Changes

Երեսունհինգ րոպե շարունակ նավակի վրա մի ուրիշ հնչյուն չէր լսվում, բացի ամանեղենի և դանակ-պատառաքաղների չխչխկոցից ու չորս զույգ ծնոտների չփչփոցից։ Երեսուն րոպե անց Հարրիսն ասաց՝ օֆ, հանեց իր տակից ձախ ոտքն ու փոխարենը դրեց աջը։ Հինգ րոպե անց, Մոնթմորընսին, մեր ճանապարհորդության ըթացքում առաջին անգամ, գոհունակության նշաններ ցույց տվեց․ թավալվեց մի կողքի վրա և տարածեց ոտքերը։ Հետո ես ասացի՝ օֆ, և գլուխս ետ գցեցի՝ խփելով աղեղնակներից մեկին, բայց ուշադրություն չդարձրեցի։ Ես նույնիսկ չհայհոեցի։չհայհոյեցի։

― Ի՞նչ է պատահել, Թոմ, ― հարցնում է Ջոյի ձայնը մահճակալի հակառակ ծայրից։

― Իմ անկողնում մարդ կա, ― ասում է Ջորջի հայրը, ― ահա, նրա ոտքերը բարձի վրա են։

Երբեմն մեր վիշտն այնքան խոր է ու անկեղծ, որ ոչ մի լեզվով հնարավոր չէ արտահայտել, և մենք լուռ կանգնում ենք նրա առջև ու հառաչում։ Գիշերվա սիրտը լի է մեր հանդեպ խղճահարությամբ, սակայն չի կարող թեթևացնել մեր ցավը։ Նա բռնում է մեր ձեռքից, և ներքևում գտնվող փոքրիկ երկրագունդը ավելի ու ավելի է փոքրանում ու հենվելով նրա մութ թևերին, մենք մի պահ հայտնվում ենք ավելի կատարյալի առջև, քան գիշերն է , և այդ կատարյալի զարմանահրաշ լույսի ներքո մարդկային կյանքը գրքի նման բացվում է մեր առջև, ու մենք հասկանում ենք, որ Ցավը և Տառապանքը աստծո կողմից ուղարկված հրեշտակներ են։ Միայն նրանք, ովքեր կրել են տառապանքի լուսապսակը, կարող են տեսնել այդ զարմանահրաշ լույսը։ Սակայն երկիր վերադառնալով, նրանք ի վիճակի չեն խոսելու գաղտնիքի մասին, որին իրենք հաղորդակից են եղել։

Ժամանակով, օտար երկրով մի քանի բարի ասպետներ էին անցնում։ նրանց Նրանց ճամփան անցնում էր սաղարթախիտ անտառի միջով, ուր մասրենու խիտ թփերը ծվատում էին նրանց մարմինը, ովքեր մոլորվում էին անտառում։ Իսկ ծառերի տերևները մուգ գույնի էին ու սերտաճաց, այնպես որ լույսի շող անգամ չէր թափանցում ճյուղերի միջից՝ ցրելու խավարն ու թախիծը։

Թե ինճպես ինչպես Ջորջը մի անգամ առավոտյան վաղ արթնացավ։ Ջորջին, Հարրիսին և Մոնթմորընսիին դուր չի գալիս պաղ ջուրը։ Ջեյի խիզախությունն ու վճռականությունը։ Ջորջը և իր վերնաշապիկը ― պատմությոն պատմություն բարոյախոսական վերջաբանով։ Հարրիսը՝ խոհարար։ Պատմական վերհուշ՝ նախատեսված դպրոցականների համար։

Հաջորդ առավոտյան ես արթնացա ժամը վեցին և տեսա, որ Ջորջը նույնպես արթուն Է։ է։ Մենք երկուսս էլ շրջվեցինք մյուս կողքի վրա և փորձոցինք փորձեցինք նորից քնել, բայց չկարողացանք։ Եթե արթուն մնալու առանձնահատուկ պատճառ լիներ և անհրաժեշտ լիներ անմիջապես վեր կենալ ու հագնվել, մենք, հավանաբար, ժամացույցներին կնայեինք ու նորից քուն կմտնեինք և կարթնաբայինք կարթնանայինք միայն ժամը տասին։ Քանի որ երկու ժամից շուտ արթնանալու բացարձակապես ոչ մի անհրաժեշտություն չկար, ավելին, այդ ժամին արթնանալը լրիվ անհեթեթություն էր, այնուամենայնիվ, մենք համոզված էինք, որ ևս մի հինգ րոպե պառկելը մեզ համար հավասարազոր է մահվան։ Այդպիսին է մարդու բնությունը։

― Մի օր երեկոյան, ― պատմեց Ջորջը, իր ժամացույցը կանգնել էր 8,15-ի վրա։ Նա չէր նկատել դա, որովհետև ինչ-ինչ պատճառներով քնելուց առաջ մոռացել էր ժամացույցը լարել (նրա համար արտառոց երևույթ) և կախել էր գլխավերևում՝ նույնիսկ չնայելով ժամացույցին։

Դա պատահել էր ձմռանը, ամենակարճ օրերից մի օր, մառախլապատ եղանակին, այնպես որ, այն փաստը, որ դեռևս շատ մութ էր, երբ Ջորջն արթնացավ, չէր կարող ժամանակի հուսալի ուղեցույց ծառայել։ Նա մեկնեց ձեռքն ու վերցրեց ժամացույցը։ Ութն անց քարորդ քառորդ էր։

Նա մի կողմ նետեց ժամացույցն ու դուրս թռավ անկողնուց, սառը ջրցող ընդունեց, լվացվեց, հագնվեց ու սափրվեց սառը ջրով, ոտովհետև որովհետև տաք ջրին սպասելու ժամանակ չկար, և նորից նայեց ժամացույցին։

Ջորջը վազքով քարորդ քառորդ մղոն ճանապարհ անցավ և դրանից հետո միայն նրան սկսեց տարօրինակ ու անհասկանալի թվալ, թե ինչու այդքան քիչ մարդ կար փողոցում և խանութները դեռ փակ էին։ Ինքնին հասկանալի է, շատ մութ ու մառախլապատ առավոտ էր, բայց դա դեռևս պատճառ չէր, որ մարդիկ դադարեցնեին ամեն տեսակի աշխատանքը։ Ինքը ստիպված է աշխատանքի գնալ, ինչու՞ մյուսները պետք է մնան տաքուկ անկողնում միայն նրա համար, որ մութ ու մառախուղ է դրսում։

Վերջապես հասավ Հոլբորն։ Խանութների փեղկերը փակ էին, շուրջը ոչ մի օմնիբուս չէր երևում։ Տեսադաշտում երևում էին երեք մարդ, որոնցից մեկը ոստիկան էր, կաղամբով լի մի սայլակ և մի կիսախարխուլ կառք։ Ջորջը գրպանից հանեց ժամացույցն ու նայեց թվացույցին։ Ժամը իննից հինգ էր պակաս։ Նա անժարժ անշարժ կանգնեց ու սկսեց հաշվել սրտի զարկերը։ Հետո կռացավ և շոշափեց սրունքները։ Այնուհետև, ժամացույցը դեռևս ձեռքում պահած, մոտեցավ ոստիկանին և հարցրեց, թե ժամը քանիսն է։

Ջորջը մի պահ մտածեց ու տվեց իր հասցեն։ ― Օ, ահա թե որտեղ եք ապրում, ― պատասխանեց ոստիկանը։ ― Ահա, ուրեմն, հանգիստ վերադարձեք տուն ձեր ժամացույցով հանդերց հանդերձ և ավելի շրջահայաց եղեք։

Սակայն քնել չկարողացավ։ Նա իր կյանքում երբեք այդքան առույգ չէր զգացել իրեն։ Ջորջը ստիպված վառեց լամպը, դուրս հանեց շախմատի տախտակը և մի պարտիա մենակ խաղաց։ Բայց նույնիսկ դա էլ չոգնեց։ չօգնեց։ Ժամանակն այնքան դանդաղ էր շարժվում։ Նա թողեց շախմատը և փորձեց կարդալ։ Սակայն դա նույնպես նրա ուժերից վեր էր։ Նորից հագավ վերարկուն և դուրս եկավ զբոսնելու։

Ինքնին հասկանալի է, որ նման վարվելակերպը ավելի էր խորացնում կարգ պահպանողների կասկածը։ Նրանք մոտենում, գտնում էին Ջորջին և հարցնում, թե ինչ է անում այդտեղ։ Եվ երբ նա պատասխանում էր «ոչինչ», պարզապես դուրս է եկել զբոսնելու (դա եղել է առավոտյան ժամը չորսին), նրան չէին հավատում, իսկ քաղաքացիական հագուստով երկու ոստիկաններ նրան տուն ուղեկցեցին, համոզվելու՝ ի՞րոք նա ապրում է այն հասցեում, ինչ հայտնել էր իրենց։ Տեսնելով , որ նա դուռը բացում է իր բանալիով, նրանք դիրքավորվեցին տան դիմաց և սկսեցին հետևել, թե ինչ է կատարվում տանը։

Ներս մտնելով, Ջորջը վորոշեց որոշեց կրակ վառել և իր համար նախաճաշ պատրաստել, պարզապես ժամանակ անցկացնելու համար։ Սակայն նա կարծես ի վիճակի չէր որևէ իր վերցնել ձեռքը։ Լիներ դա ածուխի թիակ, թե թեյի գդալ, ցած էր գցում կամ ինքն էր ընկնում և այնպիսի աղմուկ էր բատձրացնում ու հետո էլ մահու չափ վախենում էր, որ կարթնացնի միսիս Գ-ին։ Նա էլ, կարծելով, թե գողեր են ներս մտել, բաց կանի պատուհանն ու «ոստիկանություն» կկանչի, իսկ այդ երկու ոստիկանները ներս կվազեն, ձեռնակապներ կհագցնեն ու իրեն կտանեն ոստիկանություն։

Այնուհետև բարձրացրեցինք բրեզենտը, չորսով գլուխներս կողքից դուրս հանեցիցնքհանեցինք, նայեցինք ջրին և սառսռացինք։ Նախորդ գիշեր որոշել էինք առավոտյան վաղ արթնանալ, դեն գցել վերմակներն ու ծածկոցները և ուրախ բացականչություններով նետվել ջուրն ու մի լավ լող տալ։ Սակայն հիմա,երբ արդեն առավոտ էր, այդ միտքը պակաս գայթակղիչ էր թվում։ Ջուրը տամուկ ու սառն էր թվում և, բացի դրանից, ցուրտ քամի էր փչում։

Ես չկարողացա նրան անմիջապես պատասխանել, այնպես էի ցնցվում ծիծաղից, բայց վերջապես, ծիծաղի պոռտթկումների պոռթկումների միջև ինձ հաջողվեց պատասխանել․

― Դա իմ վերնաշապիկը չէ…քոնն չէ… քոնն է։

Հարրիսն ասաց, որ մեղավորը թավան է։ Ամեն ինչ հաջող կլիներ, եթե ձուկ եփելու թաս ու գազոջախ գազօջախ ունենայինք։ Որոշեցինք այլևս փորձեր չանել, մինչև այդ խոհարարական պարագաները չունենայինք։

Եվ այսպես, ժամ առ ժամ ճանապարհով անցնում են զինված մարդկանց նորանոր ջոկատներ ու խմբեր, նրանց սաղավարտներն ու զրահները անդրադարցնում անդրադարձնում են առավոտյան արևի երկար ու թեք ճառագայթները, մինչև ամբողջ ճանապարհը, ― որքան որ մարդու աչքը կտրում է, ― լցվում է փայլուն մետաղով և վարգող ձիերով։ Հեծյալները քառատրոփ արշավով խմբից խումբ են անցնում և ոչ մեծ դրոշները թռթռում են առափնյա զեփյուռից։ Ժամանակ առ ժամանակ շարժում է նկատվում, և շարքերը երկու կողմից ճամփա են բացում մեծ բարոններից որևէ մեկի համար, որը ռազմական ձիու վրա նստած, շրջապատված իր պահակախմբով, անցնում է՝ գլխավորելու իր ճորտերին ու վասալներին։

Հենրի Ութերորդը և Աննա Բոլեյն։ Սիրահար զույգի հետ նույն տանն ապրելու անհարմարությունները։ Անգլիական ազգի համար դժվարին ժամանակներ։ Գիշերային դեգերումներ՝ գեղեցիկի ետևից։ Անտուն ու անոթևան։ անօթևան։ Հարրիսը մեռնելու պատրաստություն է տեսնում։ Հրեշտակ է հայտնվում։ Հանկարծակի ուրախության ազդեցությունը Հարրիսի վրա։ Թեթև ընթրիք։ Նախաճաշ։ Բարձր գին՝ մանանեխի համար։ Սարսափելի ճակատամարտ։ Մեյդենհեգ։ Առագաստները պարզած։ Երեք ձկնորս։ Մեզ հայհոյում են։

Մենք ուղևորվեցինք դեպի Մեծ Խարտիայի կղզի և դիտեցինք քարը, որը դրաված դրված էր մի տնակում, որի վրա, ինչպես ասում են, ստորագրվել է «Մեծ Խարտիա» անունը կրող հրովարտակը։ Թեև չեմ կարող երաշխավորել, որ իրոք դա այդտեղ է ստորագրվել, և ոչ թե, ինչպես ոմանք են պնդում, Ռաննիմիդի ափին։ Անձանբ ես հակված եմ գերադասություն տալ ավելի տարածված կղզու թեորիային։ Համենայն դեպս, եթե այն ժամանակ ես բարոններից մեկն ու մեկը լինեի, անպայման կհամոզեի իմ ընկերներին այնպիսի մի անհուսալի ուղեկցի, ինչպիսի Իոհան թագավորն էր, տանել կղզի, որտեղ նրա կողմից ամեն տեսակի անսպասելիությունների ու հնարքների համար ավելի քիչ հնարավորություն կլիներ։

Դուք նրանց մեկ-երկու վերջին նորություններ եք հաղորդում և արտահայտում ձեր կարծիքը Իռլանդական հարցի վերաբերյալ, բայց դա ակնհայտորեն նրանց չի հետաքրքրում։ Նրանք միայն պատասխանում են․ «Օ՜», «մի՞թե», «իսկապե՞ս», «այո՞», «Չի" կարող պատահել»։ Եվ տասը րոպե այսօրինակ խոսակցություն վարելուց հետո, զգուշորեն մոտենում եք դռանը և դուրս եք սողոսկում ու դեռ զարմանում եք, որ դուռը, առանց ձեր մասնակցության, անմիջապես շրխկոցով փակվում է ձեր ետևից։

«Կալվածատիրոջ տանը» մեզ նույնիսկ թույլ չտվեցին խոսել։ Տիրուհին առմուտքի մոտ մեզ դիմավորեց, հայտարարելով, որ մենք տասնչորսերորդ խումբն ենք, որոնց նա ճամփա է դնում վերջին մեկուկես ժամվա ընթացքում։ Մեր երկյուղած ակնարկները՝ գիշերել ախոռում, Բիլյարդասենյալում բիլյարդասենյակում կամ նկուղում, նա լսեց արհամարական քմծիծաղով։ Այդ բոլոր բները վաղուց արդեն գրավել են։

― Լավ, եթե համաձայն եք տանել որոշ կարգի անհարմարություններ, ― նկատի ունեցեք, ինքը չէր երաշխավորում, ― ապա իթոն Իթոն տանող ճանապարհով կես մղոն ներքև կա մի փոքրիկ գարեջրատուն…

Մանանեխի բացակայությունը վշտացրեց բոլորիս։ Մենք լռության մեջ կերանք միսը։ Գոյություն պահպանելը անիմաստ ու անհետքրքիր անհետաքրքիր էր թվում։ Մտաբերեցինք մանկության անհագ օրերն ու խոր հոգոց հանեցինք։ Սակայն անցնելով խնձորով կարկանդակներին, մեր տրամադրությունը փոքր ինչ բարձրացավ, իսկ երբ Ջորջը զամբյուղի խորքից դուրս հանեց և դեպի նավակի մեջտեղը գլորեց անանասի հյութի բանկան, զգացինք, որ ապրել, այնուամենայնիվ, կարելի է։

Այնուհետև սկսեցինք փնտրել բացիչը։ Զամբյուղում եղած ամեն ինչ տակնուվրա արեցինք, պայուսակները՝ նույնպես։ Բարձրացրեցիմք Բարձրացրեցինք և թափ տվեցինք։ Բանկայի բացիչը չգտնվեց։

Չգիտեմ, առագաստով նավարկելուց ավելի գրավիչ բան կա՞։ Դա ավելի մոտ է սավառնելուն։ Քամու սլացող թևերը կարծես ձեզ առաջ են տանում, չգիտես, թե ուր։ Դուք այլևս այն թույլ, դանդաղաշարժ, ողորմելի արարածը չեք, որ դանդաղ սողում է գետնի վրայով։ Դուք Բնության մասնիկն եք։ Ձեր սիրտը տրոփում է նրա սրտի հետ համաչափ։ Նրա սքանչելի թևերը գրկում են ձեզ և բարձրացնում վեր։ Էությամբ, դուք նույնացել եք նրա հետ, կարծես թեթևացած լինեք, քամին ասես ձեզ համար է երգ ասում։ Երկրագունդը թվում է հեռու ու աննշան, ձեր գլխին այնքան մոտ ամպերի հետ կարծես եղբայրներ լինեք, և դուք ձեռք եք մեկնում նրանց։

Հարրիսը իջեցրեց առագաստը և միայն այդ ժամանակ տեսանք, թե ինչ էր կատարվել։ Մենք աթոռներից ցած էինք գցել երեք ջենտլմեններին։ նրանք իրար վրա ընկած էին նավակի հատակին և դանդաղորեն ու դժվարությամբ փորձում էին վեր կենալ ու իրենց վրայից թափ տալ ձուկը։ Այդ ընթացքում նրանք հայհոյում էին մեզ ոչ թե սովորական, անշար հայհոյանքներով, այլ երկար, չափած ձևած, բազմաբովանդակ հայհոյանքներով, որոնք իրենց մեջ էին ընդգրկում մեր ողջ գործունեությունը և հասնում մինչև հեռավոր ապագան, ներառնում մեր բոլոր հարազատներին և այն ամենը, ինչ կապված էր մեզ հետ։ Դրանք ընտրովի, հիմնավոր հայհայանքներ հայհոյանքներ էին։

Մարլո։ Բիշեմյան աբբայությունը։ Մեդմենհեմյան վանականները։ Մոնթմորընսին մտադրվում է սպանել ծեր կատվին, հետո, հավանաբար, որոշում է, որ ավելի լավ է կենդանի թողնել նրան։ Ֆոքսթերիերի ամոթալի վարքը հանրախանութում։ Մեր մեկնումը Մարլոյից։ Տպավորիչ թափոր։ Շոգեմակույքներ․ Շոգեմակույկներ․ օգտակար խորհուրդներ, թե ինչպես տհաճություններ պատճառել ու խանգարել նրանց։ Մենք հրաժարվում ենք խմել գետի ջուրը։ Խաղաղասեր շունը։ Հարրիսի ու կարկանդակի տարօրինակ անհետացումը։