=== Գլուխ հինգերորդ. Սպիտակ ձիավորը ===
-Մինչև –Մինչև ոսկորներս սառել եմ,- – ատամները չխկչխկացնելով բողոքեց Ջիմլին և սկսեց ոտքերով դոփել գետնին ու ծափ զարկել որ տաքանա: Գիշերը վերջանում էր:
Լուսադեմին բարեկամները նախաճաշ պատրաստեցին և որոշեցին ևս մեկ անգամ զննել մարտադաշտը` հուսալով գտնել հոբիթների հետքը:
-Չմոռանաք –Չմոռանաք երեկվա ծերունու մասին,- – հիշեցրեց Ջիմլին,- – ես շատ ավելի հանգիստ կլինեմ, եթե նրա հետքերը գտնվեն:
-Եվ –Եվ ի՞նչ կա այդտեղ հանգստացնող,- – ուսերը թոթվեց Լեգոլասը:
-Դե–Դե, եթե քայլում է հողի վրայով ու սովորական հետքեր թողնում, նշանակում է նա ուղղակի մի հասարակ ծերունի է, ուրիշ ոչինչ,- – բացատրեց թզուկը:
-Գուցե –Գուցե և դու ճիշտ ես, համաձայնվեց էլֆը,- – բայց այստեղ նույնիսկ ծանր սապոգները հետք չեն թողնի: Չափազանց Խոտն այստեղ չափազանց բարձր և ճկուն է այստեղի խոտըու ճկուն:
-Դրանով –Դրանով հետքագետին չես շփոթեցնի,- – առարկեց Ջիմլին: -Արագորնին –Արագորնին մի հատիկ տրորված ցողունն էլ բավական էբավական: Միայն թե վախենում եմ նա ոչինչ չի գտնիչգտնի, նույնիսկ հիմա, երբ լույսը բացվել է: Դա Սարումանի ուրվականն էր, ես դրանում միանգամայն համոզված եմ: Գուցե նա հիմա է՞լ է մեզ հետևում անտառից:
-Շատ հնարավոր է–Բացառված չէ,- – ասաց Արագորնը: -Թեպետ–Թեպետ, դժվար թե: Ինձ ձիերն են մտահոգում: Ջիմլի, դու ասացիր, որ նրանց ինչ որ մեկը վախեցրեց , և նրանք փախան: Բայց ես չեմ կարծում, որ իմ կարծիքով դա այդպես էչէ: Լեգոլաս, իսկ դու լսեցի՞ր նրանց խրխնջոցը, քո կարծիքով նրանք վախեցա՞ծ էին:
-Ամենևին–Ամենևին: Ես շատ լավ էի նրանց լսում: Եթե մթությունը և մեր սեփական վախը չլիներ, կմտածեի, որ ձիերը ուրախությունից են վրնջում, ասես հանդիպած լինեին իրենց հին ընկերոջը:
-Ինձ –Ինձ էլ այդպես թվաց,- – ասաց Արագորնը: -Բայց –Բայց ես չեմ կարող լուծել այդ հանելուկը, մինչև ձիերը չգտնվեն: Լա՛վ, շուտով արևը կծագի, հանելուկները հետո կլուծենք: Սկսենք հենց մեր ճամբարից, հարկավոր է որքան հնարավոր է ուշադիր հետազոտել տարածքը: Մեր խնդիրը հոբիթների հետքը գտնելն է, գիշերային հյուրի մասին հետո կմտածենք: Եթե նրանց ինչ որ կերպ հաջողվել է փախչել, ապա նրանք կարող էին թաքնվել միայն անտառում: Այլապես , այլապես նրանց անմիջապես կտեսնեին: Եթե այստեղից մինչև անտառեզր ոչինչ չգտնենք, կվերադառնանք ու կրկին կհետազոտենք մարտադաշտը, իսկ հետո էլ մոխրակույտը: Չնայած դժվար թե մոխիրների մեջ ինչ որ բան գտնենք, ռոհանցիները չափազանց լավ գիտեն իրենց գործը:
Բարեկամները սկսեցին չոքեչոք սողալով չորեքթաթ հետազոտել հողը, շոշափոլով յուրաքանչյուր ցողուն: Ծառը, որի անշունչ տերևները թեթև սոսափում էին արևելյան սառը քամուց, լուռ թախիծով հետևում էր նրանց: Արագորնը դանդաղ հեռացավ մի կողմ: Ետևում թողնելով գետամերձ պահապան կրակից մնացած մոխրակույտը, նա շարժվեց դեպի բլուրը, որտեղ տեղի էր ունեցել մարտը: Հանկարծ նա կանգ առավ և այնքան ցածր կռացավ, որ քիթը քսվեց խոտերին: Հետո նա շրջվեց և ձայնեց ընկերներին: Լեգոլասն ու Ջիմլին շտապեցին Արագորնի մոտ:
-Վերջապե՛ս–Վերջապե՛ս,- – գոչեց հետքագետը, գետնից բարձրացնելով ճմրթված, կիսաչորացած, մեծ շագանակա-ոսգեգույն տերևը: -Սա –Սա լորիենյան մելլորնի տերև է, վրան փշրանքներ կան, տեսնու՞մ եք: Խոտերի մեջ էլ փշրանքներ կան: Իսկ սա ի՞նչ է: Տեսե՛ք, կտրտված պարաններ:
-Եվ –Եվ դանակ, որով կտրատել են պարանները,- – Ավելացրեց Ջիմլին դուրս քաշելով մինչև կոթը հողի մեջ խրված ատամնավոր դանակը: Գտնվեց նաև պատյանը:
-Օրքի –Օրքի դանակ է,- – որոշեց նա,- նա՝ զզվանքով բռնելով կոթից, որն ուներ այլանդակ, ծուռ աչքերով, հեգնալից քմծիծաղը բերանին գլխի տեսք:
-Ախր –Ախր սա հանելուկների հանելուկն է,- – բացականչեց Լեգոլասը: -Եվ –Եվ այսպես, ոտ ու ձեռը կապկպված գերին հանգիստ լքում է օրքերին, աննկատ անցնում բլուրը շրջապատած ռոհանցիների քթի տակով, նստում բաց դաշտում՝ բոլորի աչքի առաջ, և օրքի դանակով ազատվում կապանքներից: Ոչինչ չեմ հասկանում: Եթե նրա ոտքերը կապկպված էին, ինչպե՞ս է կարողացել փախչել: Իսկ եթե միայն ձեռքերը, այդ դեպքում ինչպե՞ս է կարողացել դանակով աշխատել: Իսկ եթե նա ընդհանրապես կապկպված չի եղել, այդ դեպքում այս պարանները պարաններն ինչի՞ համար են: Լավ, ենթադրենք նա այս ամենը արել է, բա հետո՞: Աղավնյակը Աղավնյակն իրենից գոհ նստում է խոտին և առանց շտեպելու շտապելու լեմբաս ծամում: Անմիջապես զգացվում է, որ հոբիթ է այս ամենի հեղինակը: Առանց լորիենյան տերևի էլ ամեն ինչ պարզ է: Դե, իսկ ուտելուց հետո, պետք է հասկանալ, թևեր է աճեցրել ու երգով թռել անտառ: Նրան գտնելը հեշտից էլ հեշտ է, միայն պետք է թռչել է պետք սովորել:
-Կախարդանք –Կախարդանք է,- – եզրափակեց Ջիմլին: -Այն –Այն ծերունին հենց այնպես չէր այստեղ թափառում: Ի՞նչ կասես Արագո՛րն, գուցե ինչ որ մի բան կավելացնե՞ս:
-Այո–Այո, կփորձեմ,- – ժպտաց հետքագետը: -Բանն –Բանն այն է, որ այստեղ այլ հետքեր էլ կան, բայց դուք դրանք չնկատեցիք: Համաձայն եմ, որ այստեղ հոբիթ է եղել, և որ նրա ձեռքերը, կամ ոտքերը ազատ են եղել: Ավելի շուտ ձեռքերը, դա հեշտացնում է խնդիրը: Բայց նա ոչ թե փախել է, այլ նրան այստեղ բերել են: Մի քիչ այն կողմ արյուն է թափված՝ թափված, օրքի արյուն: Եվ բացի այդ հեծյալները ինչ որ ծանր բան են քարշ տվել խոտի վրայով: Ըստ երևույթին նրանք այստեղ ինչ որ օրք են բռնացրել, սպանել և դիակը քարշ տվել խարույկի մոտ: Դե իսկ հոբիթին չեն նկատել մի հասարակ պատճառով. ամեն ինչ գիշերն է տեղի ունեցել, իսկ փախստականը զգեստավորված է էլֆական թիկնոցով: Բնականաբար խեղճը մահու չափ հոգնած ու քաղցած է եղել, և ոչ մի զարմանալի բան էլ չկա, որ նա սպանված թշնամու դանակով կապանքներից ազատվելով որոշել է մի քիչ հանգստանալ ու սնվել: Ուղեբեռ չի ունեցել, ըստ երևույթին Լեմբասը գրպանում է եղել, հմ: Հըմ, իսկական հոբիթային արարք... Ես ասում եմ «հոբիթ» և «նա», բայց շատ հնարավոր է, որ նրանք երկուսն էլ փրկվել են: Հուսով եմ, որ այդպես է, ապացույցներ դեռ չկան...
-Բայց –Բայց ինչպե՞ս է նա կարողացել ձեռքերն ազատել,- հարցրեց – տարակուսեց Ջիմլին:
-Ինչը –Ինչը չգիտեմ չեմ կարող ասել,- – պատասխանեց Արագորնը: -Չգիտեմ –Չգիտեմ նաև այն, թե ինչու է օրքը նրան քարշ տվել այստեղ, հաստատ ոչ փրկելու նպատակով: Այնուամենայնիվ ամեն ինչ քիչ-քիչ բացահայտվում է: Ես վաղուց եմ ինքս ինձ հարց տալիս, թե ինչու օրքերը Բորոմիրին սպանելուց հետո Մերիին ու Փինին ձեռք չեն տվելչտվեցին: Եվ հետո նրանք հանգիստ կարող էին հարձակվել մեր ճամբարի վրա, բայց նախնտրել են արագ հեռանալ: Գուցե նրանք որոշել են, որ գերեվարել են մատանու պահապանին և նրա ծառայի՞ն: Չնայած դժվար... դժվար թե տերերը այդպիսի կարևոր գաղտնիքը վստահեին նրանց: Օրքերը հուսալի արարածներ չեն: Կարծում եմ նրանց ուղղակի հրամայված է եղել ամեն գնով գերեվարել հոբիթներին և հասցնել տեղ կենդանի վիճակում: Դե, իսկ օրքերից մեկը որոշել է մարտից առաջ ծլկել թանկարժեք ավարի հետ միասին: Դավաճանության հոտ է գալիս, բայց դա նրանց արյան մեջ է, զարմանալու ոչինչ չկա: Հավանաբար ինչ որ մի հանդուգն օրք որոշել է միայնակ տիրել խոստացված պարգևներին, կամ գուցե այլ պլաններ է ունեցել... Ես այդպես եմ կարծում: Իհարկե կարելի է և այլ կերպ մեկնաբանել, բայց այնուամենայնիվ մի բան հաստատ գիտենք. մեր ընկերներից մեկին, կամ գուցե երկուսին, հաջողվել է փախչել: Մեր խնդիրն է գտնել նրանց և օգնել՝ օգնել, ռոհանցիները կսպասեն: Մեր ընկերներից մեկը փախել է անտառ, պետք է մի կողմ դնել կասկածներն ու վախը և գտնել նրան:
-Նույնիսկ –Նույնիսկ չգիտեմ էլ ինչն է ինձ ավելի շատ վախեցնում. Ֆե՞նգորնը, թե ոտքով Ռոհան գնալը,- – փնթփնթաց Ջմիլին:
-Դե –Դե ուրեմն գնում ենք անտառ,- – ասաց Արագորնը:
Շուտով նոր, հազիվ նշմարելի հետքեր հայտնաբերվեցին Էնտվեյի ափին և անտառեզրին՝ վիթխարի ծառի հովանու տակ: Բայց հողը չոր էր և մի քանի հազիվ նշմարելի բծերով ոչինչ եզրակացնել հնարավոր չէր:
-Այստեղ –Այստեղ հոբիթներ են եղել, ծայրահեղ դեպքում մեկ հոբիթ. նա կանգ է առել, շրջվել է , հետ նայել, ապա նորից շրջվել ու վազել անտառի խորքը,- – ասաց Արագորնը:
-Նշանակում –Նշանակում է ստիպված ենք մտնել Ֆենգորնի թավուտները,- – ասաց Ջիմլին: -Միայն –Միայն թե ինչ որ հեչ սրտովս չի այս անտառը: Մեզ զգուշացրել են այստեղ չմտնել: Լավ կլիներ հետքերը մեկ այլ տեղ տանեյինտանեին:
-Ինքան –Ինքան էլ որ ինձ վախեցնեն այս անտառի մասին ասույթներով, ես չեմ կարծում, որ այն չարի կացարան է,- – առարկեց Լեգոլասը:
Նա թեքվեց առաջ, լայն բացված աչքերով նայեց անտառի կիսախավարին և սկսեց լարված ականջ դնելդրեց:
-Ոչ–Ոչ, այս անտառը չար չէ,- – վստահ ասաց նա: -Եթե –Եթե նույնսկ չարը բնակվում է նրա մեջ, ապա այստեղից բավականին հեռու: Ականջիս հազիվ լսելի արձագանք է հասնում հեռավոր մթին թավուտներից, որտեղ չար սրտով ծառեր են բնակվում: Բայց այստեղ չարություն չի զգացվում, միայն զգուշություն և զայրույթ:
-Դե–Դե, նրանք իմ վրա նրանք զայրանալու պատճառ չունեն,- – ուրախացավ Ջիմլին: -Ես –Ես քո անտառին դեռ ոչ մի վնաս չեմ պատճառել:
-Միայն –Միայն ա՛յդ էր պակաս, որ վնաս պատճառեիր: Բայց իսկապես, այս անտառը ինչ որ մեկից դաժանորեն վիրավորված է: Այնտեղ, խորքում, ինչ որ բան է հասունանում և շատ շուտով ժայթքելու է: Զգու՞մ եք լարավածությունը: Նույնիսկ շնչելն է դժվար:
-Այո–Այո, իսկապես տոթ է,- – համաձայնվեց թզուկը: -Այստեղ –Այստեղ ավելի լուսավոր է քան Չարքանտառում, բայց ինչ որ շատ հեղձուկ ու փոշոտ է օդը, և ծառերն էլ բորբոսնած են:
-Ֆենգորնը –Ֆենգորնը ծեր է, այո, շատ ծեր է,- – հոգոց հանեց էլֆը: -Այստեղ –Այստեղ նույնիսկ ես եմ ինձ ջահել զգում՝ առաջին անգամ այն ժամանակվանից, ինչ ճանապարհորդում եմ ձեզ հետ: Չէ՞ որ դուք իմ կողքին իսկապես երեխաներ եք: Այո, նա ծեր է և լի անցյալի հիշողություններով: Խաղաղ ժամանակ լիներ լիներ՝ հաճույքով կզբոսնեի այստեղ:
-Չեմ էլ –Չեմ կասկածում,- – փնչացրեց Ջիմլին: - Ի –Ի վերջո դու անտառային էլֆ ես: Թեպետ բոլոր էլֆերն էլ տարօրինակ ժողովուրդ են: Բայց գիտե՞ս , դու ինձ մի քիչ սփոփեցիր: Եթե Լեգոլասը որոշել է գնալ, ես էլ կգնամ: Միայն թե դու աղեղդ պատրաստ պահիր, իսկ ես տապարս: Ես ծառերին չեմ դիպչի,- – շտապ ավելացրեց նա նա՝ զգուշորեն նայելով ծառին, որի տակ նրանք կանգնած էին: -Բայց –Բայց եթե երեկվա ծերունին կրկին մեզ հանդիպի, այս անգամ նա ինձ անակնկալի չի բերի: Առա՛ջ:
Եվ նրանք մտան անտառ: Արագորնը փնտրում էր հետքերը և ընտրում ճանապարհը: Հետքեր չկային: Հողը ծածկված էր անցյալ տարվանից մնացած չոր տերևների գորգով: Բայց , բայց ներքին ձայնը հուշում էր նրան, որ հոբիթները գետից հեռու չեն գնա: Ի վերջո կրկին անգամ վերադառնալով գետի մոտ Արագորնը նոր հետքեր հայտնաբերեց: Դա այն նույն վայրն էր, որտեղ Մերին ու Փինը որոշեցին հանգստանալ և ոտքերով ջրին չլմփացնել: Կասկածները վերջնականապես ցրվեցին. հոբիթները երկուսով էին, ընդ որում մեկը ծանրաքաշ, մյուսն ավելի թեթև:
-Լավ –Լավ նորություններ են,- – ասաց Արագորնը,- – բայց սրանք արդեն երկու օրվա հետքեր են: Դատելով հետքերից հոբիթները հեռացել են գետից և գնացել թավուտի խորքը:
-Եվ –Եվ ի՞նչ ենք այդ դեպքում անելու,- – մռայլվեց Ջիմլին: -Հո ,– հո ամբողջ անտառը ոտքի տակ չենք տալուտա: Պարենը գրեթե վերջացել է: Եթե շատ երկար փնտրենք նրանց, ապա ոչնչով օգնել չենք կարող, բացառությամբբացառությամբ՝ գտնվելուց հետո կողքներին նստած միասին սովից մեռնելուց, դրանով էլ ապացուցելով մեր ընկերությունը...
-Եթե –Եթե ուրիշ ոչինչ չկարողանանք անել, ինչ արած, այդպես էլ կլինի,- – ասաց Արագորնը: -Գնացի՛նք–Գնացի՛նք:
-Շուտով –Շուտով նրանք կանգնած էին Ծառմորուսի քարափի դիմաց և նայում էին անհարթ և ու կոպիտ աստիճաններին: Վազող ամպերի միջից երևաց արևըարեգակը, և մի պահ անտառը ճանապարհորդներին թվաց ոչ այնքան մոխրագույն ու մռայլ, որքան սկզբում:
-Եկեք բառձրանանք –Եկեք բարձրանանք վերև և շուրջներս ու շուրջը նայենք,- – առաջարկեց Լեգոլասը: -Շնչելու –Այստեղ շնչելու օդ չկա այստեղ: Լավ կլիներ մի քիչ մաքուր օդ շնչեինք:
Ասվածն արված էր, շուտով էլֆն ու թզուկը արդեն վերևում էին: Արագորնը մնաց ներքևում: Նա աստիճաններն էր հետազոտում:
-Գրեթե –Գրեթե համոզված եմ, որ մեր ընկերները եղել են այստեղ,- – վերջապես ասաց նա: -Բայց –Բայց այստեղ ուրիշ հետքեր էլ կան, շատ տարօրինակ հետքեր, որոնք ինձ ծանոթ չենանծանոթ հետքեր: Գուցե վերևից ինչ որ հուշող բան տեսնենք երևա և հասկանա՞նք, թե հոբիթները որ կողմ են գնացել:
Հասնելով ընկերներին նա ուղղվեց և նայեց շուրջը, բայց կարևոր ոչինչ չտեսավ: Քիվը ձգվում էր հարավից արևելք, բայց հարավում տեսարանը փակում էր ժայռը, իսկ արևելքում ինչքան աչքդ կտրեր միօրինակ ծառերի շարքեր էին, որոնք իջնում էին դեպի հարթավայրըհարթավայր:
-Մենք –Մենք ճանապարհորդեցինք շատ երկար պտույտով,- – ասաց Լեգոլասը: -Փոխարենը –Փոխարենը հիմա ամբողջ ջոկատով անվտանգ կանգնած կլինեինք այստեղ: Պետք էր միայն Մեծ գետով ճանապարհորդության երկրորդ կամ երրորդ օրը թեքվել դեպի արևմուտք... Ճիշտ են ասում, որ երբեք չես իմանա ուր կտանի քեզ ճանապարհը:
-Բայց –Բայց մենք չէինք ուզում Ֆենգորն գնալգալ,- – նկատեց Ջիմլին:
-Չէինք –Չէինք ուզում, բայց եկանք և... ծուղակն ընկանք: Նայի՛ր:
-Որտե՞ղ–Որտե՞ղ,- – զարմացավ Ջիմլին:
-Ներքև–Ներքևում, ծառերի տա՛կ:
-Ոչինչ չեմ –Ոչինչ չե՛մ տեսնում: Ոչ բոլորի աչքերն են էլֆերի աչքերի պես սրատես:
-Սս՛ս–Սս՛ս, կամա՛ց, նայե՛ք: -Լեգոլասը –Լեգոլասը ձեռքը պարզեց ներքև: -Այնտե՛ղ–Այնտե՛ղ, ներքևում, որտեղից մենք եկել ենք: Այդ նա՛ է, մի՞թե դու նրան չես տեսնում: Ա՜յ այնտեղ, ծառերի տակ:
-Այ –Այ հիմա տեսնում եմ,- – շշուկով արձագանքեց Ջիմլին: -Նայի՛ր Արագորն–Նայի՛ր, Արագո՛րն, ի՞նչ էի ես ասում: Երեկվա ծերունին է: Համա թե ցնցոտիներ են հագին, կեղտոտ, մոխրագույն...Միանգամից չես զանազանի:
Արագորնը ուշադիր նայեց ցույց տված ուղղությամբ: Իսկապես, ինչ որ մարդ էր մեկը կորացած, դանդաղորեն մոտենում էր քարափին: Նա քայլում էր, հոգնած հենվելով ծուռումուռ փայտին և բավականին նման էր ծեր չքավորի: Քայլում էր գլուխը կախ՝ առանց ժայռին նայելու: Եթե այդ չքավորը հանդիպեր մեկ այլ վայրում, նրանք առանց մտածելու բարյացակամորեն կողջունեին նրան, բայց հիմա երեքն էլ լուռ սպասում էին, իրենք էլ չիմանալով ինչի: Տարօրինակ զգացողություն էր նրանց համակելնրանց: Մոտեցող ծերունու մեջ իշխանություն և զորություն էր զգացվում, և ամենայն հավանականությամբ թշնամական զորություն: Ջիմլին լայն բացված աչքերով նայում էր նրան, և վերջապես համբերությունը կորցնելով պայթեց.
-Ու՞ր –Ու՞ր է աղեղդ, Լեգոլա՛ս, արագ լարիր այն: Պատրա՛ստ և պատրա՛ստ եղիր, դա Սարումա՛նն է: Եթե նա խոսի մենք կորած ենք: Նա կկախարդի մեզ: Նետահարի՛ր նրան:
Լեգոլասը ուսից իջեցրեց աղեղը, դանդաղ ձգեց աղեղնալարը և նորից բաց թողեց: Թվում էր, թե ինչ որ մի ուժ է նրան ետ պահում:
-Քեզ –Քեզ ի՞նչ եղավ: Ինչի՞ն Ինչի՞ ես սպասում,- – կատաղած շշնջաց Ջիմլին:
-Լեգոլասն –Լեգոլասն իրավացի է,- – հանգիստ ասաց Արագորնը: -Մենք –Մենք կարող ենք վախենալ և ու կասկածել, դա մեր իրավունքն է, բայց նետահարել անծանոթ ծերունուն առանց նրա հետ խոսելու և առանց զգուշացնելու մենք իրավունք չունենք: Սպասենք , տեսնենք ինչ է լինելու:
Այդ ընթացքում ծերունին արագացրեց քայլերը և զարամանալիորեն արագ հասնելով քարափի ստորոտին բարձրացրեց գլուխն ու նայեց վերև: Բարեկամները լուռ նայում էին նրան:
Ծերունին ձայն չէր հանում: Նրա դեմքը չէր երևում, աչքերը ծածկված էին գլխանոցով, իսկ գլխանոցի վրայից հագել էր սրածայր, լայնեզր գլխարկ, որը թանձր ստվեր էր գցում նրա դեմքին: Միայն քթի ծայրն էր երևում և ճերմակած մորուքը, բայց Արագորնին թվաց, թե նրա թաքնված հոնքերի տակից փայլեցին սուր և խորաթափանց աչքերը: Վեջապես ծերունին խախտեց լռությունը:
-Ահա –Ահա և մենք հանդիպեցինք բարեկամներս,- հանգիստ – մեղմ ձայնով ասաց խոսեց նա: -Ես –Ես ուզում եմ ձեզ հետ խոսելզրուցել, կիջնե՞ք, թե ինքս ձեր ձեզ մոտ բարձրանամ: -Եվ –Եվ պատասխանի չսպասելով սկսեց արագ բարձրանալ աստճաններով վեր:
-Արա՛գ–Արա՛գ, կանգնեցրու նրան Լեգոլա՛ս,- – ճչաց Ջիմլին:
-Ես –Ես կարծեմ ասացի, որ ուզում եմ խոսել ձեզ հետխոսել, ուրիշ ոչինչ,- – առանց կանգ առնելու կրկնեց ծերունին: -Ապա –Ապա մի ցած գցի՛ր աղեղդ , պարոն էլֆ:
Լեգոլասը ցած գցեց աղեղն ու նետերը, և ձեռքերը թուլացած կախվեցին:
-Իսկ –Իսկ դու, պարոն թզուկ, բարի եղիր ձեռքդ հեռու տար տապարից, այն դեռ քեզ պետք չի գա:
Ջիմլին ցնցվեց ու քարացավ, անքթիթ նայելով ծերունուն: Ծերունին թեթևորեն, քարայծի պես ցատկոտելով բարձրանում էր կոպիտ աստիճաններով: Եվ ու՞ր կորավ նրա հոգնածությունը: Երբ նա ոտք դրեց քիվին, մոխրագույն ցնցոտիների տակից ինչ որ սպիտակ բան փայլփլաց, բայց ընկերները որոշեցին, որ դա իրենց թվաց: Ջիմլին տենդագին օդ կուլ տվեց, և դա լռության մեջ սուլոցի պես հնչեց:
-Կրկնում –Կրկնում եմ, սա բավականին հաջող հանդիպում է,- – մոտենալով նրանց ասաց ծերունին:
Նա կանգ առավ ընկերներից երկու քայլի վրա, հենվեց գավազանին, թեքվեց առաջ և գլխանոցի տակից սևեռուն նայեց նրանց:
-Եվ –Եվ ի՞նչ եք անում այս կողմերում: Էլֆ, թզուկ և մարդ, երեքն էլ հագնված էլֆերի պես: Անտարակույս դուք շատ բան կարող էիք պատմել, այսպիսի ընկերակցության հաճախ չես հանդիպի:
-Երևում –Երևում է բավականին ծանոթ ես այս անտառին,- – ասաց Արագորնը,- – ճի՞շտ եմ ասում:
-Դե –Դե չէ, այդքան էլ լավ չէ,- – պատասխանեց ծերունին: -Ֆենգորնը –Ֆենգորնը ճանաչելու համար մի քանի կյանք կպահանջվի, բայց է պետք ապրել: Բայց ես երբեմն լինում եմ այստեղ:
-Կարելի՞ –Կարելի՞ է իմանալ ինչպես է քո անունը, և ինչի՞ մասին ես ուզում մեզ հետ խոսել,- – հարցրեց Արագորնը: -Առավոտն –Առավոտն արդեն վերջանում է, իսկ մեր գործը չի կարող սպասել:
-Ես –Ես արդեն ասացի ինչ ուզում էի,- – քմծիծաղեց ծերունին: -Մասնավորապես՝ –Մասնավորապես՝ ի՞նչ եք անում այստեղ և ի՞նչն է ձեզ այս կողմերը բերել: Ինչ մնում է իմ անունին... նա երկարատև և ցածրաձայն ծիծաղեց:
Արագորնի մարմնով սառը դող անցավ, բայց դա վախ չէր. այդպես է լինում, երբ հանկարծակի սառը քամի է փչում և դեմքիդ սառցե անձրևի կաթիլներ ցանում:
-Իմ –Իմ անունը,- – վերջացնելով ծիծաղել կրկնեց ծերունին,- իսկապես – մի՞թե դեռ մինչև հիմա դեռ չկռահեցի՞ք: Չէ՞ չկռահեցիք, չէ՞ որ այն ձեզ ծանոթ է: Այո, այո, կարծում եմ ծանոթ է... լավ, ասացե՛ք, ի՞նչ եք անում այստեղ:
Երեքից ոչ մեկը ձայն չհանեց:
-Իմ –Իմ փոխարեն մեկ ուրիշը լիներ, ձեր լռությունը ձեր օգտին չէր գնահատի,- – գլուխն օրօրեց ծերունին: -Բարեբախտաբար –Բարեբախտաբար ես արդեն որոշ բաներ գիտեմձեր մասին: Դուք գնում եք երկու երիտասարդ հոբիթների հետքերով, այդպես չէ՞: Պետք չէ այնպես ինձ վրա նայել, ասես առաջին անգամ եք այդ բառը լսում: Լսե՛լ եք և , շա՛տ եք լսել, և ես էլ եմ լսել: Այսպես ուրեմնՈւրեմն այսպես, նախօրեին նրանք բարձրացել են այստեղ և անսպասելի հանդիպում են ունեցել ինչ որ մեկի հետ: Դա ձեզ կհանգստացնի՞: Երևի ուզում եք իմանալ նաև, թե ու՞ր են նրանց տարել: Դե լավ, գուցե ես կարողանամ որոշ լուրեր հաղորդել ձեզ այդ մասին: Բայց ինչու՞ ենք մենք կանգնած: Ինչպես արդեն հասկացաք, առայժմ շտապելու տեղ չունեք, այնպես որ եկեք նստենք և հանգիստ զրուցենք:
Ծերունին շրջվեց և գնաց դեպի ժայռի տակ թափված քարերի կույտը: Եվ անմիջապես, ասես կախարդանքը ցրվեց, երեքն էլ ուշքի եկան և ու վերստացան շարժվելու ունակությունը: Ջիմլին հափշտակեց տապարը, Արագորնը մերկացրեց սուրը, Լեգոլասը գետնից բարձրացրեց աղեղը: Ուշադրություն չդարձնելով նրանց վրա, ծերունին նստեց ցածր և հարթ քարին: Մոխրագույն թիկնոցի ծայրերը բացվեցին, և բոլորը հստակ տեսան, որ անծանոթը ոտից գլուխ սպիտակ է հագած:
-Սարումա՛ն–Սա՛րուման,- բղավեց Ջիմլին և տապարը ձեռքին առաջ նետվեց: -Պատասխանի՛ր–Պատասխանի՛ր, որտե՞ղ ես թաքցրել մեր ընկերներին: Ի՞նչ ես արել նրանց: Անմիջապես պատասխանի՛ր, թե չէ գլխարկիդ վրա մի այնպիսի մեծության անցք կբացեմ, որ նույնիսկ հրաշագործը չի կարողանա շտկելհրաշագործի համար դժվար կլինի շտկելը:
Բայց ծերունին ավելի արագ գտնվեց: Նա անմիջապես վեր կացավ տեղից և արագորեն ցատկեց բարձր ժայռաբեկորի վրա: Բոլորին թվաց, թե նա հանկարծակի ահագնացավ: Մոխրագույն ցնցոտիներն ընկան գետնին և փայլփլեց փայլփլաց սպիտակ հագուստը: Նա բարձրացրեց գավազանը և Ջիմլիի տապարը զրնգալով ընկավ գետնին: Արագորնի սուրը կրակի պես փայլատակեց, Լեգոլասը բարձր ճչաց և նրա արձակած նետը , կայծակի պես բռնկվելով , սլացավ դեպի երկիք:
-Միթրանդի՛ր–Միթրանդի՛ր,- – բացականչեց նա,- – Միթրանդի՛ր:
-Ես –Ես ասացի չէ՞, որ սա բավականին հաջող հանդիպում է, Լեգոլա՛ս,- – արձագանքեց ծերունին:
Երեքն էլ խոսելու ունակությունը կորցրած նայում էին նրան: Ծերունու մազերը ձյան պես սպիտակ էին, ճերմակ հագուստը փայլում էր արևի տակ, աչքերը կայծկլտում էին թավ հոնքերի տակից արևի ճառագայթների պես: Նրա բարձրացրած ձեռքը մեծ զորություն էր ճառագում: Բարեկամները քար կտրած կանգնել էին, չիմանալով՝ զարմանա՞լ, վախենա՞լ, թե՞ ուրախանալ:
Վերջապես Արագորնը ուշքի եկավ:
-Գե՛նդալֆ–Գե՛նդալֆ,- – բացականչեց նա: -Այդ ,– այդ դու՞ ես իսկապես վերադարձել մեզ մոտ այս օրհասական ժամին: Այս ի՞նչ որ վարագույր է իմ աչքերը ստվերում... Գե՛նդալֆ:
Ջիմլին լուռ ծնկի իջավ և ձեռքերով փակեց աչքերը:
-Գենդալֆ–Գենդալֆ... -կրկնեց –կրկնեց ծերունին, ասես վերհիշելով վաղուց մոռացված այդ անունը: -Այո–Այո, այդպես էին մի ժամանակ ինձ անվանում:
Նա իջավ ժայռից, վերցրեց մոխրագույն ցնցոտիները և նորից փաթաթվեց դրանց մեջ: Բոլորին թվաց, թե հենց նոր երկնքում շողացող պայծառ արևը հանկարծակի թաքնվեց ամպերի հետևում:
-Այո–Այո, կարող եք ինձ առաջվա պես Գենդալֆ անվանել,- – ասաց հրաշագործը, և նրա ձայնը հնչեց ինչպես առաջ. դարձավ հին ընկերոջ և առաջնորդի ձայնը: -Վեր –Վեր կաց, իմ բարի Ջիմլի, դու մեղավոր չես, և դու ինձ չես վնասել: Եվ առհասարակ բարկամներս, ձեր զենքերը չեն կարող զենքերն անկարող են ինձ վնաս պատճառել: Դե՛, ապա առույգացե՛ք, մենք կրկին հանդիպեցինք: Պատմությունն այլ ընթացք է ստանում: Մեծ փոթորիկ է մոտենում, բայց քամին արդեն փոխել է իր ուղղությունը: -Նա –Նա ձեռքը դրեց Ջիմլիի գլխին: Թզուկը բարձրացրեց աչքերը և հանկարծ ուրախ ծիծաղեց:
-Այդ իսկապես –Այդ դու՞ ես իսկապես, Գենդալֆ,- – բացականչեց նա: -Բայց ,– բայց ինչու՞ ես սպիտակ հագածհագել:
-Իմ գույնը –Իմ գույնն արդեն սպիտակն է,- – պատասխանեց Գենդալֆըհրաշագործը: -Կարելի –Կարելի է նույնիսկ ասել, որ հիմա ես հիմա Սարումանն եմ, ավելի ճիշտ այն Սարումանը, ինչպիսին որ նա պետք է լիներ: Բայց դա թող մնա հետո, պատմեք ինձ ձեր մասին: Այն ժամանակվանից ժամանակից ի վեր, ինչ մենք բաժանվեցինք, ես անցել եմ բոսոր կրակի և խորը ջրերի միջով: Շատ բան եմ մոռացել նրանից, ինչ գիտեի առաջ և շատ բան եմ սովորել նորից, նորից՝ ինչը մոռացել էի: Ես տեսնում եմ ամենահեռու հեռուները, բայց միևնույն ժամանակ հաճախ չեմ տեսնում այն, ինչը ընկած է ոտքերիս տակ... Դե, պատմե՛ք ձեր մասին:
-Բայց –Բայց ի՞նչ ես ուզում իմանալ,- – հարցրեց Արագորնը: -Քիչ –Քիչ ժամանակ չի պահանջվի պատմելու այն ամենը, ինչ տեղի ունեցավ Մորիայի կամրջի մոտ մեր բաժանումից հետո: Գուցե դու՞ սկզբից նորություններ պատմես հոբիթներից: Դու նրանց տեսե՞լ ես: Նրանց հետ ամեն ինչ կարգի՞ն է:
-Ոչ–Ոչ, ես նրանց չեմ տեսել և չեմ փնտրել,- – պատասխանեց Գենդալֆը: Էմին –Էմին Մուիլի կիրճերը պարուրված էին խավարով, և մինչև արծվի լուր բերելը ես չգիտեի, որ նրանք գերի են ընկել:
-Արծվի՞–Արծվի՞,- – բացականչեց Լեգոլասը,- – ես տեսե՛լ եմ այդ արծվին երկնային բարձունքներում: Վերջին անգամ երեք օր առաջ՝ Էմին Մուիլի գլխին:
-Այո–Այո,- – հաստատեց Գենդալֆը,- – դա Գվահիր Քամիխեղդն է, այն նույն արծիվը, որը դուրս բերեց ինձ Օրթհանքից: Ես նրան ուղարկել էի ճախրելու մեծ գետի վրայով և նորություններ հայթհայթելու: Գվահիրը սուր աչք ունի, բայց նույնիսկ նա չի կարող տեսնել, թե ինչ է կատարվում ծառերի ստվերում: Չնայած Թեպետ նրան ինչ որ բան հաջողվել էր տեսնել, դե իսկ մնացածը ես ինքս իմացա: Մատանին հիմա գտնվում է իմ հասանելիության սահմաններից դուրս, և ես այլևս ոչնչով օգնել չեմ կարող, և ջոկատի : Ջոկատի անդամներից էլ ոչ ոք չի կարող: Այն վտանգի մեջ էր և քիչ էր մնում թշնամու ձեռքն ընկներ, բայց վերջին պահին ինձ հաջողվեց Սաուրոնի ուշադրությունը շեղել: Ես նստել էի բարձրադիր վայրում և պայքարում էի Սև ամրոցի դեմ: Ստվերը հեռացավ, բայց ես մահու չափ հոգնել էի և երկար ժամանակ թափառում էի մոռացումի խավարում:
-Նշանակում –Նշանակում է դու գիտես գիտե՞ս Ֆրոդոյի մասի՞նմասին,- – բացականչեց Ջիմլին,- Ինչպե՞ս : –Ինչպե՞ս է նա:
-Դա –Դա ես չեմ կարող ասել: Նա փրկվեց մեծ վտանգից, բայց նրա ճանապարհին դեռ շատ վտանգներ կան: Ես միայն գիտեմ, որ նա որոշել է մենակ գնալ Մորդոր և արդեն ճանապարհ է ընկել:
-Նա –Նա մենակ չի գնացել,- – ասաց Լեգոլասը: -Մենք –Մենք կարծում ենք, որ Սեմը գնացել է նրա հետ:
-Ահա –Ա՜յ թե ինչպեսինչ,- – բացականչեց Գենդալֆը: Նրա , և նրա աչքերը փայլեցին և նա : Նա թեթևացած ժպտաց: -Իսկապե՞ս–Իսկապե՞ս: Դա ինձ համար նորություն էր, բայց դա ինձ չի զարմացնում: Դե ինչ, լավ է, շա՛տ լավ է: Սիրտս բավականին թեթևացավ: Պատմեք ինձ ամեն ինչ, մոտ նստեք և պատմեք ձեր ճանապարհորդության մասին:
Բարեկամները նստեցին գետնին, Գենդալֆի ոտքերի տակ, և Արագորնը սկսեց պատմել: Հրաշագործը երկար ժամանակ չէր ընդհատում նրան և հարցեր չէր տալիս: Նա ձեռքերը դրել էր ծնկներին և փակ աչքերով լսում էր: Վերջապես, երբ Արագորնը սկսեց պատմել Բորոմիրի մահվան և Մեծ Գետով նրա վերջին ճանապարհորդության մասին, Գենդալֆը տխուր հոգոց հանեց:
-Դու –Դու ոչ բոլորը պատմեցիր, ինչ ինչը գիտես , և ինչը գլխի ես ընկել, բարեկամս,- – ցածրաձայն ասաց նա: -Խեղճ –Խեղճ Բորոմիր: Ես չգիտեի նրա մահվան մասին: Այդպիսի մարդու, հրամանատարի և ռազմիկի համար դա ծանր փորձություն էր: Գալադրիելը զգուշացրել էր ինձ, որ Բորոմիրին մեծ վտանգ է սպառնում, բայց , փաստորեն, նա ի վերջո կարողացել է հաղթել ինքն իրեն: Ես ուրախ եմ դրա համար: Մենք իզուր չէ, որ վերցրեցինք մեզ հետ երկու երիտասարդ հոբիթներին, թեկուզ հենց հանուն Բորոմիրի... Բայց իրականում ոչ միայն հանուն նրա: Օրքերը նրանց քարշ են տվել Ֆենգորն և դա ճակատագրական է լինելու նրանց համար: Ամպրոպից էլ չես խուսափի: Այո... Երբեմն մանր քարերը թափվելով լեռնային ձնահոսք են առաջացնում: Նույնիսկ հիմա, երբ մենք այստեղ նստած խաղաղ զրուցում ենք, ես արդեն լսում եմ առաջին խուլ դղրդյունները: Սարումանի բախտը չի բերի, եթե ամբարտակի փլուզման ժամանակ իր ամրոցի պատերից դուրս գտնվիլինի:
-Մի –Մի բանում դու ընդհանրապես չես փոխվել բարեկամս,- նկատեց – ժպտաց Արագորնը: -Դու –Դու առաջվա պես հանելուկներով ես խոսում:
-Հանելուկներո՞վ–Հանելուկներո՞վ,- – արձագանքեց Գենդալֆը: -Ոչ,– ոչ, ես ուղղակի ինքս ինձ հետ էի խոսում: Հին սովորություն է. որպես զրուցակից ընտրել ներկաներից ամենաիմաստունին: Երիտասարդներին բացատրելը երկար է տևում:
Նա ծիծաղեց, բայց հիմա արդեն նրա ծիծաղը ջերմ էր ու քնքուշ, ինչպես արևի ճառագայթները:
-Նույնիսկ –Նույնիսկ հնագույն արևմուտքի երկարակյանցների երկարակյացների համեմատությամբ ինձ երիտասարդ չես համարի,- – ասաց Արագորնը: -Փորձիր –Փորձիր բացատրել, իսկ ես կաշխատեմ հասկանալ:
-Լավ... –Լա՜վ, Ինչպես ձեզ բացատրեմ, որ բոլորիդ էլ հասկանալի լինի,- – մտահոգվեց Գեննդալֆը: -Լավ–Դե լավ, կփորձեմ բացատրել ինչքան հնարավոր է կարճ և ու հասկանալի: Թշնամին, իհարկե, վաղուց արդեն գիտի, որ մատանին լքել է իր թաքստոցը , և որ այն հոբիթի է վստահված: Նա գիտի քանի հոգով ենք մենք դուրս եկել Ռիվենդելից, ովքեր ենք մենք, և որտեղից ենք: Սակայն նրան դեռ պարզ չէ, թե ինչն որն է մեր նպատակը: Նա կարծում է, որ մենք ամենայն հավանականությամբ փորձում ենք ինչքան հնարավոր է արագ հասնել Մինաս Թիրիթ, քանզի ինքը մեր տեղը այդպես կվարվեր: Սաուրոնի կարծիքով մենք իր համար մեծ վտանգ ենք ներկայացնում, և հիմա նա մեծ վախով սպասում է ինչ որ հզոր հակառակորդի հանկարծակի հայտնվելուն, որը մատանին կդնի մատին և պատերազմ կհայտարարի Մորդորին, կգրավի Բարադ Դուրը և ինքը կնստի Սև Տիրակալի գահին: Բայց այն, որ մենք ուզում ենք միայն գրավել Բարադ Դուրը և ոչ թե փոխել նրա տիրակալին, վեր է նրա ընկալումից: Նույնիսկ իր ամենամթին երազներում նա չի տեսնում այն, որ մենք ուզում ենք ոչնչացնել մատանին: Կարող եք համարել դա ճակատագրի նվեր և հաջողության հասնելու վերջին հույսը: Վախենալով հանկարծակի հարձակումից նա որոշել է առաջ անցնել մեզանից և նախահարձակ լինել, քանզի եթե առաջին հարվածը բավականաչափ հզոր լինի, երկրորդի կարիքը կարող է և չլինել: Այդ պատճառով էլ թշնամին պատրաստվում է Գոնդորի դեմ դուրս բերել այդքան չարչարանքով հավաքած իր ողջ ուժերը: Իմաստու՛ն հիմար: Եթե նա այդ ուժերը օգտագործեր Մորդորի պաշտպանությունը ամրացնելու նպատակով և իր ողջ սև զորությունը կենտրոնացներ մատանու պահապանին որսալու վրա, ոչ մի շնչավոր չէր կարողանա թափանցել Մորդոր, և մենք այլևս ոչ մի հույս չէինք ունենա: Ոչ մատանին, ոչ էլ նրա պահապանը չէին կարողանա թաքնվել թշնամու աչքից: Բայց ամենատես աչքը Մորդորի սահմանները չի հսկում: Այն ուղղված է դեպի Մինաս Թիրիթ, և շատ շուտով ահեղ փոթորիկը կհարվածի այդ քաղաքին: Քանզի թշնամին արդեն գիտի, որ լրտեսները, որոնք ուղարկված էին ջոկատի գործունեությանը խոչնդոտելու, ձախողվել են: Մատանին չի գտնվել, պատանդ վերցված հոբիթներ չկան: Եթե օրքերին հաջողվեր գոնե մեկ հոբիթի պատանդ վերցնել և հասցնել Մորդոր, դա ծանր հարված կլիներ մեզ համար, և հնարավոր է , նույնիսկ , ճակատագրական: Բայց մի ծանրացրեք ձեր սրտերը մռայլ մտքերով, թե ինչ ծանր փորձությունների կենթարկվեր մեր փոքրիկների փխրուն կամքը Սև ամրոցում: Քանզի թշնամին այս անգամ անհաջողություն կրեց ի շնորհիվ Սարումանի:
-Նշանակում –Նշանակում է Սարումանը դավաճա՞ն չէ,- – զարմացավ Ջիմլին:
-Իհարկե –Իհարկե դավաճան է,- – ասաց Գենդալֆը: -Կրկնակի՛ –Կրկնակի՛ դավաճան է: Տարօրինակ է չէ՞: Այն ամենից, ինչը կատարվեց վերջին ժամանակներս, Իզենարդի դավաճանությունը ամենածանրն էր: Սարումանը հիմա բավականին հզորացել է, և ոչ միայն որպես հրաշագործ. նա դարձել է տիրակալ և հրամանատար: Նա սպառնում է ռոհանցիներին պատերազմով, զրկելով Մինաս Թիրիթին աջակցությունից հենց այն ժամանակ, երբ գլխավոր հարվածը մոտենում է արևելքից... Սակայն դավաճանության զենքը միշտ էլ վտանգավոր է առաջին հերթին նրա համար, ով այն կրում է: Սարումանը նույնպես ուզում է տիրանալ մատանուն, կամ ծայրահեղ դեպքում մի երկու հոբիթ ձեռք գցել ինչ որ մութ նպատակների համար: Բայց համախմբելով ուժերը մեր թշնամիները հասան միայն մի բանի. Մերին ու Փինը անհավատալի արագությամբ տեղափոխվեցին Ֆենգորն, որտեղ նրանք ոչ մի այլ կերպ չէին կարող հասնել, և հասան ճիշտ ժամանակին: Այժմ Սարումանին և Սաուրոնին տանջում են կասկածները, և նրանց ծրագրերը խառնվել են: Ռոհանցի հեծյալների շնորհիվ Մորդորում չգիտեն անտառեզրին տեղի ունեցած մարտի մասին, բայց Սև տիրակալին զեկուցել են, որ Էմին Մուիլի մոտակայքում երկու հոբիթ են պատանդ վերցվել: Գիտի նաև այն, որ չնայած իր կամակատարների պնդմանը, գերիներին տարել են Իզենգարդ: Նշանակում է, նա հիմա պետք է զգուշանա ոչ միայն Մինաս Թիրիթից, այլ նաև Օրթհանքից: Եթե Մինաս Թիրիթն ընկնի, Սարումանի բանը բուրդ կլինի...
-Ցավալի է միայն այն, որ այդ երկու իշխանատենչ չարագործների միջև ընկած են մեր բարեկամների հողերը,- հոգոց հանեց Ջիմլին: -Եթե Մորդորի և Իզենգարդի միջև այլ երկրներ չլինեին, թող իրար արյուն խմեին, իսկ մենք հանգիստ կնստեինք և կհետևեինք, թե ինչով այդ ամենը կվերջանա:
