Changes
/* Ռունա ԼԷ */
«Ո՛վ դուք իմ սիրելի զավակներ, դուք կյանք մտնող հերոսներ, լավ օրի լինենք, թե վատ օրի, քանի ձեր գլխավերևում փայլում է արևը, զգուշացե՛ք և երբեք ձեր կյանքը չկապենք ոսկեղեն֊արծաթեղեն աղջկա հետ․ Ոսկին էլ, արծաթն էլ պաղ են, ինչպես սառույցը»։
==Ռունա ԼԸ==
Իլմարինենը գնում է Պոխյոլա մեռած կնոջ կրտսեր քրոջ հետ ամուսնանալու նպատակով․ բայց քանի որ քենին չի համաձայնում՝ դարբինը նրան փախցնում է
Իլմարինեն՝ ճարտար դարբինը, տան մի անկյունը նետեց ոսկուց և արծաթից պատրաստած գեղեցկուհին։
Որոշեց կրկին գնալ Պոխյոլա և ամուսնանալ Լոուխիի կրտսեր աղջկա հետ։ Ձին լծեց սահնակին և ճամփա ընկավ։
Մեկ օր գնաց դյուցազնը, երկու օր գնաց, երրորդ օրվա վրա հասավ Պոխյոլա։ Լոուխին հենց բակում դիմավորեց դարբնին և ուզեց անմիջապես իմանալ, թե ինչպե՞ս է ապրում իր աղջիկը․ արդյոք սկեսուրի հետ հա՞շտ է, հո բանի պակասություն չունի։
Իլմարինենը գլուխը կախեց, գլխարկը մի կողմի վրա թեքվեց․ տխուր ձայնով ասաց․
«Էլ մի հարցնիր, ով իմ զոքանչ, թե ոնց է ապրում քո աղջիկը։ Անժամանակ մեռավ նա․ անբախտ աղջկան հողը դրինք․ այն գեղեցիկ մարմինը, ոսկեգույն մազերը գերեզման իջեցրինք։ Այժմ ես եկել եմ, որ դու ինձ կնության տաս քո կրտսեր աղջկան, որ նա գա ու նստի այն նստարանին, որտեղ նստած էր նրա քույրը»։
Լոուխին բարկացավ և ասաց․
«Ես շատ վատ արի, որ իմ աղջկան քեզ կնության տվի․ իմ չքնաղ աղջիկը ջահել֊ջահել մեռավ․ լավ էր նրան գայլի ճանկը գցեի, քան քեզ տայի։ Կրտսեր աղջկանս չե՛մ տա․ ավելի շուտ ես հարազատ աղջկանս աղմկոտ ջրվեժի մեջ կնետեմ, ծովի ձկներին կերակուր կդարձնեմ, քան թե քեզ կնության կտամ, որ գա քո մրոտ ոտն ու գլուխը և կեղտոտ շորերը մաքրի»։
Այս խոսքերից ճարտար դարբնի մազերը բիզ֊բիզ կանգնեցին։ Նա մյուս սենյակը մտավ և դիմեց աղջկան․
«Ով դու չքնաղ աղջիկ, իմ կինը դարձիր, մտիր իմ տունը, նստիր քո քրոջ նստարանին, ինձ համար մեղրահաց թխիր և ընտիր գարեջուր պատրաստիր»։
Հատակին նստած էր մի տղա․ այսպես խոսեց այդ փոքրիկը․
«Կորի՛ր այստեղից, հեռացիր մեր տանից․ արդեն մի անգամ եկար և մեծ վիշտ պատճառեցիր մեզ։ Իսկ դու, իմ սիրելի քույրիկ, չլինի թե դրա խոսքին համոզվես ու մարդի գնաս։
Դրա անուշ խոսքի ետևում թաքնված է գայլային ռեխը, աղվեսային խորամանկությունը և արջի նման կոպիտ մարդը։ Նա կարող է միայն մարդկանց մեջքը ջարդել, նրանց արյունը թափել»։
Իսկ աղջիկն այսպիսի խոսքեր ասաց Իլմարինենին․
«Ես քեզ պես անպիտան մարդու հետ չեմ ամուսնանա։ Դու քո կնոջը, որ իմ հարազատ քույրն էր, մեռցրիր․ կարող ես և ինձ սպանել։ Արժե, որ ինձ նման աղջիկն ավելի լավ ամուսին ունենա, այնպիսի ամուսին, որի հասակն ավելի բարձր լինի, որ ավելի շքեղ սահնակ և ավելի լավ տուն ունենա, և ո՛չ թե մարդի գնալ ածուխի մրի մեջ կորած մի դարբնի»։
Բարկացավ Իլմարինենը, դեմքը խոժոռեց, հասավ բռնեց աղջկան, քաշ տվեց, դուրս հանեց սենյակից, նստեցրեց իր սահնակին և ճամփա ընկավ․ մեկ ձեռքով ձիու սանձն էր բռնել, մյուսով աղջկա մեջքն էր գրկել։
Աղջիկը դառն֊դառն լաց եղավ, ասաց․
«Ա՜խ, ինձ տանում ես դեպի ճահիճները, ուր միայն կնյունն է աճում, այնտեղ ես՝ թռչնակս վշտից կմեռնեմ․․․ ո՜հ, ճարտար դարբին Իլմարինեն, թե որ ինձ բաց չթողնես, ես ոտքերովս այնպես կխփեմ, որ քո սահնակը ջարդ ու փշուր կլինի»։
Իլմարինենը պատասխանեց․
«Իմ սահնակն այնպիսի պինդ երկաթից եմ սարքել, որ քեզ պես գեղեցկուհին իր ոտքերի հարվածով չի կարող ջարդել»։
Աղջիկը, որ գեղեցիկ գոհարներով և ոսկեղեն զուգսով էր զարդարված, զայրույթից մատներն է ցավեցնելու չափ կոտրատում և այսպիսի խոսքեր է ասում։
«Եթե ինձ չազատես, սիգ ձուկ կդառնամ և կսուզվեմ ծովի խորքերը»։
Իսկ դարբինը պատասխանում է․
«Ինձնից չես ազատվի․ ես գայլաձուկ կդառնամ ու կհասնեմ քո ետևիղ»։
Զուգված֊զարդարված աղջիկն աղեկտուր լաց է լինում և այսպիսի խոսքեր է ասում․
«Թե ինձ չազատես, ես եղնիկ կդառնամ, անտառները կփախչեմ, լեռները կմագլցեմ»։
Ճարտար դարբին Իլմարինենն ասաց․
«Ինձնից չես ազատվի, գայլ կդառնամ, քեզ կբռնեմ»։
Ավելի աղիողորմ է լաց ու կոծ անում աղջիկը և ասում է․
«Եթե ինձ չազատես, արտույտ կդառնամ, կթաքնվեմ ամպերում»։
«Ինձնից չես ազատվի, արծիվ կդառնամ, մագիլներիս մեջ կառնեմ»։
Քիչ էլ գնացին, հանկարծ ձին փնչացրեց ու կանգնեց․
Աղջիկը գլուխը սահնակից դուրս հանեց, ձյան վրա ինչ֊որ հետք նկատեց ու հարցրեց․
«Ո՞վ անցավ այս ճամփով»։
Դարբինը պատասխանեց․
«Նապաստակ փախավ այս ճամփով»
Աղջիկն հոգոց հանեց ու ասաց․
«Ավա՜ղ, երանի ես, թշվառս, այդ նապաստակի հետ գնայի, այդ շլդիկի հետ ապրեի, քան թե քեզ նման ամուսնու հետ ճմրթված վերմակի տակ մնայի։ Նապաստակի մազերն ավելի լավն են, բերանն ավելի գեղեցիկ է»։
Ճարտար դարբինը զայրացավ, կծոտեց շրթունքներն ու քշեց ձին։ Քիչ հետո ձին ավելի ուժեղ փռնչաց․
Աղջիկը նորից հետք նկատեց ձյան վրա և ասաց․
«Մի ինչ֊որ կենդանի փախավ այս ճամփով»։
Իլմարինենը պատասխանեց․
«Աղվեսը փախավ այս ճամփով»։
Աղջկա լացն աչքերից չէր կտրում․ ողբալով ասաց․
«Ավա՜ղ, ես ավելի լավ կապրեի, եթե ճամփորդեի աղվեսի սահնակով․ չե՛մ ուզում դարբնի կինը դառնամ․ չե՛մ ուզում նրա հետ մի վերմակի տակ քնեմ։ Աղվեսի մազերն ավելի լավն են, բերանն ավելի գեղեցիկ է»։
Ճարտար դարբնի զայրույթին սահման չկա․ շրթունքներն է կծոտում և քշում ձին։ Քիչ անց ձին ավելի աղմկալից փռնչաց․
Աղջիկը կրկին դուրս նայեց․ էլի ձյան վրա ինչ֊որ կենդանու հետք նկատեց և հարցրեց․
«Ո՞վ անցավ այս տեղով»։
Դարբինը պատասխանեց․
«Գայլը փախավ այս ճամփով»։
Աղջիկն ավելի ծանր հառաչեց․ արցունքներն ավելի վարար հոսեցին, ողբաց և ասաց․
«Ավա՜ղ, ես թշվառս, եթե այդ գայլի հետ գնայի, ավելի լավ կապրեի։ Մի՞թե ապրեմ չսիրածս մարդու հետ, նրա հետ մի ճրմրթված վերմակի տակ գիշերները լուսացնեմ։ Գայլի մազերն ավելի լավն են, նրա բերանն ավելի գեղեցիկ է»։
Իլմարինենը կրակ կտրած մտրակում է ձիուն, քշում է սահնակը և գիշերն հասնում է մի գյուղ։
Հոգնած֊դադրած դարբինը խոր քուն մտավ։ Իսկ չար աղջիկն ուրիշ տղաների հետ ժամանակ անցկացրեց և ծաղր ու ծանակեց քնած ամուսնուն։
Առավոտ շուտ դարբինը զարթնեց, աչքերը խոլորեց, շրթունքները դողդողացին, քանի որ Լոուխիի աղջիկը դարձյալ նույնն էր ասում, չէր ուզում դարբնի հետ ամուսնանալ։
Այս անգամ դարբինը շատ խիստ բարկացավ, ինքն իր հետ խոսեց․
«Արդյոք չերգե՞մ կախարդական երգեր, չար հարսնացուիս դարձնեմ անտառի կամ ծովի գազան։ Բայց թե այդ գազանն անտառ թողնեմ՝ այնտեղի կենդանիները կվախենան, թե ծովը թողնեմ՝ ձկները դես ու դեն կփախչեն․ ավելի լավ է թուրս քաշեմ ու սպանեմ սրան»։
Թուրը հասկացավ դարբնի միտքը, լեզու առավ, խոսեց․
«Ես նրա համար չեմ սարքված, որ թույլ կանանց ոչնչացնեմ, որ թույլ մարդկանց կյանքից զրկեմ»։
Դարբինը թուրը տեղը դրեց և ուժեղ ձայնով սկսեց կախարդական խոսքեր ասել։ Ասաց, ասաց և ահա՛ հարսնացուն դարձավ որոր հավք։ Եվ որոր հավքը թռչկոտում էր ժայռից ժայռ, պտտվում էր ծովի փրփուրների վրա թե լավ թե վատ եղանակներին։
Դարբինը նստեց սահնակ և տխուր տրտում հասավ իր հայրենի աշխարհը․ անցավ հայրենի երկրի մարգագետիններով։ Ճանապարհին նրան հանդիպեց ծերուկ հավատարիմ Վեյնեմեյնենը և հարցրեց․
«Եղբայր իմ Իլմարինեն, ինչո՞ւ ես այդպես տխուր, գլխարկդ ինչո՞ւ է թեքված։ Դու Պոխյոլայից վերադարձար, չէ՞։ Պատմի՛ր, ինչպե՞ս են ապրում այնտեղ»։
Պատասխանեց ճարտար դարբինը․
«Եվ ինչո՞ւ Պոխյոլայում լավ չապրեն։ Սամպոն անդադրում աղում է նրանց համար։ Մեկ օր աղում է, որ ժողովուրդը գոհանա, մի օր էլ աղում է վաճառքի համար, երրորդ օրն էլ աղում է խնջույքի համար։ Այո՛, քանի որ Պոխյոլայում կա Սամպո, այնտեղ շատ լավ կապրեն, այնտեղ արտն ու հանդը և ամեն տեսակ բույսերը առատ բարիքներ են տալիս և կտան։ Իսկ Սամպոն միայն մեկ հատ կարելի է սարքել, երկրորդն այլևս չի սարքվի»։
Մտածեց ծերուկ Վեյնեմեյնենը, ասաց․
«Իսկ ի՞նչ եղավ քո հարսնացուն, որտե՞ղ մնաց այն չքնաղ աղջիկը․ ինչո՞ւ ես մենակ վերադարձել»։
Դարբինը պատասխանեց․
«Ես իմ անպետք կնոջը ծովային որոր դարձրի։ Եվ այժմ նա ծովափին՝ ժայռերի վրա թևերն է թափահարում, ճչում է ու կռնչում, անցնող դարձողի ականջն է խլացնում»։
==Ռունա ՌԹ==
Վեյնեմեյնենը և Իլմարինենը մեկնում են Պոխյոլա Սամպոն բերելու
Ծերուկ Վեյնեմեյնեն ասաց․
«Ճարտար դարբին Իլմարինեն, արշավենք դեպի Պոխյոլա և բերենք մեր պսպսղուն կափարիչով հրաշք֊ինքնաղաց Սամպոն, դո՛ւ կառուցեցիր այն, մեր ժողովուրդը պիտի օգտվի նրա բարիքներից»։
Դարբինը պատասխանեց․
«Անհնար է Սամպոն վերցնել այն մռայլ Պոխյոլայից․ հրաշագործ ինքնաղացը Լոուխին փակել է պղնձակուռ անձավի մեջ, սարքել է ամուր պատվանդան և պատվանդանն էլ երեք ոտքերով՝ ամեն մեկը իննը սաժեն, խրել է գետնի մեջ․ մեկ ոտքը խրված է քարանձավի տակը, մյուս ոտքը հասնում է ծովափ, երրորդն էլ ժայռի կողմն է թեքված․ անձավի դուռն էլ իննը կողպեքով կողպել է»։
Ծերուկ իմաստուն Վեյնեմեյնեն ասաց․
«Եղբայր իմ Իլմարինեն, գնանք ինձ հետ Պոխյոլա և անպայման մենք կտիրանանք Սամպոյին․ ինչքան էլ հրաշք֊ինքնաղացը ամուր փակված լինի մռայլ անձավում, միևնույն է, մենք կգտնենք ու կբերենք, միայն թե մի մեծ նավ սարքենք, որպեսզի նրա վրա տեղավորենք պսպղուն կափարիչով Սամպոն»։
Իլմարինենը պատասխանեց․
«Ավելի լավ է ցամաքով գնանք․ ծովի ճամփան վտանգավոր է, փոթորիկը կարող է մեր նավը խորտակել, մեզ ծովը թափել և մենք ստիպված մեր թևերը պիտի թիեր դարձնենք, արմունկները ղեկ և լողանք փրփրոտ ալիքների վրա»։
Ծերուկ Վեյնեմեյնենը պատասխանեց․
«Թեև ցամաքով գնալն ավելի անվտանգ է, բայց հեշտ չէ․ թե շատ հեռու է և թե շատ թեքություններ ու բարձրունքներ պիտի անցնենք մինչև տեղ հասնենք։ Իսկ ծովի վրա նավը կսլանա քամու ուժով, ալիքներն էլ առաջ կմղեն և շուտ տեղ կհասնենք․ բայց թե չես ուզում ծովով ճամփորդենք, գնանք ցամաքով, ծովի ափերով։ Միայն թե դու ինձ համար մի պինդ թուր սարքիր, թուր որ կայծեր արձակի, որպեսզի շներին հալածեմ, այն մռայլ մշուշապատ աշխարհում իմ դեմ կռվի ելնող պախյոլցիներին հաղթեմ»։
Իլմարինենը հրամայեց իր ծառաներին դարբնոցի հնոցը շիկացնել․ երբ հնոցը շիկացավ, ճարտար դարբինն այնտեղ նետեց պողպատ ու երկաթ, ոսկի և արծաթ։ Ստրուկներն ավելի թեժացրին կրակը և մետաղները հալվեցին, հունցվեցին, ոնց որ խմորն է հունցում։
Ւլմարինենը թեքվեց դեպի հնոցը, որ տեսնի, թե մետաղն ինչ ձև է առել, և երբ ոսկյա դաստակը ձևավորվեց, դարբինն հանեց մետաղյա զանգվածը, դրեց զնդանին ու մուրճը ձեռքն առնելով սկսեց կոփել․ քիչ հետո արդեն կայծակնացայտ թուրը պատրաստ էր։
Ծերուկ Վեյնեմեյնենը թրի դաստակից բռնեց, նայեց֊զզնեց վարպետի սարքած զենքն ու ասաց․
«Շատ վարպետորեն, դյուցազնին հարմար թուր է սարքված․ ինձ դուր է այս թուրը»։
Եվ ինչպե՞ս դուր չգար․ ամուր, պողպատյա երկսայր թրի դաստակը ոսկեղեն էր․ թրի վրա այսպիսի զարդեր էին դաճված․ մեջտեղը արև․ մի կողմը լուսին, մյուս կողմն աստղեր, ներքևի մասում վերնջացող ձի էր, վերևում մլավող կատու և հաչող շուն։
Վեյնեմեյնեն ասաց․
«Այս թրով ես կարող եմ ամուր ժայռերը կտրել, մաս֊մաս անել սարերը»։
Ճարտար դարբինն ասաց․
«Իսկ ես անճարս, ինչպե՞ս պաշտպանվեմ, ի՞նչ անեմ, որ ծովի և ցամաքի վրա հանդիպող փորձանքներից ազատվեմ․․․ մի քիչ էլ սպասիր, ծերուկ Վեյնեմեյնեն, որ ես էլ պատրաստվեմ ահեղ կռվին»։
Դարբինը նորից փուքսն ու հնոցը, զնդանն ու մուրճը գործի դրեց․ Իր համար երկաթե վերնաշապիկ սարքեց, մի այնպիսի զգեստ, որ հագնի թե չէ, էլ իրեն չի կարող պատուհասել ո՛չ նետը, ո՛չ նիզակը, ո՛չ էլ սուրը։ Հագավ զգեստները, զենքն ու զրահը կապեց և ասաց․
«Զրահակաիր դյուցազնը անխոցելի է»։
Քիչ հետո Վեյնեմեյնենը և Իլմարինենը գնացին անտառ, գտան երկու ուժեղ արագավազ ձիեր, նստեցին և երբ վարգով մոտեցան ծովափին, հանկարծ ծովի կողմից լսեցին աղաղակ․ ինչ֊որ մեկը ողբում էր։
Ծերուկ հավատարիմ Վեյնեմեյնեն ասաց․
«Այդտեղ երևի մի դժբախտ աղջիկ է լաց լինում, պետք է գնամ տեսնեմ, ի՞նչ է պատահել, ինչո՞ւ է ողբում»։
Եվ երբ գնաց ծովափ՝ ի՞նչ տեսնի․ աղջիկ չէր, որ լալիս էր․ դա նավակն էր ողբում։ Ծերունին հարցրեց․
«Ինչո՞ւ ես լալիս, փայտաշեն նավակ, չլինի՞ թե ղեկդ սարքին չէ, լավ թիեր չկա՞ն, որ լողաս ծովում»։
Նավակը պատասխանեց․
«Ես ուզում եմ ծովում լողալ, այնպես ինչպես կպրով պատած մյուս նավակները․ ինչպես աղջիկն է ուզում հորական տանից ամուսնու տունը գնալ։ Երբ կառուցում էին ինձ, ասին․ «Դու ռազմական նավակ պիտի դառնաս, կռիվներին պիտի մասնակցես, գանձեր պիտի բարձեն քեզ վրա, ավար պիտի բերես դու» Ա՜յ, մյուս նավակներն արդեն կռիվ են գնացել և վերադարձել են՝ բեռնված գանձերով ու ավարով։ Իսկ ես եղած նավակների մեջ ամենալավ և ամրակուռն եմ, բայց ընկած եմ ծովափին և չորանում եմ, միայն որդերն են բուն դրել իմ կողերին․ մեկ֊մեկ էլ գորտերն են թռչկոտում շուրջ֊բոլորս․ եթե ես անբան պիտի մնամ, ավելի լավ էր, որ անտառում բուսած կեչի մնայի, որ իմ շուրջը սկյուռներ վխտային և շնիկները վազվզեին»։
Ծերուկ հավատարիմ Վեյնեմեյնեն ասաց․
«Մի՛ լար, դու փայտաշեն նավակ․ շուտով դու հերոսներին քո մեջքի վրա կառնես, ռազմական նավ կդառնաս և թեժ կռիվներին կմասնակցես, միայն թե ասա՛, արդյոք քեզ սաքողը լա՞վ վարպետ է եղել․ կարո՞ղ ես դու ծովը մտնել, եթե ոչ ոք մատով չդիպչի քեզ, ուսովը քեզ դեպի ծովը չհրի»։
Նավը պատասխանեց․
«Ոչ մի նավ էլ ծովը չի մտնի, եթե նրան չհրեն և չջրարկեն»։
Վեյնեմեյնենն ասաց․
«Եթե քեզ ջրարկենք, կարո՞ղ ես դու առաջ գնալ առանց թիավարելու, առանց ղեկի չե՞ս շեղվի ճամփից, ալիքների մեջ առանց առագաստի չե՞ս կորչի խորտակվի»։
Նավը պատասխանեց․
«Իմ բոլոր ընկերակից նավերին միշտ էլ օգնել են թիավարները, անխափան ղեկը միշտ ուղիղ ճամփա է ցույց տվել, իսկ բարենպաստ քամին էլ առագաստին է ուղղություն տվել։ Ես ինքս էլ ոչնչով պակաս չեմ իմ ընկերակից֊եղբայր նավերից»։
Նորից հարցմունք արավ ծերուկ իմաստուն Վեյնեմեյնենը։
«Ասա՛ ինձ, ով դու ամրակուռ նավ, եթե ես քեզ ջրարկեմ, եթե թիավարներն սկսեն թիավարել, ղեկն էլ ընթացք տա քո վազքին, քամին էլ քո առագաստներին ուղղություն տա, դու ջրի վրա ուղիղ անխափան կլողա՞ս»։
Նավը պատասխանեց․
«Թեկուզ հարյուր մարդ էլ նստի, թեկուզ հազարն էլ նստի ինձ վրա, ես բոլորին էլ տեղ կհասցնեմ, ուղիղ անխափան կերթամ այնտեղ, որտեղ կցանկանան հերոսները»։
Այն ժամանակ Վեյնեմեյնենը և Իլմարինենը ձիերը թողեցին ծովափին, նավը ծովն իջեցրին։ Ծերուկը նավը մտավ թե չէ, սկսեց իր հերոսական երգերը։ Եվ իմաստուն երգասացի երգերը լսելով՝ հավաքվեցին կտրիճները․ ինքը Վեյնեմեյնենը նստեց նավակի վերջում և ղեկն առավ ձեռքը։ Իլմարինենը նստեց նավախելի մոտ։ Նավի մի կողմում նստեցին կտրիճ տղաներ, մյուս կողմում սիրունիկ, զուգված֊զարդարված աղջիկներ, իսկ մեջտեղում տարիքավորները։
Վեյնեմեյնենը թե ղեկն էր պահել ձեռքում և թե շարունակում էր երգել․
«Սլացի՛ր իմ նավ ալիքների վրայով․ սլացի՜ր, ինչպես պղպղջակն է լողում ջրի հոսանքի ուղղությամբ»։
Սկզբում տղաներն էին թիավարում, բայց նավը շատ դանդաղ էր գնում, հետո աղջիկներն սկսեցին թիավարել, էլի նավակը դանդաղ էր առաջ շորժվում։ Սկսեցին տարիքավորները թիավարել, բայց կարծես նավը տեղում կանգնած էր մնացել։
Վերջում Իլմարինենը թիերը ձեռքն առավ և սկսեց թիավարել․ նավն առաջ սլացավ․ լսելի էր միայն ջրերի ճողփյունը և թիակալների աղմուկը։
Եվ այնպես զորեղ սկսեց թիավարել Իլմարինենը, որ նավի կողերն ու նստարանները ճոճվում էին, արոսենուց սարքած թիերն էլ տնքում էին։ Նավացռուկը ձայներ էր արձակում ինչպես կարապը, թիակալներն էլ կռնչում էին, որպես ագռավները։
Ծերուկ Վեյնեմեյնենն էլ կարմիր ներկված ղեկի մոտ նստած ուղղություն է տալիս նավին։ Երեկոյան դեմ երգասացը մի հրվանդան նկատեց, ապա մի փոքրիկ գյուղ։
Այդ գյուղումն էր ապրում Լեմմինկայնենը, նույն ինքը Կաուկոմեյլին։ Շատ տխուր էր նա․ ո՛չ ուտելու հաց ուներ, ո՛չ էլ ձուկ էր ընկնում ուռկանը։ Նա ջարդված նավակն էր ուզում սարքի գցել, որ մի տեղ գնա, ուտելիք ճարի։
Լեմմինկայնենը շատ լավ լսողություն ուներ, աչքերն էլ արդեն հեռվից֊հեռու ամեն ինչ տեսնում֊ջոկում էին։ Դյուցազնը նայեց դեպի հյուսիս, դեպի արևմուտք, հետո արևակողմը և ահա տեսավ, որ իրենց կղզուն է մոտենում մի նավ։ Զարմացավ Լեմմինկայնենը, երբ մոտից տեսավ նավը․ այդպիսի գեղեցիկ, ամրակուռ նավ նա կյանքում չէր տեսել։ Երբ տեսավ նաև ղեկի մոտ նստած ծերունուն, Լեմմինկայնենը ինչքան ուժ ուներ գոռաց․
«Ո՞ւմ նավն է սա, այս ի՞նչ նավ է, որ ճոճվում է ալիքների վրա»։
Կտրիճ տղաներն ու աղջիկները պատասխանեցին․
«Իսկ դու ո՞վ ես, ինչացո՞ւ ես․ երևի, ո՜վ դյուցազն, աչքերդ լավ չեն տեսնում․ մի՞թե չճանաչեցիր, թե ո՛վ է նստած ղեկի մոտ, ո՛վ է թիավարողը»։
Լեմմինկայնենը մեկ էլ նայեց ու ասաց․
«Ա՛յ հիմա ճանաչեցի․ ղեկի մոտ նստած է ծերուկ իմաստուն Վեյնեմեյնենը, թիավարողն էլ ճարտար դարբին Իլմարինենն է։ Դե՛, հիմա խնդրում եմ ինձ ասեք, ով փառապանծ այրեր, ո՞ւր եք գնում դուք փրփրուն ալիքների վրայով»։
Ծերուկ Վեյնեմեյնենը պատասխանեց․
«Մենք գնում ենք դեպի հյուսիս, մեր նավը լողում է դեպ Պոխյոլա․ գնում ենք, որ մեր հրաշք֊ինքնաղաց Սամպոն գերությունից ազատենք բերենք։ Ես ուզում եմ, որ պսպղուն կափարիչով հրաշք֊ինքնաղացի ստեղծած բարիքը բոլորը վայելեն, որ ամենքի տունը լցվի նրա ստեղծած բարիքներով և մարդիկ երջանիկ ապրեն»։
Ուրախ Լեմմինկայնեն ասաց․
«Ո՜վ դու ծերուկ Վեյնեմեյնեն, վերցրու ինձ քո նավակը։ Ես երրորդ հերոսը կլինեմ։ Դու գնում ես դժվար գործի, գնում ես, որ Սամպոն բերես։ Թե կռվել հարկ լինի, ես տղամարդավարի կկռվեմ, թևերս էլ, ուսերս էլ ուզածիդ պես զորեղ են»։
Ծերուկ հավատարիմ Վեյնեմեյնենը սիրով իր նավակն ընդունեց Լեմմինկայնենին, այն քաջ հերոսին, որին շատ նեղություն էր տվել Պոխյոլայի տիրուհին և նա ուզում էր գնալ, փրկել հրաշք֊ինքնաղաց Սամպոն, այն ջադու Լոուխիի ճանկերից և իր վրեժը լուծել այդ երկրի դաժան մարդկանցից, ուր կախարդ տիրուհու բակում ցցերին բարձրացված հարյուրավոր գլուխներ կան և հարյուրներն էլ ճոճվում են կախաղաններից։
Եվ ահա՛ Լեմմինկայնենը վերցրեց մի քանի հատ լավ ռանդած տախտակներ ու նավը մտավ։
Ծերուկ Վեյնեմեյննենն ասաց․
«Իմ նավը լավ, ամրակուռ տախտակներից և գերաններից է պատրաստված։ Ինչո՞ւ համար ես բերել այդ տախտակները»։
Լեմմինկայնենը պատասխանեց․
«Ինչքան էլ նավը լավ պատրաստված լինի, ինչքան էլ զգույշ լինես, Պոխյոլայի ծովում ուժեղ մրրիկները հաճախ նավի տախտակներն են պոկում, գերանները ջարդ ու փշուր անում»։
Վեյնեմեյնենը պատասխանեց․
«Այ, հենց այդ էլ ի նկատի ունենալով, մեր ռազմական նավի բոլոր հանգույցներն ամրացրել ենք երկաթով ու պողպատով, որպեսզի քամիները մեր նավին չվնասեն, փոթորիկները նավը ջարդ ու փշուր չանեն»։
==Ռունա Խ==
Վեյնեմեյնենը գայլաձկան ծնոտից սարքում է բազմալար երաժշտական գործիք՝ Կանտելե
Ծերուկ Վեյնեմեյնենը նավի ղեկը շուռ տվեց և հեռացավ հրվանդանի մոտ գտնվող փոքրիկ֊աղքատիկ գյուղից․ փրփրոտ ալիքների վրայով երգասացը նավը վարում էր դեպի առաջ և ուրախ երգերով մխիթարում֊ոգևորում էր նավի վրա գտնվող բոլոր ռազմիկներին։
Ծովափին մի քանի աղջիկներ կային, ձայն տվին․
«Այս ինչ անուշ երգեր են լսվում այդ նավից․ այդպիսի երգեր մենք երբեք չենք լսել»։
Նավը մի օր գնաց, երկու օր գնաց և երրորդ օրն հասավ ծովային մի անդունդի, ուր ուժեղ ջրապտույտներից նավերը խորտակվում էին։ Այն ժամանակ Լեմմինկայնենը, որ առաջներն անցել էր այդպիսի տեղերով, գիտեր թե ինչ երգեր են երգել ահարկու ջրապտույտին, սահանքին մոտենալիս, այսպես խոսեց․
«Ով դու սահանք, այդպես մի փրփրակալիր և մի աղմկիր։ Ծովի դուստր, դու բարձրացիր, նստիր ցցված ժայռերի վրա․ քո կրծքով և ձեռքերով սանձահարիր կատաղած ալիքները և թույլ մի տա, որ նրանք մեզ վնասեն։
Ով դու փրփուրների մեջ ապրող պառավ, բարձրացիր ալիքների վրա, մի թողնիր, որ նրանք մոլեգնեն, որպեսզի անմեղ մարդիկ չընկնեն ծովի խորխորատը։
Դուք, ծովի միջում ցցված ժայռեր, ձեր գլուխները խոնարհեցեք, որ մեր նավն անվնաս անցնի ալիքների վրայով։
Եթե այս բոլորը քիչ է, որ Կամմոյի որդի Կիվի֊Կիմմո, դու ծովի հատակի ժայռերը գայլիկոնով փորփրիր, մեծ անցքեր բաց, որ ալիքների սաստկությունը մեղմանա և մեր նավն անվնաս անցնի այս տեղանքով։
Ով սահանքների տիրակալ Մելաթար, դու վտանգավոր ջրապտույտների վրայով վուշից հյուսած պարաններ կապիր, որ մեր նավն անվնաս անցնի այդ պարանների վրայով․ այնպես արա, որ նույնիսկ անփորձ թիավարողն էլ նավակն անցկացնի ջրապտույտներով։
Եթե այս բոլորը քիչ է, ով դու երկնքի ու երկրի տեր բարձրյալդ Ուկկո, զսպիր ալիքները, հատակից դուրս ցցված ժայռերը մամուռ դարձրու, սանձահարի սահանքի որոգայթները, որ մեր նավն անվտանգ անցնի»։
Եվ Ուկկոն կատարեց հերոսի խնդիրը․ Վեյնեմեյնենը նավն առաջ մղեց․ նավն անցավ բոլոր խոչ ու խութերի, սահանքների և փրփրադեզ ալիքների վրայով և առաջ սուրաց։ Բայց քիչ անց հանկարծ նավը կանգնեց․ ինչքան թիավարում էին, էլ տեղից չէր շարժվում՝ ո՛չ առաջ, ո՛չ ետ։
Ճարտար դարբին Իլմարինենը, նրա հետ նաև ուրախ Լեմմինկայնենը նորից ու նորից թիերը գործի դրին, բայց նավն անշարժ էր իր տեղում։
Այն ժամանակ ծերուկ իմաստուն Վեյնեմեյնենը ասաց․
«Դու, ուրախ Լեմմինկայնեն, թեքվիր ու նայիր, ինչո՞ւ է մեր նավը տեղում անշարժ կանգնել, գուցե թե ծովի հատակի մամուռներն են փաթաթվել կամ թե քարի է դեմ առել»։
Լեմմինկայնենը թեքվեց․ զուլալ ջրերի միջից մի լավ զննեց նավի տակն ու շուռ գալով ասաց․
«Մեր նավը ոչ քարի է դեմ առել, ոչ էլ մամուռներ են փաթաթվել նրան։ Նավը նստել է գայլաձկան մեջքին, ծովային այդ շան թիկունքին»։
Վեյնեմեյնենն ասաց․
«Ծովում փորձանքն անպակաս է․ դե, որ նստել ենք գայլաձկան մեջքին, քաշիր թուրդ և սպանիր ծովային այդ շանը»։
Ուրախ կտրիճ Լեմմինկայնենը քաշեց թուրը և այնպես ամուր խփեց ալիքներին, որ զորեղ թափից ինքն էլ ընկավ ալիքների մեջ։
Իլմարինենն անմիջապես բռնեց նրա գլխի մազերից, ջրից հանեց, բերեց նավն ու ասաց․
«Հարյուրավոր մարդիկ հասակն առել են, բեխ էլ ունեն, մորուք էլ, բայց հո բոլորն էլ հերոս չեն դառնա»։
Իլմարինենը քաշեց թուրը և թափով զարկեց։ Թափն այնքան ուժեղ էր, որ սուրը ջարդվեց՝ երկու կտոր եղավ, բայց գայլաձկան թեփուկներին անգամ չդիպավ։
Բարկացավ ծերունի Վեյնեմեյնենը և ասաց․
«Դուք հասուն տղամարդիկ եք, բայց մի երեխայի չափ խելք չունեք․ հապա վայե՞լ է հերոսին այսպես անշնորհք գործել»։
Ծերուկ երգասացը քաշեց իր թուրը և զորեղ բազուկներով այնպես ամուր և անվրեպ զարկեց, որ թուրը խրվեց գայլաձկան մարմնի մեջ․ հետո արդեն թուրը որսով հանդերձ բարձրացրեց և գայլաձուկը նետեց նավի հատակին։ Մինչ նավն առաջ էր ընթանում դեպի Պոխյոլա, նավի վրա գտնվող տղաներն ու աղջիկներն ահագին ձուկը կտրտեցին, գլուխը բաժանեցին մարմնից և մի լավ ճաշ պատրաստեցին։
Ճաշից հետո գայլաձկան գլխի ու մարմնի ոսկորները մի ահագին կույտ կազմեցին։ Վեյնեմեյնենը նայեց ոսկորներին և այսպես խոսեց․
«Ասա՛ ինձ, ճարտար դարբին Իլմարինեն, եթե այս գայլաձկան ահռելի ժանիքները և ծնոտը նետենք քո դարբնոցի հնոցի մեջ, ուր դու այնքան հրաշալի բաներ ես կոփում, ի՞նչ կստացվի դրանցից»։
Իլմարինենը պատասխանեց․
«Ոչինչ չի ստացվի այդ ձկան ոսկորներից․ նույնիսկ ամենահմուտ վարպետը դրանցից ոչինչ չի կարող ստեղծել․ ավելի լավ է ծովը նետիր, թող կորչի գնա»։
Ծերուկ իմաստուն Վեյնեմեյնենը ասաց․
«Այս ոսկորներից կարելի է շատ լավ երաժշտական գործիք՝ բազմալար Կանտելե սարքել և նրբին նվագով ու երգերով մարդկանց ուրախացնել»։
Եվ ինքը, ծերուկ իմաստուն Վեյնեմեյնենը, սկսեց սարքել Կանտելեն։ Գայլաձկան ծնոտը, ոսկորները տաշեց նրբացրեց, իրար հարմարեցրեց, Հիյսիի ձիու մազերից լարեր սարքեց՝ քաշեց գործիքի ատամների վրա և ահա՛, պատրաստ էր բազմալար Կանտելեն։
Բայց ո՞վ պիտի նվագի գործիքի վրա։ Ծովափ էին հասել, այնտեղ հավաքվել էին շատ ծերեր և ջահելներ՝ տղա ու աղջիկ։ Եվ ահա, նրանք փորձեցին նվագել, բայց միայն տնկտնկոց էր լսվում և տհաճ աղմուկ։
Լեմմինկայնեն ասաց․
«Դուք անխելք տղաներ և անբան աղջիկներ, դուք չգիտեք նվագել, չեք կարող այս սիրուն գործիքից անուշ երգեր կորզել․ տվեք դնեմ ծնկներիս վրա և տեսե՛ք, թե տասն մատներս լարերին խփելով, ինչպիսի քաղցր նվագով ձեզ կզարմացնեմ»։
Լեմմինկայնենը սկսեց մատներով խփել լարերին՝ բան դուրս չեկավ, Կանտելեն այս ու այն կողմ շուռ տվեց, նորից մատներով խփեց մեկ այս լարին, մեկ մյուսին, բայց բացի տհաճ աղմուկից ոչինչ չստացվեց։
Մի կույր մարդ, երբ լսեց այդ աղմուկն ասաց․
«Դադարեցրեք այդ անպիտան աղմուկը։ Մարդու ականջները կարող են խլանալ նման ղռվռոցից։ Քանի որ այդ գործիքի վրա անհնար է մի լավ երգ նվագել, ավելի լավ է ծովը նետեցեք, թող կորչի անդունդների մեջ»։
Նույն րոպեին լարերը ձայն տվին և Կանտելեն խոսեց․
«Չե՛մ ուզում կորչել ծովի անդունդներում․ ինձ հանձնեցեք վարպետ երգչին և նրա հմուտ ձեռքերը, որ ստեղծեցին ինձ՝ այդ նույն հմուտ ձեռքերն ու մատները, երբ շարժվեն իմ լարերի վրա՝ դուք շատ դուրեկան, հոգեզմայլ նվագներ կլսեք»։
Եվ հանդիսավորապես Կանտելեն դրին հավերժական երգասացի ծնկներին․ այն մարդու, որ մեծ վարպետությամբ սարքեց բազմալար գործիքը։
==Ռունա ԽԱ==
Վեյնեմեյնենը նվագում է․ Կանտելեի նվագն այնքան հուզիչ է, վարպետի երգն այնքան զմայլելի, որ լսողների աչքերից արցունք է հոսում։ Արցունք է հոսում նաև Վեյնմեյնենի աչքերից․ նրա արցունքները գլորվում, ընկնում են ծովի հատակը և մարգարիտներ դառնում
Ծերուկ իմաստուն Վեյնեմեյնենը ելավ ծովափին փռված ընդարձակ մարգագետինը, որ անտառին կից էր, բարձրացավ բլուրը, նստեց մի քարի վրա և Կանտելեն ձեռքն առավ ու իր վարժ մատներով սկսեց նվագել։
«Եկե՛ք, բոլորդ եկե՛ք ու լսեցեք այս հավերժական ռուները, որ ես պիտի երգեմ Կանտելեի նվագի ներդաշնակությամբ»։
Եվ ձկան ոսկորներից սարքված բազմալար գործիքի վրա սահեցին հավերժական երգչի մատները․ անմահական նվագի անուշ գեղգեղանքը փռվեց֊տարածվեց չորս կողմի վրա։
Դեռ երբեք Կալեվալայում այդպիսի դուրեկան երգեր չէին լսվել։
Եվ ահա անտառի բոլոր կենդանիները, բոլորն ովքեր չորս թաթ ունեին, որը վազքով, որը ցատկոտելով շտապեցին հասնել այնտեղ, որտեղից լսվում էր թովիչ երգի ձայնը։
Ճյուղերից ճյուղ էր թռչկոտում սկյուռը, որ ավելի մոտից լսի երգչին։
Անտառի խորքից վազքով եկավ եղջերուն։
Գալյն իր որջում զարթնեց երգի ձայնից և վազեց դեպի բլուրը, որ լավ լսի հզոր երգասացին։
Անտառի թավուտներից, խիտ եղևնիների ու կեչիների արանքից դուրս վազեց արջը, ինչ արգելք կար առաջին, ցատկեց անցավ նրանց վրայով, բայց տեղ հասավ ամենքից վերջը․ հասավ թե չէ ճանկերն իրան հավաքեց, բերանը փակեց, որ սուր ատամները չերևան և սւոս ու փուս սկսեց ականջ դնել երգչին։
Անտառի խորքից դուրս եկավ նաև անտառի տիրուհին։ Զուգվել֊զարդարվել էր մայրը, ինչպես նաև իր սիրունիկ աղջիկները, ականջներին ոսկե օղեր էին կախել, կապույտ գոլպաներ էին հագել և կարմիր ժապավեններ կապել։ Եկան նաև անտառի տիրուհու որդիները։ Եկան հզոր երգչի մոտ և զմայլված լսում էին նրա անմահական երգերը։
Օդում թռչող բոլոր թևավորները թռան եկան, նստեցին ծառի ճյուղերին և լսո՛ւմ֊լսո՛ւմ էին երգչին։
Հզոր արծիվն իր իսկ ձագերին թողեց բնում և ինքը թռավ հասավ ու նստեց կեչու ծառին․ նրա հետ տեղ հասավ նաև բազեն․ նա էլ նստեց եղևնու ծառին և բոլորն հայիլ֊մայիլ եղած լսում էին Կալեվալայի երգասացին։
Նույնիսկ փոքրիկ սարեկները, տարինոսները, արտույտները, որ այնքան զմայլելի գեղգեղում էին՝ հարույրներով, հազարներով եկան ու ծառերի ճյուղերին թառած հմայված լսում էին անուշ երգն ու նվագը։
Բադերն էլ գետերի վրա լողալով տեղ հասան և մյուս թևավորների հետ սկսեցին լսել ծերունուն։
Լուսնի և արևի դուստրերը, որոնք ոսկյա֊մետաքսյա թել էին մանում, հենց որ երգի ձայնը լսեցին, թեշիկը ձեռքներից վայր ընկավ, ոսկյա թելը կտրվեց։ Ամեն ինչ թողին նրանք, հասան այն բլուրը և կանգնեցին ծառի տակ ու զարմացած֊հիացած լսում էին զմայելելի երգերը։
Ջրում լողացած ոչ մի արարած չմնաց, որ լողալով չհասներ ծովափ և չունկնդրեր Վեյնեմեյնենի երգն ու նվագը։
Գայլաձուկը, սիգը, լոստին և բոլոր տեսակի մեծ ու փոքր ձկները, ծովի ամենախոր տեղում լսեցին երգի ձայնը և շտապեցին ավելի մոտից ունկնդրելու հզոր երգչին։
Ծովի տիրակալ Ախտոն, սահանքների, ջրապտույտների վրա իշխող ծովաբնակը նույնպես իր զավակներով եկավ ու երբ լսեց երգչին, ասաց․
«Կյանքումս առաջին անգամն է, որ լսում եմ այսպիսի սքանչելի նվագ և այսպիսի դուրեկան, իմաստուն երգեր»։
Վերջապես ծովի տիրուհին բարձրացավ ծովի անդունդներից, զգուշորեն նստեց մի հրվանդանի վրա, ուսերից ետ տվեց ծովախոտերը և սկսեց լսել ծերուկ երգասացին․ այնքան տարվեց երգի հմայքով, որ աչքերը փակեց և երազների մի նոր աշխարհ պատկերացավ նրան․
Եվ ով լսում էր Վեյնեմեյնենի երգն, ավելի էր զորանում նրա եռանդը, բուռն էր դառնում ապրելու տենչը։ Չէ՞ որ այդ դյութիչ երգերն ունկնդրում էին երկնի, երկրի և ծովի արարածները․ բոլո՜րը, բոլո՜րը, ովքեր կյանք էին տենչում։
Եվ այսպես ծերուկ, իմաստուն Վեյնեմեյնենը երգեց մեկ օր, երկու օր, երգեց արևի ճառագայթների ներքո, լուսնի և աստղերի շողերի տակ։ Չմնաց ո՛չ մեկ հերոս, ո՛չ մեկ քաջ այր, չմնաց ո՛չ մեկ տիկին, թե փարթամ հյուսքերով աղջիկ, որի սիրտը չհուզվի և լաց չլինի այդ հոգեզմայլ երգերից։
Լալիս էին ջահելները և ծերերը, ազապները և ամուսնացածները, լալիս էին նորահարսերը և դեռահաս աղջիկները․ այնքա՜ն հրաշալի, այնքա՜ն կախարդիչ էին չքնաղ երգի ու նվագի հնչյունները։
Լաց էր լինում նաև ծերունի Վեյնեմեյնենը։ Վարար հոսում էին արցունքները և կաթիլները սահում էին նրա դեմքի վրայով ու այդ կաթիլները, որոնք հապալասի պտուղի չափ էին, ծիծեռնակի ձվից էլ մեծ՝ գլոր֊գլոր ընկնում էին այտերի վրա, հետո մորուքի վրայից գլորվելով ընկնում էին կրծքին, ապա ծնկներին, այնտեղից էլ սահելով֊գլորվելով ընկնում էին ոտքին, ապա ծովափի ավազներին։ Ծովի ալիքները հորձանք տալով խփեցին ափերին և այդ կաթիլները, որ թափվեցին հզոր երգչի աչքերից՝ տարան ծովի հատակը։
Իմաստուն Վեյնեմեյնենն ասաց․
«Արդյոք այս ջահելների մեջ, այս կայտառ տղաների շարքերում, չկա՞ այնպիսի մեկը, որ կարողանա ծովի հատակից հանել այդ արցունքի կաթիլները»։
Ջահելները, նրանց հետ միասին նաև ծերերը, պատասխանեցին․
«Ո՛չ, մեր մեջ չկա այնպիսի մեկը, որ կարողանա ծովի հատակից հանել արցունքի կաթիլները»։
Այն ժամանակ ծերուկ Վեյնեմեյնենը դիմեց ագռավին․
«Այ դու սևուկ ագռավ, ծովի հատակից բեր իմ արցունքի կաթիլները, և ես դրա փոխարեն քեզ կտամ գույնզգույն փետուրներ»։
Բայց ագռավը չկարողացավ կատարել ծերուկի խնդիրը։
Այն ժամանակ ծերուկը դիմեց կապույտ փետուրներով բադին․
«Ով կապտափետուր բադիկ, դու հաճախ ես սուզվում ջրի մեջ մինչև հատակը, այս անգամ էլ իջիր և հատակից հավաքիր բեր իմ արցունքի կաթիլները։ Դրա փոխարեն ես քեզ կտամ փայլփլուն փետուրներ»։
Բադիկը սուզվեց ծովի հատակը և անդունդներից հավաքեց֊բերեց արցունքի կաթիլներն ու դրեց հավերժական երգչի ափի մեջ։ Արցունքի կաթիլները մարգարիտներ էին դարձել՝ հապալասի պտուղի չափ, ծիծեռնակի ձվից էլ մեծ և կարող էին զարդարել արքայական թագերը, փայլփլել կանանց պարանոցին։
Իսկ բադիկն այն օրից ունեցավ փայլփլուն փետուրներ, կարծես հյուսված ծիածանի յոթը գույներից։
==Ռունա ԽԲ==
Կալեվալայի դյուցազունները մեծ դժվարությամբ նավն են բերում հրաշք֊ինքնաղաց Սամպոն
Ծերուկ Վեյնեմեյնենը, ճարտար դարբին Իլմարինենը և Լեմմինկայնենը, նույն ինքը կտրիճ Կաուկոմեյլին, նավարկեցին ցերեկ և գիշեր հանդարտ ծովի վրայով դեպի Պոխյոլան, ուր հերոսներին ծովն են նետում և կտրիճներին ոչնչացնում են։
Առաջին թիավարը Իլմարինենն էր և երկրորդ թիավարը ուրախ Լեմմինկայնենը։ Վեյնեմեյնենն էլ շարունակ ղեկի մոտ էր և հմուտ ձեռքերով ուղղություն էր տալիս նավին։ Անցան փրփրուն ալիքների վրայով և վերջապես հասան Պոխյոլայի ծովափը։ Ձյութած, կարած նավը հանեցին ծովափ և իրենք գնացին տանտիրուհու մոտ։
Պառավ Լոուխին հարցրեց․
«Ի՞նչ կասեք, հերոսներ, ի՞նչն է ձեր գալու նպատակը»։
«Մենք եկել ենք պսպղուն կափարիչով Սամպոյի համար․ մենք ուզում ենք, որ հրաշք֊ինքնաղացի բարիքներից մեր արդար բաժինն ստանանք»։
Լոուխին այսպես խոսեց․
«Սկյուռի մորթին երեք կես չեն անում, ոչ էլ կաքավն են երեք մարդու մեջ բաժանում։ Պսպղուն կափարիչով ինքնաղաց Սամպոն այստեղ շատ լավ է աշխատում․ նա պղնձակուռ անձավումն է, և ես եմ նրա միա՛կ տերն ու տիրակալը»։
Ծերուկ իմաստուն Վեյնեմեյնենն ասաց․
«Եթե դու չես ուզում մեր արդար բաժինը հոժար կամքով տալ, ապա մենք ամբողջ Սամպոն զոռով կվերցնենք և կտանենք մեր նավը»։
Այստեղ Պոխյոլայի տիրուհին շատ զայրացավ, գնաց ու հավաքեց իր մարդկանց․ որն եկավ թրով, որը նիզակով, որը նետով ու աղեղով, որն էլ ձեռքն ընկած զենքով, որպեսզի Վեյնեմեյնենին և իր մարդկանց ոչնչացնեն։
Բայց ծերուկ Վեյնեմեյնենը չվախեցավ․ նա անմիջապես Կանտելեն ձեռքն առավ և սկսեց երգել։ Զմայլելի էր նրա երգը․ հայիլ֊մայիլ եղած լսում էին տղամարդիկ ու կանայք, ծերերն ու երեխաները։ Եվ թովիչ երգի ազդեցության տակ տղամարդիկ ուրախացան, կանանց դեմքին ժպիտն էր փայլում։ Շատերը լաց եղան։
Այն ժամանակ ծերուկը պայուսակից հանեց քնաբեր նետեր և արձակեց պոխյոլցիների վրա։ Բոլոր զինված կտրիճները կողքի ընկան և աչքերը փակեցին, գյուղի բոլոր տղամարդիկ, մեծը թե փոքրը, խորը քուն մտան։
Վեյնեմեյնենն իր մարդկանցով գնաց պղնձակուռ անձավը, ուր պատվանդանի վրա դրված֊ամրացված էր պսպղուն կափարիչով Սամպոն։ Պատվանդանն ուներ երեք ոտք՝ ամեն մեկ ոտքի երկարությունը իննը սաժեն էր և տարբեր ուղղություններով խրված էր գետնի մեջ։ Քարանձավի պողպատակուռ դուռն էլ տասը սողնակով և իննը կողպեքով կողպված։
Ծերուկ Վեյնեմեյնենը մեղմ ձայնով երգեց պղնձակուռ անձավի մոտ և նրա երգի ազդեցությամբ ամուր դռների օղակներն ու սողնակները թուլացան։
Ճարտար դարբին Իլմարինենն էլ գործի անցավ, ձեթ քսեց դռան սողնակներին, ապա կողպեքներին, որ առանց ճռնչալու հեշտ բացվեն․ ձեռքով ետ հրեց սողնակները և քիչ հետո Կալեվալայի հերոսների առաջ բացվեցին անձավի դարբասի կողպեքները, կրնկի վրա շուռ եկան դռները։
Ծերուկ Վեյնեմեյնենն ասաց․
«Ով դու ուրախ Լեմմինկայնեն, իմ հավատարիմ բարեկամ, մտիր անձավը և այնտեղից դուրս բեր պսպղուն կափարիչով հրաշք֊ինքնաղաց Սամպոն»։
Ուրախ Լեմմինկայնենը, որ ամեն դժվար գործի պատրաստ էր, իսկույն առաջ անցավ և ասաց․
«Բարձրյալ Ուկկոն ինձ այնպիսի դյուցազնական ուժ է տվել, որ ես միայն աջ ոտքիս կրունկով տեղահան կանեմ Սամպոն ու կտանեմ»։
Եվ մոտեցավ, որ վերցնի Սամպոն․ չէ՛, տեսավ շատ դժվար է տեղից շարժել։ Ծնկեց գետնին, երկու ձեռքով գրկեց Սամպոն, բայց հրաշք֊ինքնաղացը պինդ կպած էր պատվանդանին։ Չէ՞ որ պսպղուն կափարիչով Սամպոն երեք ոտքերով, ամեն մեկն իննը սաժեն, խրված էր գետնի մեջ։
Գնացին գտան մի հսկա ուժեղ ցուլ․ նրա ամեն կոտոշը մեկ սաժենից ավելի երկար էր․ ռեխը մեկ ու կես սաժեն։ Ցուլը լծեցին գութանին և այդ գութանով Սամպոյի պատվանդանի հիմքը փորեցին և հրաշք֊ինքնաղացը տեղից շարժեցին։ Երեք դյուցազունները՝ ինքը իմաստուն Վեյնեմեյնենը, ճարտար դարբին Իլմարինենը և այն մեծազոր դյուցազն Լեմմինկայնենը, պղնձակուռ անձավից վերցրին պսպղուն կափարիչով Սամպոն և տարան֊դրին նավը։ Դյուցազունները նավը դեպի ծովը հրեցին, սկսեցին նավարկել։
Այստեղ Իլմարինենը հարցրեց․
«Որտե՞ղ պիտի տանենք Սամպոն, որտե՞ղ պահենք պսպղուն կափարիչով հրաշք֊ինքնաղացը, որ ջադու պառավ Լոուխին չիմանա, նրա չար աչքից հեռու լինի մեր Սամպոն»։
Վեյնեմեյնենը պատասխանեց․
«Սամպոն կտանենք այն հեռավոր կանաչ կղզին և չար աչքից հեռու կպահենք։ Այնտեղ միշտ խաղաղ է եղել, թշնամին այդ կղզին ոտք չի դրել և թուրն ու նիզակը չի վրդովել այնտեղի բնակիչների հանգիստը»։
Վեյնեմեյնենը շատ ուրախ է, որ ջադու Լոուխիից ազատել է սամպոն․ նա ոգևորում է կտրիճներին․
«Հապա արագ հեռանանք դաժան Պոխյոլայից․ շտապե՛նք մեր սիրելի հայրենի աշխարհը․ բարենպաստ քամի, դու օգնիր, որ նավն ավելի արագ շարժվի, թիերին ուժ տուր, որ նավն հեշտությամբ անցնի կապույտ ծովի ջրերի վրայով»։
Լեմմինկայնենը, որ Իլմարինենի հետ թիավարում էր, ասաց․
«Ինչքան էլ թիավարել եմ, միշտ նավի մեջ նստածներից մեկը երգել է․ այսօր լուռ է և երգի ձայնը չի լսվում, չի տարածվում ալիքների վրա»։
Ծերուկ Վեյնեմեյնենն ասաց․
«Հիմա երգելու ժամանակ չէ։ Ուշքդ ու միտքդ կտաս երգին և կմոռանաս, որ ձեռքիդ թիեր կան։ Իսկ եթե թիերը լավ չբանեցնես, ճափից կշեղվես և փորձանքի կհանդիպես»։
Ուրախ Լեմմինկայնենը ասաց․
«Միևնույն է, այս գեղեցիկ ցերեկը կանցնի, վրա կհասնի մութ գիշերը, կուզես երգիր, կուզես լուռ մնա, ուր ով է խավարը կիջնի ծովի վրա»։
Նավը շարունակեց սահել կապույտ ծովի վրայով․ անցավ մեկ օր, երկու օր և ահա՛, Լեմմինկայնենը նորից դիմեց Վեյնեմեյնենին․
«Ինչո՞ւ դու, ծերուկ երգասաց, չես երգում․ չէ՞որ տիրացել ես Սամպոյին, հրաշք֊ինքնաղացը հայրենիք ես տանում»։
Այսպես պատասխանեց երգիչը․
«Դեռ շուտ է խրախճանք սկսել․ այն ժամանակ միայն պիտի զվարճանանք, երբ հայրենի տուն հասնենք, երբ Սամպոն գործի գցենք»։
Լեմմինկայնենը, այն ջահել դյուցազնը ասաց․
«Եթե ես քեզ պես նավի ղեկի մոտ նստած լինեի, ամբողջ ձայնովս կերգեի, բայց քանի որ դու չես ուզում երգել, թեև իմ ձայնը քո ձայնի պես դուրեկան չէ, բայց պիտի երգեմ»։
Եվ այդ ուրախ տղան սկսեց երգել․ նրա երգը ոչ թե երգի էր նման, այլ գոռգոռոցի։
Երգի ձայնը հասավ ծովափ, նրանից էլ դենը, անցավ սար ու ձոր, հասավ ուրիշ ծովեր։ Այդ ձայնի վրա կռունկը վախեցած, թևերը թափ տվեց և թռավ հասավ Պոխյոլա ու նրա տիրուհուն զարթնեցրեց։ Լոուխին աչքերը բացեց և ի՞նչ տեսնի․ չէ՛, ամեն ինչ, կովերն ու աչառները տեղումն են, ցորենից ոչ մի հատիկ չի պակասել։ Նա շտապ գնաց պղնձակուռ անձավը և սկսեց գլխին վայ տալ ու ճչալ․
«Վա՜յ, վա՜յ, ինձ, թշվառիս, այստեղ օտարներն են մուտք գործել․ բոլոր կողպեքները ջարդված են, բոլոր դռները կրնկահան են արված․ ուրեմն փախցրել, տարել են իմ հրաշք֊ինքնաղաց Սամպոն»։
Լոուխին քիչ էր մնում զայրույթից միջից երկու կես լիներ․ տեսնում էր, որ իր զորությունը թուլանում է․ նա այսպիսի խոսքերով դիմեց մեգ֊մառախուղի տիրակալ Ուուտարտուին․
«Ով դու հզոր տիրակալ, շուտով առաքիր թանձր մուժ ու մառախուղ․ երկնքից ուղարկիր թանձրացրած մեգ ու դուման, որ ծածկի ամբողջ ծովի մակերեսը և Վեյնեմեյնենն իր կտրիճներով ճամփան մոլորի։
Եթե այդ քիչ է, ով դու ծովի աստծու որդի՝ Իկո֊Տուրսո, ծովի հատակից բարձրագագաթ ժայռեր դուրս ցցիր, որ Կալեվալայի կտրիճների նավը դիպչի այդ ժայռերին՝ խորտակի և կտրիճները ծովի անդունդներում խեղդվեն, իսկ դու Սամպոն, վերցրու նավից և վերադարձրու Պոխյոլա։
Եթե այդ էլ քիչ է, ով դու Ուկկո, բարձրյալդ երկնային, մեր ամենքիս տեր ու տիրակալ, փոթորիկ բարձրացրու, որ ալիքները զորեղանան և խորտակեն Վեյնեմեյնենի, նույն ինքը Սուվանտոլայնենի նավը»։
Մեգ֊մառախուղ իջավ ծովի վրա․ երեք օր ու գիշեր այնպես թանձր էր մուժն ու դումանը, որ ոչ մի բան չէր կարելի նշմարել։
Երրորդ օրվա վրա ծերուկ Վեյնեմեյնենն ասաց․
«Նույնիսկ ամենաթույլ տղամարդը չի վախենա մուժից, չի ընկճվի, թե չորս կողմը մառախուղն է պատել»։
Նա հանեց թուրը և խփեց ծովի ջրերին․ կարծես թե թրից մեղր ծորեց։ Քիչ անց նրա ուժեղ հարվածից մեգն ու մառախուղը փարատվեցին, նորից երևաց կապույտ լայնարձակ ծովը՝ հորիզոնից հորիզոն։
Բայց քիչ անց նավի չորս կողմից էլ ուժեղ աղմուկ լսվեց․ ջուրն սկսեց ցայտել նավի հատակին։ Նավը ճոճվում էր ալիքների վրա և աղմուկն այնքան խլացուցիչ էր, որ անգամ Իլմարինենը գլուխը ծածկեց և աչքերը փակեց։
Իսկ Վեյնեմեյնենը չվախեցավ․ նա նայեց փոթորկոտ ծովի ալիքներին և հրաշք տեսավ․ ծովից գլուխը դուրս հանեց Իկու֊Տոըսոն և բռնելով նավի եզրից, ուզում էր բարձրանալ նավի վրա։ Ծերունի երգասացն անմիջապես բռնեց նրա ականջներից, ջրից դուրս քաշեց և խիստ ու բարկացած հարցրեց․
«Ով դու Իկու֊Տուրսո, ինչո՞ւ ես ջրի երես ելել, ինչո՞ւ երևացիր Կալեվալայի զավակների աչքին»։
Իկու֊Տուրսոն ոչ ուրախացավ և ոչ էլ շատ վախեցավ, որ Վեյնեմեյնենի ձեռքն է ընկել, բայց պատասխան չտվեց։
Ծերուկ Վեյնեմեյնենը երկրորդ և երրորդ անգամ հարցրեց․
«Դու պատասխան տուր ինձ, ինչո՞ւ ես անդունդներից ջրի երես ելել»։
Վերջապես Իկու֊Տուրսոն պատասխանեց․
Ես նրա համար եմ ծովից դուրս եկել, որ Կալեվալայի ամբողջ ցեղը ոչնչացնեմ, որ Սամպոն փախցնեմ տանեմ Պոխյոլա։ Բայց տեսնում եմ, որ քեզ չեմ կարող հաղթել հզոր երգասաց Վեյնեմեյնեն․ այժմ եթե ինձ ազատ թողնես, եթե կյանքս խնայես, ես էլ երբեք մարդու աչքին չեմ երևա»։
Վեյնեմեյնենն անմիջապես նրան բաց թողեց և այսպիսի պատվեր տվեց․
«Ով դու Իկու֊Տուրսո, որդիդ ծովի տիրակալի, այսօրվանից մինչ հավիտյան այլևս երբեք չբարձրանաս ծովի հատակից և մարդկանց աչքին չերևաս։ Քանի արևն ու լուսինը մեզ իրենց լույսն են պարգևում, դու մնա քո ծավային անդունդներում»։
Ծերուկ Վեյնեմեյնենը նորից նավն առաջ մղեց, բայց քիչ անց, Ուկկոն, հաստիչը երկնային, ուժեղ փոթորիկ ուղարկեց ծովի վրա։ Փչեցին հողմերը արևելքից, արևմուտքից, հարավից, բայց ամենակատաղին հյուսիսային քամին էր։ Իր ճամփին նա տերևաթափ արեց բոլոր ծառերը, արոտներից, դաշտերից, այգիներից պոկեց բոլոր ծաղիկները, հասկերն ու թփերը, ապա գետնից ավազե մի ամպ բարձրացրեց և բոլորը շպրտեց ծովի վրա։
Դեռ ոչ ոք իր կյանքում այդպիսի ահռելի փոթորիկ չէր տեսել։ Նավը ծառս֊ծառս էր լինում և, ոնց որ տաշեղը, օրորվում ալիքների վրա։ Մի ուժեղ ալիք թափով ընկավ նավի վրա և այն հիասքանչ երաժշտական գործիքը ծովը նետեց։ Գայլաձկան ոսկորից սարքված Կանտելեն կորավ ալիքների հորձանքում։
Ծերուկ Վեյնեմեյնենը շատ տխրեց և ասաց․
«Ափսո՜ս, կորավ իմ Կանտելեն։ Նա ինձ շատ էր մխիթարում․ երբ նվագում էի, երգերս հորդում էին աղբյուրի զուլալ ջրի նման»։
Ճարտար դարբին Իլմարինենը շատ վախեցավ ահեղ փոթորկից և ասաց․
«Վայ մեզ, որ այս խարխուլ նավով ընկել ենք ահեղ ալիքների վրա․ չեղած֊չլսված փորձանքի մեջ ենք ընկել»։
Վեյնեմեյնենը հորդորեց․
«Ծանր, դժվարին պահին ողբն ու լացը գործին չեն օգնի»։
Ապա երգասացն այսպես խոսեց․
«Դադարի՛ր ով փոթորիկ և հեռացի՛ր, գնա այնտեղ, որտեղից եկել ես․ բավական է ինչ իմ նավը տատանվեց ալիքների վրա»։
Իսկ ուրախ Լեմմինկայնենը գործի անցավ և տախտակները, որ բերել էր հետը, հարմարին ամրացրեց նավի կողերին, որոնք վնասվել էին ալիքների հորձանքից, ապա կոծկեց նավի բոլոր ճեղքվածքները։
Փոթորիկն արդեն հանդարտվել էր և նավը կրկին առաջ սուրաց, թանկագին բեռը՝ հրաշք֊ինքնաղաց պսպղուն կափարիչով Սամպոն տանելով դեպի հայրենիք։
==Ռունա ԽԳ==
Պոխյոլայի տիրուհին ռազմական նավով հետապնդում է Կալեվալայի դուցազուններին
Լոուխի ջադուն իր բոլոր մարդկանց հավաքեց, հարյուրի ձեռքը սրեր դրեց, մյուսներինը նիզակներ, հազարն էլ նետ ու աղեղով զինեց և բոլորին հրամայեց ռազմական նավը նստել։
Առագաստները բացվեցին, թիերը գործի դրին․ պառավն իր մարդկանցով շտապում էր հասնել Վեյնեմեյնենի նավին, որ կալեվալցիներից խլի Սամպոն, վերադարձնի Պախյոլա։
Կապույտ ջրերի վրայով սահում էր Վեյնեմեյնենի նավը։ Ծերուկը դիմեց Լեմմինկայնենին․
«Իմ հավատարիմ բարեկամ, բարձրացիր կայմի վրա և չորս կողմը նայիր․ արդյոք հանգի՞ստ է ծովը, մեզ որևէ վտանգ չի՞ սպառնում»։
Այնտեղ, ուր պետք է ճարպկություն և համարձակություն, ուրախ Լեմմինկայնենը միշտ պատրաստ է։ Նա բարձրացավ կայմին, նայեց դեպի ետ, դեպի առաջ, ապա աջ և ձախ կողմերն ու ասաց․
«Մեր դիմացը երկինքը պարզ է, բայց ետևի կողմից սև ամպ է բարձրանում և մեր կողմն է շարժվում»։
Վեյնեմեյնենն ասաց․
Մի լավ նայիր, երկինքը պարզ է, ի՞նչ ամպի մասին է խոսքը, գուցե թե նավ է, որ գալիս է մեր ետևից»։
Լեմմինկայնենը երկրորդ անգամ ավելի ուշդիր նայեց և ասաց․
«Հեռվում կարծես թե կղզի է հայտնվել․ կղզու վրա էլ ծառեր կան, ծառերի վրա էլ թառել են կաքավներ ու սոխակներ»։
Վեյնեմեյնենն ասաց․
«Ծովի վրա կաքավ ու սոխակ չեն լինում։ Մեկ էլ նայիր, գուցե թե Պոխյոլայի այրերն են նավով մեզ հետապնսդում»։
Լեմմինկայնենը երրորդ անգամ շատ ավելի ուշադիր նայեց և ասաց․
«Ճիշտ եք կռահել ծերուկ իմաստուն Վեյնեմեյնեն, եկողները հենց պոխյոլցիներ են։ Հարյուր տղամարդ թիավարում է, հազարն էլ զինված՝ կռվի են պատրաստվում»։
Վեյնեմեյնենը, երբ ամբողջ ճշմարտությունն իմացավ, այսպես խոսեց․
«Հապա ճարտար դարբին Իլմարինեն և դու ուրախ Լեմմինկայնեն և բոլոր թիավարողներդ ո՛ժ տվեք ձեր թևերին, արագ֊թիավարեք, որ հեռանանք ջադու Լոուխիի նավից»։
Բոլոր հերոս թիավարողները ուժ գործադրեցին, ինչքան էլ արագացրին նավի ընթացքը, բայց չկարողացան ազատվել պոխյոլցիների նավի հետապնդումից։
Ծերուկ իմաստուն Վեյնեմեյնենը տեսավ, որ վտանգը մոտ է, ծանր ու թեթև արավ և ասաց․
«Ելքը կգտնեմ, հրաշքո՛վ պիտի ազատվենք»։
Շտապ պարկից հանեց մի կայծքար և այն շպրտեց ծովն ու այսպես խոսեց․
«Այս կայծքարից թող ծովի մեջ մի ժայռ առաջանա, Պոխյոլցիների նավը թող թափով դիպչի այդ ժայռին, ջարդ ու փշուր լինի և նավի տաշեղները թող ալիքների հորձանքի հետ կորչեն»։
Անմիջապես ծովի մեջ մի ժայռ գոյացավ, երկայնքով դեպի արևելք ձգվեց, լայնությամբ դեպի հյուսիս։
Ջադու Լոուխին ժայռը չնկատեց․ նրա նավը թափով դիպավ ժայռին և խորտակվեց։ Պառավը մինչև ծնկները ծովը մտավ և ուզեց նավը ափ հանել ու սարքել, բայց տեսավ, որ այնպես են իրարից բաժանվել տախտակները, քամին առագաստներն այնքան հեռու է քշել, որ անհնար է նավը սարքի գցել։ Այն ժամանակ ջադու պառավը իր երկար մազերով նավի մի քանի տախտակը կապեց ուսերին իբրև թևեր, ղեկը պոչ դարձրեց, նավի մեջ եղած բրիչներից մագիլներ սարքեց և ստացավ արծվի կերպարանք։ Նա իր թևերին հարյուր զինված կտրիճ տեղավորեց, պոչին հազար նիզակավորներ, թռիչքով օդ բարձրացավ և սկսեց հետապնդել կալեվալցիներին։ Թռչում էր արծիվ դարձած ջադուն, թափահարում էր իր թևերը․ մեկ թևը դիպչում էր ամպերին, մյուսը ծովի ալիքներին էր քսվում։
Ծովի գեղեցկուհի մայրը երևաց երգասացի աչքին ու ասաց․
«Ով դու ծերուկ Վեյնեմեյնեն, գլուխդ վեր բարձրացրու և մի պահ դեպի արևմուտք դարձիր»։
Վեյնեմեյնենը նայեց և ի՜նչ տեսնի․ իր գլխավերևում մի սարսափելի թռչուն է պտտվում։ Նրա գլուխը Պոխյոայի տիրուհու գլխին է նման, մարմինը՝ արծվի։ Եվ այդ հրեշը երբ նստեց նավի կայմին, նավն սկսեց տատանվել, կարծես թե ուժեղ փոթորիկ բարձրացավ։
Իլմարինենն այդ պահին խնդիրք էր անում․
«Ով դու տիեզերքի տեր Ուկկո, դառն պատուհասից փրկիր քո ստեղծածին։ Ով ամենակալ տեր, տուր ինձ հրեղեն շապիկ, որպեսզի ես անխոցելի մնամ և այս անիրավների դեմ կարողանամ կռվել և հաղթել»։
Իսկ Վեյնեմեյնենն այսպիսի խոսքերով դիմեց Լոուխիին․
«Ով դու Պոխյոլայի տիրուհի, արի համաձայնիր, գնանք հասնենք մշուշապատ կղզին և Սամպոն բաժանենք քո երկրի և Կալեվալայի միջև»։
Պոխյոլայի տիրուհին խոսեց․
«Ես պիտի լինեմ Սամպոյի միակ տերը, ով ողորմելի Վեյնեմեյնեն․ չեմ ուզում քեզ հետ հրաշք֊ինքնաղացը փայ֊բաժին անել»։
Ասաց ու իր երկաթյա մագիլներով բռնեց Սամպոն, որ վերցնի տանի Պոխյոլա։
Այստեղ արդեն վրա հասավ ուրախ Լեմմինկայնենը, իր հզոր թրով հարձակվեց ջադու պառավի վրա և սկսեց ուժեղ հարվածներ տեղալ նրա թևերին։ Խփում է ու գոռում․
«Հապա, ով դուք այրեր, թե կռվող եք, ցա՛ծ իջեք, հարյուրդ էլ ցած իջեք, որ կռվենք»։
Պառավ Լոուխին այսպիսի խոսքեր ասաց Լեմմինկայնենին․
«Ով դու ուրախ Կաուկոմեյլի․ դու չար զավակ ես․ հարազատ մորդ խաբել ես։ Դու նրան երդում ես տվել, որ վեց տարի, մինչև տաս տարի այլևս ոչ մի տեղ չես գնա ՝ կռիվ չես անի, ինչքան էլ ցանկանաս ոսկի կամ արծաթ ձեռք բերել»։
Ծերուկ իմաստուն Վեյնեմեյնենը հասկացավ, որ հասել է պահը, երբ պետք է ավելի վճռական գործի։ Նա դուրս քաշեց կաղնյա ամուր֊հաստատուն ղեկը և ամուր խփեց ջադու պառավին։
Վեյնեմեյնենի հարվածով ջադուի թևերը ջարդվեցին։
Իլմարինենի հարվածով պոչը պոկվեց։
Լեմմինկայնենի հարվածով էլ մագիլները ջարդվեցին։
Միայն մեկ մագիլը մնաց, որով պառավը կառչել էր Սամպոյին։
Լոուխիի մարդիկ վար թափվեցին նրա թևերից․ Լեմմինկայնենը և Իլմարինենը թրերը քաշած իրենց քաջերով նրանց վրա հարձակվեցին։
Այդ ժամանակ ջադու Լոուխին իր ողջ մնացած մագիլով նավից դուրս քաշեց պսպղուն կափարիչով Սամպոն։
Բայց հրաշք֊ինքնաղացը նրա ձեռքից փրթավ ընկավ ծովը, ջարդ ու փշուր եղավ։ Կափարիչի և հրաշք֊ինքնաղացի կտորները սուզվեցին ծովի խորքերը։
Ծովի տիրակալ Ախտոն շատ ուրախացավ, որ Սամպոյի ծանր կտորները մնացին խորը հատակում և ծովը լցվեց անբավ հարստություններով։
Բայց ջարդված Սամպոյի և կափարիչի ավելի մանր կտորները ծովի ալիքների հորձանքի հետ ափ հասան, մնացին ավազների վրա։
Վեյնեմեյնենն այդ որ տեսավ ուրախացավ և այսպես խոսեց․
«Հրաշք ինքնաղացի կտորները կդառնան այն սերմերը, որոնցից անհամար բարիքներ կստեղծվեն․ դաշտերում կփարթամանա բերքը, անտառներում ամեն տեսակ պտուղներ կաճեն, արևն ավելի ջերմ կլուսավորի, լուսինն ավելի պայծառ փայլ կտա խավար գիշերին»։
Ջադու Լոուխին այսպես ասաց․
«Ես կարող եմ այնպես անել, որ ձեր դաշտերն ու արոտները, այգիներն ու անտառները անբերի և անպտուղ մնան․ ես լուսատուներին անձավում կփակեմ, այնպե՛ս, որ ոչ արևը կջերմացնի, ոչ էլ լուսինը փայլ կտա ձեր աշխարհին․ հետո այնպիսի սառնամանիք կանեմ, որ ամեն շունչ ու կենդանի կսառչի։ Թե այդ ամենը քիչ է, պողպատի կարկուտ կթափեմ ձեր գլխին, որ ամեն բույս ու կենդանի նրա հարվածներից ոչնչանան։
Անտառի խորքից ծուռթաթ, զորեղ ատամներով արջը կուղարկեմ, որ ձեր դաշտերն ու մարգագետինները ոչնչացնի, որ ձեր ձիերին խժռի, որ ձեր կովերի, աչառների նախիրն հոշոտի։ Քո ժողովրդին հիվանդություններով ու քաղցով կհյուծեմ, կմեռցնեմ, այնպես որ քանի լուսինը երկնքում փայլփլում է, քո ցեղի անունը չի լսվի»։
Ծերուկ Վեյնեմեյնենն ասաց․
«Ով ջադու պառավ քո ոչ մեկ սպառնալիքն ինձ չի սարսափեցնում։ Բարձրյալն Ուկկոն մարդկանց ճակատագրի տերն է։ Նա ամեն ինչ տեսնում է և չի՛ թողնի, որ չարն անպատիժ մնա։ Ես կապավինեմ նախախնամությանը և նա ինձ կօգնի, որ մեր ցանքսերին, դաշտերին և արտերին ոչ մեկ ցեց ու ճիճու չմոտենա և չվնասի։ Ով Պոխյոլայի տիրուհի, թե կարող ես դու ցա՛վն ու դժբախտությունը անձավները տար և փակի տակ դիր և ոչ թե սպառնա մարդկանց կյանք պարգևող արևն ու լուսինը ժայռերի մեջ թաքցնել։
Դու սառնամանիքով և կարկուտով մի սպառնա․ դրանք ավելի շուտ քո դաշտերն ու ցանքերը կվնասեն։ Իսկ զորեղ ատամներով ծուռ թաթ արջը թող քո նախիրները խժռի»։
Պոխյոլայի տիրուհի Լոուխին այսպես խոսեց․
«Ա՛խ, իմ հզորությունն այսօրվանից թուլացավ․ ծովի հատակը սուզվեց իմ հարստությունը, իմ հրաշք֊ինքնաղաց Սամպոն»։
Եվ լաց ու կոծով պառավը Պոխյոլա վերադարձավ։ Հրաշք ինքնաղացի միայն մի քանի փշրանքները նա կարողացավ իր երկիրը տանել, դրա համար էլ նրա երկիրն աղքատ մնաց և լապլանդացիների հացը միշտ պակաս է։
Ծերուկ իմաստուն Վեյնեմեյնենը ծովափից հավաքեց Սամպոյի և պսպսղուն կափարիչի կտորները, տարավ սփռեց Կալեվալայի դաշտերում, որ ամեն ինչ այնտեղ առատ լինի, որ ցորենի հասկերը լիքը լինեն և տատիկները սննդարար հաց թխեն, որ գարին առատ բերք տա, և հարսներն անուշ գարեջուր պատրաստեն։
Իմաստուն Վեյնեմեյնենն այսպիսի խոսքերով դիմեց աստծուն․
«Ով դու բարձրյալդ Ուկկո, օգնի՛ր, որ մեր չքնաղ Կալեվալայում ապրենք երջանիկ․ մինչև մեր կյանքի վերջը պատվով ապրենք մեր հայրենիքում։
Ազատի՛ր մեզ չար մարդկանցից և նենգ կանանցից։
Սանձահարիր ծովի և ցամաքի չար ոգիներին։
Օգնի՛ր, որ քո որդիներին ոչ մի չարագործ չվնասի․ գիշեր ցերեկ նրանց պահապան եղիր, պաշտպանիր դաժան քամիներից ու ցրտերից։
Թող քո բարի կամքով իմ հայրենիքը ծաղկի և բարգավաճի, թող ոչ մի չարագործ մեր մարդկանց չվնասի, մեր բերքը չփչացնի, մեր վաստակը չխլի, քանի երկնքում փայլում է պայծառ լուսինը, քանի մարդկանց ջերմացնում է կենսատու արևը»։
