Changes
: Ես հաճախ տեսնում էի երկրապահ զորքը, որ վարժություններ էր անում քաղաքի մոտ գտնվող քսան քառակուսի մղոն տարածություն ունեցող դաշտի վրա։ Նրանք ընդամենը քսանհինգ հազար հետևակ էին և վեց հազար ձիավոր, սակայն նրանց թիվն անկարելի էր հաշվել, որովհետև փռված էին ահագին տարածության վրա։ Վիթխարի նժույգն ու վրան նստած ձիավորը միասին հարյուր ոտնաչափ բարձրություն ունեին։ Ես տեսա, թե ինչպես այդ հեծելազորը մի հրամանով թրերը հանեց ու ճոճեց օդի մեջ։ Անկարելի է երևակայել դրանից ավելի ահեղ, զարմանալի և անակնկալ տեսարան։ Կարծես թե ամեն կողմից երկրակամարի տակ միանգամից շեշտակի կերպով փայլատակեց տասը հազար կայծակ։
: Ինձ համար հետաքրքիր էր իմանալ, թե այդ արքան, որի տերության սահմանները չեն շփվում այլ երկրի հետ, ինչպե՞ս եղավ որ մտածեց զորք հավաքել ու իր ժողովրդին զինվորական կարգապահության վարժեցնել։ Եվ զրույցներից և նրանց պատմությունը կարդալուց ահա թե ինչ իմացա։ Նրանք ևս դարեր շարունակ տուժել են այն ախտից, որին ենթակա է եղել ամբողջ մարդկությունը․ ազնվականությունը պայքարել է իշխանության համար, ժողովուրդը՝ ազատության, իսկ թագավորը՝ գերիշխանության։ Ամենքն էլ, չնայած թագավորական օրենքների մեղմարար ազդեցության, երբեմն֊երբեմն բռնություն են գործադրել մեկը մյուսի վրա, ու հաճախ տեղի են ունեցել քաղաքացիական պատերազմներ, որոնցից վերջինը բարեբախտաբար դադարել է ներկա արքայի պապի օրով, և բոլոր պարտիաներին փոխադարձ զիջումների բերել, այնուհետև ամենքի համաձայնությամբ կազմվել է երկրային զորքը՝ ընդմիշտ խաղաղություն պահպանելու համար։
==Գլուխ ութերորդ==
: Թագավորն ու թագուհին ճանապարհորդում են դեպի տերության սահմանները։ Հեղինակն ուղեկցում է նրանց։ Մանրամսն պատմություն, թե հեղինակն ինչ կերպով է թողնում այդ երկիրը։ Նրա վերադարձը դեպի Անգլիա։
: Միշտ մի նախազգացում ունեի, որ մի օր ես պիտի ստանամ իմ ազատությունը, թեև անհնար էր ենթադրել, թե ինչ կերպ, կամ կազմել մի այնպիսի ծրագիր, որ հաջողությամբ պսակվեր։ Այն նավը, որով ես եկա այստեղ, առաջին անգամն էր երևում այս ափերին, ուստի թագավորը խիստ հրաման տվեց, որ եթե երբևիցե մի ուրիշ նման նավ երևալու լինի, անմիջապես դեպի ափը քաշեն ու վրայի բոլոր նավորդներին, բեռնասայլի վրա դրած Լորբրուլգրուդ բերեն։ Թագավորը շատ էր ուզում իմ հասակի մի կին գտնել, որից ես երեխաներ ունենայի։ Սակայն իմ կարծիքով ես կգերադասեյի մեռնել, քան անպատիվ կերպով թողնել մի սերունդ, որ պիտի ընտանի դեղձանիկի պես պահվի վանդակի մեջ ու թերևս ծախվի մի որևէ բարձրաստիճան մարդու՝ իբրև մի չտեսնված բան։ Ճիշտ է, ամենքի վերաբերմունքը դեպի ինձ շատ սիրալիր էր․ ես ամենազոր թագավարի և թագուհու աչքի լույսն էի և ամբողջ արքունիքի ուշադրության առարկան, սակայն իմ վիճակը միանգամայն անվայել էր մարդկային արժանապատվությանը։ Ես ամենևին չէի կարողանում մոռանալ հայրենիքում թողած ընտանիքս։ Ես ուզում էի գտնվել այնպիսի մարդկանց մեջ, որոնք ինձ հետ հավասար հասկացողություն ունեն, և քայլել փողոցներում ու դաշտերում առանց վախի՝ ոտնատակ լինելու իբրև մի գորտ կամ մի փոքրիկ լակոտ։ Բայց իմ ազատությունը վրա հասավ ավելի շուտ, քան ես էի սպասում, և շատ արտասովոր կերպով։ Մանրամասնությունը ես ամենայն բարեխճությամբ հիմա կպատմեմ։
: Արդեն երկու տարի էր՝ այդ երկրում էի։ Երրորդ տարվա սկզբին Գլյումդալկլիչն ու ես մի անգամ ուղեկցում էինք թագավորին ու թագուհուն, երբ նրանք դեպի հարավային ափերը ճանապարհորդություն էին կատարում։ Սովորականի պես ինձ տանում էին ճանապարհորդական արկղի մեջ, որ, ինչպես առաջ նկարագրեցի, մի շատ հարմար ու տասներկու ոտնաչափ լայնության սենյակ էր։ Ես պատրաստել էի տվել մի ճոճք, որը մետաքսի թելերով կախված էր առաստաղի չորս անկյուններից՝ մեղմացնելու համար ցնցումներն այն ժամանակ, երբ ծառան, ըստ իմ ցանկության, ինձ առջևը դրած տանում էր ձիու վրա, կամ քնելիս, երբ մենք ճանապարհորդում էինք։ Սենյակիս առաստաղին, ուղիղ ճոճքի մեջտեղը, ես պատվիրել էի հյուսնին, որ մի երդիկ շինի՝ մեկ քառակուսի ոտնաչափ մեծությամբ, որպեսզի տոթ եղանակին, երբ ես քնում եմ, մաքուր օդ մտնի․ սիրտս ուզած ժամանակ այդ երդիկը փակում էի մի տախտակով, որ ակոսների մեջ ետ ու առաջ էր շարժվում։
: Երբ մենք տեղ հասանք, թագավորը որոշեց մնալ իր մի պալատում, Ֆլենֆլասնիկի մոտ՝ մի քաղաքի, որ գտնվում էր ծովափից տասնութ անգլիական մղոն հեռավորության վրա։ Գլյումդալկլիչն ու ես սաստիկ հոգնել էինք։ Ես մի փոքր մրսել էի, իսկ խեղճ աղջիկն այնպես հիվանդ էր, որ չէր կարողանում դուրս գալ սենյակից։ Ես շտապում էի տեսնել օվկիանոսը, որ կարող էր ինձ համար փախուստի ճանապարհ բաց անել, եթե երբևիցե հաջողվեր։ Ես ինձ ձևացրի ավելի հիվանդ, քան էի և խնդրեցի, որ ինձ թույլ տան մաքուր օդ ծծելու համար ծովի ափը գնամ մի մանկլավիկի հետ, որին ես շատ էի սիրում և որին ինձ հաճախ վստահում էին։ Երբեք չեմ մոռանա, թե ի՜նչ դժկամությամբ Գլյումդալկլիչը համաձայնեց ինձ բաց թողնել և քանի՜ անգամ հանձնարարեց մանկլավիկին, որ լավ խնամի ինձ․ նա միևնույն ժամանակ աղի արտասուքներ էր թափում՝ կարծես նախազգալով այն, ինչ պատահեց։ Տղան ինձ արկղով մանգալու տարավ դեպի ծովափի ապառաժները, պալատից մոտ կես ժամ հեռավորությամբ։ Ես նրան հրամայեցի, որ ինձ վայր դնի, ապա պատուհաններից մեկը բանալով, իմ մելամաղձոտ հայացքը հառեցի դեպի ծովը։ Ես ինձ վատ էի զգում, ուստի մանկլավիկին ասացի, որ ուզում եմ ճոճքի մեջ մի քիչ քնել, հուսալով, որ քնից հետո մի փոքր կհանգստանամ։ Ես պառկեցի քնելու, իսկ մանկլավիկը փակեց իմ պատուհանները, որ չմրսեմ։ Քնելուց հետո, ինչպես ես կարողացա ենթադրել, կարծելով, որ ոչ մի վտանգ չի սպառնում ինձ, գնաց ժայռերի արանքներում թռչունի բներ փնտրելու, ինչպես առաջները նկատել էի իմ պատուհանից։ Թող լինի այնպես, ինչպես ուզում է, իսկ ես մեկ էլ այն տեսնեմ, որ արթնացա մի սոսկալի չանգռտոցից․ կարծես մեկը բռնում է իմ արկղի տանիքի վրա ամրացրած օղակից, որպեսզի ավելի հարմար կերպով վերցնի արկղը։ Ես զգացի, որ իմ արկղը բարձրացավ օդի մեջ և ապա սարսափելի արագությամբ սկսեց թռչել։ Առաջին ցնցումից քիչ մնաց, որ վայր ընկնեմ ճոճքից, բայց հետո շարժումն ավելի աննկատելի դարձավ։ Ես մի քանի անգամ բարձր ձայնով գոռացի, բայց իզուր։ Ես փորձեցի պատուհանից դուրս նայել, սակայն ամպերից ու երկնքից բացի ուրիշ ոչ մի բան չէր երևում։ Իմ գլխավերևը ես լսեցի մի աղմուկ, որ նման էր թռչունի թևերի բախումների, ու կամաց֊կամաց սկսեցի հասկանալ, թե ես ինչ աղետալի վիճակի մեջ էի ընկել։ Երևի մի որևէ արծիվ իր կտուցով բռնել էր իմ արկղի օղակից և ուզում էր ինձ, ինչպես մի խեցապատ կրիայի, զարկել ապառաժներին, որպեսզի հետո կտցահարի իմ մարմինն ու լափի։ Այդ թռչուններին հատուկ իմաստուցյունն ու հոտառությունը հնարավորություն են տալիս նրանց նկատելու իրենց որսը շատ մեծ տարածության վրա, թեկուզ այդ որսն ավելի լավ թաքնված լինի, քան ես՝ իմ երկու մատնաչափ տախտակի տակ։
: Մի փոքր հետո ես նկատեցի, որ աղմուկն ու թևերի բախումն ուժեղացան, և իմ արկղը սկսեց վեր ու վար օրորվել, ինչպես քամու ժամանակ ցուցանակը։ Ես լսեցի, որ մեկը մի քանի անգամ հարվածեց, իմ կարծիքով, արծվին (որովհետև ես համոզված էի, որ իմ արկղն արծիվ է բռնել իր կտուցով), ապա զգացի, որ ուղղահայաց կերպով մի րոպեի չափ թռչում եմ դեպի ցած, բայց մի այնպիսի անհավատալի արագությամբ, որից շունչս կտրվեց։ Իմ անկումը կանգ առավ մի այնպիսի ահավոր ճողփյունով, որի ձայն ավելի բարձր էր, քան Նիագարայի ջրվեժի աղմուկը․ ապա մի քանի րոպե ես ընկղմվեցի մթության մեջ, հետո իմ արկղը նորից սկսեց բարձրանալ այնքան, որ ես կարողացա իմ պատուհանների վերին մասից տեսնել լույսը։ Հիմա ես հասկացա, որ ընկել եմ ծովի մեջ։ Շնորհիվ իմ մարմնի ծանրության ու մեջը եղած իրերի և երկաթե շերտերի, որոնք ամրության համար խփված էին առաստաղի ու հատակի չորս անկյուններին, իմ արկղն ընկղմվեց ջրի մեջ հինգ ոտնաչափ խորը։ Այն ժամանակ ես ենթադրեցի, ինչպես և այժմ եմ ենթադրում, որ իմ արկղը տանող արծիվը հարձակման ենթարկվելով երկու֊երեք այլ արծիվներից, որոնք հույս են ունեցել մաս առնելու նրա ավարից, կռվի ժամանակ ինքնապաշտպանությունից դրդված իր կտուցից բաց է թողել արկղը։ Հատակին խփած երկաթե շերտերը (որովհետև դրանք շատ ծանր էին) անկաման ժամանակ պահպանեցին արկղի հավասարակշռությունը և թույլ չտվին, որ ջրի երեսին զարկվելուց փշրվի։ Երկաթե կապերը լավ էին ամրացված․ դռները ճարմանդների վրա չէին կախված, այլ վեր ու վար էին շարժվում ակոսների մեջ, ուստի և արգելք հանդիսացան, որ քիչ ջուր թափվի սենյակի մեջ։ Մեծ դժվարությամբ ես դուրս եկա ճոճքից և խիզախեցի բաց անել տանիքի հիշածս տախտակը, որպեսզի ներս թողնեմ մաքուր օդ, առանց որի քիչ էր մնում խեղդվեի։
: Հաճախ ինչպե՜ս էի ուզում, որ իմ սիրելի Գլյումդալկլկլիչի հետ լինեի, որից ես այժմ, մի հատիկ ժամ անցնելուց հետո, այնքա՜ն հեռու էի։ Ճիշտն ասած, իմ այս անակնկալ դժբախտության մեջ անկարող էի չողբալ իմ խղճուկ դայակի վրա, չհիշել այն վիշտը, որ պիտի պատճառի նրան իրեն հասած կորուստը, թագուհու դժգոհությունն ու աղջկա բախտի կործանումը։ Երևի իմ ճակատագիրն ունեցող շատ քիչ ճանապարհորդներ են կրել այդքան նեղություն ու տառապանք, ինչպես ես, երբ ամեն րոպե սպասում էի, թե ահա իմ արկղն առաջին իսկ հորձանքից կամ կատաղի մրրիկից փշուր֊փշուր պիտի լինի կամ խորտակվի։ Բավական էր, եթե կոտրվեր թեկուզ պատուհանի մի ապակի, և մահը անխուսափելի կլիներ․ պատուհաններն էլ ոչ մի կերպ չէին պաշտպանված, բացի դրսի կողմի երկաթե ցանցերից, որոնք շինված էին ճանապարհորդուցյունների ժամանակ պատահարների առաջն առնելու համար։ Ես նկատեցի, որ ջուրն սկսեց ճեղքերից ներս ծորալ, թեև այդ ճեղքերը շատ աննշան էին․ ես աշխատեցի ջրի առաջն առնել, որքան կարող էի։ Բաց անել իմ սենյակի տանիքը չէի կարող, թեև ես ուրախությամբ բաց կանեի ու կբարձրանայի վեր, ուր հակառակ դեպքում, կարող էի իմ կյանքը մի քանի ժամով երկարել, քան ներսում փակված ժամանակ, այս, այսպես ասած, բանտի մեջ։ Եթե անգամ ես խուսափեի վտանգից մեկ ժամ կամ երկու օր, ինչ կլիներ իմ վերջը, բացի սովամահ ու ցրտահար լինելուց։ Այդ վիճակի մեջ ես մնացի չորս ժամ, ամեն րոպե սպասելով կամ նույնիսկ ցանկանալով, որ վրա հասնի իմ վախճանը։
: Ընթերցողին ես արդեն պատմեցի, որ իմ արկղի այն կողմը, ուր պատուհան չկար, երկու ամուր օղակ էր կպցրած, որոնց միջով ինձ տանող ձիավոր ծառան կաշվե փոկ էր անց կացնում և իր գոտուց կապում։ Այդ անմխիթար վիճակի մեջ մեկ էլ լսեմ, կամ գուցե ինձ թվաց, որ իմ արկղը քարշ են տալիս ծովի մեջ․ մի֊մի անգամ էլ զգում էի, որ արկղը ցնցվում է քարշ տալու ժամանակ և ջուրը բարձրանում է դեպի վեր մինչև իմ պատուհանի վերին մասը, ընկղմելով ինձ մթության մեջ։ Դա օգության մի թեթև հույս ներշնչեց ինձ, թեև ես անկարող էի երևակայել, թե որտեղի՞ց էր այդ օգնությունը։ Ես պոկեցի աթոռներից մեկը, որ ամրացրած էր հատակին, ու նորից մեխեցի վերևի շարժական տախտակի տակը, որ մի փոքր առաջ բաց էի արել։ Բարձրանալով աթոռի վրա, ես բերանս ընդհուպ մոտեցրի ճեղքին և բարձր ձայնով օգնություն կանչեցի իմ գիտցած բոլոր լեզուներով։ Ապա թաշկինակս կապեցի ձեռնափայտիս, որ միշտ մոտս էր, ու անցկացնելով ճեղքի միջից, սկսեցի ծածանել օդի մեջ, որպեսզի եթե մոտիկ տեղերում մակույկ կամ նավ լինի՝ նավաստիներն իմանան, որ արկղի մեջ փակված մի դժբախտ մահկանացու կա։
: Ես գտա, որ այդ ամենն անհետևանք անցավ, սակայն պարզ կերպով զգում էի, որ սենյակս առաջ է շարժվում։
: Մի ժամ կամ ավելի անց արկղիս այն կողմը, ուր պատուհան չկար կպավ մի կոշտ բանի։ Ես վախեցա․ կարծեցի, թե դա մի ժայռ էր ու միևնույն ժամանակ զգացի, որ արկղն առաջվանից ավելի արագ է շարժվում։ Իմ սենյակի կտրին ես պարզ կերպով աղմուկ լսեցի, կարծես մի պարան ձգեցին և անցկացրին կտրի վրայի օղակի միջից։ Ապա ես զգացի, որ ինձ վեր բարձրացրին առնվազն երեք ոտնաչափ ավելի վեր, քան առաջ էի։ Ես կրկին դուրս հանեցի իմ ձեռնափայտն ու թաշկինակը և սկսեցի օգնություն կանչել, մինչև որ ձայնս կտրվեց։ Իբրև պատասխան ես լսեցի գոչումներ, որ կրկնվեցին երեք անգամ ու իմ սիրտը լցրին այնպիսի ուրախությամբ, որ կարող է հասկանալ նա, ով զգացել է այդ ուրախությունը։ Ես հիմա սկսեցի իմ գլախավերևը լսել ոտնաձայներ, ու մեկը բարձրաձայն, ճեղքի միջից անգլերեն լեզվով կանչեց․ «Եթե ներսը մարդ կա, թող խոսի, ես լսում եմ»։ Ես պատասխանեցի, որ անգլիացի եմ, որ բախտը նետել է ինձ մի այնպիսի մեծ թշվառության մեջ, որ նմանը ոչ մի արարած չի տեսել և աղաչեցի այնպես, որ նա գթաշարժվի և ազատի ինձ այդ զնդանից։ Ձայնը պատասխանեց, որ ես այժմ կարող եմ ապահով լինել, որովհետև իմ արկղը կապված է իրենց նավից, որ ատղձագործը շուտով կգա և կսղոցի տախտակները, որպեսզի ես կարողանամ դուրս գալ։ Ես պատասխանեցի, թե դա ապարդյուն է և շատ ժամանակ կանցնի, որ ավելի լավ է, եթե նավաստիներից մեկը մատն անցակցնի օղակը, արկղը դնի նավի վրա և այնտեղից կապիտանի կաբինը։ Լսելով իմ անհեթեթ խոսքերը, մի քանի նավաստիներ կարծեցին, թե խելագարվել եմ, մյուսները ծիծաղեցին և իսկապես, ամենևին մտքովս չանցավ, որ այժմ գտնվում եմ այնպիսի մարդկանց շրջանում, որոնք իմ հասակը և ուժն ունեն։ Ատաղձագործը եկավ, մի քանի րոպեում սղոցով չորս քառակուսի ոտնաչափի անցք բաց արավ, ապա մի փոքրիկ սանդուխք իջեցրեց, որով ես վեր բարձրացա, որտեղից ինձ հետո տարան նավը՝ չափից դուրս տկար վիճակում։
: Նավաստիները ամենքն էլ զարմացել էին և հազար ու մի հարցեր էին տալիս, որոնց ես տրամադիր չէի պատասխանել։ Մանավանդ այդքան թզուկներ տեսնելուց հետո ես ապուշ էի կտրել, որովհետև իմ աչքերը երկար ժամանակ վարժվել էին վիթխարի առարկաների, ու նրանք ինձ թզուկ էին երևում։ Սակայն կապիտան միստր Թոմաս Վիլկոկսը, որ մի պատվելի և արժանավոր շրոպշայրեցի էր, նկատելով, որ քիչ է մնում ուշաթափվեմ, տարավ ինձ իր կաբինը, ամրապնդելու համար մի դեղ տվեց, պառկեցրեց իր անկողնում ու խորհուրդ տվեց, որ մի փոքր հանգստանամ, որի կարիքը ես շատ էի զգում։ Քնելուց առաջ, ես նրան հասկացրի, որ իմ արկղի մեջ շատ արժեքավոր կահ֊կարասի կա, որ ես չէի ուզենա կորցնել՝ սքանչելի ճոճքս, դաշտային սիրուն մահճակալս, երկու աթոռը, սեղանը և իմ պահարանը, որ իմ սենյակի պատերից կախել են, կամ ավելի ճիշտն ասած, խփել են մետաքսի ու չթի կտորներ, որ եթե իր նավաստիներից մեկի միջոցով իմ արկղը բերել տա կաբինը, ես բաց կանեմ նրա առաջ և ցույց կտամ բոլոր իրերը։ Կապիտանը լսելով իմ տխմար խոսքերը, ենթադրեց, որ ես զառանցում եմ, սակայն (կարծում եմ ինձ հանգստացնելու համար) խոստացավ, որ իմ ուզածի պես կկարգադրի, ապա դուրս գալով նավի տախտակամածը, մի քանի հոգի ուղարկեց իմ սենյակը, որտեղից (ինչպես հետո իմացա) նրանք հանեցին իմ ամբողջ գույքը, ու պոկեցին պաստառները․ սակայն հատակին կպցրած աթոռները, պահարանն ու մահճակալը բավականին վնասվել էին, որովհետև նավաստիները չիմանալով՝ պոկել էին հատակից։ Նրանք հանեցին մի քանի տախտակներ նավի կարիքների համար, ու վերցնելով ուշադրության արժանի բոլոր իրերը, արկղի կմախքը նետեցին ծովը․ հատակի ու պատերի մեջ առաջացած ճեղքերի շնորհիվ արկղը ծովի տակը սուզվեց։ Միևնույն ժամանակ ես շատ գոհ էի, որ ավերման այդ տեսարանին ներկա չէի, որովհետև հավատացած եմ, դա իմ տրամադրությունը կփչացներ, հիշեցնելով անցյալը, որ ես կգերադասեի մոռանալ։
: Ես քնեցի մի քանի ժամ, սակայն իմ թողած վայրերի և խույս տված վտանգների առթիվ տեսած երազները հաճախ խանգարում էին իմ քունը։ Չնայած դրան, արթնանալուց հետո զգացի, որ բավականին կազդուրվել եմ։ Արդեն երեկոյան ժամի ութն էր, և կապիտանն իմանալով, որ երկար ժամանակ ոչինչ չեմ կերել, անմիջապես պատվիրեց ընթրիք տալ։ Նա շատ սիրալիր կերպով ինձ հյուրասիրեց և միևնույն ժամանակ նկատեց, որ հայացքս խելացնոր է, իսկ խոսքերս անկապ։ Երբ մենք մնացինք մենակ, նա ցանկացավ, որ ես պատմեմ ճանապարհորդությանս մասին և ասեմ, թե ինչպե՞ս եղավ, որ ես այդ հրեշային սնդուկի մեջ ընկա ալեկոծ ջրերը։ Նա ասաց, թե երբ ցերեկվա ժամի տասներկուսի մոտերը հեռադիտակով նայում էր, ենթադրեց մի առժամանակ, որ դա մի առագաստանավ է․ որովհետև ճանապարհի վրա էր, նա որոշեց հասնել նրան, հույս ունենալով մի փոքր պաքսիմատ գնել, քանի որ իր պաշարն սկսել էր պակասել։ Մոտենալով, նա զգաց իր սխալն ու մի մակույկ ուղարկեց՝ իմանալու համար, թե դա ի՞նչ բան է։ Նրա նավաստիները վախեցած ետ եկան և երդվեցին, թե ջրի վրա մի շարժական տուն են տեսել։ Կապիտանը ծիծաղեց նրանց հիմարության վրա և ինքն անձամբ մակույկ նստելով՝ հրամայեց, որ հետները երկու հատ հաստ պարան վերցնեն։ Քանի որ եղանակը հանդարտ էր, նա մի քանի անգամ պտույտ գործեց իմ շուրջը և նկատեց երկաթե ցանցով պատած պատուհաններ։ Այնուհետև նա երկու օղակ տեսավ այն կողմը, որ ամբողջովին տախտակամած էր և լուսանցք չուներ։ Նա հրամայեց իր մարդկանց մոտենալ այդ կողմից և պարանն օղակներից մեկին հագցնելով քարշ տալ իմ սնդուկը նավի հետևից։ Երբ տեղ հասան, նա կարգադրեց մի ուրիշ պարան կապեն կտուրի օղակին ու ճախարակներով վեր բարձրացնեն իմ սնդուկը․ սակայն բոլոր նավաստիները միասին ինձ չկարողացան երկու թե երեք ոտնաչափից ավելի բարձրացնել։ Կապիտանն ասաց, որ նրանք տեսան ճեղքից դուրս ցցված ձեռնափայտն ու թաշկինակը և եզրակացրին, որ այդ արկղի մեջ մի որևէ դժբախտ մարդ է փակված։ Ես կապիտանին հարցրի, թե նա կամ իր նավաստիները նախքան ինձ գտնելը, օդի մեջ վիթխարի թռչուններ չտեսա՞ն։ Դրան նա պատասխանեց, թե երբ իմ քնած ժամանակ խոսում էր պատահած դեպքի մասին իր նավաստիների հետ, վերջիններից մեկն ասաց, որ նա նկատեց դեպի հյուսիս թռչող երեք արծիվ, որոնք, սակայն, սովորական արծիվներից ավելի մեծ չթվացին նրան։ Այդ հանգամանքը, իմ կարծիքով, բացատրվում է թռչունների բարձր թռիչքով․ իսկ կապիտանը չկարողացավ գուշակել, թե ի՞նչ նպատակով եմ տալիս այդ հարցը։ Այնուհետև կապիտանին հարցրի, թե ցամաքից ի՞նչ հեռավորության վրա ենք գտնվում։ Նա ասաց, թե ամենաճիշտ հաշվով մենք ցամաքից հարյուր լիգի վրա ենք գտնվում։ Ես նրան հավատացրի, որ նա առնվազն կիսով չափ սխալվում է, որովհետև նախքան իմ ծովն ընկնելը, այն երկիրը որտեղից գալիս եմ ես, թողի մոտ երկու ժամ առաջ։ Դրա վրա նա նորից սկսեց մտածել, որ իմ ուղեղը խանգարված է․ ակնարկելով այդ հանգամանքը, նա ինձ խորհուրդ տվեց, որ կաբինը գնամ ու քնեմ ինձ համար պատրաստած անկողնում։ Ես նրան հավատացրի, որ իր սիրալիր հյուրնկալության ու շրջապատի շնորհիվ ես միանգամայն կազդուրվել եմ ու ինձ ավելի լավ եմ զգում, քան երբևիցե իմ կյանքում։ Այն ժամանակ նա լրջացավ ու ցանկություն հայտնեց ինձ հետ խոսելու անկեղծ՝ թե արդյոք չի՞ խանգարված իմ ուղեղը խղճի խայթից, մի որևէ սոսկալի ոճրագործությունից, որի համար պատժել է ինձ մի որևէ թագավոր, հրամայելով նետել ինձ այդ սնդուկի մեջ, ինչպես դա անում են մի քանի երկրներում ոճրագործին դնելով, առանց պաշարի, ծակերով լի նավի մեջ և ծովին հանձնում։ Թեև նա շատ է ափսոսում, որ մի այդպիսի չարագործ մարդու ընդունել է իր նավը, սակայն նա խոստանում է ինձ ապահով տանել մինչև առաջին պատահած նավահանգիստը և ափ իջեցնել։ Նա ավելացրեց, որ նրա կասկածներն ավելի ամրացան, երբ ես առաջին անգամ իմ անիմաստ ճառով դիմեցի նավաստիներին և ապա իրեն՝ իմ սենյակի թե սնդուկի մասին, և երբ ընթրիքի ժամանակ նկատեց իմ ամհանգիստ հայացքն ու վարմունքը։ Ես խնդրեցի կապիտանին համբերությամբ լսել իմ արկածների մասին, որ բարեխճորեն պատմեցի՝ սկսած այն օրից, երբ ես հեռացա Անգլիայից, մինչև այն րոպեն, երբ նա գտավ ինձ։ Եվ որովհետև ճշմարտությունը միշտ մուտք ունի բանական ուղեղի մեջ, ուստի այդ պատվելի և արժանավոր ջենտլմենը, որ որոշ գիտության ու բարձր հասկացողության տեր մարդ էր, անմիջապես համոզվեց իմ անկեղծ և ճշմարտախոս լինելուն։ Բայց իմ ասածներն ավելի հաստատելու համար ես առաջարկեցի նրան, որ նա բերել տա իմ պահարանը, որի բանալին գրպանումս էր (նա արդեն ինձ հայտնել էր, թե նավաստիներն ինչպես են տնօրինել իմ սենյակը)։ Նրա ներկայությամբ ես բաց արի պահարանն ու ցույց տվի հազվագյուտ իրերի մի հավաքածու, որ ժողովել էի այն երկրում, որտեղից ես այնպես տարօրինակ կերպով հեռացա։ Այդտեղ էր թագավորի մորուքի մազերից շինած սանրը և մի ուրիշ սանր, որը թեև նույն մազերից էր շինած, բայց նրա կողի համար բանեցրել էի նորին մեծության բութ մատից կտրած եղունգը։ Ապա ցույց տվի ասեղների և գնդասեղների մի հավաքածու, որոնցից ամեն մեկը մեկ ոտնաչափից մինչև կես յարդ երկարություն ուներ․ չորս հատ փոքր ասեղ, որ ատաղձագործի խոշոր մեխերի էին նման․ մի քանի մազ թագուհու գլխի մազերից․ մեկ ոսկե մատանի, որ սիրալիր կերպով նվիրել էր ինձ թագուհին, ճկույթ մատից հանելով և անց կացնելով իմ վիզը, ինչպես մի մանյակ։ Ես խնդրեցի կապիտանին, որ բարեհաճի այդ մատանին ընդունել ինձնից ի հատուցումն իր ցույց տված սիրալիր վերաբերմունքի, սակայն նա կտրականապես հրաժարվեց։ Ես ցույց տվի նաև մի կոշտ, որ իմ սեփական ձեռքով կտրել էի պալատական տիկնոջ ոտի մատից․ նրա մեծությունը Կենտի խնձորի չափ էր և այնքան կարծր, որ Անգլիա վերադառնալուց հետո նրանից մի գավաթ տաշեցի և արծաթով պատեցի։ Վերջապես ես խնդրեցի, որ նա տեսնի իմ ամդրավարտիքը, որ կարած էր մկան մորթուց։
: Ես հազիվ կարողացա ստիպել նրան՝ ինձնից ընդունելու, իբրև նվեր, մի սպասավորի ատամ, որ նա մեծ հետաքրքրությամբ տնտղում էր և, ինչպես նկատեցի, շատ էր հավանում։ Կապիտանն ընդունեց այդ նվերը և այնքան շնորհակալ եղավ, որ իրոք չարժեր այդպիսի չնչին բանի համար։ Այդ ատամն անփորձ վիրաբույժը սխալմամբ հանել էր Գլյումդալկլիչի ատամնացավ ունեցող սպասավորներից մելի բերանից, բայց դուրս էր եկել նույնքան առողջ, որքան և նրա բերանի մյուս ատամները։ Մաքրելով այդ ատամը, ես դրի իմ պահարանը։ Նրա երկարությունը մեկ ոտնաչափ էր, իսկ շրջագիծը չորս մատնաչափ։
: Կապիտանը շատ գոհ մնաց իմ անպաճույճ պատմությունից և ասաց, թե կարծում է, որ Անգլիա վերադառնալուց հետո աշխարհին մեծ ծառայություն մատուցած կլինեմ՝ եթե գրի առնեմ այդ ամենը և հրատարակության տամ։ Պատասխաների, թե իմ կարծիքով Անգլիան շատ է կուշտ ճանապարհորդական գրքերից, որ այժմ չկա մի պատահար, որ ընթերցողին արտասովոր թվա, ուստի ես կարծում եմ, որ շատ հեղինակներ մտահոգված են իրենց սնափառության ու սեփական շահերի համար, քան թե ճշմարտության, և աշխատում են միայն հաճույք պատճառել տգետ ընթերցողին։ Իմ պատմությունը պարունակում է միայն սովորական դեպքեր, ուր չկան բուսականություն, թռչունների և այլ կենդանիների, ինչպես և բարբարոսների սովորությունների ու վայրենիների կռապաշտության մասին զարդարուն նկարագրություններ, որոնցով լիքն են ճանապարհորդական գրքերը։ Համենայն դեպս ես շնորհակալություն հայտնեցի նրա լավ կարծիքի համար և խոստացա այդ մասին մտածել։
: Մի բանի վրա կապիտանը շատ զարմացավ՝ դա իմ բարձր ձայնով խոսելն էր․ նա հարցրեց, թե միգուցե այդ երկրի թագավորի և թագուհու ականջները ծա՞նր են եղել։ Ես նրան պատասխանեցի, թե դա երկու տարվա ընթացքում ձեռք բերած մի սովորություն է և թեև, իր հերթին, ինձ զարմանք է պատճառում նրա ու իր նավաստիների ձայնը, որ նման է շշուկի և որ, տակավին լսելի է իմ համար։ Այդ երկրում խոսած ժամանակ ես նման էի մի մարդու, որ փողոցի մեջ կանգնած խոսում է զանգակատան կտրին նստած մի ուրիշի հետ, չհաշված այն դեպքերը, երբ ինձ դնում էին սեղանի վրա, կամ բռնում իրենց ձեռքերով։ Բացի այդ, նրան պատմեցի իմ արած ուրիշ նկատողության մասին ևս, երբ առաջին անգամ նավը մտա և նավաստիները շրջապատեցին ինձ, թվաց, թե դրանք փոքրագույն և չնչին արարածներ են, որոնց նմանը ես երբեք չեմ տեսել։ Եվ իսկապես, երբ ես այդ արքայի երկրումն էի, իմ աչքերն այնքան էին վարժվել վիթխարի առարկաների, որ ես չէի կարողանում հայելուն նայել, որովհետև համեմատությունից չափազանց արհամարհական կարծիք էի կազմում իմ մասին։ Կապիտանն ասաց, թե ընթրիքի ժամանակ ինքն էլ նկատեց, որ ես ամեն մի առարկայի նայում եմ մի տեսակ զարմանքով ու հաճախ զսպում իմ ծիծաղը, իսկ նա իմ այդ վարմունքը միայն բացատրեց նրանով, որ ուղեղս մի փոքր խանգարված է։ Ես պատասխանեցի, թե այդ ամենը շատ ճիշտ է․ ինչպե՞ս կարող էի զսպել իմ զարմանքը, երբ առաջիս ափսեն նման էր երեք պենսանոց մի արծաթի դրամի, խոզի ազդրը՝ մի պատառ մսի, բաժակն իր մեծությամբ ընկույզի կճեպի և այդպես նկարագրեցի ես մնացած տնային իրերը և ուտելիքները՝ նույն համեմատություններն անելով։ Թեև թագուհին ինձ տրամադրել էր ամեն տեսակի անհրաժեշտ սարք ու կարգ, երբ նրա ծառան էի, սակայն իմ մտապատկերները համապատասխանում էին այն ամենին, ինչ շրջապատում էր ինձ և ես անտես էի անում իմ փոքրությունն այնպես, ինչպես ուրիշները՝ իրենց պակասությունները։ Կապիտանը շատ լավ հասկացավ իմ ծաղրը և զվարթ կերպով հիշեց անգլիական մի հին առած, թե իր կարծիքով իմ աչքերն ավելի մեծ են, քան իմ փորը, որովհետև չնայած իմ ամբողջ օրվա ծոմին, նկատելի չէ, որ ես լավ ախորժակ ունենամ, և շարունակելով իր ծիծաղը, ասաց, թե նա մեծ հաճույքով հարյուր ֆունտ ստեռլինգ կվճարեր տեսնելու համար իմ սենյակն արծվի կտուցից կախ, ապա այդ սենյակի ընկնելը ծովի մեջ մի այդպիսի հսկայական բարձրությունից․ արդարև արժե այդ տեսարանը նկարագրել, ապագա սերնդին հաղորդելու համար, համեմատությունը Ֆաետոնի հետ այնքան ակներև էր, որ նա անկարող էր չհիշել, թեև նրա այդ կարծիքն այնքան էլ չհավանեցի։
: Տոնքինում կանգ առնելուց հետո կապիտանն ուղևորվեց Անգլիա․ նավը գտնվում էր հյուսիս֊արևելյան լայնության 44 աստիճանի և երկարության 143 աստիճանի վրա։ Նավը նստելուց երկու օր հետո փչեցին պասսատյան քամիները, ուստի երկար ժամանակ մենք բռնեցինք հարավային ուղղությունը, անցանք Նոր֊Հոլանդիայի ափերի մոտից, նորից բռնեցինք արևմուտք֊հյուսիս֊արևմուտք, մինչև որ հասանք Բարեհուսո հրվանդանը։ Մեր ճանապարհորդությունը շատ հաջողակ էր, սակայն ես չպետք է հոգնեցնեմ ընթերցողին նրա նկարագրությամբ։ Կապիտանը մի֊երկու անգամ մտավ նավահանգիստները և մակույկ ուղարկեց ուտելիք ու խմելու ջուր բերելու, իսկ ես ոչ մի անգամ դուրս չեկա նավից մինչև Դաունս, ուր հասանք 1706 թվի հունիսի 3֊ին, իմ ազատությունից մոտ վեց ամիս հետո։ Կապիտանին ես առաջարկեցի իմ բոլոր իրերը, իբրև վարձատրություն իմ ստացած ազատության․ սակայն նա հայտարարեց, որ մի ֆարթինգ անգամ չի վերցնի։ Մենք բարեկամաբար իրար մնաս բարև ասինք և ես նրանից խոստում առա, որ մի օր գա Ռիդրիֆֆ, մեր տունն ինձ այցի։ Ես վարձեցի մի ձի և մի առաջնորդ, ու տվի հինգ շիլլինգ, որ պարտք վերցրի կապիտանից։
: Ճանապարհին, երբ տեսնում էի տների, ծառերի և մարդկանց փոքրությունը, թվում էր, թե գտնվում եմ Լիլիպուտիայում։ Վախենում էի՝ չլինի թե ոտնատակ անեմ ճանապարհով գնացողներին և հաճախ բարձր ձայնով գոռում էի նրանց վրա, որ ճանապարհից մի կողմ քաշվեն․ իմ այդ կոպտության համար մի երկու անգամ քիչ մնաց, որ գլուխս ջարդել տամ։
: Երբ ես հասա տուն, որի ճանապարհը գտնելու համար ստիպված էի մի քանիսին հարցնել, իմ ծառաներից մեկը բաց արավ դուռը։ Ներս մտնելիս ես կռացա (դռան տակից անցնող սագի նման), վախենալով, որ գլուխս կդիպչի գերանին։ Կինս վազեց, որ ինձ գրկի, իսկ ես կռացա մինչև նրա ծնկները, կարծելով, թե այլ կերպ նա չի կարող համբուրել իմ շրթունքները։ Աղջիկս չոքեց իմ օրհնությունն ստանալու, բայց ես չկարողացա նրան տեսնել, մինչև որ չկանգնեց, որովհետև ես երկար ժամանակ սովորել էի գլուխս ու աչքերս ուղղել վաթսուն ոտնաչափ դեպի վեր․ այնուհետև ես արի մի շարժում, որով ցանկանում էի նրա իրանից բռնել ու վեր բարձրացնել։ Իմ ծառաների ու տանը գտնվող մի քանի բարեկամների վրա նայում էի բարձրից, կարծես թե նրանք թզուկներ լինեին, իսկ ես՝ մի հսկա։ Կնոջս ասի, թե նա, ինչպես երևում է, շատ խնայող կյանք է վարել, որովհետև թե՛ նա և թե աղջիկս կարծես թե ուզեցել են սովամահ անել իրենց և ոչնչացնել։ Կարճ խոսքով, իմ վարմունքով ես այնքան անճանաչելի էի դառել, որ ամենքն էլ կապիտանի կարծիքին էին, երբ նա առաջին անգամ տեսավ ինձ, այսինքն՝ որոշեցին, որ խելքս կորցրել եմ։ Այս ամենը ես այստեղ հիշում եմ, ցույց տալու համար, թե որքա՜ն մեծ է սովորության ու նախապաշարումների զորությունը։
: Մի փոքր հետո իմ ընտանիքիս և բարեկամներիս մեջ եղած թյուրիմացությունները վերացան, սակայն իմ կինը հայտարարեց, թե այսուհետև ես երբեք ծովի երես չեմ տեսնի, թեև իմ չար բախտն այնպես տնօրինեց, որ կինս չկարողացավ արգելք հանդիսանալ ինձ, ինչպես ընթերցողը կիմանա հետագայում։ Միևնույն ժամանակ ես վերջացնում եմ իմ դժբախտ ճանապարհորդուցյան երկրորդ մասը։
