Changes
/* XIII */
Այդպիսի պստլիկ խրճիթում կարելի է երգել, բայց միայն չաթազանց մեղմ։ Որովհետև մութը գնալով խտանում էր։ Իսկ մթության մեջ չեն գոռում։ Մթության մեջ ամեն ինչ խաղաղվում է ու անլսելի դառնում։ Հատկապես անտառում։
==XIV==
Բժիշկ Կրեմերն իր «Տիեզերանավը» (ավտոմոբիլն այդ մակնիշի էր) կանգնեցրեց Տիպոլդների տան մոտ։ Այստեղ արդեն կանգնած էին ոստիկանական երկու ավտոմեքենա, որոնցից մեկի մեջ նստել էր սերժանտն ու զեկուցում էր ռադիոհեռախոսով․
― Տղամերի ու շան որոնումներն արդեն սկսված են․․․
«Հա՛ֆ», ― հաչեց Բոսսոն, բայց ոչ այն պատճառով, որ իր մասին էլ հիշատակեցին զեկույցի մեջ, այլ նրա համար, որ տեսավ օդանավի հրամանատար Տիպոլդին ու թիթեղագործ Շտիֆին։
― Ահա և նա, ― թեթևացած բացականչեց Տիպոլդը։ Վարպետ Շտիֆը հենց նոր նրան պատմում էր, որ Բոսսոն մեն֊մենակ թափառում էր քաղաքապետարանի մոտակայքում։
― Դուք, հավանաբար, ուրիշ նյուֆաունդլենդ եք տեսել։
Շտիֆը գլուխը տարուբերեց։ Բոսսոյի պատմությունը նրան ավելի առեղծվածային էր թվում, քան իր թութակի պատմությունը։ Նա պատրաստ էր երդվել, որ քաղաքապետարանի մոտ տեսել է հենց իրեն՝ Բոսսոյին։ Բայց ինչպե՞ս Բոսսոն այսքան շուտ հայտնվեց տանը։
Բժիշկ Կրեմերը մոտեցավ Տիպոլդին ու գլխարկը հանեց․
― Բարի երեկո։ Ես բերել եմ ձեր ճանապարհորդին։
Այդ լսելով սերժանտը լարվեց։ Լարվեց և Տիպոլդը․ նա նոր միայն նկատեց իր տան մոտ կանգնած ոստիկանին։ Բոսսոն բարձր հաչելով նետվեց դեպի տերը։
― Ի՞նչ է պատահել, ― հարցրեց Տիպոլդը։
Դժբախտաբար, Բոսսոն խոսել չէր կարող։ Իսկ վարպետ Շտիֆը ինչ գիտեր, այն էլ պատմել էր։ Բժիշկ Կրեմերը նկատեց, որ Բոսսոյի վարքագիծը ինչ֊որ տարօրինակ է։ Եվ այստեղ մեքենայից դուրս եկավ սերժանտն ու դիմեց բժշկին․
― Եթե այս շան անունը Բոսսո է, ուրեմն մենք հենց սրան ենք որոնում։ Սրան և երկու տղաների՝ Քային ու Ռոբերտին։
Սերժանտի խոսքերը ավելի վախեցրին հրամանատարին, քան երեք ամպրոպը միասին վերցած։ Սակայն նա անմիջապես տիրապետեց իրեն ու հանգիստ ասաց․
― Եթե շունը լքել է տղաներին, ուրեմն դրա համար պատճառ է եղել։ Ուրիշ կերպ լինել չէր կարող։ Բոսսո, որտե՞ղ է Ռոբերտը։
Ականջները ցցելով՝ Բոսսոն սլացավ դեպի անտառ։ Տիպոլդը, թիթեղագործ Շտիֆն ու Բժիշկը հետևեցին նրան։ Սերժանտը մեքենայի բաց պատուհանից վերցրեց ընկալուչն ու զեկուցեց․
― Շունը գտնվեց։ ― Մի քիչ մտածելուց հետո ավելացրեց․ ― Առաջարկում եմ, համենայն դեպս, խուզարկու շուն ուղարկել։
Բոսսոն ոստիկանական կրթություն ստացած խուզարկու շուն չէր։ Թե չէ այդպես գլխապատառ չէր վազի։ Դեռ անտառին չհասած՝ Տիպոլդը, Շտիֆը և բժիշկ Կրեմերը նրան կորցրին տեսողությունից։ Ճիշտ է, նրանք աշխատում էին գոնե Բոսսոյի հաչոցի ուղղությամբ գնալ։ Սակայն անտառում դա դժվար էր, մանավանդ, որ հաչոցը կտրվեց։ Բոսսոն այրվում էր տիրոջը րոպե առաջ տեսնելու ցանկությամբ։ Նա արդեն չէր լսում, թե ինչպես էր Ռոբերտի հայրը կանչում․
― Բո՛սսո, սպասիր։ Դե սպասիր, Բոսսո․․․
Լեզուն դուրս գցած՝ շունը վազում էր Կովի առվակի երկայնքով և դրոշակի նման թափահարում էր պոչը։
Լողափ տանող ճանապարհի կեսին հրամանատար Տիպոլդը, Բժիշկ Կրեմերն ու Շտիֆը հանդիպեցին Կովալսկիներին ու ոստիկանական մյուս մեքենայի անձնակազմին։ Երկրորդ խումբը ֆրաու Տիպոլդի հետ շարունակում էր որոնումները հոսանքի ուղղությամբ։ Տիպոլդը սերժանտին համառոտակի պատմեց, թե ինչպես հայտնվեց ու կրկին կորավ Բոսսոն։ Ավագ սերժանտը հարցրեց, թե մոտավորապես ո՞ր ուղղությամբ անհետացավ շունը։ Հետո նայեց կողմնացույցին և գրպանի ռադիոկայանով մյուս խմբին հայտնեց, թե որ կողմը պետք է գնան նրանք։
― Կարծում եմ, ընկել ենք տղաների հետքի վրա, ― ավելացրեց նա։
Այն կողմում, ուր վազեց Բոսսոն, հանկարծ թռչուններն իրար անցան։
― Բարկանում են, որ խանգարեցին քնել, ― նկատեց Շտիֆը։
Երբ որոնող երկու ջոկատները հասան արգելանոցին, արդեն շատ էր մթնել։ Նույնիսկ տասը մետրի վրա ոչինչ չէր երևում։
― Ռոբե՜րտ, Ռոբե՜րտ․․․ ― ժամանակ առ ժամանակ կանչում էր ֆրաու Տիպոլդը։ Բայց այնպիսի հսկայական արգելանոցում, ինչպիսին Մյուհելվալդն էր, գոռալուց ի՜նչ օգուտ։ Խիտ թփուտները անմիջապես խլացնում էին ամեն մի ձայն։
Այծյամի մասին ոչինչ չիմանալով՝ ֆրաու Տիպոլդը ավելի շատ էր անհանգստանում։ «Հանկարծ Ռոբերտը ոտքը կոտրած՝ պառկած է ինչ֊որ տեղ», ― մտածում էր նա, ճեղքելով ձարխոտերը և ուշադրություն չդարձնելով փշերին, որոնք ճանկռում էին նրա դեմքն ու ձեռքերը։
Մյուսները դանդաղ և ուշադիր սանրում էին անտառը։ Բժիշկ Կրեմերը մոռացել էր նույնիսկ ընթրիքի մասին, իսկ թիթեղագործ Շտիֆին դադարել էր տանջել այն հարցը, թե արդյո՞ք չեն փոխել իր թութակին։ Կրտսեր լեյտենանտ Կոպֆլեն, չնայած իր զինվորական բարձր կոչմանը, ամեն հարցում լսում էր ավագ սերժանտին։ Սրա ձեռքին Մյուհելվալդի քարտեզն էր։ Բացելով քարտեզը՝ սերժանտը գտավ, որ իրենք սանրել են արդեն ամբողջ տարածության ուղիղ մեկ երրորդը։ Եվ որ այդ մեկ երրորդում մի նապաստակ անգամ աչքներից չի վրիպել։
Քայլ առ քայլ առաջ են շարժվում տասնյոթ մարդ, որոնք որոնում են երկու տղայի։ Ախ, հա՜, նաև մեկ շան։
==XV==
Հայտնի գազանորս Ռոբերտը նստել էր չոր ցախերով ծածկված հյուղակում, որ պատրաստել էր սեփական ձեռքերով։ Նրան վիճակված էր գիշերը անցկացնել կուսական անտառում, վիրավոր անտիլոպի ընկերակցությամբ։ Խրճիթի բարակ պատերի միջով հանկարծ առյուծի մռնչյուն լսվեց։
Ռոբերտը շունչը պահեց։ Վախը նրան դուրս բերեց կիսանիրհից, և նա անմիջապես գիտակցեց, որ գտնվում է ոչ թե աֆրիկական ջունգլիներում, այլ Մյուհելվալդում։ Մանավանդ որ որոշակի լսեց, թե ինչպես էր առյուծը մռնչում ու մագիլներով պոկոտում ճյուղերը։ Նա լսեց գազանի շնչառությունը։
«Հա՛ֆ֊հա՛ֆ»։
― Բոսսո, ― լալով ու ծիծաղելով գոռաց Ռոբերտը։ ― Բոսսո, սիրելիս, դո՞ւ ես։
Բոսսոյի մեծ գլուխը հյուղակի պատի ճեղքից ներս խցկվեց։ Հավանաբար, այծյամն էլ էր երազում ջունգլիներ տեսնում, որովհետև նա բարի Բոսսոյին կատաղի առյուծի տեղ ընդունեց և նույնիսկ փորձեց տեղից վեր թռչել։ Ռոբերտը մի ձեռքով պահեց նրան, մյուսով սկսեց պաշտպանվել Բոսսոյից, որը ուրախությունից բոլորովին կորցրել էր գլուխն ու ուզում էր համբուրել տիրոջը։
― Դե հանգստացիր, Բոսսո, ― ասաց Ռոբերտը։ ― Եվ խելոք մնա։ Թե չէ այծյամը իսկապես կկարծի, թե դու առյուծ ես։ Իսկ ո՞ւր է անասնաբույժը։
Անասաբո՞ւյժը։ Նա նույնպես շուտով այստեղ կլինի։
Որոնող ջոկատներն արդեն այնքան էին մոտեցել Ռոբերտի թաքստոցին, որ լսվում էր Բոսսոյի հաղթական հաչոցը։
Բոլորը սրընթաց նետվեցին դեպի հյուղակ․ բժիշկը, Ռոբերտի հայրն ու մայրը, ոստիկանները, վարպետ Շտիֆը և մյուս հարևանները։ Միայն վարորդ Կովալսկին մեխվածի պես կանգնեց տեղում ու կմկմալով հարցրեց․
― Իսկ․․․ ու֊ո՞ւր է Քայը։
Եվ մարդիկ, որ այնպես բուռն կերպով ուրախացել էին ու աղմկում էին, անմիջապես լռեցին։ Իսկ Ռոբերտի մայրը, որ մի վայրկյան առաջ աշխարհի ամենաերջանիկ մարդն էր, նույնպես վախեցած նայեց Ռոբերտին, ինչպես Քայի հայրը։
― Ո՞ւր է Քայը։
― Նա ախր տուն վազեց, ― շփոթվեց Ռոբերտը։ ― Երեք․․․ թե․․․ չորս ժամ առաջ․․․
Անկեղծ ասաց, հազիվ մի ժամ անցած կլիներ, ինչ Ռոբերտը մենակ էր մնացել։
Ռոբերտի խոսքերը բոլորին սարսափեցրին։ Այնպիսի լռություն տիրեց, ասես հյուղակի առջև ոչ թե կենդանի մարդիկ էին, այլ արձաններ։ Բայց որտե՞ղ էր Քայը։
Իսկ այդ ժամանակ Քայը այդտեղից երեք հարյուր մետրի վրա էր։ Եվ դրա մեջ ոչ մի տարօրինակ բան չկար, ինչպես կարող է թվալ առաջին հայացքից։ Ամպրոպից ու վախից հալածված՝ Քայը առանց ճանապարհին նայելու սլանում էր տուն։ Եվ նրան էլ պատահեց նույնը, ինչ անտառում ուզածդ մարդուն կարող է պատահել։ Նա մոլորվեց։ Եվ չկարողացավ տան ճամփան գտնել նաև այն ժամանակ, երբ ամպրոպն արդեն դադարել էր։ Ճիշտ է, նա համարյա դուրս եկավ ավանի առաջին տների մոտ, բայց չտեսավ դրանք, որովհետև աչքերը արցունքով լի էին։ Սայթաքելով նա վազեց ետ, դեպի անտառ և երկու անգամ պտտվեց հյուղակի շուրջը, ուր պատսպարվել էին Ռոբերտն ու այծյամը։ Բայց հյուղակը նույնպես չտեսավ։ Այդպես էլ է լինում, որ մարդ մոլորվում է, և բոլորովին կարևոր չէ, թե որտեղ՝ Մյուհելվալդո՞ւմ, թե աֆրիկյան ջունգլիներում։
Մի ակնթարթ կանգ առնելով՝ Քայը ականջ դրեց։ Եվ հենց կողքին հևոց լսեց։ Դա միայն շուն կարող էր լինել։
Սակայն նյուֆաունդլենդի փոխարեն թփերի տակից դուրս թռավ մի գամփռ ու սկսեց իր հաղթական հաչոցը՝ «հա՛ու֊հա՛ու»։
Խուզարկու շների լեզվով սա նշանակում է՝ գտա։
Այստեղ նույնպես ոչ մի տարօրինակ բան չկա։ Երբ ծառայողական շներին ուղեկցողը հանձնարարություն ստացավ Մյուհելվալդում որոնել երկու կորած տղաներին, նա անմիջապես հեծանիվ նստեց և Արգուս գամփռի հետ հասավ մինչև վերջին կայան։ Ֆրաու Կովալսկին մնաց տանը՝ բան է, մեկ էլ տեսար Քայն ու Ռոբերտը հանկարծ վերադարձան տուն։ Զանգը հնչելուն պես դուռը բանալով ու Քայի փոխարեն ոստիկանին տեսնելով՝ նա կրկին հեկեկաց։ Բայց ուղեկցողը վստահ ասաց․
― Անհանգստանալու կարիք չկա, ֆրաու Կովալսկի։ Իմ Արգուսը կգտնի տղային, ինչպիսի անտառում էլ ուզում է լինի։ Նրան տղայի իրերից մի բան տվեք հոտոտելու։
Արգուսը հոտոտեց Քայի հին գուլպան և ավանից դուրս, անտառի ծայրին անմիջապես գտավ հետքը։ Դե, իսկ հետագայում ամեն ինչ շատ հեշտ եղավ։ Քայը չէր հասցրել շատ հեռանալ, երբ շունը անմիջապես գտավ նրան։
Որոնող ջոկատում լսեցին ոստիկանական շան հաչոցը։ Բոսսոն արձագանքեց, և բոլորը վազեցին այն կողմը, որտեղից լսվում էին շան հաչոցն ու Քայի բարձրաձայն զռոցը։
― Ահա թե որտեղ ես, երիտասարդ, ― որդուն տեսնելով՝ բացականչեց Կովալսկին։ Տաքսու վարորդի ձայնի մեջ և՛ զայրույթ կար, և՛ ուրախություն։
Ռոբերտն ու Քայը իրար նայեցին։ Երկուսի տեսքն էլ բավական խղճալի էր։ Երկուսն էլ մինչև վերջին թելը թրջված էին ու իրարից առաջ ընկնելով՝ փռշտում էին։ Բոսսոն էլ էր փռշտում ու թափահարում պոչը։
Բոլորը գրկախառնվում էին։ Միայն բժիշկ Կրեմերը ուշադիր զննում էր այծյամի կոտրած ոտքը։ Նայել֊վերջացնելուց հետո ասաց․
― Երեք շաբաթից հետո կթռչկոտի։
Ասես դիտմամբ, մարդկանց ետդարձի ճանապարհը լուսավորելու համար, ամպերի տակից դուրս լողաց լուսինը, և բոլորը ուղղվեցին դեպի ավան։ Վերջից վազում էին Բոսսոն ու Արգուսը, շան պես հոգնած, բայց շատ գոհ։ Այդ բանում նրանք ոչնչով չէին տարբերվում մարդկանցից։
==XVI==
Երկարավուն լճակի հայելանման մակերևույթին արտացոլվել են լուսինն ու աստղերը։ Կովի առվակում իրենց գիշերային համերգն են սկսել գորտերը։ Արթնացավ բուն ու ահեղաձայն գոչեց․ «Շու֊խու, շու֊խու»։ Բայց նրա ձայնը կարող էր վախեցնել միայն անտառամկներին։
Մկները վազվզվում էին զբոսաշրջիկների լքված իջևանատեղում, մերթ ընդ մերթ գտնելով ամեն տեսակ համեղ ուտելիք՝ երշիկի ու խոզապուխտի կտորտանք, պահածոյի կիսատ ամաններ, կեքսի ու խնձորի կարկանդակի փշրանքներ և տասնյակ ուրիշ ուտելիքներ։
Փափուկ ու անձայն դնելով թաթերը՝ արգելանոցը կտրեց անցավ աղվեսը։ Եթե հիմա նույնիսկ մտնի Ռոբերտի հյուղակը, միևնույն է, այնտեղ արդեն չի գտնի այծյամին։ Նրան իր հետ տարել է բժիշկ Կրեմերը, որպեսզի կոտրած ոտքին գիպս դնի։ Նա մտադիր է հենց վաղն առավոտյան նրան գազանանոց տանել, որտեղ խեղճը ուշքի կգա ապրած սարսափներից հետո։ Այսպիսով, «հռչակավոր գազանորս» Ռոբերտի երազանքները համարյա կատարվեցին։
Ռոբերտը հանգիստ ու անխռով քնած էր իր անկողնում։ Հավանաբար, ինչ֊որ լավ երազ էր տեսնում։ Օրինակ՝ դելֆին, որը հանկարծ դուրս է լողացել Երկարավուն լճից ու սկսել է երեխաների հետ խաղալ։
Իսկ, ա՛յ, Քայը չէր կարողանում քնել։ Հառաչելով, նա շուռումուռ էր գալիս տեղում ու մտածում էր․ «Անկեղծ ասած, ես չպետք է Ռոբերտին մենակ թողնեի։ Լավ չեղավ»։
Բայց ավելի շատ Քային անհանգստացնում էր մեկ ուրիշ բան․ վաղը ինքն ու Ռոբերտը պիտի գնային հիվանդանոց՝ սրսկվելու։ Պրոֆիլակտիկայի համար։ Պարզվում է՝ վայրի կենդանիներին ձեռք տալ չի կարելի, նրանցից կարող են կատաղությամբ վարակվել։ Նույնիսկ այնպիսի մի հրաշալի արարածից, ինչպիսին փոքրիկ այծյամն է։ Տեսնես Ռոբերտը վախենո՞ւմ է սրսկվելուց։
Ո՛չ։ Որովհետև Ռոբերտը քնեց ու երազում դելֆին տեսավ։ Դելֆինը լողալով Սև ծովից հասել էր Երկարավուն լիճ, որպեսզի Բոսսոյի ու երեխաների հետ ջրագնդակ խաղար։
«Հա՛ֆ», ― քնի մեջ հաչեց Բոսսոն։ Նա սրսկումից չէր վախենում և ոչ մի դելֆինի մասին էլ չէր մտածում։ Հնարավոր է, որ ոստիկանական գամփռ Արգուսի հետ լողի մրցման էր դուրս եկել։ Կամ հիշում էր, թե ինչ համեղ երշիկով հյուրասիրեցին իրենց Քայի ու Ռոբերտի ծնողները։
