Changes
</poem>
===Աշնանածաղիկներ===
<poem>
Թեեւ թունոտ, բայց չքնաղ է մարդը աշնան,
</poem>
===Աննի===
<poem>
</poem>
===Թափոր===
Լեոն Լելբիին
Վաղն ան֊եւ է նաեւ այն վեհ ուժի դիմաց,
Որ ամբողջն է, ճիգն է, արդյունքն է փառապանծ։
</poem>
===Ճամփորդը===
Ֆեռնան Ֆլյորեին
<poem>
Բացե՛ք իմ դեմ դուռն այս, որ բախում եմ լալով։
Հեղհեղուկ է կյանքը Եվրիպեի նման։
Դիտում էիր հսկա ամպեր եւ որբ մի նավ,
Որոնք իջնում էին դեպի տենդեր գալիք։
Այդ մորմոքները քո, զղջումները բոլոր
:Հիշո՞ւմ ես դու։
Տարտամ ու կոր ձկներ՝ ստորջրյա ծաղիկ։
Գիշերը ծով էր, ուր
Գետերն էին թափվում։
Ես հիշում եմ, հիշո՜ւմ եմ դեռ։
Մի երեկո տխուր մի հյուրանոց իջա
Լյուքսեմբուրգին մոտիկ։
Մի Հիսուս էր հառնում լայն սրահի խորքում։
Մի մարդ՝ ոզնու տեսքով,
Մյուսը՝ ժանտաքիսի,
Լուռ թուղթ էին խաղում,
Եվ մոռացար դու ինձ։
Հիշո՞ւմ ես դու արդյոք կայարաններ չափած մեր որբությունն երկար։
Մենք քաղաքներ անցանք, որոնք ցերեկն ամբողջ պտըտելուց հետո,
Օրվա արեւն էին գիշերվա մեջ փսխում։
Օ՜ նավազնե՛ր, ճ՜, իմ ուղեկիցնե՛ր եւ դուք, մռայլադե՛մ կանայք,
:Վերհիշո՞ւմ եք արդյոք։
Երկու նավազ, որոնք չէին լքել իրար,
Երկու նավազ, որոնք չէին խոսել բնավ։
Փոքրը մահվան ժամին կողքի վրա ընկավ։
:Ուղեկիցնե՛ր իմ թանկ՝
Կայարաններ լցնող էլեկտրական զանգեր, քաղվոր կանանց երգեր,
Կամուրջների հեծյալ զորագնդեր անթիվ, փողոցների ջոկատ,
Մսագործի մի կառք եւ գիշերներ գունատ՝ խմիչքների միգում…
Խենթերի պես էին ապրում իմ այդ տեսած քաղաքները բոլոր։
Հիշո՞ւմ ես մատույցներ եւ նախիրի նման տեսարաններ լալկան։
Լուսնի լույսի վրա նոճիների շուքեր։
Լսում էի ես այդ գիշերում ուշ ամռան
Մի լայն ու մութ գետի խոխոջյունը անմեռ
Եվ գրգռված հավքի կիսանվաղ մի ձայն։
Բայց երբ ամեն մեռնող սեւեռում էր ծոցին
Իր աչքերը, նրանք ջղաձգորեն բացած՝
Ափերն էին ամա, խոտավետ ու լռին,
Իսկ դիմացի ափին լեռը շա՛տ էր պայծառ։
Այնժամ, երբ թվում էր, թե չկա ձայն ու ձեւ,
Իրենց տարտամ դեմքը կիսովին շուռ տալով
Եվ նիզակի ստվեր բռնած իրենց առջեւ՝
Աշխույժ շուքեր անծան պայծառ լեռան կողքով։
Եվ լանջերի վրա ուղղահայաց լեռան
Այդ շուքերը մորվեղ, սայթաքելով հուշիկ,
Մերթ բարձրանում էին եւ մերթ իջնում անձայն
Եվ արտասվում էին հանկարծ, ինչպես մարդիկ…
Ո՞ւմ ես ծանոթ այս հին նկարների վրա։
Հիշո՞ւմ ես, մի մեղու կրակի մեջ ընկավ։
Օրն այդ հիշում ես դու՝ ամռան վերջն էր արդեն։
Երկու նավազ, որոնք չէին լքել իրար։
Երեցը մի երկաթ շղթա ուներ վզին,
Իսկ կրտսերը խարտյաշ իր մազերն էր հյուսում։
Բացե՛ք իմ դեմ դուռն այս, որ բախում եմ լալով։
Հեղհեղուկ է կյանքը Եվրիպեի նման։
</poem>
===Հրաժեշտ===
Ես պոկեցի ցախի մի շիվ։
Հիշի՛ր, մեռավ աշունն իսպառ։
Երկրում էլ չենք տեսնի իրար։
Հուշերի բույր, ցախի մի շիվ,
Եվ սպասում եմ քեզ, հիշի՜ր…
===Գնչուհին===
<poem>
Գնչուհին գիտեր, գիտե՛ր նախապես
Մեր կյանքը՝ պատված գիշերվա մութով։
Նրան հրաժեշտ տվինք, եւ հետո
Նոր արահետով եկավ հույսը մեզ։
Ու ծանր սերը, մեր կամքին հլու՝
Արջի պես պարեց թաթերին կանգնած․
Կապույտ թռչունը անփետուր մնաց,
Եվ մուրացիկներ չեկան օրհնելու։
Գիտենք, թե մենք մեզ մատնում ենք մահին,
Բայց երբ ձեռք֊ձեռքի քայլում ենք քեզ հետ,
Սիրո հույսը մեզ հիշեցնում է մերթ
Այն, ինչ գուշակեց ներհուն գնչուհին։
</poem>
===Աշուն===
<poem>
Մշուշում քայլում են մի ծուռթաթ շինական
Եվ մի եզ, համրորեն, մշուշի մեջ աշնան,
Որ խեղճ ու ամոթխած գյուղակներն է ծածկում։
Քայլելով, շինականը սիրո ու դրժման
Մի երգ է մրմնջում, եւ այդ երգը մեկուն
Մի սրտի, մատանու պատմությունն է ոգում։
Ա՜խ, աշո՛ւն իմ, աշո՛ւն, բերիր մահը գարնան։
Մշուշում քայլում են երկու գորշ ուրվական։
</poem>
===Լենդոր֊Ռոուդի պանդուխտը===
Անդրե Բիյիին
<poem>
Նա՝ իր գլխարկը ձեռքին, նախ աջ ոտքը դրեց ներս,
Մի արքունի ու շքեղ դերձակի մոտ մտնելով։
Գործատերը պճնագեղ մանեկենի գլուխներ
Հարդարում էր այդ պահին վարժ ու ճարտար ձեւերով։
Ամբոխն ամեն ուղղությամբ շարժվում էր հարաճուն,
Գետնի վրա քաշքշվող անսեր շուքեր խառնելով,
Եվ հավքերի պես ճերմակ, ձեռքեր էին մերթ թռչում
Ու հասնում լուրթ երկինք, լեցուն լույսի լճերով։
Ամերիկա կմեկնի վաղն իմ նավը։ Եվ արդեն
:Երբեք չեմ գա, որ կրկին
Քնարական մարգերում շահված փողով քաշկռտեմ
Կույր ստվերըս հարազատ փողոցների սալարկին։
Չէ՞ որ միայն զինվորը երազում է վերադարձ…
Սակարաններ իմ խուխը վերածեցին զուտ ոսկու։
Ուզում եմ լուռ հավքերով, կապիկներով միշտ լցված
Ծառերի տակ, վերջապես, նոր հագուստով մտնել քուն։
Մանեկեններ մերկացան եւ խնամքով թափ տալով,
Նրա վրա չափեցին բոլոր շորերը իրենց։
Զեղչով գնված մի զգեստ, որ հագել էր հին մի լորդ,
Մեկ վայրկյանի մեջ նրան միլիոնատեր դարձրեց։
:Իսկ տարիները դրսում,
:Ցուցափեղկը դիտելով,
:Անցնում էին ու անցնում
:Շղթայակապ ու խռով։
Տարվա օրերը այրի կանանց նման հեռացան։
Թաղումների արնաներկ ու դանդաղկոտ ուրբաթներ
Խռնվեցին շիրմատան դարպասների հանդիման,
Երբ որ երկինքը ամպոտ անձրեւում էր անարբեր։
Հետո գալով նավակայք, ուր տերեւները դեղին
Ձեռքերի հետ ամբոխի թռչում էին հողմածեծ՝
Նա իր ճամպրուկը դրեց կամրջակի մի եզրին
:Ու նստեց։
Սպառնալիք շնչելով, օվկիանի հողմը խոնավ
Երկար ու թաց համբույր էր տեղում նրա մազերում․
Պանդուխտների խոնջ ձեռքեր ձգվում էին դեպի նավ,
Մինչ այլ մարդիկ, ծնրադիր, լալիս էին անգագրում։
Երկարորեն նայեց նա ափերին լուռ ու անշունչ․
Հորիզոնին լոկ մանրիկ նավեր էին սրսփում։
Ալիքներին հանձնված մի աննշան ծաղկեփունջ
Հանկարծ օվկիանը ծածկեց ծաղկումներով ծփծփուն։
Պիտի ուզեր, որ փոքրիկ ծաղկեփունջն այդ, որպես փառք,
Ծփար ուրիշ ծովերում, դելփինների հետ տրտում,
:Եվ նրանով մի անծայր
:Կարպետ հյուսվեր իր մտքում,
:Որ ամբողջ կյանքն իր դառնար։
:Բայց որպեսզի ազատվի
Ջուլհակուհի կանանցից, ոջլոտ, հարցի սիրահար՝
Նա պսակեց դոժի պես բյուր ձայների հետ ծովի,
Երբ որ ճչում էր մի կույս, արդիական ծովահարս։
Օ՜, ծով, հորդի՛ր մութի դեմ։ Գիշերն իր բուն անկշտում
Շնաձկանց աչքերը հեռուներից նայեցին
Ալիքների եւ վերջին երդումների շառաչում
Բյուր աստղերից հոշոտված օրերի գարշ գիերին։
</poem>
===Զանգերը===
<poem>
Իմ լավ գնչու, իմ տարփածո՜ւ,
Լսիր ղողանջը զանգերի։
Սիրում էինք ու մտածում,
Թե մեզ ոչ ոք չի նշմարի։
Բայց մենք լավ չենք պահվել, անգի՛ն…
Բոլոր զանգերը շրջակա
Տեսել են մեզ եւ ամենքին
Այդ մասին են պատմում հիմա։
Վաղը Կատրինն ու Ուրսուլան,
Կիպրիանը, Անրին, Մարին,
Հացթուխն ու կինն էլ կիմանան
Եվ Գերտրուդը՝ իմ զարմուհին։
Ես կմնամ անապավեն։
Կքրքջան իմ ետեւից։
Դու չես լինի։ Ես կարտասվեմ։
:Մեռնեմ երեւի։
</poem>
===Նշանադրություն===
(հատվածներ)
<i>Պիկասոյին</i>
:*
<poem>
Խիզախեցի ետեւ նայել։
Դիակները իմ օրերի
Նշում են իմ անցած ուղին,
Եվ ես ահա հեկեկում եմ նրանց վրա։
Ոմանք նեխում են վանքերում իտալական
Եվ կամ փոքրիկ պուրակների մեջ լիմոնի,
Որ ծաղկում են, պտղաբերում միահամուռ
Եվ տարվա չորս եղանակին։
Իսկ ուրիշներ մահանալուց առաջ արդեն
Արտասվել են սեղանների շուրջ գինետան,
Ուր պտտվում էին փնջեր հրակարմիր
Երգեր հյուսող մի խառնածին կնոջ բոցեղ աչքերի մեջ…
Եվ բացվում են էլեկտրական վարդերը դեռ
Պարտեզի մեջ իմ հուշերի։
:*
Ներեցեք, որ անգետ եմ ես,
Ներեցեք, որ էլ չգիտեմ հնուց խաղը քերթողական,
Արդեն ոչինչ ես չգիտեմ եւ սիրում եմ, սիրո՜ւմ միայն։
Ծաղիկները բոցերի են փոխվում աչքիս։
Եվ ժպտում են էակներին,
Որոնց անհուն արարիչը ես չեմ երբեք։
Բայց եթե գար ժամանակը, երբ, ի վերջո, շուքը ստվար,
Ուռճանալով կերպավորեր
Սիրույս ամբողջ պեսպիսությունը ձեւային՝
Կզմայլեի՜ ես իմ գործով։
</poem>
===Հիվանդ աշուն===
<poem>
Աշո՛ւն հիվանդ ու պաշտելի,
Դու կմեռնես, երբ որ դալար վարդենիքում հողմը սուլի,
Երբ որ ձյունը սարսռա
Մրգաստանի վրա։
Իմ խե՛ղճ աշուն,
Մեռիր հասուն պտուղների եւ ձյուների
Ճերմակության ու փառքի մեջ։
Երկնքի մութ խորքում
Ճուռակներ են ճախրում ահա թեւատարած,
Հառած իրենց աչքերը վար,
Ուր կան թզուկ, կանաչահեր ջրահարսեր,
Որ երբեք չեն սիրած։
Պուրակի մեջ հեռու
Գոչեց մի եղջերու։
Օ, ինչքա՜ն եմ, աշուն, սիրում ձայներդ հին,
Իրենք իրենց ընկնող մրգերը քո խոշոր,
Թավուտներն ու քամին, որ թերթ առ թերթ հողին
Արտասվում են իրենց արցունքները բոլոր։
:Տերեւներն են
:Տրորում։
:Մի գնացք է
:Սուրում։
:Կյանքն է
:Հոսում։
</poem>
===Որսորդական փողեր===
<poem>
Եղերական է պատմությունը մեր,
Ինչպես դիմակը մի բռնակալի։
Ո՛չ առօրյական չնչին մանրուքներ,
Ո՛չ դեպքեր մոգիչ կամ վտանգելի
Կտան մեր սիրույն սրտառուչ պատկեր։
Թոմաս դը Քվինսին ի՛նքն էլ, խմելով
Ափիոնի թույնը նուրբ ու դուրեկան,
Խեղճ Աննայի մոտ գնում էր գինով…
Ա՛հ, անցնենք, անցնե՜նք։ Չէ՞ որ ամեն բան
Անցնում է… Ես դեռ հաճախ պիտի գամ։
Մի որսորդական փող է ամեն հուշ․
Մեռնում է հովում նրա ձայնն անուշ։
</poem>
==VITAM IMPENDERE AMORI==
===*===
<poem>
Սերը մեռավ թեւերիդ մեջ…
Ձեր հանդիպումն հիշո՞ւմ ես դու,
Ինչպես ինքն է հիշում անվերջ։
Սերը մեռա՜վ։ Հարություն տուր։
Մի գարուն էլ եղավ անցյալ…
Թողե՞ց նա քեզ քնքշանքի հուշ։
— Մնաս բարով, գարո՛ւն։ Դարձյալ
Կգաս դու մեզ նույնքա՜ն քնքուշ։
</poem>
