Changes
/* Գլուխ ութերորդ. Ճանապարհ դեպի Իզենգարդ */
Թագավորը վերադարձավ Հորնբուրգ և քնեց խաղաղ քնով, ինչպես չէր քնել երկար տարիներ: Թիկնապահները նույնպես գնացին հանգստանալու: Մնացած բոլորը, բացառությամբ վիրավորները, գնացին հողին հանձնելու զոհվածների մարմինները:
Ոչ մի օրք կենդանի չէր մնացել: Ամբողջ մարտի դաշտը ծածկված էր նրանց անհամար անհաշիվ դիակներով: Բայց Լեռնեցիներից շատերը գերի էին հանձնվել. նրանք մահու չափ վախեցած էին և ներում էին աղերսում: Ռոհանցիները խլեցին նրանց զենքերը և ուղարկեցին աշխատելու: –Օգնեք վերականգնել այն ամենը, ինչն ինքներդ եք քանդել օրքերի հետ,– ասաց նրանց Էրքենբրանդը,– և երդում տվեք, որ այլևս երբեք զենքը ձեռքներիդ չեք անցնի Իզենի գետանցումը և օգնություն չեք ցուցաբերի մարդկային ցեղի թշնամիներին: Հետո կարող եք գնալ ձեր երկիրը: Սարումանը ձեզ իր խաբեության ծուղակն է գցել: Ձեզանից շատերը կյանքով հատուցեցին նրա ստերին հավատալու համար, բայց եթե դուք հաղթեիք, ապա ավելի թանկ կվճարեիք: Լեռնեցիները չէին հավատում իրենց ականջներին. Սարումանը հավատացրել էր էր նրանց, որ ռոհանցիները դաժան են և իրենց գերիներին ողջ ողջ այրում են: Հորնբուրգի դիմացի դաշտում երկու դամբանաբլուր բարձրացավ, որոնցից մեկում իրենց հանգիստը գտան Վեսթֆոլդցիները, մյուսում՝ Էդորասցիները: Իսկ Գայմային՝ թագավորի գլխավոր թիկնապահին, որը զոհվել էր պաշտպանելով դարպասը, թաղեցին առանձին, պարսպի տակ: Օրքերի մարմինները հավաքեցին և անտառի եզրին կիտեցին իրար վրա: Հսկայական բլուր բարձրացավ, և ռոհանցիները անհանգստացան. այդքան մեծ քանակության դիակները ոչ հնարավոր էր հողին հանձնել, ոչ էլ վառել: Խարույկ վառելու համար բավականաչափ փայտ չկար, իսկ խորհրդավոր անտառին, եթե նույնիսկ Գենդալֆը զգուշացրած էլ չլիներ, ոչ ոք չէր համարձակվում մոտենալ: –Թողեք այնպես, ինչպես կա,– ասաց Գենդալֆը: –Առավոտյան իմ կարծիքով ամեն ինչ կհարթվի: Երեկոյան մոտ թագավորի ջոկատը պատրասվեց ճանապարհ ընկնելու: Հուղարկավորքւթյունը դեռ չէր ավարտվել: Թագավորը սգաց Գայմայի մահը առաջինը մի բուռ հողն լցրեց նրա գերեզմանին: –Իսկապես մեծ վիշտ պատճառեց Սարումանը ինձ և իմ ժողովրդին,– գոչեց նա: –Ես երբեք դա չեմ մոռանա և երբ մենք հանդիպենք ես կհիշեցնեմ նրան այդ մասին: Արևն արդեն մտնում էր կիրճի արըմտյան լեռնագագաթները հետևը, երբ վերջապես Թեոդենը Գենդալֆի և մյուսների հետ ճանապարհ ընկավ: Շատերն էին եկել նրանց ճանապարհելու. ռոհանի հեծյալները, Վեսթֆոլդցիները, ծերերն ու երիտասարդները, կանայք և երեխաները, թե ճակատամարտի մասնակիցները, և թե քարանձավներում թաքնվածնները: Բոլորը հնչեղ, բարձր ձայնով երգեցին հաղթանակի հիմնը և լռեցին՝ սարսափով նայելով խորհրդավոր ծառերին: Ջոկատը մոտեցավ անտառի եզրին և կանգ առավ: Ոչ մարդիկ, ոչ էլ ձիերը չէին համարձակվում մտնել անտառ: Նրանց առջև փռված էր մշուշի մեջ թաված ծառերի ահարկու մոխրագույն պատը, որոնց երկար ճյուղերը տարածվել էին ինչ որ մեկին ճանկելու պատրաստ ձեռքերի պես: Արմատները նման էին ինչ որ անհայտ հրեշի շոշափուկների, իսկ նրանց տակ սև անցքեր էին երևում: Սակայն Գենդալֆն առանց տատանվելու շարժվեց առաջ, և մյուսները հետևեցին նրան: Այնտեղ, որտեղ Հորնբուրգ տանով ճանապարհը սուզվում էր անտառ, ծառերի շարքն այնքան էլ խիտ չէր, և ճյուղերի արանքից լույս էր թափանցում: Շուտով հեծյալները զարմաքով հայտնաբերեցին, որ ճանապարհը շարունակում է առաջ գնալ, իսկ նրա կողքով առաջվա պես հոսում է Հելմյան գետակը: Գլխավերևում երևում էր երկնքի նեղ շերտը՝ լցված ոսկեգույն լույսով, բայց ճանապարհի եզրից այն կողմ ծառերը թաղվում էին մթության մեջ, որը մի քանի քայլ այն կողմ խտանալով վեր էր ածվում անթափանց խավարի, որտեղից ինչ որ բան էր ճռռում, տնքում ու տրտնջում: Հեռվից խուլ ճիչեր էին լսվում, անխոս հեծեծանք և անհասկանալի ձայներ... բայց ոչ օրքեր, ոչ էլ այլ արարածներ ճանապարհին չհանդիպեցին: Լեգոլասն ու Ջիմլին ընթանում էին միասին, աշխատելով Գենդալֆից շատ հետ չմնալ, որովհետև թզուկը վախենում էր անտառից: –Այստեղ տոթ է,– Գենդալֆին ասաց Լեգոլասը: –Ես մաշկով զգում եմ թե ինչքան մեծ է այս անտառի զայրույթը: Զգու՞մ ես ինչպես է է օդը տատանվում: –Զգում եմ,– պատասխանեց Գենդալֆը: –Իսկ ի՞նչ պատահեց այդ չարաբաստիկ օրքերին,– հարցրեց Լեգոլասը:
