Changes

Իռլանդական առասպելաբանության մեջ իռլանդացիներից առաջ այստեղ եկած Դանու աստվածուհու ցեղերը՝ հին, նախաքրիստոնեական աստվածները, հակադրված են ֆոմորներին՝ դիվային կերպարների դասին, համապատասխան հնդեվրոպական մյուս ժողովուրդների նման պատկերացումներին (հնդ․ դեւաներ եւ ասուրաներ, հս․ գերմ․ ասեր եւ վաներ, կամ վիպական մակարդակում՝ իրանցիներ եւ թուրանցիներ, հայկյաններ եւ տիտանյաններ եւ այլն)։ Դանու աստվածուհու ցեղերի արքան է Նուադուն (ենթադրաբար՝ «ամպեր հավաքող» կամ «ձկնորս», տես համապատասխանաբար կըԽ 487 եւ Պուհվել 1978<ref>Puhvel J. Mitra as an Indo-European Divinity // Պուհվել 1981</ref>=1981, 327, ծան․ 1), որը համարվել է ընդհանրապես իռլանդացիների կամ գոնե նրանց որոշ տոհմերի նախահայրը։ Մագ Տուիրեդի առաջին ճակատամարտում նա կորցնում է ձեռքը եւ այլեւս չէր կարող մնալ արքա։ Նոր թագավոր է դառնում (հատկապես կանանց պահանջով) հոր կողմից ֆոմոր Էոխայդ Բրեսը («գեղեցիկ»), որը ձախողվում է եւ օգնության կանչում ֆոմորներին։ Նուադուի համար մի նոր՝ արծաթե ձեռք են պատրաստում։ Նա նորից դառնում է արքա եւ կոչվում Արգատլամ («արծաթաձեռն»)։ Մագ Տուիրեդի երկրորդ ճակատամարտում գլխավոր հերոսը Լուգն է, որը սպանում է ֆոմորների առաջնորդ Բալորին՝ իր իսկ պապին։ Ճակատամարտում զոհված ռազմիկներն ընկղմվում են աղբյուրի մեջ եւ հմայությամբ վերակենդանանում (տես կըԽ 351 հտն․ Պուհվել 1987<ref>Puhvel J. Comparative Mythology. Baltimore, L.</ref>, 176 հտն․, MHM<ref>Мифы народов мира. тт. I-II, М., 1980-1982.</ref> համապատասխան հոդվածներում եւ այլուր․ բերված հնդկական, իռլանդական եւ այլ առասպելներում զոհվածների վերակենդանանալու մոտիվների համեմատությունը՝ Դյումեզիլ II 186 հտն․)։
Լուգի եւ Բալորի մարտը «հիմնական առասպելի» մի դրսեւորումն է (կըԽ 488․ Շկունաեւ MHM<ref>Мифы народов мира. тт. I-II, М., 1980-1982.</ref> II, 75), իսկ Բալորի անունը տեսականորեն համադրելի է Բելի եւ Բալիի հետ։ Բրես֊Գեղեցիկը, որի մոր անունն էր Էրի, նման է Արա Գեղեցիկին, իսկ Նուադու֊Արգատլամը, *arg'֊ից ծագող իր երկրորդ անվամբ՝ եւ որպես «ամպեր հավաքող» հիշեցնում է «սեւի» եւ «սպիտակի» հակադրության առասպելի հերոսներին եւ Արամին (այս եւ հնդեվրոպական մյուս միձեռնանի կերպարների վերաբերյալ տես Ժ․Դյումեզիլի աշխատանքները․ վերջինը՝ Դյումեզիլ 1974<ref>Dumezil G. "LeBorgne" and "Le Manchot": The State of the Problem // Myth in Indo-European Antiquity. Berkeley, Los Angeles, L. 1974</ref>)։ Հետաքրքիր է, որ հաջորդ սերնդում Նուադուի «տարաժամանակյա հիպոստասիսն» է Էրեմոնը (տարբերակներ՝ Էրիմոն, Էիրիմոն, Հերեմոն, Հերիմոն), որն իր անվան հնչողությամբ նման է Արամին, իսկ կերպարով եւ ստուգաբանորեն համապատասխանեցվում է հնդ․ Արյամանին (տես Պուհվել 1978<ref>Puhvel J. Mitra as an Indo-European Divinity // Պուհվել 1981<ref>Puhvel J. Analecta Indoeuropaea. Insbruck 1981</ref></ref>=1981, 324֊326․ 1987, 182), եւ այսպիսով՝ Արային (տես ստորեւ), որի առասպելույթի հետ համեմատելի է նաեւ զոհվածների վերակենդանացման մոտիվը։
Եվսեբիոս<ref>Եվսեբի Պամւիիլեայ Կեսարացւոյ ժամանակականք երկմասնեայ. Վենետիկ 1818</ref>ի եւ Հովսեպոս Փլավիոսի երկերից մեզ հասած Մանեթոնի պատմության հատվածներից, ինչպես ասվել է, հայտնի է Եգիպտոսի արքա Սեթոս(իս)֊Եգիպտոսի եղբայր եւ հակառակորդ Արմաիսը, որը նույնացվել է Դանաոսի՝ Արգոսի առաջին տիրակալի հետ։ Ըստ հունական առասպելաբանության, Դանաոսը եւ Եգիպտոսը (այստեղ՝ Սեթոս) Եգիպտոսի Բելոս արքայի որդիներն էին։ Դանաոսի հիսուն դուստրերն ամուսնանում են Եգիպտոսի հիսուն որդիների հետ եւ առաջին իսկ գիշերը սպանում իրենց ամուսիններին։ Միայն մեկն է խնայում իր ամուսնուն (քանի որ նա կույս էր թողել իրեն)։ Դանայան Դանաոսից սերող արքաներից մեկի դուստրն էր, որը Զեւսից ծնում է Պերսեւսին։ Սրանց սերունդներից է Հերակլեսը, եւ «Իլիականում» հույները՝ վիպական հակամարտության «մեր» կողմի ներկայացուցիչները կոչվում են դանայացիներ (դանայական «Իլիականի» վերաբերյալ տես Կլեյն 1990<ref>Клейн Л.С. Данайская Илиада (К характеристике источников и формирования гомеровского эпоса) // ВДИ 1990. 1</ref>)։
Վստահելի
593
edits