Changes

Ճաշասրահ անցնելու ընթացքը մի ամբողջ մղձավանջ էր։ Շարժում այդ բոլոր առարկաների միջև, երբ ամեն րոպե կարելի էր դիպչել դրանց, երբեմն անհնար էր թվում. նա դանդաղում էր, գայթում, կանգ առնում։ Երբեմն նրան թվում էր, թե երբեք տեղ չի հասնի, բայց ի վերջո նա անցավ այդ վտանգավոր ճանապարհը և այժմ նստել է Ռութի կողքին։ Դանակների ու պատառաքաղների առատությունը վախեցրեց նրան։ Այդ իրերր իրերը նրան սպառնում էին անիմանալի վտանգներով և նա, կարծես հմայված, երկար նայում էր դրանց, մինչև որ աչքերը շլացան փայլից․ և այդ պսպղուն ֆոնի վրա նրա աչքին երևաց նավաստիների ընդհանուր սենյակի ծանոթ պատկերը, ուր նա իր ընկերների հետ աղած միս էին ուտում ծալովի դանակներ օգտագործելով կամ պարզապես մատներով, և կամ երկաթե ծռմռված գդալներով խփշտում էին սիսեռի թանձր ապուրը ընդհանուր ամանից։ Նրա քթածակերում դեռևս մնում էր վատորակ մսի հոտը, ականջներին հնչում էր նավաստիների աղմկաձայն չփչփոցը, որին նվագակցում էր կայմասարքի ճռճռոցը։ Նա եզրակացրեց, որ նավաստիները խուլերի նման էին ուտում։ Դե՜, նա այստեղ ուշադիր կլինի իր նկատմամբ. կաշխատի ծամել անաղմուկ, երբեք չի մոռանա այդ։

Նա աչքով զննեց սեղանը։ Դիմացը նստած էին Արթուրը և երկրորդ եղբայրը՝ Նորմանը։ Ռութի եղբայրներն են, ասաց նա մտովի և անկեղծ համակրանք զգաց նրանց նկատմամբ։ որքա՜ն Որքա՜ն սիրում են իրար այդ ընտանիքի անդամները։ Նա հիշեց, թե ինչպես Ռութը դիմավորեց մորը, ինչպես նրանք համբուրվեցին, թե ինչպես գրկախառն ուղղվեցին դեպի նա։ Այն աշխարհում, որտեղից ծագում է առել ինքը, ծնողներն ու զավակները այդպիսի քնքշությունների սովոր չեն։ Դա նրա աչքին յուրահատուկ մի հայտնություն էր, զգացումների այն վեհության ապացույց, որին հասել են բարձր դասակարգերը։ Այն ամենից, ինչ Մարտինը տեսել է իր համար նոր այդ աշխարհում, դա ամենագեղեցիկն էր։ Նա խորապես զգացվեց, սիրտը համակվեց քնքշությամբ ու համակրանքով։ Ինքը իր ամբողջ կյանքում սեր էր որոնում, իր բնությունը ծարավի էր սիրո։ Դա նրա էության համար օրգանական մի պահանջ էր, բայց ապրում էր առանց սիրո, և հոգին մենակության մեջ ավելի ու ավելի էր խստացել․ ինքը երբեք չէր գիտակցել, որ սիրո կարիք ունի։ Նա այժմ էլ չէր գիտակցում այդ, տեսել էր միայն սիրո արտահայտություններ, որոնք հուզում և ոգեշնչում էին իրեն։

Մարտինն ուրախ էր, որ միստր Մորզը բացակա է. բավական էր ծանոթանալ Ռութի, նրա մոր և նրա եղբոր՝ Նորմանի հետ։ Արթուրին արդեն մի քիչ ճանաչում էր․ հոր հետ ծանոթանալը արդեն չափազանց շատ կլիներ։ Նրան թվում էր, թե իր կյանքում երբեք այդքան չի աշխատել։ Ամենածանր աշխատանքը, համեմատած սրա հետ, մանկական խաղ էր։ Նրա ճակատին քրտնքի մանր կաթիլներ երևացին, իսկ շապիկը թրջվեց այն ճիգերից, որ պահանջվում էին վճռելու համար միանգամից առաջացած այդքան անսովոր խնդիրները։ Պետք է ուտել այնպես, ինչպես նա չի կերել երբեք, օգտագործել առարկաներ, որոնցով չգիտեր ինչ անել, աչքի տակով նայել ուրիշներին՝ հասկանալու համար, թե ինչպես անել այդ բոլորը և միաժամանակ հավաքել նոր տպավորությունների հեղեղը՝ հազիվ ժամանակ ունենալով դասավորել դա իր գիտակցության մեջ. դեպի աղջիկը զգալ անդիմադրելի հրապուրանք, որը լցնում էր նրա հոգին տարտամ և հիվանդագին խռովքով. տոչորվել բուռն ցանկությամբ՝ թափանցելու համար կյանքի այն ոլորտները, ուր ապրում էր աղջիկը, և լարված ու անընդհատ խորհրդածել, թե ինչպես հասնել այդ նպատակին։ Աչքի տակից նայելով իր դիմացը նստած Նորմանին և կամ ճաշողներից մեկ ուրիշին, որպեսզի իմանա, թե որ դանակը կամ պատառաքաղը պիտի օգտագործել այս կամ այն դեպքում, նա միաժամանակ ջանում էր տպավորել իր գիտակցության մեջ յուրաքանչյուրի դիմագծերը և կռահել, թե ամեն մեկը ինչպիսի հարաբերության մեջ է Ռութի հետ։ Բացի այդ, նա պետք է խոսեր, լսեր, թե ինչ են ասում իրեն, ինչ է խոսվում իր շուրջը, պատասխաներ, երբ դա հարկավոր էր, ուշադիր լինելով, որ սանձարձակ խոսքերի սովոր իր լեզուն անպատշաճ բան չասի։ Կարծես այդ բոլորը հերիք չէր, գոյություն ուներ մի մշտական սպառնալիք հանձին սպասավորի, որն անաղմուկ հայտնվում էր նրա ուսերի մոտ և ինչ֊որ սֆինքսի նման ասում էր հանելուկներ՝ պահանջելով անմիջապես պատասխանել։ Եվ շարունակ անհանգըստանում անհանգստանում էր՝ մտածելով մատները ողողելու թասի մասին։ Նա, ակամա, մերթընդմերթ, հիշում էր այդ թասերը՝ մտածելով, թե ի՞նչ են նրանք ներկայացնում իրենցից և ե՞րբ կբերեն դրանք։ Մինչ այդ նա թասերի մասին միայն լսել էր. ահա թերևս մի երկու րոպեից կտեսնի դրանք. չէ որ սեղանակցում է բարձրագույն արարածների, որոնք սովոր են ուտելուց հետո լվանալ իրենց մատները, այնպես որ ինքն էլ (այո, ինքն էլ) պետք է անի նույն բանը։ Բայց ամենից շատ նրան զբաղեցնում էր մի համառ միտք. ինչպես պահել իրեն այս մարդկանց մոտ։ Ինչպե՞ս պահել իրեն։ Տանջվելով ու լարվածությամբ նա աշխատում էր վճռել այդ առեղծվածը։ Երբեմն նրա մտքով անցնում էր, թե լավ կլինի ձևացնել այնպես, որ նա այն չէ, ինչպիսին է իրականում։ Բայց իսկույն ծագում էր մի այլ երկչոտ միտք. դա չի հաջողվի և նա սովոր չէ կեղծել, այնպես որ հեշտությամբ կարող է հիմար դրության մեջ ընկնել։

— Օ՜, ես բոլորովին էլ դրան չէի նայում,— հապճեպ ասաց աղջիկը․— ձեր ձեռքերը, համեմաաած համեմատած ձեր կազմվածքի հետ, փոքր են։

— Ի՜նչ քաշություն քաջություն էր ձեր կողմից, երբ դուք օգնության հասաք Արթուրին, մանավանդ որ նա բոլորովին օտար էր ձեզ համար, — ասաց Ռութը փափկանկատորեն՝ տեսնելով Իդենի շփոթմունքը, բայց առանց հասկանալու դրա պատճառը։

Հանկարծ նա լռեց բերանբաց, ապշած իր սեփական ոչընչությունից, զգալով, որ անարժան է մինչև անգամ աղջկա հետ միևնույն օդը շնչելու։ Եվ երբ Արթուրը խոսքի խառնվելով, սկսեց քսաներորդ անգամ պատմել լաստանավի արկածը, թե ինչպես ինչ֊որ հարբած խաժամուժ հարձակվեց իր վրա, և թե ինչպես Մարտին Իդենը հասավ նրանց և փրկեց իրեն։ Այդ արկածի հերոսը հոնքերը կիտած՝ լուռ մտածում էր, որ տխմարություն արեց պատմելով այդ և առաջվանից ավելի էր մտատանջվում, թե ինչպես պիտի պահի իրեն այս մարդկանց շրջանում։ Պարզ է, որ նա շարունակ անում է ոչ այն, ինչ հարկավոր է։ Ինքը այդ տեսակի մարդկանցից չէ, դրա համար էլ նրանց լեզվով չի կարող խոսել։ Դրան նա չէր կասկածում։ Նմանվել սրա՞նց։ Այդ դիմակահանդեսը չի հաջողվի, և բացի այդ, կեղծավորությունը օտարոտի է նրա բնությանը. խաբեությունն ու կեղծիքը հող չունեն նրա մեջ։ Ինչ էլ որ պատահի, ինքը պետք է հարազատ մնա իրեն։ Նա վճռական էր այս հարցում։ Այժմ պետք է խոսի, խոսի իր լեզվով, իհարկե մեղմելով արտահայտությունները, որպեսզի իր ասածները հասկանալի լինեն և այնքան էլ չվիրավորեն նրանց դյուրազգացությունը։ Բացի այդ, նա չի ուզում լռությամբ առիթ տալ նրանց մտածելու, թե իր համար պարզ է այն, ինչ իսկապես բոլորովին էլ պարզ չէ։ Դրա համար էլ, երբ եղբայրները համալսարանական գործերի մասին խոսելիս մի քանի անդամ անգամ կիրառեցին «եռանկ» բառը, Մարտին Իդենը հարցրեց.

Այդ փայլուն տեսիլքը քանդեց Արթուրը, որ ամեն ջանք թափում էր, որպեսզի Մարտինի մեջ վերջապես հայտաբերվի վայրենին։ Մարտին Իդենը չէր մոռացել իր որոշումը։ Այդ երեկո առաջին անդամ անգամ նա գիտակցաբար դարձավ այն, ինչ ինքը իրականում էր և ապա սկսեց անկաշկանդ, ստեղծագործության հրճվանքից տարված, պատմել ջանալով պատկերել կյանքը իր ունկնդիրների համար այնպես, ինչպես գիտեր։ Նա եղել է մաքսանենգների «Հալսիոն» երկկայմ նավի նավաստի, երբ դա բռնվեց մաքսատան կատերի կողմից։ Մարտինը ցուցաբերում էր իր դիտողականությունը և այնքան հստակ էր հաղորդում դա, որ ունկնդիրներն իր աչքերով էին տեսնում այն, ինչ տեսել էր ինքը։ Իսկական արվեստագետի լուրջ զգացումով նա բազմաթիվ մանրամասներից ընտրում էր ամենապայծառն ու ապշեցուցիչը, ստեղծում էր կյանքի լուսավոր ու գունեղ պատկերներ, այնպես որ ունկնդիրները գրավվում էին նրա ինքնատիպ պերճախոսությամբ, ոգեշնչումով և ուժով։ Երբեմն նրա նկատողությունների աշխուժությունը կամ խոսքի դարձվածքները շշմեցնում էին ունկնդիրներին, սակայն նրա պատմվածքներում կոպիտին անմիջապես հետևում էր գեղեցիկը, ողբերգականությունը մեղմանում էր զվարճախոսությամբ, նավաստիների սրամտության տարօրինակ և զվարճալի նմուշներով։