Changes
Հոմերը կաղալով շտապ հեռացավ հեռագրատնից։
==Գլուխ տասնչորսերորդ. ԴԻԱՆԱ==
Մինչ Օգին լսում էր հեռագրական ապարատի տկտկոցը, Յուլիսիսը ավելի մոտեցավ միստր Գրոգանին։
— Ինչի՞ համար է սա,— հարցրեց Օգին՝ միստր Սփանգլերին ցույց տալով ապարատը։
— Միստր Գրոգանը հեռագիր է ուղարկում,— ասաց Սփանգլերը։
— Ո՞ւր է ուղարկում,— հարցրեց Օգին։
— Նյու Յորք,— պատասխանեց Սփանգլերը։
— Այստեղից Նյու Յորք,— զարմացավ Օգին,— իսկ ինչպե՞ս է այդքան երկար ճանապարհ գնում։
— Հեռագրալարերով,— ասաց Սփանգլերը։
— Սյուների վրայի հեռագրալարերո՞վ,— հարցրեց Օգին։— Այստեղից մինչև Նյու Յորք հեռագրալարե՞ր կան։ Իթաքիայից մինչև Նյու Յո՞րք։
— Այո,— պատասխանեց Սփանգլերը։
— Իսկ ո՞վ է այդ հեռագիրը ուղարկում,— հարցրեց Օգին։
— Տարբեր մարդիկ,— պատասխանեց Սփանգլերը։
Լրագրավաճառը մի պահ մտածեց, հետո ասաց.
— Կյանքումս ոչ մի հեռագիր չեմ ստացել։ Ինչպե՞ս են ստանում։
— Որևէ մեկը պետք է ուղարկի, որ ստանաս,— ասաց Սփանգլերը։
— Ոչ մի հատ չեմ ստացել,— ասաց Օգին,— իսկ ո՞վ կուղարկի։
— Բարեկամդ, կամ ուրիշ որևէ մեկը,— ասաց Սփանգլերը։
— Իմ ճանաչած բոլոր մարդիկ այստեղ են ապրում, Իթաքայում,— ասաց Օգին։ Մի կանաչ լույս անցավ գործիքի վրայով։
— Ինչի համար է այդ կանաչ լույսը,— հարցրեց Օգին։
— Ազդարարում է, որ գիծը ազատ է,— ասաց Սփանգլերը։
— Ո՞ր գիծը,— հարցրեց Օգին։
— Սան Ֆրանցիսկոյի գիծը,— ասաց Սփանգլերը։
— Աա՜... Քանի տարեկան պետք է լինել հեռագրի ցրիչ դառնալու համար,— ասաց Օգին։
— Տասնվեց,— ասաց Սփանգլերը։
— Ես ինը տարեկան եմ,— ասաց Օգին,– ինչո՞ւ պետք է այդքան երկար սպասել։ Տասնյոթ տարեկանում կարող ես նավատորմ ընդունվել։
— Դա օրենք է,— ասաց Սփանգլերը։
— Ինչո՞ւ են ստեղծվել բոլոր այդ օրենքները,— հարցրեց Օգին։
Սփանդլերը սկսեց հեռագրերը դասավորել։
— Ինչպէս քեզ ասեմ,— պատասխանեց նա,— օրենքը նրա համար է, որ երեխաները չաշխատեն։
— Ինչո՞ւ,— ասաց Օգին։
— Որ չհոգնեն,— ասաց Սփանգլերը,— որ կարողանան խաղալ։ Այդ օրենքը երեխաներին պաշտպանելու համար է։
— Պաշտպանելու ինչի՞ց,— հարցրեց Օգին։
— Ինչպես ասեմ,— ասաց Սփանգլերը,— պաշտպանելու ծանր աշխատանքից։ Պաշտպանելու տերերից, որոնք երեխաներին շատ են աշխատեցնում և քիչ վճարում։
— Իսկ եթե երեխան չի ուզում, որ իրեն պաշտպանեն,— ասաց Օդին,— իսկ եթե նա ուզում է աշխատել։
— Բոլոր դեպքերում օրենքը նրան կպաշապանի,— ասաց Սփանգլերը։
— Քանի՞ տարեկան պետք է լինես, որ կարողանաս ինքդ քեզ պաշտպանել, կամ էլ անես ուզածդ գործը։
— Տասնվեց տարեկան պետք է լինես հեռագրատան ցրիչ դառնալու համար,— ասաց Սփանգլերը։
— Հոմերն աշխատում է, այնպես չէ՞,— հարցրեց Օգին։— Այդ երբվանի՞ց է Հոմերը տասնվեց տարեկան դարձել։
— Հոմերը բացառություն է,— ասաց Սփանգլերը,— նա տասնչորս տարեկան է, բայց ուժեղ է և խելացի։
— Ի՞նչ եք ուզում ասել խելացի ասելով,— ասաց Օգին,— մի՞թե ցրիչ դաոնալու համար անպայման պետք է խելացի լինել։
— Ոչ,— ասաց Սփանգլերը,— բայց դա օգնում է։ Խելացի լինելը օգնում է, անկախ նրանից, թե ինչ ես անում։
— Լավ,— ասաց Օգին,— իսկ ինչի՞ց կարող եք իմանալ, որ մարդը խելացի է։
Սփանգլերը նայեց լրագրավաճառ տղային և ժպտաց։
— Նրա հետ մի քանի րոպե խոսելով կարելի է հասկանալ,— ասաց նա։
— Ինչո՞ւ եք այդ թղթերը դնում այդտեղ,— հարցրեց Օգին։
— Սրանք երեկ ուղարկված հեռագրերն են,— ասաց Սփանգլերը,— դասավորում ենք ըստ քաղաքների՝ մեր հաշվեմատյանների և արխիվի համար։ Այս հեռագրերը Սան Ֆրանցիսկոյի համար են, ուրեմն՝ դնում եմ այստեղ։ Այստեղի բոլոր հեռագրերը Սան Ֆրանցիսկոյի համար են։
— Այդ աշխատանքը ես էլ կարող եմ անել,— ասաց Օգին,— ես կարող եմ նաև հեծանիվ քշել... միայն թե հեծանիվ չունեմ։ Եթե հեծանիվ ունենամ, միստր Սփանգլեր, կարո՞ղ եմ ես էլ ցրիչ դառնալ, դուք ինձ աշխատանք կտա՞ք։
Տղային նայելու համար Սփանգլերը մի պահ դադարեցրեց աշխատանքը։
— Այո, կտամ, Օգի,— ասաց նա,— բայց ոչ հիմա։ Ինը տարեկանը դեռ մեծ չէ։ Տասներեքում կամ երբ լրանա տասնչորսդ, լա՞վ։
— Գուցե տասներկուսո՞ւմ,— հարցրեց Օգին։
— Գուցե,— ասաց Սփանգլերը,— բայց դու ինչո՞ւ ես ուզում ցրիչ լինել։
— Որ տարբեր բաներ սովորեմ,— ասաց Օգին։— Հեռագրեր կարդամ։— Նա մի պահ լռեց։— Երեք տարի հետո տասներկու տարեկան կդառնամ,— ասաց նա։
— Երեք տարին աննկատելի կանցնի,— ասաց Սփանգլերը։
— Չեմ կարծում,— ասաց Օգին,— արդեն ինչքան ժամանակ է, սպասում եմ։
— Այ, կտեսնես, որ տասներկու տարեկան կդառնաս և չես էլ իմանա, թե ինչպես անցավ,— ասաց Սփանգլերը,— ինչպե՞ս է քո ազգանունը։
— Գոթլիբ,— ասաց Օգին,— Օգյուստ Գոթլիբ։
Հեռագրատան վարիչը և լրագրավաճառ տղան նայեցին իրար, յուրաքանչյուրը զգույշ և լուրջ։
— Օգյուստ Գոթլիբ,— ասաց Սփանգլերը,— քեզ խոստանամ եմ, երբ ժամանակը գա...
Սփանգլերը ընդհատեց զրույցը՝ դիմավորելու համար վազքով գրասենյակ մտնող Դիանա Սթիդ անունով երիտասարդ կնոջը։ Գրասենյակի դիմացը՝ փողոցում, կանգնած էր նրան բերող մեքենան։ Ղեկի մոտ նստած էր արտահագուստով վարորդը։ Յուրահատուկ, մի փոքր անբնական, բայց հմայիչ ձայնով աղջիկը դիմեց Սփանգլերին.
— Ահա թե որտեղ ես գու, սիրելի՜ս,— և քնքշալից զայրույթով հարձակվեց Սփանգլերի վրա, գրկեց նրան և հւսմբուրեց այնպես, որը իբրև իրականություն շատ անհավատալի էր, բայց փոքր֊ինչ ավելի լավ էր, քան իրականը։
— Սպասիր,— ասաց Սփանգլերը։ Նա աղջկան ետ պահեց, ձեռքի հեռագրատուփը դրեց սեղանին և շրջվեց նրա կողմը։ Երիտասարդ կինը նորից ուզեց մոտենալ, բայց Սփանգլերը հեռացրեց նրան։
— Սպասիր,— ասաց նա,— ծանոթացիր, սա Օգյուստ Գոթլիբն է։
— Ինչպե՞ս ես, փոքրիկ,— ասաց երիտասարդ կինը։
— Ծանոթացիր, Օգյուստ,— ասաց Սփանգլերը,— սա միսս Սթիդն է։
— Հելլո,— ասաց Օգին։ Եվ չիմանալով, թե ուրիշ ինչ ասի, շարունակեց,— թերթ ուզո՞ւմ եք, տիկին։
— Ի՞նչ, այո, անշուշտ,— ասաց Դիանան,— ի՞նչ արժի։
— Հինգ սենթ,— ասաց Օգին,— տեղական հրատարակություն է։ Ձիարշավի արդյունքները, բորսայի փակումը և ռազմական վերջին նորությունները։
— Իսկապե՞ս,— ասաց Դիանան,— ահա քեզ հինգանոց. շատ շնորհակալ եմ։
Օգին վերցրեց հինգանոցը և միսս Սթիդին մի թերթ տվեց։ Բայց նախքան թերթը տալը, ծալեց այն մեծ ճարպկությամբ և գործնականորեն թերթը զարկեց ծնկին, ծալեց, կիսածալ թերթը նորից զարկեց ծնկին, նորիդ ծալեց, ապա մեկնեց երիտասարդ կնոջը, նման գլխապտույտ առաջացնող համար կատարած աճպարարի։
— Շնորհակալ եմ, տիկին,— ասաց նա։— Չորեքշաբթի օրերը «Սաթըրդեյ իվնինգ փոստ» և «Լիբըրթի» եմ վաճառում, ուրբաթ օրերը՝ «Քոլիերս»։ Ամբողջ քաղաքն եմ մատակարարում։
— Վատ չէ,— ասաց Դիանան,— հույս անեմ, որ շատ փող ես աշխատում, մանչուկ։
— Օրական, միջին հաշվով, քառասուն սենթ, թերթերն ու ամսագրերը միասին վերցրած,— պատասխանեց Օգին,— երբ Նահանգային տոնավաճառներին էլ գազով ջուր եմ ծախում։
— Լավ է, միշտ զբաղված ես, ճի՞շտ է,— ասաց Դիանան իր հրաշալի, ուրախ ձայնով։
— Այո,— ասաց Օգին,— և նոր բաներ եմ սովորում։ Ես շատ լավ եմ կարողանում մարդկանց ճանաչել։— Օգիին թվում էր, որ ինքը ճանաչել էր միսս Սթիդին, և գոհ էր դրանից։
— Անշուշտ ճանաչում ես,— ասաց աղջիկը,— վստահ եմ, որ ճանաչում ես։— Նա դարձավ Սփանգլերին,— սպասեցի քո զանգին, սիրելիս,— ասաց նա,— դու ինձ ասացիր, որ ժամը հինգին զանգ կտաս, այդպես, չէ՞։
— Օհ, այո,— ասաց Սփանգլերը։— Մոռացել եմ։ Այստեղ խոսակցության բռնվեցի Օգիի հետ։ Նա ուզում է ցրիչ դառնալ, և հենց նոր նրան խոստացա, որ երբ ժամանակը գա, կընդունենք աշխատանքի։
— Ուրեմն, շնորհակալաթյուն, միստր Սփանգլեր։ Ես ձեզ նորից կհանդիպեմ,— ասաց Օգին։— Մնաս բարով, Յուլիսիս։
— Յուլիսի՞ս,— ասաց Դիանան Սփանգլերին,— ի՜նչ յուրահատուկ անուն։ Յուլիսի՜ս։ Յուլիսիսը Իթաքայում։ Սիրելիս, ես ընդամենը մի րոպե ժամանակ ունեմ։ Ճաշի գալու ես, չէ՞։ Պետք է գաս, հասկացա՞ր։
Սփանգլերը փորձեց պատասխանել, բայց երիտասարդ կինը կանխեց նրան։
— Ոչ,— ասաց նա,— դու խոստացար։ Այո, խոստացար։ Մայրիկն ու հայրիկը մեռնում են քեզ տեսնելու համար։ Ուղիղ ժամը յոթին։
— Մի րոպե սպասիր,— ասաց Սփանգլերը,— մի րոպե սպասիր։
— Սիրելիս,— ասաց Դիանան,— հո չես ուզում ինձ նորից հիասթափեցնել, չես ուզում, ճի՞շտ է։
— Աշխարհում ոչ մի բան քեզ հիասթափեցնել չի կարող,— ասաց Սփանգլերը,— այնպես որ՝ հանգիստ եղիյւ։ Ժամը ուղիղ յոթի՞ն։ Ի՞նչ ես ուզում ասել՝ ուղղակի ասա։ Ինչո՞ւ ես ինձ ընթրիքի հրավիրում։
— Որովհետև քեզ սիրում եմ, սիրելիս,— համբերատարությամբ ասաց երիտասարդ կինը, այնպես, կարծես Սփանգլերը երեխա լիներ,— ես քեզ սիրում եմ, սիրում եմ, լսո՞ւմ ես,— ասաց նա երջանիկ ծիծաղով։
— Դե, հանգստացիր,— ասաց հեռագրատան կառավարիչը։— Հանգստացիր...
—Բայց ես քեզ սիրում եմ, սիրելիս,— ասաց երիտասարդ կինը։
Սփանգլերը հոգոց հանեց։
— Իմ կյանքում ես երկու անգամ եմ ընթրիքի հրավիրվել, և երկուսին էլ ձանձրացել եմ,— ասաց նա։
— Մայրիկն ու հայրիկը քեզ դուր կգան,— ասաց Դիանան, — մենք հատուկ զգեստներ չենք հագնում, միայն երեկոյան զգեստներ։
— Ի՞նչ ես հասկանում երեկոյան զգեստ ասելով,— ասաց Սփանգլերը,— ես ցերեկն էլ, երեկոյան էլ նույն զգեստով եմ։
— Ժամը յոթին,— ասաց Դիանան։ Այդ պահին նա նկատեց Սփանգլերի սեղանի վրաիի եփաձ ձուն։— Ահ, սիրելիս,— ասաց նա,— ի՞նչ է դա։
— Ձու է,— ասաց Սփանգլերը,— սովորական ձու։ Երջանկություն է բերում։
— Ի՜նչ լավ է,— ասաց Դիանան,— բայց սիրելիս, ես պետք է վազեմ։— Նա մոտեցավ հրաժեշտի համբույր տալու, բայց Սփանգլերը նրան մեղմորեն հեռու վանեց, ու աղջիկը գրասենյակից դուրս եկավ։
Միստր Գրոգանը ավարտեց հեռագրի մեքենագրությունը։ Սփանգլերը Յուլիսիսին տարավ ծերուկի մոտ։
— Վիլլի,— ասաց նա,— ես գնում եմ Կորբերտի մոտ մի բաժակ խմելու։ Ծանոթացիր, սա Յուլիսիս Մաքոլին է, Հոմերի փոքր եղբայրը։ Այսօր նա մեծ փորձություն է ձեռք
բերել։ Ընկել է ինչ-որ թակարդի մեջ։ Յուլիսիս, սա միստր Վիլլի Գրոգանն է։
— Մենք արդեն հին ծանոթներ ենք,— ասաց միստր Գրոգանը,— նա դիտում էր իմ աշխատանքը։
Յուլիսիսը գլխով արեց։
— Մի բաժակ խմեմ ու անմիջապես ետ գամ,— ասաց Սփանգլերը։
