=== Գլուխ երկրորդ. Ռոհանի հեծյալները ===
Մոտենում էր գիշերը: Ետևում Հետևում խտանում էր իրիկնային մշուշի շղարշը՝ պարուրելով ծառերի բներն ու Անդուինի ափերը: Բայց , բայց երկինքը մաքուր էր ու անամպ: Կամաց-կամաց, իրար հետևից, սկսում էին առկայծել աստղերը: Արևմուտքում հանգիստ լողում էր լուսինը, և ժայռերը սև ստվերներ էին տարածում:
Երեք որսորդները մտան ժայռերի ստորոտը, որտեղ ստիպված էին դանդաղեցնել ընթացքը: Հետքը . հետքը գտնելը բարդանում էր: Էմին Մուիլի լեռնաշղթան իր երկու անհամաչափ գագաթներով ձգվում էր հյուսիսից դեպի հարավ: Լեռնշղթայի Գագաթներ արևմտյան , անմատչելի, լանջերը ուղղաձիգ էին, քարքարոտ ու դժվար անցանելի՝ ի տարբերություն անցանելի, իսկ արևելյան լանջերիլանջերը ավելի հարթ էին՝ ծածկված ձորերով և նեղ ճեղքերով: Երեք հետապնդողները ամբողջ գիշեր մագլցում էին լեռան քարքարոտ լանջերով: Ճանապարհը տանում էր նրանց դեպի վեր վեր՝ լեռնանցքը, իսկ այնտեղից դեպի վար վար՝ գագաթների միջև ընկած ոլոր-մոլոր խորունկ հովիտը, որտեղ լուսաբացին ճանապարհորդները կարճ ժամանակով կանգ առան: Լուսինն անհետացել էր, բայց երկնքում դեռ աղոտ փայլում էին աստղերը: Նոր օրվա առաջին ճառագայթները դեռ հովիտ չէին թափանցում, քանզի խանգարում էին բարձրադիր լեռները: Արագորնը հայտնվել էր փակուղում: Օրքերի . օրքերի հետքերը , իջնելով թեք լանջից , անհետանում էին հովտում:
–Ի՞նչ — Ի՞նչ ես կարծում, որ կողմ են դարձել,– — հարցրեց Լեգոլասը,– դեպի — գուցե հյուսի՞ս, որպեսզի որ արագ հասնեն Ֆանգորն և անտառի միջով կարճ ճանապարհով հասնեն վազեն Իզենգարդ կամ Ֆանգորն, թե՞ հարավ հարավ՝ դեպի Էնտվեյի անցումը:
–Ինչ — Ուր էլ որ մտածած լինեն վազեն, դեպի գետը հաստատ չեն գնա,– պատասխանեց — արձագանքեց Արագորնը: –Ես կարծում — Կարծում եմ մեր թշնամիները ռիսկի չեն դիմի համարձակվի երկար զբոսնելու զբոսնել Ռոհանի տափաստաններում և կընտրեն կաշխատեն ամենակարճ ճանապարհըճանապարհով թողնել դրանք հետևում, եթե իհարկե Սարումանի իշխանությունը Ռոհանի վրա դեռ չի տարածվել: Գնում ենք դեպի հյուսիս:
Հովտի քարե գոգը իջնելով ներքև միանում էր քարքարոտ բլրին: Հատակին՝ , որի հատակին՝ քարերի արանքում, տրտնջալով վազում էր առվակը: Ձախ կողմում խոժոռվել էին մռայլ ժայռերը, աջ կողմում՝ լեռան մոխրագույն լանջերը, որոնք սևին էին տալիս մոխրագույն աղջամուղջում: Ճանապարհորդները ևս մեկ մղոն քայլեցին դեպի հյուսիս: Արագորնը Արագորնն անընդհատ կռանալով ուշադիր զննում էր տարածքըյուրաքանչյուր խոռոչ ու ելուստ: Լեգոլասը քայլում էր մի քիչ առաջ ընկած: Հանկարծ նա կանգ առավ ու ճչաց: Արագորնն ու թզուկը նետվեցին դեպի էլֆը:
–Մենք — Մենք արդեն հասել ենք նրանց մի մասիննրանցից ոմանց,– — շրջվելով դեպի ընկերներն ասաց Լեգոլասը: –Տեսե՛ք— Տեսե՛ք:
Ուշադիր նայելով Արագորնն ու Ջիմլին հասկացան, որ կիսախավարում սևին տվող բլուրը իրականում թե բլուր է, այլ իրար գլխի թափթփած վրա թափթփված հինգ օրքերի մարմիններ:Դիակները դաժանորեն խոշտանգված էին, իսկ նրանցից երկուսը նույնիսկ գլխատված: Շրջակա հողը ներծծվել էր օրքերի մուգ արյունով:
–Եվս — Եվս մեկ հանելուկ,– — մթագնեց Ջիմլին: –Դե արի — Արի ու հասկացիր, թե այստեղ ի՞նչ է կատարվել: Մթության մեջ ոչինչ չես զանազանի, բայց հո չե՞նք սպասելու սպասի մինչև լուսաբաց:
–Ինչ — Ինչ էլ որ եղած լինի մեզ համար սա հույսի նշան է,– — ասաց Լեգոլասը: –Օրքերի — Օրքերի թշնամիները ամենայն հավանականությամբ մեր դաշնակիցներն են: Այս լեռներում բնակիչնե՞ր կան:
–Ոչ — Ոչ չկան,– — պատասխանեց Արագորնը: –Ռոհանցիները —Ռոհիրրիմները այս կողմերում հազվադեպ են երևում, իսկ Մինաս Թիրիթը հեռու է: Եթե միայն ինչ որ մեկը չի որոշել այստեղ որսի գալորս անել... Բայց ի՞նչ որսաս այստեղ... Ո՛չ, կարծում եմ որսորդների ձեռքի գործը չէորսորդներն այստեղ կապ չունեն:
–Այդ — Այդ դեպքում ինչպե՞ս կբացատրես այս ամենը,– — հարցրեց Ջիմլին:
–Իրենց — Իրենց թշնամիներին հենց իրենք են հետները բերել,– — ասաց Արագորնը,– բոլոր : — Բոլոր սպանված օրքերը հյուսիսից են, հեռվից: Սպանվածների մեջ այն անծանոթ զինանշանով աժդահա օրքերից չկան: Երևում է նրանց մեջ միջև կռիվ է եղելծագել: Այս զզվելի արարածների չարագործների համար կռիվները սովորական գործ են: Իսկ վեճը կարող է սկսած լինել ինչից ուզես, օրինակ ճանապարհի ընտրությունից:
–Կամ — Կամ էլ գերիների պատճառով են վիճել,– — ավելացրեց Ջիմլին: –Հուսով — Հուսով եմ հոբիթները այս պատմությունից անվնաս են դուրս եկել:
Արագորնը ուշադիր զննեց հետազոտեց տարածքը, բայց ոչ մի նոր հետք չհայտնաբերեց: Հետապնդումը շարունակվում էր: Արևելքում երկինքը կամաց-կամաց սկսում էր գունատվել: Աստղերը , և աստղերը մեկը մյուսի հետևից հանգչում էին: Սկսվում էր մոխրագույն լուսաբացը: Անցնելով ևս մի քիչ ճանապարհ, ճանապարհորդները կանգ առան ձորակի մոտ, որի հատակին քարերի միջով իր ոլորապտույտ հունն էր փորել փոքրիկ առվակը: Այն շրջապատված էր թփուտներով: Ափերը , իսկ ափերը ծածկված էին կանաչով:
–Վերջապե՛ս— Վերջապե՛ս,– գոչեց — բացականչեց Արագորնը,– — ահա՛ այն և հետքը, որը որ մենք փնտրում էինք: Նրանք գնում են վեր առվի երկայնքով դեպի վեր: Ճիշտ ուղղությամբ ենք գնում: Հարաբերությունները , հարաբերությունները պարզելուց հետո օրքերը շարժվել են դեպի այս կողմ:
Նրանք թեքվեցին դեպի աջ ու շտապեցին առվի երկայնքով դեպի վեր՝ երկայնքով՝ թռչկոտելով ողորկ քարերի վրայով այնպիսի թեթևությամբ, ասես անքուն գիշերը իրենք չէին անցկացրել: Վերջապես ձորակը դուրս բերեց նրանց բլրի գլուխը: Առավոտյան սառնաշունչ քամին խառնշտում էր ճամփորդների մազերը ու ծածանում թիկնոցների ծայրերը: Բարեկամները հետ դարձան դեպի ետ: Հեռվում՝ գետի Գետի այն կողմում, բլուրները բլուրներն արդեն լուսավորվել էին լուսաաբացի առաջին ճառագայթներովճառագայթներից: Լեռների Մթագնած գագաթների հետևից երևում էր երևաց արեգակի կարմիր գլուխը: Առջևում՝ արևմտյան կողմում, փռված էր առավոտյան մշուշի մեջ քնած տափաստանը: Զարթոնքի , բայց զարթոնքի պատրաստ հողը աչքի առաջ նոր գույներ էր ստանում: ՀեռուԿանաչեցին Ռոհանյան լայնարձակ տափաստանները, ճերմակեցին գետափնյա հովիտներում փռված մշուշները, իսկ հեռու-հեռվում, մի երեսուն լիգ (, կամ գուցե ավել) ավելի, այն կողմ, արևի վարդագույն ճառագայթների ներքո փայլատակում էին փայլատակեցին Գոնդորի ձյունապատ լեռների սրածայր գագաթները:
–Օ՜ — Օ՜ Գոնդոր, Գոնդո՜ր,– — բացականչեց Արագորնը,– Մի օր — Երբևէ կտեսնե՞մ քեզ ավելի երջանիկմի օր: Ախ Ա՜խ, եթե ես կարողանայի թեքվել հարավ՝ դեպի քո փայլփլուն գետերը... բայց հիմա ինձ ճանապարհը ճանապարհն ինձ այլ կողմ է տանում... Օ՜ Գոնդոր, Գոնդո՜ր:
–Իսկ — Իսկ հիմա գնանք,– — ասաց նա, շրջվելով դեպի և աչքերը հառեց արևմուտք, որտեղ փռված էր նրա ճանապարհը: Ճանապարհը լեռան լանջով կտրուկ իջնում էր վար: Մի քսան սաժեն ներքև սկսվում էր լայն, հողմահար քիվը, որը կտրուկ վերջանում էր քարափով: Դա այսպես կոչված Արևելյան Ռոհանյան Պատն էր: Էմին Մուիլի բարձրավանդակը մնաց ետևում. առջևում, ինչքան որ աչքը կտրում էր, տարածվել էին Ռոհանի լայնարձակ հարթավայրերը: (Ռոհանը դա նույն Մուստանգրիմն է, որի մասին պատմվում էր առաջին գրքում):
Ճանապարհը լեռան լանջով իջնում էր վար: Մի տասներկու սաժեն ներքև սկսվում էր լայն— Տեսե՛ք, հողմահար քիվը— բացականչեց Լեգոլասը, որը կտրուկ վերջանում էր քարափովձեռքը մեկնելով դեպի գունատ երկինքը: Դա այսպես կոչված արևելյան Ռոհանյան պատն էր: Էմին Մուիլի բարձրավանդակը մնաց ետևում: Առջևում— Նորից այն արծիվը, ինչքան որ աչքը կտրում էր, տարածվել էին Ռոհանի լայնարձակ հարթավայրերըմիայն թե այս անգամ շատ բարձր է թռչում: (Ռոհանը դա նույն Մուստանգրիմն Երևում էհետ՝ հյուսիս է վերադառնում, որի մասին պատմվում էր առաջին գրքում)և, շատ արագ է թռչում: Տեսնո՞ւմ եք:
–Տեսե՛ք: –Լեգոլասը ձեռքը մեկնեց դեպի գունատ երկինքը; –Նորից այն արծիվը— Ոչ, միայն թե այս անգամ իմ բարի Լեգոլաս, նույնիսկ իմ աչքերը նրան չեն տեսնում,— պատասխանեց Արագորնը: — Երևի նա իսկապես շատ բարձր է ճախրումթռչում: Երևում Եթե դա այն նույն թռչունն է ետ , ապա կուզենայի իմանալ թե ինչ հանձնարարությամբ է վերադառնումուղարկված: Շատ արագ Բայց նայի՛ր, հարթավայրում նույնպես ինչ որ բան է շարժվում և շատ ավելի մոտ է թռչում: Տեսնո՞ւմ եքԿարծում եմ այն ուղղակիորեն մեզ հե՛տ է կապված:
–Ոչ— Այո, իմ բարի Լեգոլասայդպես է, նույնիսկ իմ աչքերը նրան չեն տեսնում— հաստատեց Լեգոլասը: — Դա մի մեծ հետյոտն ջոկատ է,– պատասխանեց Արագորնըբայց ի՞նչ ջոկատ է՝ չեմ կարող ասել: –Երևի նա իսկապես շատ բարձր է ու Այն բավականին հեռու: Եթե դա այն նույն թռչունն է, ապա կուզենայի իմանալ թե ինչ հանձնարարությամբ կլինի մի տասներկու լիգ այստեղից, թեպետ, հարթավայրը խաբուսիկ է ուղարկված: Բայց նայի՛ր, հարթավայրում նույնպես ինչ որ բան է շարժվում և բավականին մոտիկ է: Կարծում ես կարող եմ այն ուղղակիորեն մեզ հետ է կապվածսխալվել:
–Այո, այդպես — Ինձ թվում էայլևս ստիպված չենք լինի հետքը փնտրել,– հաստատեց Լեգոլասը,– դա մեծ հետյոտն ջոկատ է, բայց ի՞նչ ջոկատ է չեմ կարող ասել— առույգացավ Ջիմլին: Շատ հեռու է, կլինի մի տասներկու լիգ: Չնայած այստեղ հարթավայր է և ես կարող եմ սխալվել— Եկեք արագ գտնենք վայրեջքի ամենակարճ ճանապարհը:
–Ինձ թվում է այլևս ստիպված չենք լինի հետքը փնտրել— Օրքերն արդեն գտե՛լ են,– առույգացավ Ջիմլին,– եկեք արագ գտնենք ամենակարճ վայրեջքի ճանապարհը— ասաց Արագորնը:
–Օրքերն Եվ ջոկատը շարունակեց հետապնդումը՝ արդեն գտե՛լ ենլուսաբացի շողերի ներքո: Ամեն ինչ խոսում էր այն մասին,– գոչեց Արագորնըոր օրքերը շտապում են՝ ինչքան ուժ ունեն: Անընդհատ հանդիպում էին շպրտված և լքված իրեր. ուտելիքի պարկեր, բզկտված սև թիկնոց, չորացած հացի մնացորդներ, ծանր ու հնամաշ սապոգներ: Հետքը տանում էր ճանապարհորդներին քարափի երկայնքով դեպի ձախ, և վերջապես աջ կողմում երևաց աղմկոտ առվի օգնությամբ ժայռերի մեջ փորված մի խորը իջվածք: Ափի երկայնքով ձգվում էր կոպիտ ու հինավուրձ արահետը, որը կարծես անհարթ ու խարխլված աստիճաններ լիներ:
Ջոկատը շարունակեց հետապնդումըՎերջին աստիճանը հաղթահարելով, բայց արդեն լուսաբացի շողերի ներքո: Ամեն ինչ խոսում էր այն մասին, որ օրքերը ինչքան ուժ ունեին շտապում էին: Անընդհատ հանդիպում էին շպրտված ճամփորդները կտրուկ իջան ցած և լքված իրեր՝ ուտելիքի պարկ, բզկտված սև թիկնոց, ծանր ու հնամաշ սապոգներ: Հետքը տանում էր ճանապարհորդներին քարափի երկայնքով դեպի ձախ: Վերջապես աջ կողմում երևաց աղմկոտ առվի օգնությամբ ժայռերի մեջ փորված խորը իջվածք: Ափի երկայնքով ձգվում էր կոպիտ ու հինավուրձ արահետը, որը կարծես անհարթ ու խարխլված աստիճաններ լիներ:Վերջին աստիճանը հաղթահարելով հետապնդողներն ի զարմանս իրենց , մինչև ծնկները թաղվեցին խոտի մեջ: Էմին Մուիլի ստորոտոտին ծփում էր թարմ, կանաչ ծովը: Առուն անհետանում էր խիտ մացառուտներում: Լսվում էր, թե նա ինչպես է խուլ խշշում, սկսելով իր ճանապարհը դեպի Էնտվեյ գետի հարթավայրը:
Ճանապարհորդներին թվաց թե ձմեռը մնաց հետևում: Օդն այստեղ թարմ էր ու տաք: Այն իր հետ բերում էր խոտի թույլ բուրմունք՝ ասես գարունն արդեն արթնացել էր հարթավայրում ու կենարար ուժով լցրել խոտերի արմատները... Լեգոլասն ամբողջ կրծքով խորը շունչ քաշեց: Նա նման էր ճանապարհորդի, որը երկար ժամանակ անապատում դեգերելուց հետո հայտնվել էր ջրի ափին:
