ գառն ու ուլեր ժողովըրդից։

Ո՞ւր եք, ինչո՞ւ չեք պատրաստում սայլն ու նըրա վըրա դընեք

{{տող|270}}Այն ամենը, որ ընտրեցի, որպեսզի շուտ ճամփա ընկնենք»։

Այսպես ասաց, և իրենց հոր սաստից որդիք ահաբեկված՝

Կումբի պորտի ամեն կողմից ոլորելով ծայրը փոկի։

Եվ բերելով գանձարանից հեկտորական փըրկանքն անբավ՝

{{տող|280}}Զետեղեցին գեղեցկանիվ ու սըրբատաշ սայլակի մեջ.

Ապա բերին ու լըծեցին ջորիներին կարծրասըմբակ,

Որ միսիացիք էին տըվել Պրիամոսին որպես ընծա։

Եվ Հեկաբեն այն ժամանակ մոտենալով Պրիամոսին,

Իր աջ ձեռքում ~~րըռնած~~ բըռնած ոսկի մեծ մի բաժակ գինով լեցուն՝

Պարզեց նըրան և ձիերի առջև կանգնած այսպես ասաց.

«Ա՛ռ և ձոնիր Արամազդին, աղոթք արա աղաչելով,

{{տող|290}}Որ նա անփորձ ետ դարձընի քեզ ոխերիմ մարդկանց մոտից,

Քանի որ դու որոշել ես, վըճռել՝ կամքին իմ հակառակ

Գընալ դեպի նավերը մեր արյունարբու ոսոխների։

Եվ ապահով ճամփա ընկնես դեպի նավերն աքայեցոց։

Իսկ թե նըշանն այդ ցույց չըտա քեզ Արամազդն ահեղագոչ,

{{տող|300}}Այն ժամանակ լավ կըլինի, որ չըգընաս նավերը դու,

Եվ ես ինքըս չեմ թողնի քեզ, որքան էլ դու ուզես գընալ»։

Պրիամ արքան լըվացվելով, կընոջ ձեռքից բաժակն առավ

Եվ կանգնելով բակի մեջտեղ՝ աղոթք արավ, գինին ձոնեց

{{տող|310}}Եվ հայացքը դեպի երկինք հառած՝ ասաց աղերսագին.

«Հա՛յր Արամազդ, տե՛րդ Իդայի, ամենափառ և ահավոր,

Տո՛ւր ինձ հասնել Աքիլլեսին և գութ շարժել նըրա սըրտում։

Եվ ուղարկեց անմիջապես սավառնաթև իր սեգ արծվին,

Որին մարդիկ այլ անունով կոչում են և խայտախարիվ։

{{տող|320}}Մեծահարուստ տընատիրոջ առագաստը բարձրաձեղուն

Որքան դըռներ ունի ամուր ու պընդափակ փեղկեր որքան՝

Թըռչունն այդ սեգ երկու կողմից ուներ այդքան հուժկու թևեր,

Որ ջորիներն էին քաշում, և Իդեոսն էր վարում նըրանց։

Սայլի հետքով կառքին լըծված ձիերն առաջ էին թըռչում,

{{տող|330}}Որոնց քըշում էր ծերունին՝ մըտրակելով հաճախակի։

Մեծաթափոր մի բազմություն արտասվալից լաց ու կոծով

Ճանապարհ էր դընում նըրան, ասես մեռել էին տանում։

Ուղևորներն Արամազդի աչքից անտես չըմընացին.

Տեսավ նըրանց դաշտով գընալն ու ծերունու վըրա գըթաց,

Եվ կանչելով իր ~~սիրեփ Հերմոս~~ սիրելի Հերմես որդուն՝ ասաց նըրան.

«Հերմես, քանզի հաճելի է քեզ ավելի, քան թե այլոց

Ընկերանալ մարդկանց հաճախ և ունկընդիր լինել նըրանց,

{{տող|340}}Ուստի արի իջիր երկիր և Պրիամին առաջնորդիր

Դեպի նավերն աքայեցոց, բայց տար այնպես, որ նըրանցից

Ոչ ոք նըրան չընըկատի, մինչև հասնի Պելիսյանին»։

Քընեցնում է և ոմանց էլ արթնացընում խորը քընից,

Ու դեպ երկիր վար սըլացավ Արգոսասպանն ամենահաղթ

{{տող|350}}Եվ անհապաղ հասավ իսկույն Հելլեսպոնտոս ու Տրոյա։

Գընում էր նա իշխանազուն մի պատանու կերպարանքով՝

Դեռափըթիթ և գեղանի, ծընոտն հազիվ դեռ մըրազարդ։

Ուղևորներն երբ որ հասան Իլիոսի գերեզմանին,

Իջան այնտեղ, որ գետի մեջ ջըրեն իրենց ~~գըրսատներին։~~ գըրաստներին։

Մըթընշաղն էր իրիկնային փըռվում արդեն երկրի վըրա։

Իդեոսը տեսավ փոքր-ինչ հեռվում Հերմես հըրեշտակին

«Նայիր, ահա՛, ով Դարդանյան, ինչ-որ մարդ է մոտենում մեզ,

Հարկավոր է ըզգուշանալ, կարող է նա մեզ ըսպանել։

{{տող|360}}Արի փախչենք մեր ձիերով, իսկ եթե այդ ուշ է արդեն,

Եկ ծընկներին փարվենք նըրա, գուցե խըղճա և խընայի»։

Չե՞ս վախենում միթե երբեք դու ահարկու աքայանցից,

Որ վըխտում են քո շուրջ-բոլոր և ոխերիմ ոսոխ են քեզ։

{{տող|370}}Թե նըրանցից մեկը հանկարծ տեսնի քեզ, մութ այս գիշերով

Սայլիդ այդքան գանձեր բարձած, այն ժամանակ դու ի՞նչ կանես։

Երիտասարդ էլ չես գոնե, ուղեկիցդ էլ ծեր է քեզ պես,

Որ կարենաք դիմադրելով՝ չարագործին վանել ձեզնից։

Իսկ ինձանից, ո՛վ ծերունի, ~~բպորովին~~ բոլորովին մի՛ վախենա,

Ես քեզ չարիք չեմ գործելու, այլ չարերին պիտի վանեմ,

Որովհետև, իմ սիրելի ծերունի հոր շատ ես նըման»։

«Այո՛, որդյակ իմ սիրելի, հավատում եմ քո խոսքերին.

Աջը անմահ աստվածների հովանի է դեռ ինձ վըրա,

{{տող|380}}Որ քեզ նըման շընորհալի մի ուղեկից ուղարկեց ինձ,

Գեղատեսիլ և իմաստուն զավակ՝ ազնիվ ծընողների»։

Որ կըռվի մեջ ո՛չ մի արի աքայեցուց ետ չէր մընում»։

{{տող|390}}Աստվածատիպ Պրիամը ծեր նըրան այսպես պատասխանեց.

«Ո՞վ ես դու, քա՛ջ, և ինչպիսի՞ ծընողների զավակ ես վեհ,

Որ գեղեցիկ գովեստներով հիշեցիր մահն իմ Հեկտորի»։

Նայում էինք մենք հիացած, զի Աքիլլեսն Ատրիդի հետ

Քեն պահելով՝ չէր թողնում մեզ պատերազմին մասնակցելու։

{{տող|400}}Աքիլլեսի զինվորն եմ ես, նույն նավն է մեզ բերել այստեղ.

Միրմիդոն եմ, նըրա երկրից և որդին եմ Պոլիկտորի,

Որ հարուստ է, սակայն արդեն քեզ պես դողդոջ մի ծերունի։

Նըրան այսպես պատասխանեց աստվածատիպ Պրիամը ծեր.

{{տող|410}}«Թե որ իրոք զինվորն ես դու Պելիսածին Աքիլլեսի,

Պատմիր ուրեմն ինձ ամեն բան ըստուգապես և ճըշմարիտ.

Նավերի մոտ ընկա՞ծ է դեռ իմ Հեկտորի մարմինն արդյոք,

Ո՛չ նեխում է, ո՛չ էլ որդերն են ուտում դին քո զավակի,

Որդեր, որոնք մեռելների միս ուտելու սովոր են միշտ։

{{տող|420}}Ու թեպետև Պելիսածինն իր ընկերոջ շիրիմի շուրջ

Քարշ է տալիս կառքից կապած մարմինն ամեն այգաբացին,

Բայց մընում է բոլորովին դին անապակ, և անվըթար։

Ասաց, և ծերն ուրախացած՝ նըրան այսպես պատասխանեց.

{{տող|430}}«Լավ է, որդյա՛կ իմ սիրելի, ձոն նըվիրել աստվածներին,

Ինչպես օրենքն է պատվիրում, երբ տակավին ողջ էր որդիս,

Չէր մոռանում բոլորովին աստվածներին ոլիմպական,

«Փորձո՞ւմ ես, ծեր, դու պատանուս, սակայն դա ինձ չես համոզի,

Ըստիպելով Աքիլլեսից ծածուկ՝ պարգև ընդունելու։

{{տող|440}}Վախենում եմ ես գեղեցիկ այդ նըվերից զըրկել նըրան,

Զի նա գըլխիս ապագայում կարող է մեծ աղետ բերել։

Առանց այդ էլ, ո՛վ ծերունի, ես քեզ սիրով կառաջնորդեմ,

Ներշընչեց նոր եռանդ ու թափ ջորիներին և ձիերին.

Պարեկները դեռ նոր էին ավարտում ճոխ ընթրիքն իրենց,

{{տող|450}}Երբ որ հասան նավատորմի մարտկոցներին ու փոսերին։

Պարեկների վըրա խոր քուն թափեց Հերմեսն Արգոսասպան,

Բացեց դըռներն անմիջապես, փականք ու նիգ հեռացնելով

Շուրջը մեծ բակն էր տարածվում հաստ ցըցերով ցանկապատված.

Ու եղևնյա մի նիգ միայն փակում էր դուռն ամրակառույց։

{{տող|460}}Երեք հուժկու աքայեցի պետք էր, որ դռան այդ փակեին,

Երեք հոգի, որ բանային ծանըր սողնակը հաստաբեստ.

Մինչ Աքիլլեսն ինքը միայն՝ փակում էր այն ու բաց անում։

Հեռանում եմ ինքըս հիմա, որ չըտեսնի Աքիլլը ինձ,

Պատշաճ բան չէ բոլորովին, որ մի աստված երանավետ

{{տող|470}}Ցույց տա իր սերը հայտնապես մի երկրային մահկանացվի։

Մըտիր վըրանն ու փարվելով քաջի ծընկանն՝ աղերսագին

Խընդրիր նըրան հանուն իր հոր ու վարսագեղ մորն ու որդու,

Որտեղ նըստած գըտավ նըրան՝ Արամազդի սիրեցյալին։

Ընկերներից Աքիլլի մոտ երկու հոգի կային միայն՝

{{տող|480}}Դյուցազնազարմ Ավտոմեդոնն ու Ալկիմոսն արիսական,

Ամեն վայրկյան պատրաստ իրենց թագավորին ծառայելու։

Նոր էր ընթրիքն իր ավարտել, ու սեղանը փըռած էր դեռ։

Մըտնի հարուստ մի մարդու տուն ու զարմացնի տեսնողներին,—

Այդպես Աքիլլը զարմացավ տեսնելով ծեր Պրիամոսին։

{{տող|490}}Մյուսներն էլ ապուշ կըտրած իրար երես էին նայում։

Իսկ Պրիամոսն աղերսալից ձայնով դիմեց Աքիլլեսին.

«Աստվածազարմ ո՛վ Աքիլլես, հիշիր հորըդ ինձ տարեկից,

Իսկ ես թըշվառս, որ հայր էի Տրոյայում բազում որդոց,

Եվ ոչ մեկից, վա՜յ ծերունուս, աճյունն անգամ ինձ չըմընաց։

{{տող|500}}Թըվով հիսուն էին նըրանք, երբ որ եկան աքայեցիք.

Տասնևինը մի մոր զավակ, իսկ մյուսները այլ կանանցից։

Նըրանց շատի ծունկը ծալեց արյունառուշտ Արեսը ժանտ.

Հեկտոր որդուս, որի համար եկել եմ ես ահավասիկ

Նավատորմիղն աքայեցոց ու բերել քեզ անբավ փըրկանք։

Եկ ակնածիր ~~աստվածներիg~~աստվածներից, ո՛վ Աքիլլես, և ինձ գըթա՛,

Հիշելով հորըդ ծերունի, իսկ ես թըշվա՜ռ եմ նըրանից։

Դեռ չի կըրել ոչ ոք ինձ չափ ծանըր վըշտեր այս աշխարհում,

{{տող|510}}Ինձ, որ որդուս ըսպանողի ձեռքն եմ ահա ես համբուրում»։

Այս խոսքերից Աքիլլեսի սիրտը լըցվեց հոր կարոտով

Ելավ տեղից ու ծերունուն, ձեռքից բըռնած, հանեց ոտքի.

Եվ գըթալով ալևորի ճերմակ գըլխին ու մորուքին՝

{{տող|520}}Պրիամոսի ձեռքից բըռնած այսպես ասաց կարեկցաբար.

«Իսկապես որ շա՜տ վըշտեր ես տարել դու, ծե՛ր տառապալից,

Բայց մեն-մենակ ի՞նչ սիրտ արիր գալու նավերն աքայեցոց

Տանջվել անվերջ ու տառապել, աստվածներն միայն անվիշտ։

Երկու հըսկա կարասներ կան Արամազդի շեմքին դըրված,

{{տող|530}}Երկուսն էլ լի այն տուրքերով, որոնցից միշտ բաշխում է նա.

Բարիքներ են մի կարասում, իսկ մյուսի մեջ՝ չարիքներ։

Երբ Արամազդն ամպրոպածին այդ երկուսից խառն է տալիս,

Թագավորեց միրմիդոնաց վըրա փառքով և ճոխությամբ

Ու, թեպետև մահկանացու, աստվածուհի կին առավ նա։

{{տող|540}}Բայց և այնպես աստվածները նաև նըրան տըվեցին վիշտ.

Նա չունեցավ արու զավակ, որ իր գահին պայազատեր,

Բացի ինձնից, որ վաղաժամ մահ է գըրված իմ ճակատին,

Ու ծերությունն իր խընամել չեմ կարող ես, քանզի շուտով

Հեռու երկրից իմ հայրենի՝ մեռնեմ ~~պրտի~~ պիտի Տըրոյայում,

Ուր նըստած եմ՝ ի պատուհաս քեզ և բազում որդիներիդ։

Լըսել ենք, որ երբեմըն դու տիրել ես շատ աշխարհների.

Մինչև անծայր Հելլեսպոնտոս քոնն են եղել մի ժամանակ.

Եղել ես ճոխ, բազմազավակ ու գանձերով մեծահարուստ։

{{տող|550}}Բայց այն օրից, երբ աստվածներն այս աղետը բերին գըլխիդ,

Քաղաքիդ շուրջ, ո՛վ ծերունի, արյուն է միշտ ու պատերազմ։

Տոկա՛ վըշտիդ համբերությամբ, մի՛ լար անվերջ լալահառաչ,

Ինձ դարձըրու իմ զավակին, որ ժամ առաջ տեսնեմ նըրան,

Եվ ընդունիր հետըս բերած ճոխ ընծաներն իբրև փըրկանք։

{{տող|560}}Դըրանք բարո՜վ վայելես դու, բարո՜վ դառնաս քո հայրենիք,

Քանի որ դու ինձ գըթացիր, խընայելով ալևորիս,

Որ կենդանի մընամ ~~դեոևս~~ դեռևս ու տեսնեմ լույսն արեգական»։

Խեթ նայելով Պրիամոսին՝ Աքիլլն այսպես ասաց նըրան.

Քանզի ոչ մի մահկանացու սիրտ չէր անի վըրանըս գալ,

Պարեկներից անցնել անտես և դարբասի նիգը բանալ։

{{տող|570}}Ուստի, ո՛վ ծեր, էլ մի՛ հուզիր ալեկոծյալ սիրտըս իզուր,

Կարող եմ ես, մեղանչելով Արամազդի պատվերի դեմ,

Չըխընայել աղերսարկու ալևորիդ աղաչանքին»։

Իդեոսին կանչեցին ներս ու նըստելու աթոռ տըվին.

Ապա սայլից ցած իջեցրին հեկտորական փըրկանքը ճոխ,

{{տող|580}}Թողնելով լոկ երկու շապիկ ու մի լոդիկ սայլակի մեջ,

Որ փաթաթեն Հեկտորի դին. ապա Աքիլլն անմիջապես

Հըրամայեց իր աղախնոց, որ առանձին, ծածուկ մի տեղ

Լըվանան դին, օծեն յուղով՝ Պրիամոսի աչքից ~~հեոու~~հեռու,

Քանզի գուցե որդուն ի տես՝ ծերը վըշտից չիշխի իրեն,

Եվ Աքիլլը բարկանալով՝ զարկի նըրան և ըսպանի,

Շըքեղ շապիկ մի հագցըրին ու ձըգեցին վըրան մի քող,

Եվ Աքիլլը վերցընելով՝ դըրեց նըրան անկողնու մեջ,

{{տող|590}}Ապա երկու հոգով առան ու սայլակի վըրա դըրին։

Աքիլլն այնժամ հառաչալից ձայն արձակեց իր սիրելուն.

«Մի՛ սըրտմըտիր դու ինձ վըրա, ո՛վ սիրելիդ իմ Պատրոկլես,

Որտեղից նա վեր էր կացել, այսպես ասաց Պրիամոսին.

«Որդիդ փըրկված է, ծերունի, ինչպես որ ինքդ էիր ուզում,

{{տող|600}}Անկողնու մեջ պառկած է արդ, և երբ ծագի այգը ուրախ,

Տեսնես պիտի ու տանես տուն, իսկ եկ հիմա ընթրիք անենք։

Կերակուրի հոգ էր տանում և Նիոբեն գիսակագեղ,

Եվ Լետովնի, թե նըրանց հետ հավասար է գեղեցկությամբ

Ու պարծեցել, որ Լետովնը ունի միայն երկու զավակ,

{{տող|610}}Մինչդեռ ինքը բազմածընունդ՝ վեցը տըղա ու վեց աղջիկ։

Սակայն նըրանք թեև երկու, բայց ջընջեցին տասներկուսին։

Ինն օր ամբողջ ընկած էին դիակները արնաշաղախ.

Հիմա այնտեղ, Սիպիլի լերկ ու ամայի լեռների մեջ,

Ուր ասում են, թե ապրում են աստվածուհի հարսներ անհոգ

{{տող|620}}Ու խաղում են Աքելոյի ափունքներին, պարում ուրախ,

Այնտեղ է նա, թեպետև քար<ref>''թեպետև քար'' — Նիոբեն, զավակների կորստից հետո, վշտից դառնում է արտասվող ապառաժ։</ref>, կըրում իր վիշտն աստվածառաք։

Արի ուրեմն, ո՛վ ծերունի, ընթրենք և մենք, իսկ քո որդուն

Սեղան գըցեց Ավտոմեդոնն ու բաշխեց հացն աստվածային,

Իսկ Աքիլլը միսը բաժնեց, և ճաշակել ըսկըսեցին։

{{տող|630}}Եվ երբ կերան ու կըշտացան, նըստած իրար դեմ-հանդիման՝

Ըսքանչանում էր ծերունին Աքիլլեսին մըտիկ տալով,

Ինչ վեհ հասակ, ինչպիսի՜ դեմք, ասես աստված լինի անմահ։

Որպեսզի ես ընկողմանած փոքր֊ինչ անուշ քուն վայելեմ,

Զի աչքերըս դեռ չեն փակվել կոպերիս տակ բոլորովին

{{տող|640}}Այն օրվանից, որ քո ձեռքով ընկավ որդին իմ կարեվեր.

Այլ հառաչում եմ շարունակ, արցունք թափում, հեծում անվերջ

Գիշերները գավիթիս մեջ փոշիներում թավալվելով։

Բերին մաքուր նուրբ պաստառներ և օթոցներ ծիրանեգույն,

Բըրդից գործած պատմուճաններ բերին փափուկ ու թավարծի

{{տող|650}}Ու փութեռանդ պատրաստեցին գավթում երկու ձեռք անկողին։

Աքիլլն այնժամ կատակելով Պրիամոսին այսպես ասաց.

«Քընիր այստեղ, սիրելի ծեր, վըրանից դուրս հանգըստացիր,

Հիմա հայտնիր, ո՛վ ծերունի, ըստուգապես ինձ ա՛յն մասին,

Թե Հեկտորի թաղման համար քանի՞ օր է քեզ հարկավոր,

{{տող|660}}Որ ըսպասեմ և թույլ չըտամ աքայեցոց հարձակվելու»։

Աստվածատիպ Պրիամն այնժամ նըրան այսպես պատասխանեց.

Ու տասներորդ օրը թաղենք, ու հոգու հաց ուտեն մարդիկ.

Տասնը մեկին կըկանգնեցնենք վըրան շիրիմ, որից հետո՝

{{տող|670}}Տասներկուսի առավոտյան նո՛ր կըկըռվենք, թե հարկ լինի»։

«Այդ էլ, ո՛վ ծեր, թող որ լինի այնպես, ինչպես դու ես ուզում.

Այսպես ահա բոլոր մարդիկ և աստվածները անխըռով

{{տող|680}}Նընջում էին հանգըստավետ՝ քաղցըր քընից հաղթահարված.

Միայն Հերմեսն օգտամատույց չըկարեցավ քընել երբեք,

Միտք էր անում, թե Պրիամին ինչպե՞ս պիտի պարեկներից

Կարողացար փըրկել որդուդ մարմինը դու մեծ փըրկանքով,

Բայց որդիներդ կյանքիդ համար եռապատիկ պետք է որ տան,

{{տող|690}}Եթե Ատրիդ Ագամեմնոնն իմանա, որ այստեղ ես դու»։

Այսպես ասաց, ծերը սոսկաց և արթնացրեց Իդեոսին։

Երբ Տըրոյա հասան նըրանք աղեկըտուր լաց ու կոծով։

Ջորիները քըրտինք մըտած տանում էին Հեկտորի դին։

{{տող|700}}Տըրոյայում ոչ ոք նըրանց գալը այնպես շուտ չիմացավ,—

Ոչ տըղամարդ և ոչ էլ կին,— բացի չըքնաղ Կասանդրայից,

Որ իր գեղով ոսկեղինիկ Աստղիկին էր նըմանատիպ։

Զի քաղաքի և բոլորիս ուրախությունն ու փառքն էր նա»։

{{տող|710}}Այսպես ձայնեց և բոլորին ոտքի հանեց քաղաքի մեջ։

Անտանելի սուգով սաստիկ համակվեցին կին, տըղամարդ

Ու խուժեցին դեպի դըռներն, ուր իջեցրին Հեկտորի դին։

Եթե կառքից Պրիամը ծեր չաղաղակեր ժողովըրդին.

«Ճամփա՛ տըվեք ջորիներին, որպեսզի դին հասցընեմ տուն,

{{տող|720}}Որից հետո ինչքան կուզեք լացեք վըրան ու ողբացեք»։

Այսպես ասաց վըշտոտ արքան, ու բազմությունն անմիջապես

Ետ ընկըրկեց, քաշվեց հեռու, ճամփա տալով դիասայլին։

Գըրկած գըլուխը գանգրահեր վաղաթառամ իր ամուսնու.

«Ծաղկափըթիթ հասակիդ մեջ հանգավ, Հեկտոր, արևըդ վառ,

{{տող|730}}Թողնելով ինձ տանըդ այրի և որբ՝ որդուն քո դեռ մանուկ,

Որին ես ու դու ենք ծընել, թըշվառներըս, և որ, ավա՜ղ,

Հույս չունեմ թե կապրի երկար. կըքանդըվի Տրովադան,

Դըժնաբարո մի տիրոջ մոտ, և կամ թե ոմն աքայեցի

Քեզ բըռնելով՝ գազանաբար ցած գըլորի աշտարակից

{{տող|740}}Դառըն ոխով և վըրեժով լըցված քո հոր՝ Հեկտորի դեմ,

Որի ձեռքով ըսպանվել է հայրը, եղբայրն և կամ որդին։

Քանզի բազում աքայեցիք ընկան խիզախ քո հոր ~~ձեոքով~~ ձեռքով

Ու կըրծեցին ակռաներով հողը իրենց արնով ներկած։

Քաջ էր հայրըդ պատերազմում, ոչ ահ գիտեր և ոչ էլ մահ,

Գեթ մեռնելիս դու անկողնից ձեռքերըդ ինձ չերկարեցի՜ր,

Ոչ էլ խելոք, քաղցըր մի խոսք ասացիր ինձ վերջին անգամ,

{{տող|750}}Որ հիշեի՜ ես շարունակ օր ու գիշեր քեզ սըգալիս»։

Այսպես ողբաց Անդրոմաքեն, ձայնակցեցին նըրան կանայք,

Որից հետո աղեկըտուր ըսկըսեց ողբն իր Հեկաբեն.

«Հեկտո՛ր, բոլոր որդիներիս մեջ ամենեն,դու սիրելիս,

Դու սիրելի էիր նաև աստվածներին, որոնք ահա՛

Քո մահից ետ մինչև անգամ հոգ են տանում վըրադ, որդիս։

Բայց նա միայն հոգի՛դ խըլեց երկայնաշեշտ իր սըլաքով

Ու քարշ տըվեց քո ըսպանած Պատրոկլեսի շիրիմի շուրջ

{{տող|760}}(Որին սակայն Աքիլլեսը հարություն տալ չըկարեցավ),

Եվ դու ահա քո պալատում թարմ ես, անեղծ ու անվըթար,

Նըման նըրա, որին խոցեց Ապոլլոնը հանկարծահաս

Այսպես ասաց մայրը լալով, և բոլորը ձայնակցեցին,

Ապա ողբի հերթը հասավ ~~Հեղինէին~~ Հեղինեին լալահառաչ.

«Հեկտո՛ր, բոլոր տագրերիս մեջ սիրելագույնդ իմ հարգարժան.

Ա՜խ, երանի չըլինեի ես ամուսինն Ալեքսանդրի,

Որ չըբերեր ինձ Տըրոյա. ո՜ւր էր թե վաղ մեռնեի ես։

Լըրանում է իմ հարսնության քըսաներորդ տարին<ref>''Լրանում է իմ հարսնության քսաներորդ տարին'' — «Իլիականում» նկարագրվում են Տրոյական պատերազմի տասներորդ տարվա իրադարձությունները։ Տրոյական պատերազմն սկսվեց Հեղինեի առևանգումից տասը տարի անց։ Սյսպիսով, Հեղինեն իրոք, քսան տարի էր, ինչ Տրոյայում էր։</ref> ահա՛,

{{տող|770}}Որ հայրենիքն իմ հարազատ թողած հեռու՝ այստեղ եմ ես,

Բայց չեմ լըսել մինչև հիմա քեզնից մի խոսք նախատալից։

Թե տագրերես ու տալերես մեկը հանկարծ, կեսուրըս կամ,

Այսպես ասաց և բոլորով լացին երկար, հառաչեցին,

{{տող|780}}Որից հետո Պրիամը ծեր առաջ գալով՝ այսպես ասաց.

«Արդ, գընացե՛ք, տըրոյացիք, և փայտ բերեք Իդա սարից.

Աքայեցոց հարձակումից մի՛ վախենաք բոլորովին։

Ինն օր անվերջ փայտ կըրեցին ու դիզեցին քաղաքից դուրս,

Իսկ տասներորդ այգը երբ որ արշալուսվեց երկրի վըրա,

{{տող|790}}Դուրս բերեցին ապարանքից Հեկտորի դին լաց ու կոծով

Եվ հանելով խարույկն ի վեր՝ կըրակ տըվին փայտակույտին։

Իջեցրին խոր ու խավարչուտ գերեզմանում ու ծածկեցին։

Ապա բերին մեծ-մեծ քարեր ու շարեցին նըրա վըրա,

{{տող|800}}Կանգնեցրին մեծ մի հողաթումբ, դետեր դըրին շիրիմի մոտ,

Որ հետևեն աքայեցոց հանկարծական հարձակվելուն։

Թաղման հանդեսն ավարտելով քաղաք դարձան տըրոյացիք

</poem>

== Ծանոթագրություններ ==

~~= Բառարան դիցաբանական և աշխարհագրական անունների =~~

← Նախորդ խմբագրում

Սաթոշի

96

edits

Changes

Իլիական

Նավիգացիոն ցանկ

Անձնական գործիքներ

Անվանատարածքներ

Տարբերակներ

Դիտումները

Ավելին

Որոնում

Շրջել կայքում

Բաժիններ

Ժանրեր

ըստ երկրների

այլ էջեր

Գործիքներ