Changes

Ա՛-ն հանդես է գալիս ոչ միայն իբրև առաջվա երկու շրջապտույտի արդյունք, այլև որպես նրանց նախադրյալ, որովհետև այն, ինչ որ Փ—Ա է մի կապիտալի համար, արդեն յուր մեջ Ա՛—Փ՛ է պարփակում ուրիշի համար, որչավով որ հենց արտադրամիջոցների գոնե մեկ մասը յուր շրջապտույտի մեջ գտնվող ուրիշ անհատական կապիտալների ապրանքարապրանքարդյունքն է։ Մեր դեպքում, օրինակ, ածուխը, մեքենաները և այլն հանքարդյունաբերողի, կապիտալիստական մեքենաշինարարի և այլոց ապրանքակապիտալն է։ Այնուհետև, դեռ I գլ., 4-ում ցույց է տրված, որ Փ ... Փ՛-ի հենց առաջին կրկնության ժամանակ արդեն, դրամակապիտալի այս երկրորդ շրջապտույտի ավարտվելուց առաջ արդեն ենթադրվում է ոչ միայն Արտ ... Արտ շրջապտույտը, այլև Ա՛ ... Ա՛ շրջապտույտը։ Եթե վերարտադրությունը տեղի ունենում ընդլայնված մասշտաբով, ապա ավարտակետ Ա՛-ն ավելի մեծ է լինում, քան ելակետ Ա-ն, և այս պատճառով նա պետք է նշագրվի որպես Ա˝։ Երրորդ ձևի՝ առաջին երկսից ունեցած տարբերությունը երևան է գալիս նախ՝ այն պարագայում, որ այստեղ ամբողջական շրջանառությունը յուր շրջապտույտն սկսում է յուր երկու հակադիր փուլով, մինչդեռ I ձևում շրջանառությունն ընդհատվում է արտադրապրոցեսով, իսկ II ձևում ամբողջական շրջանառությունը միմյանց լրացնող յուր երկու փուլով երևան է գալիս իբրև վերարտադրապրոցեսի միջնօղակ միայն, ուստի և միջնորդագործող շարժում է հանդիսանում Արտ ... Արտ-ի արանքում։ Փ ... Փ -ի ժամանակ շրջանառության ձևն է՝ Փ—Ա ... Ա՛—Փ՛ = Փ—Ա—Փ։ Արտ ... Արտ՛-ի ժամանակ նա ընդհակառակն է՝ Ա՛—Փ՛. Փ—Ա = Ա—Փ—Ա։ Իսկ Ա՛ ... Ա-ի մեջ նա էլի նույն այս վերջին ձևն ունի։ Երկրորդ. I ու II շրջապտույտների կրկնության ժամանակ, նույնիսկ եթե Փ՛ ու Արտ՛ ավարտակետերը նորոգվող շրջապտույտի սկզբնակետերն են կազմում, չքանում է այն ձևը, որով պարուրված առաջացել էին նրանք։ Փ՛ = Փ + փ-ն, Արտ՛ = Արտ + արտ-ը նոր պրոցեսն սկսում են էլի որպես Փ ու Արտ։ Իսկ III ձևում Ա ելակետը պետք է իբրև Ա՛ նշանակվի մինչև անգամ շրջապտույտի՝ միևնույն մասշտաբով նորոգվելու ժամանակ, և այն էլ հետևյալ պատճառով։ I ձևում, հենց որ Փ՛-ն իբրև այսպիսին մի նոր շրջապտույտ է սկսում, նա գործում է որպես Փ դրամակապիտալ, իբրև այնպիսի կապիտալարժեքի կանխավճարում դրամաձևով, որը պետք է արժեմեծանա։ Կանխավճարված դրամակապիտալի մեծությունը, որն աճել է առաջին շրջապտույտում տեղի ունեցած կուտակման հետևանքով, ավելացել է։ Բայց կանխավճարված դրամակապիտալի մեծությունն արդյոք 422 £ է, թե 500 £, այս ամենևին չի ազդում այն բանի վրա, որ նա հանդես է գալիս իբրև սոսկական կապիտալարժեք։ Փ՛-ն գոյություն ունի այլևս ոչ որպես արժեմեծացած կամ թե հավելարժեք ով հղիացած կապիտալ, ոչ իբրև կապիտալահարաբերություն։ Չէ՞ որ նա պետք է դեռ պրոցեսում արժե մեծանա։ Նույնը վերաբերում է Արտ ... Արտ՛-ին էլ. Արտ՛-ը պետք է շարունակի գործել ու շրջապտույտը նորոգել միշտ որպես Արտ, իբրև այնպիսի կապիտալարժեք, որը հավելարժեք է արտադրելու։— Ընդհակառակն, ապրանքակապիտալի շրջապտույտն սկսվում է ոչ թե կապիտալարժեքով, այլ ապրանքաձևում շատացած կապիտալարժեքով, ուրեմն հենց այն գլխից յուր մեջ պարփակում է ոչ միայն ապրանքաձևով առկա կապիտալարժեքի, այլև հավելարժեքի շրջապտույտը։ Ուստի եթե տեղի է ունենում այս ձևում պարուրված պարզ վերարտադրություն, ապա ինչպես ավարտակետում, այնպես և ելակետում հանդես է գալիս Ա՛-ն միևնույն մեծությամբ։ Եթե հավելարժեքի մի մասը մտնում է կապիտալաշրջապտույտի մեջ, ապա թեև վերջում Ա՛-ի փոխարեն երևան է գալիս Ա˝, մի ավելի մեծ Ա՛, բայց և այնպես հաջորդ շրջապտույտը հիմա էլի սկսվում է Ա՛-ով, որը լոկ մի ավելի մեծ Ա՛ է, քան նախորդ շրջապտույտում եղածն էր, և որը կուտակված ավելի մեծ կապիտալարժեքnվ, ուրեմն և համեմատաբար նորաստեղծ ավելի մեծ հավելարժեքով է սկսում յուր նոր շրջապտույտը։ Բոլոր դեպքերում էլ Ա՛-ն շրջապտույտն սկսում է միշտ իբրև մի ապրանքակապիտալ, որը = կապիտալարժեքին + հավելարժեքը։ Ա՛-ն իբրև Ա երևան է գալիս մի առանձին արդյունաբերական կապիտալի շրջապտույտի մեջ ոչ թե որպես այս կապիտալի ձև, այլ իբրև մի ուրիշ արդյունաբերական կապիտալի ձև, որչափով որ արտադրամիջոցներն այս վերջինի արդյունքն են։ Առաջին կապիտալի Փ—Ա (այսինքն Փ—Ամ) ակտն այս երկրորդ կապիտալի համար Ա՛—Փ՛ է։ Շրջանառության Փ—Ա<<math>^{Աշ}_{Ամ}</math> իրադարձության մեջ Աշ-ն ու Ամ-ը միևնույն դերն են կատարում այն չափով, որչափով որ նրանք ապրանքներ են իրենց վաճառորդների ձեռին, այստեղ բանվորների ձեռքում, որոնք իրենց աշխատույժն են ծախում, այնտեղ՝ արտադրամիջոցների տերերի ձեռին, որոնք արտադրամիջոցներ են վաճառում։ Գնորդի համար, որի փողն այստեղ իբրև դրամակապիտալ է գործում, նրանք գործում են լոկ իբրև ապրանքներ, քանի դեռ նա սրանք չի գնել, ուրեմն քանի դեռ սրանք դրամաձևով գոյություն ունեցող նրա կապիտալին հանդիպակայում են որպես ուրիշների ապրանքներ. Ամ-ն ու Աշ-ն այստեղ իրարից տարբերվում են այնչափով միայն, որ չափով որ Ամ-ը յուր վաճառորդի ձեռին կարող է = Ա՛, ուրեմն կապիտալ լինել, երբ ուրեմն Ամ-ը նրա կապիտալի ապրանքաձևն է, այնինչ Աշ-ը բանվորի համար միշտ ապրանք է միայն և կապիտալ է դառնում լոկ գնորդի ձեռին իբրև Արտ-ի բաղադրամաս։ Ուստի Ա՛-ն երբեք չի կարող իբրև սոսկական Ա, որպես կապիտալարժեքի սոսկական ապրանքաձև մի շրջապտույտ սկսել։ Իբրև ապրանքակապիտալ նա մի երկակի բան է միշտ։ Սպառարժեքի տեսակետից նա Արտ-ի ֆունկցիայի արդյունքն է — այս դեպքում՝ մանվածք — որի՝ իբրև ապրանքներ շրջանառությունից ծագող տարրերը, Աշ-ն ու Ամ-ը գործել են որպես այս արդյունքի արդյունակազմիչներ միայն։ Երկրորդ՝ արժեքի տեսակետից նա Արտ կապիտալարժեքի արդյունքն է, պլյուս Արտ-ի ֆունկցիայի ֊ ժամանակ արտադրված m հավելարժեքը։ Միմիայն բուն, իսկ Ա՛ շրջապտույտի մեջ Ա = Արտ = կապիտալարժեքը կարող է և պետք է անջատվի Ա՛-ի այն մասից, որում գոյություն ունի հավելարժեքը, այն հավելարդյունքից, որի մեջ պարունակվում է հավելարժեքը, ուզում է՝ այս երկուսը հիմա փաստորեն բաժանելի լինեն, ինչպես մանվածքի ժամանակ, թե բաժանելի չլինեն, ինչպես մեքենայի դեպքում, միևնույն է։ Նրանք բաժանելի են դառնում յուրաքանչյուր անգամ, հենց որ Ա՛-ն Փ՛-ի է փոխարկվում։ Եթե ամբողջ ապրանքարդյունքը կարելի է բաժանել ինքնակա համասեռ մասնարդյունքների, ինչպես, օրինակ, մեր 10 000 ֆունտ մանվածքը, և ուրեմն Ա՛—Փ՛ ակտը կարող է հաջորդաբար կատարված գնումների մի գումար ներկայացնել, այն ժամանակ կարող է ապրանքաձևով գոյություն ունեցող կապիտալարժեքը գործել իբրև Ա, անջատվել Ա՛-ից, նախքան հավելարժեքի, ուրեմն և նախքան Ա՛-ի, որպես ամբողջության, իրանալը։ 500 £-անոց 10 000 ֆունտ մանվածքից 8 440 ֆունտ մանվածքի արժեքը = 422 £ = կապիտալարժեքին, հավելարժեքից անջատ։ Եթե կապիտալիստը միմիայն 8 440 ֆունտ մանվածք է ծախում 422 £-ով, ապա այս 8 440 ֆունտ մանվածքը ներկայացնում է Ա-ն, ապրանքաձևով կապիտալարժեքը. Ա՛-ի մեջ բացի հիշյալից պարունակված ու 1 560 ֆունտ մանվածքից կազմված հավելարդյունքը, որ = է 78 £-անոց հավելարժեքին, կշրջանառեր ավելի հետո միայն. կապիտալիստը կարող էր Ա—Փ—Ա<<math>^{Աշ}_{Ամ}</math> ակտը գլուխ բերել նախքան հավելարդյունքի ա—փ—ա շրջանառությունը։ Կամ եթե նա առաջ 7 440 ֆունտ մանվածք ծախեր 372 £ արժեքով և հետո էլ՝ 1 000 ֆունտ մանվածք 50 £ արժեքով, ապա Ա-ի առաջին մասով կարող էին արտադրամիջոցները (c հաստատուն կապիտալամասը) փոխհատուցվել, իսկ Ա-ի երկրորդ մասով՝ v փոփոխուն կապիտալամասը, և այնուհետև նույնը կլիներ, ինչ որ առաջ։ Բայց եթե այսպիսի հաջորդական վաճառքներ են տեղի ունենում, և շրջապտույտի պայմանները թույլ են տալիս, ապա կապիտալիստը Ա՛-ն փոխանակ c + v + m-ի բաժանելու, կարող է այս բաժանումն Ա՛-ի այլ պատկական մասերով էլ կատարել։ Օրինակ, 7 440 ֆունտ մանվւսծքը, որ = 372 £ և որն իբրև Ա՛-ի (10 000 ֆունտ մանվածք = 500 £-ի) մաս ներկայացնում է հաստատուն կապիտալամասը, յուր հերթին էլի կարող է տրոհվել 276,768 £ արժեքով 5 535,360 ֆունտ մանվածքի, որը լոկ հաստատուն մասը, 7 440 ֆունտ մանվածքի վրա գործադրված արտադրամիջոցներն է փոխհատուցում, այլև 37,200 £ արժեքով 744 ֆունտ մանվածքի, որը լոկ փոփոխուն կապիտալն է փոխհատուցում, ու 58,032 արժեքով 1 160,640 ֆունտ մանվածքի, որն, իբրև հավելարդյունք, հավելարժեքի կրիչն է։ Հետևաբար ծախված 7 440 ֆունտ մանվածքից նա կարող է սրա մեջ պարունակված կապիտալարժեքը փոխհատուցել 6279,360 ֆունտ մանվածքը վաճառելով 313,968 £ գնով, իսկ 1 160,640 ֆունտ հավելարդյունքի արժեքը, որ = 58,032 £, ծախսել իբրև հասույթ։ Նմանապես կարող է նա այնուհետև 1 000 ֆունտ մանվածքը = 50 փոփոխուն կապիտալարժեքը տրոհել ու համապատասխանորեն ծախել.— 744 ֆունտ մանվածքը 37,200 £-ով, որ 1 000 ֆունտ մանվածքի հաստատուն կապիտալարժեքն է, 100 ֆունտ մանվածքը 5,000 £-ով, որը նույնի փոփոխուն կապիտալամասն է, ուրեմն 844 ֆունտ մանվածքը 42,200 £-ով, որը 2 000 ֆունտ մանվածքի մեջ պարունակված կապիտալարժեքի փոխհատուցումն է, վերջապես 156 ֆունտ մանվածքը 7,800 արժեքով, որը նրա մեջ պարունակված հավելարդյունքն է ներկայացնում և իբրև այսպիսին կարող է ծախսվել-սպառվել։ Վերջապես նա կարող է, եթե վաճառքը հաջողվի, 78 £ արժեք ունեցող ու դեռ մնացած 1 560 ֆունտ մանվածքը տրոհել այն եղանակով, որ 5,032 £ արժեցող 1 160,640 ֆունտ մանվածքի վաճառքը 1 560 ֆունտ մանվածքի մեջ պարունակված արտադրամիջոցների արժեքը փոխհատուցի, իսկ 7,800 £ արժեք ու նեցող 156 ֆունտ մանվածքը՝ փոփոխուն կապիտալարժեքը, ընդամենը 1 316,640 ֆունտ մանվածք = 65,832 £, որ ամբողջ կապիտալարժեքի փոխհատուցումն է. վերջապես 243,360 ֆունտ հավելարդյունքը, որ = 12,168 £, մնում է իբրև հասույթ ծախսելու համար։ Ինչպես որ մանվածքում գոյություն ունեցող յուրաքանչյուր c, v, m տարր յուր հերթին էլի կարելի է միևնույն բաղադրամասերի տրոհել, այնպես էլ 1 շիլլինգ = 12 պեննի արժեք ունեցող ամեն մի առանձին ֆունտ մանվածք կարելի է տարալուծել այսպես. <TABLE border = 0> <TR> <TD align=right>c =</TD> <TD>0,744</TD> <TD align=center>ֆունտ</TD> <TD align=center>մանվածք</TD> <TD>= 8,928</TD> <TD align=center>պեննի</TD> </TR> <TR> <TD align=right>v =</TD> <TD>0,100</TD> <TD align=center>»</TD> <TD align=center>»</TD> <TD>= 1,200</TD> <TD align=center>»</TD> </TR> <TR> <TD align=right>m =</TD> <TD>0,156</TD> <TD align=center>»</TD> <TD align=center>»</TD> <TD>= 1,872</TD> <TD align=center>»</TD> </TR> <TR> <TD align=right>c + v + m =</TD> <TD>1</TD> <TD align=center>ֆունտ</TD> <TD align=center>մանվածք</TD> <TD>= 12</TD> <TD align=center>պեննի։</TD> </TR></TABLE> Եթե մենք վերևի երեք մասնավաճառքը գումարենք միասին, ապա կստացվի միևնույն հետևանքը, ինչ որ 10 000 ֆունտ մանվածքը միանվագ ծախելիս։ Մենք ունենում ենք հաստատուն կապիտալի համար՝ <TABLE border = 0> <TR> <TD></TD> <TD>1-ին</TD> <TD align=center>վաճառքի</TD> <TD align=center>ժամանակ</TD> <TD>5 535,360</TD> <TD align=center>ֆունտ</TD> <TD align=center>մանվածք</TD> <TD>= 276,768</TD> <TD align=center>£</TD> </TR> <TR> <TD></TD> <TD>2-րդ</TD> <TD align=center>»</TD> <TD align=center>»</TD> <TD> 744,000</TD> <TD align=center>»</TD> <TD align=center>»</TD> <TD>= 37,200</TD> <TD align=center>»</TD> </TR> <TR> <TD></TD> <TD>3-րդ</TD> <TD align=center>»</TD> <TD align=center>»</TD> <TD style='border-bottom:solid windowtext 1.0pt;'>1 160,640</TD> <TD align=center style='border-bottom:solid windowtext 1.0pt;'>»</TD> <TD align=center style='border-bottom:solid windowtext 1.0pt;'>»</TD> <TD style='border-bottom:solid windowtext 1.0pt;'>= 58,032</TD> <TD align=center style='border-bottom:solid windowtext 1.0pt;'>»</TD> </TR> <TR> <TD></TD> <TD></TD> <TD></TD> <TD align=center>ընդամենը</TD> <TD>7 440</TD> <TD align=center>ֆունտ</TD> <TD align=center>մանվածք</TD> <TD>= 372</TD> <TD align=center>£։</TD> </TR></TABLE> Փոփոխուն կապիտալի համար՝ <TABLE border = 0> <TR> <TD></TD> <TD>1-ին</TD> <TD align=center>վաճառքի</TD> <TD align=center>ժամանակ</TD> <TD> 744,000</TD> <TD align=center>ֆունտ</TD> <TD align=center>մանվածք</TD> <TD>= 37,200</TD> <TD align=center>£</TD> </TR> <TR> <TD></TD> <TD>2-րդ</TD> <TD align=center>»</TD> <TD align=center>»</TD> <TD> 100,000</TD> <TD align=center>»</TD> <TD align=center>»</TD> <TD>= 5,000</TD> <TD align=center>»</TD> </TR> <TR> <TD></TD> <TD>3-րդ</TD> <TD align=center>»</TD> <TD align=center>»</TD> <TD style='border-bottom:solid windowtext 1.0pt;'> 156,000</TD> <TD align=center style='border-bottom:solid windowtext 1.0pt;'>»</TD> <TD align=center style='border-bottom:solid windowtext 1.0pt;'>»</TD> <TD style='border-bottom:solid windowtext 1.0pt;'>= 7,800</TD> <TD align=center style='border-bottom:solid windowtext 1.0pt;'>»</TD> </TR> <TR> <TD></TD> <TD></TD> <TD></TD> <TD align=center>ընդամենը</TD> <TD>1 000</TD> <TD align=center>ֆունտ</TD> <TD align=center>մանվածք</TD> <TD>= 50</TD> <TD align=center>£։</TD> </TR></TABLE> Հավելարժեքի համար՝ <TABLE border = 0> <TR> <TD></TD> <TD>1-ին</TD> <TD align=center>վաճառքի</TD> <TD align=center>ժամանակ</TD> <TD>1 160,740</TD> <TD align=center>ֆունտ</TD> <TD align=center>մանվածք</TD> <TD>= 58,022</TD> <TD align=center>£</TD> </TR> <TR> <TD></TD> <TD>2-րդ</TD> <TD align=center>»</TD> <TD align=center>»</TD> <TD> 156,000</TD> <TD align=center>»</TD> <TD align=center>»</TD> <TD>= 7,800</TD> <TD align=center>»</TD> </TR> <TR> <TD></TD> <TD>3-րդ</TD> <TD align=center>»</TD> <TD align=center>»</TD> <TD style='border-bottom:solid windowtext 1.0pt;'> 343,360</TD> <TD align=center style='border-bottom:solid windowtext 1.0pt;'>»</TD> <TD align=center style='border-bottom:solid windowtext 1.0pt;'>»</TD> <TD style='border-bottom:solid windowtext 1.0pt;'>= 12,168</TD> <TD align=center style='border-bottom:solid windowtext 1.0pt;'>»</TD> </TR> <TR> <TD></TD> <TD></TD> <TD></TD> <TD align=center>ընդամենը</TD> <TD>1 560</TD> <TD align=center>ֆունտ</TD> <TD align=center>մանվածք</TD> <TD>= 78</TD> <TD align=center>£։</TD> </TR></TABLE> Summa summarum [ընդհանուր գումարը]՝ <TABLE border = 0> <TR> <TD></TD> <TD>Հաստատուն</TD> <TD align=center>կապիտալ</TD> <TD> 7 440</TD> <TD align=center>ֆունտ</TD> <TD align=center>մանվածք</TD> <TD>= 372</TD> <TD align=center>£</TD> </TR> <TR> <TD></TD> <TD>փոփոխուն</TD> <TD align=center>»</TD> <TD> 1 000</TD> <TD align=center>»</TD> <TD align=center>»</TD> <TD>= 50</TD> <TD align=center>»</TD> </TR> <TR> <TD></TD> <TD>հավելարժեք</TD> <TD align=center>»</TD> <TD style='border-bottom:solid windowtext 1.0pt;'> 1 560</TD> <TD align=center style='border-bottom:solid windowtext 1.0pt;'>»</TD> <TD align=center style='border-bottom:solid windowtext 1.0pt;'>»</TD> <TD style='border-bottom:solid windowtext 1.0pt;'>= 78</TD> <TD align=center style='border-bottom:solid windowtext 1.0pt;'>»</TD> </TR> <TR> <TD></TD> <TD></TD> <TD align=center>ընդամենը</TD> <TD>10 000</TD> <TD align=center>ֆունտ</TD> <TD align=center>մանվածք</TD> <TD>= 500</TD> <TD align=center>£։</TD> </TR></TABLE> Ա՛—Փ՛-ն ըստինքյան ուրիշ բան չի, բայց եթե 10 000 ֆունտ մանվածքի մի վաճառք» 10 000 ֆունտ մանվածքն ապրանք է, ինչպես և ամեն մի ուրիշ մանվածք։ Գնորդին հետաքրքրում է ֆնտին 1 շիլլինգ կամ 10 000 ֆունտին 500 £ գինը։ Եթե առուծախի ժամանակ նա ուշ դարձնում էլ է արժեկազմի վրա, ապա լոկ այն նենգ դիտավորությամբ, որ ապացուցի, թե ֆունտը կարող էր 1 շիլլինգից էլ պակաս ծախվել, և թե վաճառորդը դեռ էլի մի կարգին վաստակ արած կլիներ։ Իսկ այն քանակը, որ նա գնում է, կախված է յուր պահանջմունքներից, եթե նա, օրինակ, մանածագործարանատեր է, ապա գնվող քանակը կախված է մանածագործարանում գործող նրա սեփական կապիտալի կազմից ու ոչ թե այն մանորդի կապիտալից, որից նա գնում է։ Այն համամասնությունները, որով Ա՛-ն մի կողմից՝ պետք է փոխհատուցի նրանում գործադրված կապիտալը (resp. [համապատասխանորեն, համապատասխան դեպքում] փոխհատուցի նրա տարբեր բաղադրամասերը), մյուս կողմից՝ պետք է ծառայի որպես հավելարդյունք, լինի սա հավելարժեքի ծախսման համար, թե կապիտալակուտակման համար, միևնույն է, հիշյալ համամասնությունները գոյություն ունեն այն կապիտալի շրջապտույտում միայն, որի ապրանքաձևն է 10 000 ֆունտ մանվածքը։ Նրանք ոչ մի գործ չունեն վաճառքի, որպես այսպիսու, հետ։ Այստեղ, բացի սրանից, ենթադրվում է, որ Ա՛-ն ծախվում է յուր արժեքի համաձայն է որ ուրեմն բանը վերաբերում է նրա՝ ապրանքաձևից դրամաձևի փոխարկվելուն միայն։ Ա՛-ի համար, իբրև այս առանձին կապիտալի շրջապտույտում եղող ֆունկցիոնալ ձևի համար, որից պետք է փոխհատուցվի արտադրողական կապիտալը, իհարկե, վճռական նշանակություն ունի այն պարագան, թե արդյոք ու որչափով են վաճառքի ժամանակ գինն ու արժեքը շեղվում իրարից։ Բայց այստեղ, սոսկական ձևատարբերությունները քննելիս, մենք չենք զբաղվելու այս շեղման հարցով։ I, այն է՝ Փ ... Փ՛ ձևում արտադրապրոցեսը հանդես է գալիս կապիտալի շրջանառության՝ իրար լրացնող ու միմյանց հակադիր երկու փուլի արանքում. նա ավարտված է լինում ավելի վաղ, քան վրա է հասնում եզրափակիչ Ա՛—Փ՛ փուլը։ Փողը կանխավճարվել է իբրև կապիտալ, նախ՝ արտադրատարրերի համար, սրանցից էլ դարձվել է ապրանքարդյունք, և այս ապրանքարդյունքն էլի փոխարկվել է դրամի։ Լիավարտ գործարքների մի դարձաշրջան է այս, որի հետևանքը լինում է բոլորի ու ամեն մեկի համար գործածելի փողը։ Այսպիսով ուրեմն վերսկսումը տրված է հնարավորապես միայն։ Փ ... Արտ ... Փ՛-ն միակերպ կարող է լինել ինչպես այն վերջին շրջապտույտը, որը եզրափակում է մի անհատական կապիտալի ֆունկցիան ձեռնարկությունից դարձյալ ոտք դուրս դնելիս, այնպես և հենց նոր յուր ֆունկցիայի մեջ մտնող մի կապիտալի առաջին շրջապտույտը։ Այստեղ ընդհանրական շարժումն է՝ Փ ... Փ՛, փողից դեպի ավելի շատ փող։ II, այն է՝ Արտ ... Ա՛—Փ՛—Ա ... Արտ (Արտ՛) ձևում շրջանառության ամբողջ պրոցեսը հաջորդում է առաջին Արտ-ին և նախորդում է երկրորդին. բայց նա ընթանում է I ձևին հակառակ կարգով։ Առաջին Արտ-ն արտադրողական կապիտալն է, և նրա ֆունկցիան արտադրապրոցեսն է իբրև հաջորդող շրջանառության պրոցեսի նախապայման։ Եզրափակող Արտ-ն, ընդհակառակն, արտադրապրոցես չի, նա արդյունաբերական կապիտալի վերագոյությունն է լոկ՝ նրա իբրև արտադրողական կապիտալի ձևով։ Իսկ այս էլ հենց հետևանք է շրջանառության վերջին փուլում կատարվող այն փոխակերպության, երբ կապիտալարժեքը վեր է ածվում Աշ + Ամ-ի, սուբյեկտիվ ու օբյեկտիվ գործոնների, որոնք իրենց միացմամբ արտադրողական կապիտալիգոյաձևն են կազմում։ Կապիտալը, լինի սա Արտ, թե Արտ՛, միևնույն է,— վերջում էլի առկա է մի այնպիսի պատրաստի ձևով, որում նա պետք է նորից գործի իբրև արտադրողական կապիտալ, գլուխ բերի արտադրապրոցեսը։ Շարժման ընդհանրական ձևը, Արտ ... Արտ-ը, վերարտադրության ձևն է, և ցույց չի տալիս, թե արժեմեծացումն է պրոցեսի նպատակը, ինչպես որ նշում էր Փ ... Փ՛-ը։ Ուստի այս ձևն էլ ավելի է հեշտացնում կլասիկ տնտեսագիտության գործը — անտեսել արտադրապրոցեսի որոշակի կապիտալիստական ձևը և արտադրությունը որպես այսպիսին ներկայացնել պրոցեսի նպատակ, այնպես որ հնարավոր լինի ըստ կարելվույն շատ ու էժան արտադրել և արդյունքն ուրիշ, ըստ կարելվույն բազմակողմանի արդյունքների հետ փոխանակելի մասամբ արտադրությունը նորոգելու համար (Փ—Ա), մասամբ էլ՝ սպառելու համար (փ—ա)։ Ընդսմին որովհետև, Փ-ն ու փ-ն այստեղ երևան են գալիս իբրև շրջանառության չքացող միջոցներ միայն, ուստի ինչպես դրամի, այնպես էլ դրամակապիտալի առանձնահատկությունները կարող են աչքաթող արվել, և ամբողջ պրոցեսը թվում է պարզ ու բնական, այսինքն տափակ ռացիոնալիզմի բնականություն է ունենում։ Նմանապես ապրանքակապիտալի ժամանակ շահույթն է մոռացվում դեպքը եկած ժամանակ,և կապիտալը, հենց որ խոսքը գալիս է արտադրության շրջապտույտին, իբրև ամբողջության, կերպակայում է լոկ որպես ապրանք, իսկ հենց որ խոսքը գալիս է արժեբաղադրամասերին, նա կերպակայում է որպես ապրանքակապիտալ։ Կուտակումն, իհարկե, պատկերանում է միևնույն եղանակով, ինչպես որ արտադրությունը։ III, այն է՝ Ա՛—Փ՛—Ա ... Արտ ... Ա՛ ձևում շրջապտույտն սկսում են շրջանառության պրոցեսի երկու փուլը և այն էլ միևնույն կարգով, ինչպես II, այն է՝ Արտ ... Արտ ձևում. ապա հաջորդում է Արտ-ը և այն ել յուր ֆունկցիայով, արտադրապրոցեսով հանդերձ, ինչպես I ձևումն էր. արտադրապրոցեսի հետևանքի, Ա՛-ի հետ ավարտվում է շրջապտույտը։ Ինչպես որ II ձևում շրջապտույտն ավարտվում էր Արտ-ով, իբրև արտադրողական կապիտալի սոսկական վերագոյությամբ, այնպես էլ այստեղ նա ավարտվում է Ա՛-ով, որպես ապրանքակապիտալի վերագոյությամբ. ինչպես որ II ձևում կապիտալը յուր Արտ ավարտաձևով. պետք է պրոցեսն էլի սկսի որպես արտադրապրոցեսի այնպես էլ այստեղ արդյունաբերական կապիտալի՝ ապրանքակապիտալի ձևով վերահայտնվելու հետևանքով շրջապտույտը պետք է նորից շրջանառության Ա՛—Փ՛ փուլով սկսվի։ Շրջապտույտի երկու ձևն էլ անկատար ենք որովհետև նրանք չեն եզրափակվում Փ՛-ով, '''դրամի''' հետփոխարկված, արժեմեծացած կապիտալարժեքով։ Հետևաբար երկուսն էլ պետք է շարունակվեն, ուստի և իրենց մեջ պարփակում են վերարտադրությունը։ III ձևում ամբողջական շրջապտույտն է՝ Ա՛ ... Ա՛։ Երրորդ ձևն առաջին երկսից տարբերում է այն, որ միմիայն այս շրջապտույտի մեջ է արժեմեծացած կապիտալարժեքը հանդես գալիս իբրև յուր արժեմեծացման ելակետ, և ոչ թե սկզբնական կապիտալարժեքը, որ դեռ արժեմեծանալու է։ Ա՛-ն իբրև կապիտալահարաբերություն այստեղ ելակետ է և որպես այսպիսին որոշիչ ներգործություն է ունենում ամբողջ շրջապտույտի վրա, ընդվորում նա արդեն յուր առաջին փուլի մեջ պարփակում է ինչպես կապիտալարժեքի, այնպես և հավելարժեքի շրջապտույտը, իսկ հավելարժեքը, եթե ոչ ամեն մի առանձին շրջապտույտի, գոնե յուր միջին շրջապտույտի ժամանակ պետք է մասամբ ծախսվի որպես հասույթ, ա—փ—ա շրջանառությունը կատարի, մասամբ էլ պետք է գործի որպես կապիտալակուտակման տարր։ Ա՛ ... Ա՛ ձևի մեջ ամբողջ ապրանքարդյունքի սպառումը ենթադրվում է որպես հենց բուն իսկ կապիտալի շրջապտույտի նորմալ ընթացքի պայման։ Բանվորի անհատական սպառումն ու հավելարդյունքի չկուտակված մասի անհատական սպառումն ընդգրկում է ամբողջ անհատական սպառումը։ Այսպիսով ուրեմն սպառումը յուր ամբողջությամբ — իբրև անհատական ու իբրև արտադրողական սպառում — մտնում է Ա՛-ի շրջապտույտի մեջ որպես պայման։ Արտադրողական սպառումը (որի մեջ ըստ գործի էության պարփակված է բանվորի անհատական սպառումն էլ, որովհետև աշխատույժը, որոշ սահմաններում, բանվորի անհատական սպառման մշտական արդյունքն է) կատարում է հենց ամեն մի անհատական կապիտալ ինքը։ Անհատական սպգառումը — բացի այնքանից, որքանը հարկավոր է անհատ կապիտալիստի գոյության համար — ենթադրվում է իբրև հասարակական ակտ միայն, բայց ոչ երբեք իբրև, անհատ կապիտալիստի ակտ։ I ու II ձևերում ամբողջ շարժումը ներկայանում է իբրև կանխավճարված կապիտալարժեքի շարժում։ Արժեմեծացած կապիտալը III ձևում, ամբողջ ապրանքարդյունքի կերպարանքով, կազմում է ելակետը և ունի շարժվող կապիտալի, ապրանքակապիտալի ձև։ Յուր՝ դրամի փոխարկվելուց հետո է միայն, որ այս շարժումը երկճեղքվում, տրոհվում է կապիտալաշարժման ու հասութաշարժման Հասարակական ամբողջ արդյունքի բաշխումը, ինչպես և ամեն մի անհատական ապրանքակապիտալի համար կատարվող՝ արդյունքի առանձին բաշխումը մի կողմից՝ անհատական սպառաֆոնդի, մյուս կողմից՝ վերարտադրաֆոնդի,— այս ձևի ժամանակ պարփակվում է կապիտալի շրջապտույտի մեջ։ Փ ... Փ՛-ի մեջ պարփակված է շրջապտույտի հնարավոր ընդլայնումը, նայած այն փ-ի ծավալին, որը մտնում է նորոգված շրջապտույտի մեջ։ Արտ ... Արտ՛-ի մեջ Արտ–ը կարող է նոր շրջապտույտն սկսել միևնույն արժեքով, գուցե նույնիսկ ավելի փոքր արժեքով և այնուամենայնիվ ներկայացնել ընդլայնված մասշտաբով վերարտադրություն. օրինակ, այն դեպքում, երբ աշխատանքի՝ բարձրացած արտադրողականության հետևանքով ապրանքատարրերն էժանանում են։ Հակադիր դեպքում, ընդհակառակն, ըստ արժեքի աճած արտադրողական կապիտալը կարող է նյութապես ավելի նեղացած մասշտաբով վերարտադրություն ներկայացնել, եթե, օրինակ, թանկացել են արտադրատարրերը։ Միևնույնը վերաբերում է Ա՛ ... Ա՛-ին էլ։ Ա՛ ... Ա՛-ում ապրանքաձևով կապիտալն արտադրության նախադրյալն է. նա այս շրջապտույտի սահմաններում իբրև նախադրյալ էլի վերահայտնվում է երկրորդ Ա–ի մեջ։ Եթե այս Ա–ն դեռ չի արտադրվում կամ թե վերարտադրվում, ապա շրջապտույտն արգելակվում է. այս Ա-ն պետք է վերարտադրվի, մեծ մասամբ իբրև մի ուրիշ արդյունաբերական կապիտալի Ա՛։ Այս շրջապտույտի մեջ Ա՛-ն գոյություն ունի որպես շարժման ելակետ, անցումնակետ, ավարտակետ, ուստի միշտ առկա է։ Նա վերարտադրապրոցեսի մշտական պայման է։ Ա՛ ... Ա՛-ն I ու II ձևերից տարբերվում է մի ուրիշ մոմենտով։ Բոլոր երեք շրջապտույտն էլ այն ընդհանուր բանն ունեն, որ այն ձևը, որով կապիտալն սկսում է յուր շրջապտույտի պրոցեսը, նաև այն ձևն է, որով նա ավարտում է այս, և հենց այս հանգամանքի շնորհիվ էլի գտնվում է այն սկզբնաձևի մեջ, որով նա միևնույն շրջապտույտը նորից և սկսում։ Փ, Արտ, Ա՛ սկզբնաձևը միշտ այն ձևն է, որով կապիտալարժեքը (III ձևում՝ նրա վրա եկած հավելարժեքի հետ միասին) կանխավճարվում է, ուրեմն շրջապտույտի առնչությամբ նրա սկզբնական ձևն է. Փ՛, Արտ, Ա՛ ավարտաձևը շրջապտույտում նախորդող մի ֆունկցիոնալ ձևի այն փոխակերպված ձևն է յուրաքանչյուր անգամ, որն սկզբնական ձևը չի։ Այսպիսով ուրեմն Փ՛-ն I-ում Ա՛-ի փոխակերպյալ ձևն է. եզրափակող Արտ-ը II-ում Փ-ի փոխակերպյալ ձևն է (և I-ում ու II-ում այս փոխակերպությունը գլուխ է գալիս ապրանքաշրջանառության մի հասարակ իրադարձությամբ, ապրանքի ու փողի ձևական տեղափոխությամբ). III-ում Ա՛-ն Արտ-ի, արտադրողական կապիտալի փոխակերպյալ ձևն է։ Բայց այստեղ, III-ում, փոխակերպությունը նախ՝ շոշափում է կապիտալի ոչ միայն ֆունկցիոնալ ձևը, այլև նրա արժեմեծությունը. իսկ երկրորդ՝ փոխակերպությունը հետևանքն է ոչ միայն շրջանառությանը վերաբերող, սոսկ ձևական մի տեղափոխության, այլև այն իրական փոխակերպության, որին ենթարկվել են արտադրողական կապիտալի ապրանքաբաղադրամասերի սպառաձևն ու արժեքն արտադրապրոցեսում։ Փ, Արտ, Ա՛ սկզբնածայրաթևի ձևը նախադրյալ է լինում I-ի, II-ի, III-ի յուրաքանչյուր անգամվա շրջապտույտի համար. ավարտածայրաթևում վերահայտնվող ձեն ստեղծված է ուրեմն պայմանավորված է լինում բուն իսկ շրջապտույտի փոխակերպությունների շարքով։ Ա՛-ն իբրև մի անհատական արդյունաբերական կապիտալաշրջապտույտի ավարտակետ ենթադրում է նույն այն արդյունաբերական կապիտալի՝ շրջանառությանը չվերաբերող Արտ ձևը միայն, որի արդյունքն է ինքը։ Փ՛-ն որպես I-ում եղած ավարտակետ, իբրև Ա՛-ի (Ա՛—Փ,-ի) փոխակերպյալ ձև, ենթադրում է, որ Փ-ն գտնվում է գնորդի ձեռին, գոյություն ունի Փ ... Փ՛ շրջապտույտից դուրս և Ա՛-ի վաճառքի միջոցով է ներքաշվել շրջապտույտի մեջ ու սրա սեփական ավարտաձևը դարձել։ Այսպիսով ուրեմն եզրափակող Արտ-ը II-ում ենթադրում է, որ Աշ-ն ու Ամ-ը (Ա-ն) դրսում գոյություն ունեն՝ և Փ—Ա-ի շնորհիվ են շրջապտույտի մեջ ներառվում իբրև ավարտաձև։ Բայց վերջին ծայրաթևը մի կողմ թողած՝ ոչ անհատական դրամակապիտալի շրջապտույտն է ենթադրում դրամակապիտալի գոյությունն ընդհանրապես ու ո՛չ էլ անհատական արտադրողական կապիտալի շրջապտույտն՝ արտադրողական կապիտալի գոյությունը յուր շրջապտույտում։ I-ում Փ-ն կարող է առաջին դրամակապիտալը լինել, II-ում Արտ-ը կարող է լինել առաջին արտադրողական կապիտալը, որը ոտք է դնում պատմական թատերաբեմի վրա, բայց III—ում՝  <TABLE border = 0> <TR> <TD rowspan=4>Ա՛</TD> </TR> <TR> <TD style='border-top:solid windowtext 1.0pt;border-left:solid windowtext 1.0pt;'></TD> <TD>Ա—</TD> <TD style='border-top:solid windowtext 1.0pt;border-left:solid windowtext 1.0pt;'></TD> <TD>Փ—Ա<<math>^{Աշ}_{Ամ}</math> ... Արտ ... Ա՛</TD> </TR> <TR> <TD style='border-left:solid windowtext 1.0pt;'></TD> <TD align=center>—Փ՛</TD> <TD style='border-left:solid windowtext 1.0pt;'></TD> <TD></TD> </TR> <TR> <TD style='border-left:solid windowtext 1.0pt;border-bottom:solid windowtext 1.0pt;'></TD> <TD>ա—</TD> <TD style='border-left:solid windowtext 1.0pt;border-bottom:solid windowtext 1.0pt;'></TD> <TD>փ—ա</TD> </TR></TABLE> Ա-ն երկու անգամ ենթադրվում է որպես շրջանառությունից դուրս։ Մի անգամ՝ Ա՛—Փ՛—Ա<<math>^{Աշ}_{Ամ}</math> շրջապտույտի ժամանակ։ Այս Ա՛-ն, որչափով որ Ամ-ից է կազմված, ապրանք է վաճառորդի ձեռին. նա հենց ապրանքակապիտալ է, որչափով որ մի կապիտալիստական արտադրապրոցեսի արդյունք է. և եթե նույնիսկ այսպիսին էլ չի, ապա նա հանդես է գալիս իբրև ապրանքակապիտալ վաճառականի ձեռքում։ Մյուս անգամ էլ՝ ա—փ—ա-ի ժամանակ հանձին երկրորդ ա-ի, որը նույնպես պետք է իբրև ապրանք առկա լինի՝ գնվել կարողանալու համար։ Համենայն դեպս, Աշ-ն ու Ամ-ը, ապրանքակապիտալ լինեն կամ թե ոչ, միևնույն է, նրանք ապրանքներ են ճիշտ այնպես, ինչպես Ա՛-ն, է միմյանց հարաբերում են որպես ապրանքներ։ Միևնույնը վերաբերում է ա—փ—ա-ում երկրորդ ա-ին էլ։ Հետևաբար որչափով որ Ա՛ = Ա (Աշ + Ամ), այնչափով էլ նրա սեփական կազմիչ տարրերն ապրանքներ են և պետք է շրջանառության մեջ փոխարինվեն նույնահավասար ապրանքներով, ինչպես որ ա—փ—ա-ում էլ երկրորդ ա-ն շրջանառության մեջ փոխարինվելու է ուրիշ նույնահավասար ապրանքներով։ Բացի սրանից, արտադրության կապիտալիստական եղանակի, որպես իշխող եղանակի, պատվանդանի վրա ամեն մի ապրանք պետք է վաճառորդի ձեռին ապրանքակապիտալ լինի։ Նա շարունակում է այսպիսին լինել վաճառականի ձեռին կամ թե դառնում է նրա ձեռքում, եթե դեռ չէր էլ։ Կամ թե չէ՝ նա պետք է այնպիսի ապրանք լինի — օրինակ, ներմուծված առարկա — որը փոխարինում է սկզբնական ապրանքակապիտալին, ուրեմն նրան լոկ մի ուրիշ գոյաձև է տված լինում։ Աշ ու Ամ ապրանքատարրերը, որոնցից կազմված է արտադրողական կապիտալը, իբրև Արտ-ի գոյաձևեր նույն կերպարանքը չունենք ինչ որ ունեին այն տարբեր ապրանքաշուկաներում, որտեղից նրանք ճարվել են։ Նրանք հիմա միացած են և իրենց շաղկապվելով նրանք կարող են գործել որպես արտադրողական կապիտալ։ Որ այս III ձևում միայն, բուն իսկ շրջանառության մեջ, Ա-ն երևան է գալիս իբրև Ա-ի նախադրյալ,— այս բացատրվում է նրանով, որ ապրանքաձև ունեցող կապիտալն է ելակետը։ Շրջապտույտն սկսվում է Ա-ի փոխակերպությամբ (որչափով որ սա գործում է իբրև կապիտալարժեք,— սա հավելարժեքի աճով շատացած լինի, թե ոչ, միևնույն է), երբ նա վեր է ածվում այնպիսի ապրանքների, որոնք նրա արտադրատարրերն են կազմում։ Բայց այս փոխակերպությունն ընդգրկում է Ա—Փ—Ա (= Աշ + Ամ) շրջանառության ամբողջ պրոցեսը և սրա հետևանքն է։ Հետևաբար այստեղ երկու ծայրաթևում էլ Ա է, բայց երկրորդ ծայրաթևը, որը յուր Ա ձևը Փ—Ա-ի շնորհիվ ստանում է դրսից, ապրանքաշուկայից, ոչ թե շրջապտույտի վերջին ծայրաթևն է, այլ շրջանառության պրոցեսն ընդգրկող յուր երկու առաջին ստադիայի վերջին ծայրաթևն է միայն։ Նրա հետևանքն Արտ-ն է, որի ֆունկցիան, արտադրապրոցեսը հանդես է գալիս այնուհետև։ Միմիայն իբրև այս պրոցեսի հետևանք, ուրեմն ոչ իբրև շրջանառության պրոցեսի հետևանք, երևան է գալիս Ա-ն որպես շրջապտույտի ավարտ ու միևնույն ձևում պարուրված, ինչպիսին ուներ Ա՛ սկզբնածայրաթևը։ Ընդհակառակր, Փ ... Փ՛-ում, Արտ ... Արտ՛-ում Փ ու Արտ ավարտածայրաթևերը շրջանառության պրոցեսի անմիջական հետևանք են։ Հետևաբար այստեղ լոկ վերջում է մի անգամ Փ, մյուս անգամ Արտ ենթադրվում ուրիշի ձեռին։ Որչափով որ շրջապտույտը ծայրաթևերի միջև է կատարվում, իբրև այս շրջապտույտների նախադրյալ ո՛չ Փ-ն է հանդես գալիս մի դեպքում, ո՛չ էլ Արտ-ը՝ մյուս դեպքում — ո՛չ Փ-ի կեցությունն իբրև ուրիշի փողի ու ոչ էլ Արտ-ի կեցությունը որպես օտար արտադրապրոցեսի։ Ա՛ ... Ա՛-ն, ընդհակառակը, ենթադրում է Ա-ն (= Աշ + Ամ-ն) իբրև ուրիշի ձեռին գտնվող օտար ապրանքներ, որոնք շրջանառության ներածական պրոցեսի շնորհիվ են շրջապտույտի մեջ ներքաշվում ու արտադրողական կապիտալի փոխարկվում, և որպես այս կապիտալի ֆունկցիայի հետևանք հիմա Ա՛-ն էլի շրջապտույտի ավարտաձև է դառնում։ Բայց հենց այն պատճառով, որ Ա՛ ... Ա՛ շրջապտույտը յուր ուղեգծի սահմաններում ենթադրում է մի ուրիշ արդյունաբերական կապիտալ Ա-ի (= Աշ + Ամ-ի) ձևով (իսկ Ամ-ը յուր մեջ պարփակում է զանազան տեսակի ուրիշ կապիտալներ, օրինակ, մեր դեպքում՝ մեքենաներ, ածուխ, յուղ և այլն),— ուստի նա հենց որա համար պահանջում է, որ ինքը քննության առնվի ոչ միայն իբրև շրջապտույտի '''ընդհանրական''' ձև, այսինքն իբրև մի հասարակական ձև, որի տակ կարող է մտցվել ամեն մի առանձին արդյունաբերական կապիտալ (բացի այն դեպքից, երբ սա առաջին անգամ է ներդրվում), ուրեմն ոչ միայն իբրև մի շարժաձև, որն ընդհանուր է բոլոր անհատական արդյունաբերական կապիտալների համար, այլ միաժամանակ նաև որպես անհատական կապիտալների գումարի, հետևաբար կապիտալիստների դասակարգի ամբողջ կապիտալի շարժաձև, մի շարժում, որում ամեն մի անհատական արդյունաբերական կապիտալի շարժում հանդես է գալիս լոկ իբրև մի մասնական շարժում, որը միահյուսվում է ուրիշների հետ և սրանցով պայմանավորվում։ Եթե մենք քննում ենք, օրինակ, մի երկրի տարեկան ամբողջ ապրանքարդյունքը և վերլուծում ենք այն շարժումը, որով նրա մի մասը փոխարինում է բոլոր անհատական ձեռնարկություններում եղած արտադրողական կապիտալին, մի ուրիշ մասն էլ տարբեր դասակարգերի անհատական սպառման մեջ է մտնում, ապա մ ենք Ա ... Ա–ն ինչպես հասարակական կապիտալի, այնպես և սրա արտադրած հավելարժեքի, resp. [համապատասխանորեն, համապատասխան դեպքում] հավելարդյունքի շարժաձև ենք նկատում։ Որ հասարակական կապիտալը = է անհատական կապիտալների գումարին (ներառյալ՝ բաժնետիրական կապիտալների, resp. պետական կապիտալի գումարը, որչափով որ կառավարություններն արտադրողական վարձու աշխատանք են կիրառում հանքարաններում, երկաթուղիներում և այլն, գործում են իբրև արդյունաբերական կապիտալիստներ) և որ հասարակական կապիտալի ամբողջ շարժումը = է անհատական կապիտալների հանրահաշվական գումարին,— այս հանգամանքն ամենևին չի բացառում այն, որ այս շարժումն իբրև առանձնացած անհատական կապիտալի շարժում ուրիշ երևույթներ է ցուցաբերում, քան միևնույն շարժումը հրապարակ է հանում այն ժամանակ, երբ սա քննվում է հասարակական կապիտալի ամբողջ շարժման մի մասի տեսակետից, ուրեմն հասարակական կապիտալի մյուս մասերի շարժման հետ ունեցած յուր կապակցությամբ, և որ նա միաժամանակ լուծում է այնպիսի առեղծվածներ, որոնց լուծումը պետք է մի անհատական առանձին կապիտալի շրջապտույտը քննելիս իբրև նախադրյալ տրված լինի, փոխանակ այս շրջապտույտից բղխեցվելու։ Ա՛ ... Ա՛-ն միակ շրջապտույտն է, որի ժամանակ սկզբնապես կանխավճարված կապիտալարժեքը շարժումն սկսող ծայրաթևի լոկ մի մասն է կազմում, և այսպիսով շարժումը հենց այն գլխից իրեն ծանուցում է իբրև ամբողջական շարժում արդյունաբերական կապիտալի — ինչպես այն արդյունամասի, որը փոխարինում է արտադրողական կապիտալին, այնպես և այն արդյունամասի, որը հավելարդյունքն է կազմում և որը միջին հաշվով մասամբ իբրև հասույթ է ծախսվում, մասամբ էլ պետք է ծառայի որպես կուտակման տարր։ Որչափով որ հավելարժեքի որպես հասույթի ծախսումը պարփակված է այս շրջապտույտի մեջ, այնչափով սա նաև անհատական սպառումն է։ Բայց այս վերջինն էլ պարփակվում է այն պատճառով, որ Ա ելակետը, ապրանքը, գոյություն ունի իբրև սպառման մի որևէ ուզածդ առարկա. իսկ կապիտալիստորեն արտադրված ամեն մի առարկա ապրանքակապիտալ է,— նրա սպառաձևը նախանշված լինի արտադրողական կամ թե անհատական սպառման համար, թե երկսի համար էլ, միևնույն է։ Փ ... Փ՛-ն նշում է արժեքի կողմը միայն, կանխավճարված կապիտալարժեքի արժեմեծացումն իբրև ամբողջ պրոցեսի նպատակ. Արտ ... Արտ-ը (Արտ՛-ը) նշում է կապիտալի արտադրապրոցեսն իբրև մի այնպիսի վերարտադրապրոցես, որը կատարվում է արտադրողական կապիտալի անփոփոխ կամ թե աճող մեծությամբ (կուտակում). Ա՛ ... Ա՛-ն այն միջոցին, երբ արդեն յուր սկզբնածայրաթևում իրեն ծանուցել է իբրև կապիտալիստական ապրանքարտադրության կերպարանք, հենց այն գլխից յուր մեջ պարփակում է արտադրողական ու անհատական սպառումը. արտադրողական սպառումն ու սրանում պարփակված արժեմեծացումը երևան է գալիս իբրև նրա շարժման ճյուղ միայն։ Վերջապես որովհետև Ա՛-ն կարող է գոյություն ունենալ մի այնպիսի սպառաձևով, որն այլևս չի կարող մի որևէ արտադրապրոցեսի մեջ մտնել, ուստի հենց այն գլխից հատկանշվում է, որ Ա-ի տարբեր արժեբաղադրամասերը, որոնք արտահայտված են արդյունամասերի մեջ, պետք է մի ուրիշ տեղ գրավեն, նայած թե Ա՛ ... Ա՛-ն հասարակական ամբողջ կապիտալի շարժման ձև է նկատվում,  թե՞ մի անհատական արդյունաբերական կապիտալի ինքնակա շարժում։ Յուր այս բոլոր առանձնահատկություններով այս շրջապտույտն ազդարարում է, որ ինքն ավելի մեկ բան է, Քան սոսկ անհատական մի կապիտալի առանձնացված շրջապտույտը։ Ա ... Ա՛ ֆիգուրայում ապրանքակապիտալի, այսինքն կապիտալիստորեն արտադրված ամբողջ արդյունքի շարժումը ոչ միայն հանդես է գալիս իբրև անհատական կապիտալի ինքնակա շրջապտույտի նախադրյալ, այլև յուր հերթին պայմանավորված է սրանով։ Ուստի եթե այս ֆիգուրան ըմբռնված է յուր առանձնահատկությամբ, ապա այլևս բավական չի գոհանալ նրանով, թե Ա՛—Փ՛ ու Փ—Ա փոխակերպությունները մի կողմից՝ ֆունկցիապես որոշ հատվածներ են կապիտալի փոխակերպության ընթացքում, մյուս կողմից՝ ընդհանրական ապրանքաշրջանառության անդամներ են։ Անհրաժեշտ է դառնում պարզ կացուցանել մի անհատական կապիտալի փոխակերպությունների միահյուսումներն ուրիշ անհատական կապիտալների փոխակերպությունների հետ ու ամբողջ արդյունքի այն մասի հետ, որը նախանշված է անհատական սպառման համար։ Այս պատճառով մենք անհատական արդյունաբերական կապիտալի շրջապտույտի վերլուծության ժամանակ հիմք ենք դարձնում առավելապես առաջին երկու ձևը։ Ա ... Ա՛ շրջապտույտն իբրև անհատական մի առանձին կապիտալի ձև հանդես է գալիս, օրինակ, հողագործության մեջ, որտեղ հաշիվն արվում է հնձից հունձ։ II ֆիգուրայում ելակետ ընդունվում է ցանքը, III ֆիգուրայում՝ հունձը, կամ ինչպես ֆիզիոկրատներն են ասում, առաջինում՝ avances-ը [կանխավճարումները, կանխույթները], վերջինում՝ reprises-ը [հետստացումները, վերաշահումները]։ Կապիտալարժեքի շարժումը III-ում հենց այն գլխից երևան է գալիս որպես ընդհանրական արդյունամասսայի շարժման մաս միայն, այնինչ I-ում ու II—ում Ա՛-ի շարժումն առանձնացված մի կապիտալի շարժման մեջ մեկ մոմենտ է լոկ։ III ֆիգուրայի մեջ շուկայում գտնվող ապրանքները կազմում են արտադրապրոցեսի ու վերարտադրապրոցեսի նախադրյալը։ Ուստի եթե ուշադրությունը սևեռում ենք այս ֆիգուրայի վրա, ապա թվում է, թե արտադրապրոցեսի բոլոր տարրերն ապրանքաշրջանառությունից են ծագում և միմիայն ապրանքներից են կազմված։ Այս միակողմանի ըմբռնումն անտեսում է արտադրապրոցեսի այն տարրերը, որոնք կախում չունեն ապրանքատարրերից։ Որովհետև Ա՛ ... Ա՛-ում ամբողջ արդյունքն (ամբողջ արժեքն) է ելակետը, ապա այստեղ երևում է, որ (մի կողմ թողած արտաքին առևտուրը ընդլայնված մասշտաբով վերարտադրություն, առաջվա պես անփոփոխ արտադրողականության դեպքում, կարող է տեղի ունենալ այն ժամանակ միայն, եթե հավելարդյունքի կապիտալացվելիք մասում արդեն պարունակվում են արտադրողական ավելադիր կապիտալի նյութական տարրերը, է որ հետևաբար, ինչ չափով որ մի տարվա արտադրությունը հաջորդ տարվա արտագրության համար իբրև նախադրյալ է ծառայում կամ թե ինչ