Changes
/* Գլուխ ութերորդ */
― Ուզում եմ։ Ոչ, ես չէի ցանկանա գործ ունենալ նրա հետ։ Բայց վախենում եմ, առանց նրա մենք պարզապես գլուխ չենք հանի։
==Գլուխ իններորդ==
«Աուրիգա բեռնատար տիեզերանավի հրամանատարը մոլեգնում էր, անձնակազմը նույնպես, բայց ստիպված էին ենթարկվելու։ Երկրից դուրս գալուց տասը ժամ հետո, երբ հինգ ժամվա թռիչք էր մնացել մինչև Լուսին, հրաման ստացվեց մոտենալ «Լագրանժին»։ Արագության կորուստ, լրացուցիչ հաշվարկներ․․․ Դրան ավելացրած նաև այն, որ Կլավիի փոխարեն վայրէջք պետք է կատարել այդ խուլ անկյունում, Պորտ֊Ռորիսում, համարյա Լուսնի հակառակ կողմը։ Դեպի Հարավային կիսագնդի տարբեր ծայրերը թռան ճաշկերույթներն ու հանդիպումները վերացնող ռադիոգրեր․․․
«Աուրիգան» կանգ առավ «Լագրանժ֊2֊ից» հարյուր կիլոմետր հեռավորության վրա․ հեռվում փայլում էր արծաթավուն լիալուսինը՝ ամբողջովին չեչոտ, արևելյան երկարությամբ լեռների ծածանքով բոլորազարդ։ Արբանյակին հարյուր կիլոմետրից պակաս չէր կարելի մոտենալ․ հրթիռի ապարատներից առաջ եկած խանգարումները ինչպես նաև շարժիչների ճառագայթումը խախտում էին տիեզերական կայանի զգայուն սարքերի աշխատանքը։ Միայն քիմիական վառելանյութով գործող հին հրթիռներին էր թույլատրվում թռչել «Լանգրանժի» մոտով, պլազմային ու ատոմային շարժիչների համար արգելք էր սահմանված։
Թոմ Լոուսոնը երկու ճամպրուկներով (փոքրում հագուստեղենը, մեծում՝ սարքերը) տեղական հաղորդակցության հրթիռով թողեց «Լագրանժ֊2֊ը» և քսան րոպե անց բեռնատար տիեզերանավի վրա էր։ Օդաչուն չէր շտապում, չնայած «Աուրիգայից» նրան շտապեցնում էին։ Նոր ուղևորին դիմավորեցին բավականին սառնությամբ։ Իհարկե, Լոուսոնին միանգամայն այլ կերպ կընդունեին, եթե իմանային նրա հանձնարարության մասին, սակայն գլխավոր ադմինիստրատորը հրամայել էր այդ ամենը դեռևս գաղտնի պահել։ Ինչո՞ւ ազգականներին հույսեր տալ, որոնք կարող են և չարդարանալ։ «Լուսնաշրջիկի» պետը ուզում էր անհապաղ տեղեկացնել մամուլին՝ թող տեսնեն, որ նրանք անում են ամեն ինչ, ինչ կարող են։ Բայց Ուլսենը կտրականապես առարկեց․
― Սպասնեք, տեսնենք ինչ կստացվի։ Իսկ ապա՝ խնդրեմ, հրավիրեցեք լրատվական գործակալությունների ձեր բարեկամներին։
Նրա կարգադրությունը ուշացավ․ «Աուրիգայի» վրա էր գտնվում «Ինտերփլանիթ֊նյուս» գործակալության բաժնի վարիչ Մորիս Սպենսերը, որը թռչում էր իր նոր ծառայության վայրը Կլավիում։ Սպենսերը դեռևս չգիտեր, արդյո՞ք դա պաշտոնի բարձրացում էր Պեկինից հետո, թե ընդհակառակը։ Այնուամենայնիվ, փոփոխություն էր․․․
Ի տարբերություն մյուս ուղևորների, նա բոլորովին չէր վրդովվում ուղղությունը փոխելու կապակցությամբ։ Ուշացումը նրան չէր անհանգստացնում, ընդհակառակը, լրագրողը միշտ ուրախ պետք է լինի անսովորի համար, նա պոկվում է տաղտուկ առօրեականից։ Միթե հետաքրքրական չէ․ դեպի Լուսին մեկնող նավը վատնում է մի քանի ժամ ու հսկայական էներգիա, որպեսզի կես ճանապարհին վերցնի մի նոթոթ երիտասարդի՝ երկու ճամպրուկներով։ Իսկ ինչո՞ւ Կլավիի փոխարեն Պորտ֊Ռորիս։ «Կարգադրել են Երկրից, հրամանը վերևից է», ― բացատրեց նավապետը։ Երևում է, իսկապես, նա ավելին չգիտի։
Մի խոսքով, հանելուկ է։ Իսկ հանելուկները՝ Սպենսերի համար հաց ու ջուր են։ Նա փորձեց կռահել, թե ինչումն է բանը։ Եվ շատ հեռու չէր իսկությունից։
Տարակույս չկա, դա առնչվում է կորած փոշեգնացի հետ, որի մասին այնքան խոսք ու զրույց էր գնում Երկրի վրա հենց նրանց մեկնելու օրերին։ Ու «Լագրանժի» վրա աշխատող այդ գիտնականը կամ ինչ֊որ բան գիտի փոշեգնացի մասին, կամ կարող է օգնել նրա որոնումներին։ Բայց ինչո՞ւ այդպես գաղտնի։ Գուցե մի որևէ վրիպում կամ խայտառակությո՞ւն կա, որը Լուսնային ադմինիստրացիան փորձում է թաքցնել։ Այլ պատճառ Սպենսերը չէր կարողանում պատկերացնել։
Նա չէր շտապում զրույցի բռնվել Լոուսոնի հետ ու հաճույքով դիտում էր, թե ինչպիսի հակահարված էին ստանում այն ուղևորները, որոնք փորձում էին խոսակցության բռնվել նորեկի հետ։ Մորիս Սպենսերը սպասում էր իր հերթին, և այն հասավ վայրէջքից երեսուն րոպե առաջ։
Պատահական չէր, որ Սպենսերը հայտնվեց Լոուսոնի կողքին, երբ արգելակումից առաջ խնդրեցին տեղավորվել բազկաթոռներում և ձգել գոտիները։ Նրանց հետ ևս տասնհինգ ուղևորներ նայում էին հեռուստատեսային էկրանին, որի վրա սրընթաց մոտեցող Լուսինը նույնիսկ ավելի պայծառ էր թվում, քան իրականում։ Մթնեցրած խցիկում ասես հինավուրց ստվերատան ներսում լինեիր․ տիեզերանավերի կոնստրուկտորները կտրականապես հրաժարվել էին լուսանցույցեր անելուց՝ խիստ խոցելի համարելով դրանք։
Բնատեսարանը արագորեն խոշորանում էր․ մի հիասքանչ, անմոռանալի պատկեր էր այդ, բայց Սպենսերը կես աչքով էր նայում։ Նրան հետաքրքրում էր հարևանի դեմքը, նրա արծվային պրոֆիլը, որը կարելի էր զանազանել էկրանի թույլ լույսով։
― Կարծեմ, այնտեղ մի ինչ֊որ տեղ է կորել զբոսաշրջիկներով նավը, այնպես չէ՞, ― իբր պատահաբար խոսեց նա։
― Այո, ― մի քիչ ուշացումով պատասխանեց Թոմը։
― Ես շատ վատ գիտեմ Լուսնի աշխարհագրությունը․․․
Դուք չէ՞ք լսել, թե որտեղ է պատահել դեպքը․․․
Մորիս Սպենսերը դեռևս շատ վաղուց էր բացահայտել, որ տեղեկություն կարելի է կորզել նույնիսկ ամենաանմարդամոտ մեկից։ Հարկավոր է միայն զրուցակցին ներշնչել, որ նա շնորհ է անում ձեզ։ Ու չէ որ հրապուրիչ է սեփական լավատեղյակությամբ պարծենալը։ Այս խորամանկությունը տասից ինը դեպքերում հաջողություն էր բերում․ այդպես եղավ նաև այժմ։
― Նրանք ա՜յ այնտեղ են գտնվում, ― ասաց Թոմ Լոուսոնը՝ մատնացույց անելով էկրանի կենտրոնը։ ― Ահա Անմատչելիության լեռները, նրանք բոլոր կողմերից շրջապատված են Ծարավի ծովով։
Անկեղծ հուզմունքով Սպենսերը նայում էր ուղիղ դեպի իրենց սուրացող մերթ սևին ու մերթ սպիտակին տվող լեռները։ Միայն թե օդաչուն, լինի մարդ կամ ավտոմատ, չնենգադավի․ ախր շատ արագ են նրանք ընկնում։ Բայց հանկարծ նա նկատեց, որ լեռները՝ իրենց շրջապատող գորշ բծի հետ դեպի աջ են գնում։ Ուրեմն, հրթիռը շրջվում է դեպի մի այնպիսի կետ, որը գտնվում է էկրանի ձախ կողմում։ Փա՜ռք աստծուն, այնտեղ ավելի հարթ է։
― Պորտ֊Ռորիսը, ― հանկարծ սեփական նախաձեռնությամբ խոսեց Թոմը, ու Սպենսերը ձախ կողմում նկատեց սևին տվող մի կետ։ ― Մենք գնում ենք այնտեղ։
― Այ դա լավ է։ Թե չէ չեմ սիրում վայրէջք կատարել լեռներում, ― պատասխանեց լրագրողը, խոսակցությունն ուղղելով իրեն հարկավոր հունի մեջ։ ― Եթե խեղճերին քշել տարել է այդ քաոսի մեջ, հաշվիր, որ կորած են, չեն գտնի։ Բայց կարծեմ նրանք մնացել են լեռնահյուսքերի տակ, այնպես չէ՞։
Թոմը ներողամտաբար ժպտաց։
― Ճիշտ այդպես․ կարծեմ։
― Ինչ, իսկ մի՞թե այդպես չէ։
Թոմ Լոուսոնը զգաց, որ ավելորդ բան ասաց։
― Ավելին չեմ կարող ասել ձեզ, ― պատասխանեց նա՝ գոռոզ ու մեծամիտ։
Սպենսերը էլ վրա չտվեց։ Նա բավականին բան իմացավ, որպեսզի որոշի․ Կլավին կսպասի, այժմ ավելի կարևոր է Պորտ֊Ռորիսը։
Նա վերջնականապես ամրապնդեց իր մտադրությունը, երբ (ոչ առանց նախանձի) տեսավ, թե ինչպես դոկտոր Թոմ Լոուսոնը երեք րոպեում անցավ բժշկական, մաքսային, ներգաղթային, արժութային և բոլոր այլ տեսակի զննումները։
Եթե մի կողմնակի անձ ականջ դներ ու լսեր, թե ինչ է կատարվում «Սելենի» խցում, նա շատ կզարմանար։ Փոշեգնացի ներսում սկիզբ առած խմբերգը այնքան էլ բարեհնչյուն չէր։ Քսանմեկ հոգի, յուրաքանչյուրը իր ուզածի պես, երգում էր․
― Երջանիկ ծնունդ։
Երբ աղմուկը լռեց, կոմոդոր Հանստենը հարցրեց․
― Միսիս Ուիլյամսից բացի, էլ ո՞վ հիշեց, որ հենց այսօր է ծնվել։ Ես հասկանում եմ, որոշ կանայք մի որոշ տարիքից հետո ծածկամիտ են դառնում․․․
Ոչ ոք այլևս չխոստովանեց, բայց ընդհանուր հռհռոցի մեջ լսվեց Դանկեն Մըքենզիի ձայնը․
― Ի դեպ, ծննդյան օրերի մասին․ քանիցս գրազ եմ տարել այդ առթիվ։ Տարին ունի երեք հարյուր վաթսունհինգ օր՝ ինչքա՞ն մարդ պետք է հավաքել միասին, որպեսզի նրանցից երկուսի միևնույն օրը ծնված լինելու հավանականությունը հիսուն տոկոսից ավելին կազմի։
Մի պահ լռություն տիրեց, բոլորը մտածում էին, ապա ինչ որ մեկը պատասխանեց․
― Ըստ իս, երեք հարյուր վաթսունհինգը պետք է բաժանել երկուսի։ Ստացվում է հարյուր ութսուն հոգի։
― Պատասխանը բնական է՝ բայց ոչ ճիշտ։ Քսանհինգ հոգին բավական է։
― Անհեթեթությո՛ւն։ Քսանհինգ օր երեք հարյուր վաթսունհինգից․․․ Այդպիսի հարաբերակցություն չի ստացվի։
― Ներեցեք, բայց դա այդպես է։ Իսկ եթե հավաքենք քառասունից ավելի մարդ, հարյուրից իննսունի դեպքում հնարավոր է, որ երկուսի ծննդյան օրը կհամընկնի։ Մենք ընդամենը քսաներկու հոգի ենք, բայց եկեք փորձենք, դեմ չե՞ք կոմոդոր։
― Ամենևին։ Ես մեկ֊մեկ կմոտենամ ու կհարցնեմ։
― Ոչ, ոչ, ― առարկեց Մըքենզին։ ― Մեկն ու մեկը կարող է խարդախել։ Տարեթվերը հարկավոր է գրել այնպես, որպեսզի պատասխանները չլսեն։
― Ինչ֊որ մեկը զոհաբերեց գրեթե մաքուր մի թուղթ տուրիստական ուղեցույցից․ թուղթը պատառոտեցին քսաներկու մասի ու բաժանեցին։ Երբ ետ հավաքեցին, պարզվեց, որ Պաթ Հարրիսն ու Ռոբերտ Բրայանը ծնվել են մայիսի 23֊ին։ Բոլորը զարմանում էին, իսկ Մըքենզին հրճվում էր։
― Պարզապես զուգադիպությո՜ւն է, ― եզրափակեց մի թերահավատ, ու մի քանի ուղևորներ անմիջապես մաթեմատիկական թեժ վիճաբանության բռնվեցին։
Այդ ամենը չէր գրավում կանանց՝ կամ նրանց մաթեմատիկան չէր հետաքրքրում, կա՛մ էլ նրանք խուսափում էին խոսք բաց անել ծծնդյան օրվա մասին։
Վերջապես կոմոդորը որոշեց, որ ժամանակն է փոխել զբաղմունքի առարկան։
― Տիկնա՛յք և պարոնա՛յք, անցնենք մեր ծրագրի հաջորդ կետին։ Հաճույքով հայտնում եմ ձեզ, որ Զվարճությունների հանձնաժողովը՝ միսիս Շաստերի և պրոֆեսոր Ջայա․․․ մի խոսքով, մեր հարգելի պրոֆեսորի կազմով, հորինել է մի կատակ, որը կարծում եմ, բավականին հրճվանք կպատճառի մեզ։ Նրանք առաջարկում են կազմել մի դատարան և ներկա գտնվողներից յուրաքանչյուրի խաչաձև հարցաքննություն կատարել։ Դատարանի խնդիրն է պարզել, թե ինչո՞ւ ճանապարհորդության համար մենք հենց Լուսինն ենք ընտրել։ Իհարկե, մեր մեջ կգտնվեն այնպիսիները, որոնք չեն ցանկանա պատասխանել։ Ով գիտե, ― գուցե այստեղ եղածներից շատերը թաքնվում են ոստիկանությունից կամ սեփական կնոջից։ Խնդրեմ, կարող եք հրաժարվել, բայց չնեղանաք, որ դրանից մենք տհաճ եզրակացություն հանենք ձեր վերաբերյալ։ Դե, դուր եկա՞վ մեր առաջարկությունը։
Ոմանք այն ընդունեցին խանդավառորեն, ոմանք էլ իրենց հավանություն չտալը արտահայտեցին հեգնական բացականչություններով, բայց ոչ ոք կտրականապես դեմ չեղավ, և կոմոդորը գործի կպավ։ Կարծես ինքնըստինքյան այնպես ստացվեց, որ նրան ընտրեցին դատարանի նախագահ, իսկ Իրվինգ Շաստերին դատախազ նշանակեցին։
Բազկաթոռների առաջին կարգը երեսով դարձրին դեպի խուցը։ Այստեղ տեղեր գրավեցին նախագահն ու դատախազը։ Երբ ամեն ինչ պատրաստ էր ու դատարանի քարտուղարը (այսինքն Պաթ Հարրիսը) ներկաներին կարգի հրավիրեց, նախագահը խոսք վերցրեց։
― Այժմ մենք մեղավորության հարցը չենք վճռում, ― ասաց նա, հազիվ պահելով դեմքի լրջությունը։ ― Մենք պետք է որոշենք, արդյոք առկա է հանցակազամ։ Եթե վկաներից որևէ մեկը գտնի, որ իմ գիտնական պաշտոնակիցը ճնշում է գործադրում նրա վրա, կարող է բողոքել դատարանին։ Քարտուղարին խնդրում եմ հրավիրել առաջին վկային։
― Ը․․․ ը՜մ․․․ Ձերդ մեծապատվություն, իսկ ո՞վ է առաջին վկան, ― տեղից հարց տվեց քարտուղարը։
Տասը րոպեանոց մի դիսկուսիա պահանջվեց՝ դատարանի, դատախազի ու հանդիսականների վիճաբանության սիրահարների մասնակցությամբ, որպեսզի լուծվեր այդ կարևոր խնդիրը։ Վերջ ի վերջո որոշեցին վիճակ հանել․ առաջինը պատասխանելու վիճակն ընկավ Դեվիդ Բարրետին։
Հազիվ նկատելի ժպիտը դեմքին՝ վկան առաջ անցավ ու իր տեղը գրավեց նեղ միջանցքում՝ բազկաթոռների միջև։
Իրվինգ Շաստերը, որը սպիտակեղենով քիչ էր նման պաշտոնական անձնավորության, խիստ դեմք ընդունելով՝ կոկորդը մաքրեց։
― Ձեր անունը Դեվիդ Բարրե՞տ է։
― Ճիշտ այդպես։
― Ձեր զբաղմո՞ւնքը։
― Մեքենաշինարար֊ինժեներ, ներկայումս կենսաթոշակառու։
― Միստր Բարրետ, պատմեք դատարանին, թե հատկապես ի՞նչն է բերել ձեզ Լուսին։
― Ես ուզում էի տեսնել, թե ինչ բան է Լուսին ասածդ։ Ճանապարհորդությունների համար ժամանակ ունեմ, դրամ՝ նույնպես։
Իրվինգ Շաստերը ակնոցի հաստ ապակիների միջով ծուռ֊ծուռ նայում էր Բարրետին։ Նա արդեն նկատել էր, որ նման հայացքը շփոթեցնում է վկաներին։ Ակնոց կրելը քսանմեկերորդ դարում օտարոտի էր, բայց բժիշկներն ու իրավաբանները, մանավանդ հասակավորները, դեռևս օգտվում էին նրանից։ Ավելին, ակնոցը պրոֆեսիայի մի տեսակ խորհրդանիշ էր դարձել։
― Դուք «ուզում եք տեսնել», ― կրկնեց Շաստերը Բարրետի խոսքերը։ ― Դա բացատրություն չէ։ Ինչո՞ւ էիք ուզում։
― Ինձ թվում է, ձեր հարցը խիստ անորոշ է ձևակերպված։ Ինչո՞ւ է սովորաբար մարդ վարվում այսպես, և ոչ թե այլ կերպ։
Կոմոդոր Հանստենը գոհունակությամբ ժպտաց։ Դա հենց այն է, ինչ նա ուզում էր․ թող որ ուղևորները վիճեն ու քննարկեն մի այնպիսի հարց, որը հետաքրքրի բոլորին ու միևնույն ժամանակ ո՛չ վիրավորանք պատճառի, ո՛չ էլ կրքեր բորբոքի։ (Իսկ, եթե հանկարծ նման վտանգ ծագի, իրենից է կախված դատարանում կարգ ու կանոն հաստատելը)։
― Ես ընդունում եմ, ― շարունակեց փաստաբանը, ― որ իմ հարցը ճշտման կարիք ունի։ Կփորձեմ այն ձևակերպել այլ կերպ։
Նա մի փոքր մտածեց, տնտղելով իր թղթերը՝ ընդամենը ուղեցույցի մի քանի էջ։ Լուսանցքներում ձևականության համար Շաստերը մի քանի դիտողություններ գրեց։ Նա չէր սիրում դատարանում մերկապարանոց ելույթ ունենալ։ Քանի֊քանի անգամ իր գործառության ժամանակ, թղթերի հետ մի քանի վայրկյանի կարծեցյալ խորհրդակցությունը, անգնահատելի օգուտ է տվել իրեն։
― Ճի՞շտ կլինի արդյոք ասել, որ Լուսինը ձեզ գրավել է իր բնապատկերի գեղեցկությամբ։
― Այո, մասամբ նաև այդ։ Ես թերթում էի ուղեցույցները, դիտում կինոնկարներն ու ինքս ինձ հարցնում, թե որքանով են դրանք համապատասխանում իրականությանը։
― Եվ ինչպիսի՞ եզրակացության եք եկել այժմ։
― Ես կասեի, ― չոր պատասխանեց վկան, ― որ իրականությունը գերազանցեց բոլոր սպասելիքներս։
Նրա խոսքերը ծիծաղ առաջ բերին։ Կոմոդորը թխկթխկացնում էր իր բազմոցի թիկնակին։
― Կարգի՛ եմ հրավիրում, ― բացականչեց նա։ ― Այլապես ստիպված կլինեմ խանգարողներին հեռացնել դատարանի դահլիճից։
Ինչպես և ինքն էր սպասում, այդ դիտողությունը առաջ բերեց ծիծաղի մի նոր, էլ ավելի ուժեղ պոռթկում։ Հանստերը ուղևորներին հնարավորություն տվեց լիուլի ծիծաղելու։ Վերջապես բոլորը լռեցին, ու Շաստերը շարունակեց հարցաքննությունը։ Նա ամբողջովին մտել էր իր դերի մեջ։
― Դա շատ հետաքրքիր է, միստեր Բարրետ։ Դուք թռել եկել եք Լուսին, այդքան փող եք ծախսել, որպեսզի հիանաք տեսարաններով։ Ասացեք խնդրեմ, դուք առիթ ունեցե՞լ եք տեսնելու Գրանդ֊Կանյոնը։
― Ոչ, իսկ դո՞ւք։
― Ձերդ մեծապատվություն, ― օգնության կանչեց Շաստերը նախագահողին։ ― Վկան անվայել է պահում իրեն։
Կոմոդորը խիստ հայացքով նայեց Բարրետին, բայց նա ամենևին չշփոթվեց։
― Միստր Բարրետ, հարցաքննողը դուք չեք։ Ձեր գործը պատասխանելն է, և ոչ թե հարց տալը։
― Միլորդ, ես ներողություն եմ խնդրում դատարանից, ― պատասխանեց վկան։
― Հը՜մ․․․ Մի՞թե «միլորդ» եմ ես, ― անվստահորեն Հանստենը դիմեց Շաստերին։ ― Ինձ թվում էր, որ ես «Ձերդ մեծապատվություն» եմ։
Իրավագետը լրջախոհ դարձավ։
― Ես առաջարկում եմ, ձերդ մեծապատվություն, որպեսզի յուրաքանչյուր վկա պահպանի այն վարվելաձևերը, որոնց նա սովոր է իր երկրում։ Դա միանգամայն թույլատրելի է, քանի դեռ պատշաճ հարգանք է ցուցաբերում դատարանի հանդեպ։
― Լավ։ Շարունակեցե՛ք։
Շաստերը նորից շրջվեց դեպի վկան։
― Կցանկանայի իմանալ, միստր Բարրետ, թե ինչո՞ւ դուք հարմար նկատեցիք մեկնել Լուսին, թեև ինչպես հարկն է դեռ չեք ծանոթացել Երկրին։ Դուք որևէ ծանրակշիռ պատճառաբանություն ունե՞ք արդյոք անտրամաբանական վարմունքի համար։
Հարցը շատ լավ էր տրված, ճիշտ այնպես, որ կարող էր հետաքրքրել բոլորին, և Բարրետը ջանաց համոզիչ պատասխան տալ։
― Ես բավականին լավ գիտեմ Երկիրը, ― դանդաղ սկսեց նա խիստ ընդգծված անգլերեն արտասանությամբ՝ նույնքան հազվադեպ, որքան և ակնոցը։ ― Ապրել եմ «Էվերեստ» հյուրանոցում, եղել եմ երկու բևեռներում, նույնիսկ իջել եմ Կալիպսո իջվածքի հատակը։ Մի խոսքով, քիչ բան չեմ տեսել և հարազատ մոլորակը այլևս ոչնչով չէր կարող զարմացնել ինձ։ Իսկ ինչ֊որ մեկ օրվա հեռավորության վրա՝ Լուսինն է, մի ամենևին նոր, այլ աշխարհ։ Նորությունն էլ հենց հրապուրեց ինձ։
Հանստենը միայն ականջի ծայրով էր լսում հանգամանալից, անշտապ վերլուծությունը։ Քանի Բարրետը խոսում էր, նա անարգել կարող էր ուսումնասիրել մյուսներին։ Կոմոդորը արդեն հասցրել էր պատկերացում կազմել անձնակազմի և ուղևորների մասին, որոշել էր, ում վրա կարելի է հույս դնել, ումից սպասել նենգություն, եթե վիճակը վատանար։
Ամենահուսալին, իհարկե, նավապետ Հարրիսն է։ Կոմոդորը քաջ ծանոթ էր այդ կարգի մարդկանց, հաճախ էր հանդիպել նրանց տիեզերքում, օրինակ Աստրոտեխում։ (Երբ Հանստենը դասախոսություններով հանդես էր գալիս այնտեղ, նրա առջև միշտ նստած էին զուսպ, խնամքով սափրված Պաթ Հարրիսոններ)։ Պաթը, որ դեպի տեխնիկան ունեցած հակումներով, բայց փառամոլությունից զուրկ մի երիտասարդ է, հենց իր ուժերին համապատասխան աշխատանք եր գտել այնպիսի մի տեղում, ուր նրանից պահանջվում էր սոսկ զգուշություն ու բարեկրթություն։ (Հանստերը չէր կասկածում, որ սիրունատես ուղևորուհիները նրա մոտ առանձնապես գնահատում էին երկրորդ արժանիքը)։ Նա բարեխիղճ է, կարգապահ, մի փոքր չոր, ազնվաբար կկատարի իր պարտականությունը և, ի տարբերություն շատ ավելի շնորհալի մարդկանց, կմեռնի քաջաբար, առանց գանգատվելու։ Դա հատկապես կարևոր կլինի այստեղ՝ փոշեգնացում, եթե նրանց չփրկեն հինգ օր հետո։
Ստյուարդուհի միսս Ուիլքինզի պատասխանատվությունը փոքր չէր։ Դա տիեզերական ստուարդուհու շաբլոն տիպ չէ՝ անալի հմայք ու անկենդան ժպիտ։ Հանստենը արդեն կարողացել է որոշել, որ միսս Ուիլքինզը հաստատակամ ու բարեկիրթ աղջիկ է։ Սակայն նույն բանը կարելի էր ասել նաև նրա պրոֆեսիայի շատ աղջիկների մասին։
Մի խոսքով, անձնակազմի կողմից նրա բախտը բանել էր, իսկ ուղևորնե՞րը։ Անշուշտ, նրանք աչքի ընկնող մարդիկ են, այլապես Լուսնի վրա չէին լինի։ «Սելենի» մեջ հավաքված էին բավականին խելք ու տաղանդ, բայց հենց կացության անհեթեթությունն այն էր, որ ո՛չ խելքը և ո՛չ էլ շնորհքը նրանց չեն փրկի։ Այստեղ կարևորը բնավորությունը, հոգեկան կորովն է, պարզապես ասած՝ արիությունը։
Քսանմեկերորդ դարում շատ քչերին էր հարկավոր ֆիզիկական քաջությունը։ Մարդիկ ծննդյան օրից մինչև մահ ոչ մի անգամ վտանգին դեմ֊հանդիման չեն նայում։ «Սելենի» ուղևորները պատրաստ չէին նման փորձությունների, իսկ խաղերով ու զվարճություններով հեռու չես գնա։
Տասներկու ժամ չանցած, մտքում ասաց կոմոդորը, առաջ կգա առաջին ճեղքվածքը, երբ հայտնի կդառնա, որ ինչ֊որ խոչընդոտ խանգարում է փրկարարներին, և որ այդ հապաղումը կարող է ճակատագրական լինել։
Հանստենը մեկ անգամ ևս շուրջը նայեց։ Եթե հաշվի չառնենք նրանց ոչ այնքան էլ վայելուչ տեսքը, առայժմ նրանք բոլորը մնում են հասարակության բանական ու զուսպ անդամներ։
Նրանցից ո՞վ առաջինը տեղի կտա․․․
