Changes
/* Եվ այլք */
Ամառանոցային գնացքը, սայլի պես ճռճռալով, հիսուն րոպեի ընթացքում ուղևորներին հասցրեց Պյատիգորսկ։ Կոնցեսիոներները Զմեյկայի և Բեշտաուի կողքով եկան֊հասան Մաշուկի ստորոտին։
==Մալախիտե լճակի տեսարանը==
Կիրակնօրյա իրիկուն էր։ Ամեն ինչ լվացված ու մաքրված։ Թփուտներով ու պուրակներով պատած Մաշուկն անգամ թվում էր խնամքով սանրված ու լեռնային վեժետալի հոտ էր զեղում։
Խաղալիքային կառամատույցի վրա երևում և անհետանում էին ամենատարբեր կարգի սպիտակ շալվարներ՝ սատանի կաշուց, ռագոժից, վուշե գործվածքից, պարուսինից և նուրբ ֆլանելից։ Այստեղ ման էին գալիս սանդալներով և «ապաշ» վերնաշապիկներով։ Կոնցեսիոներները ծանր ու կեղտոտ սապոգներով, ծանր ու փոշոտ շալվարներով, տաք ժիլետներով ու շիկացած պիջակներով խորթ էին զգում իրենց։ Ուրախ չթերի բազմազանության մեջ, որոնցով պճնվել էին կուրորտային օրիորդները, ամենից պայծառն ու ամենից նրբագեղը կայարանապետի կոստյումն էր։
Ի զարմանս բոլոր եկվորների կայարանապետը կին էր։ Կարմրաշեկ գանգուրները դուրս էին պրծել բոլորքին երկու արծաթյա տրեզներ կպցրած գլխարկի տակից։ Նա հագել էր համազգեստային սպիտակ կիտել և սպիտակ յուբկա։
Պետով լիուլի հիանալուց հետո, Կոլումբ թատրոնի Պյատիգորսկում ունենալիք գաստրոլների վերաբերյալ նոր փակցրած աֆիշաները կարդալուց և երկու հինգկոպեկանոց բաժակ նարզան խմելուց հետո ուղևորները մուտք գործեցին քաղաք՝ կայարան «Ծաղկանոց» գծի տրամվայով։ «Ծաղկանոց մտնելու համար վերցրին տասը կոպեկ։
«Ծաղկանոցում շատ երաժշտություն կար, շատ ուրախ մարդիկ և շատ քիչ ծաղիկ։ Սիմֆոնիկ նվագախումբը սպիտակ խեցու մեջ կատարում էր «Մոծակների պարը»։ Լերմոնտովյան գալերեայում նարզան էին վաճառում։ Նարզան էին վաճառում կիոսկներում և ձեռքի վրա։
Ոչ ոք գործ չուներ երկու կեղտոտ ադամանդ որոնողների հետ։
― Է՜խ, Կիսա, ― ասաց Օստապը, ― կյանքի այս տոնախմբությունում մենք օտար ենք։
Կուրորտում կոնցեսիոներները առաջին գիշերը անցկացրին նարզանի աղբյուրի մոտ։
Միայն այստեղ, Պյատիգորսկում, երբ Կոլումբի թատրոնը ապշած քաղաքացիների առջև երրորդ անգամ բեմադրում էր իր «Ամուսնությունը», կոմպանյոնները հասկացան գանձի ետևից ընկնելու ամբողջ դժվարությունը։ Թատրոն մուտք գործել, ինչպես նրանք առաջ ենթադրում էին, հնարավոր չէր։ Կուլիսների ետևում գիշերում էին Գալկինը, Պալկինը, Մալկինը, Չալկինը և Զալկինդը, որոնց մարկայով ստանալիքը թույլ չէր տալիս հյուրանոցում ապրելու։
Այդպես անցնում էին օրերը, և բարեկամները հալից ընկնում էին՝ գիշերելով Լերմոնտովի մենամարտի վայրում և սնվելով միջին կարողությամբ տուրիստների բեռները կրելով։
Վեցերորդ օրը Օստապին հաջողվեց ծանոթություն հաստատել մոնտյոր Մեչնիկովի, հիդրոմամուլի պետի հետ։ Այդ օրերին Մեչնիկովը, որը փողի բացակայության պատճառով խումարությունից դուրս էր գալիս ակունքից նարզան խմելով, սարսափելի վիճակում էր և, ինչպես Օստապն էր նկատել, շուկայում ինչ֊որ իրեր էր վաճառում թատրոնական ռեկվիզիտից։ Վերջնական համաձայնության եկան աղբյուրի մոտ՝ առավոտվա գինարգուքին։ Մոնտյոր Մեչնիկովը Օստապին դուսյա էր անվանում և համաձայնվում էր։
― Կարելի է, ― ասում էր նա, ― էդ մեկը միշտ էլ կարելի է, դույսա։ Մեծ ուրախությամբ, դուսյա։
Օստապն իսկույն գլխի ընկավ, որ մոնտյորը մեծ վարպետ է։
Համաձայնող կողմերը նայում էին մեկ մեկու աչքերին, գրկախառնվում, թփթփացնում էին իրար մեջքի և քաղաքավարի ծիծաղում էին։
― Դե՛, ― ասաց Օստապը, ամբողջ գործի համար մի տասանոց։
― Դո՜ւսյա, ― զարմացավ մոնտյորը։ ― Դուք ինձ չարացնում եք։ Ես նարզանից տանջված մարդ եմ։
― Բա որքա՞ն եք ուզում։
― Կես հարյուրանոց վեր դրեք։ Ախր գույքը պետական է։ Ես էլ տանջված մարդ եմ։
― Լավ։ Վերցրեք քսան։ Համաձա՞յն եք։ Է՜, աչքերիցդ երևում է, որ համաձայն եք։
― Համաձայնությունը արդյունք է կողմերի լրիվ չհակառակվելու դեպքում։
― Լավ է շարադրում, շանորդին, ― շշնջաց Օստապը Իպոլիտ Մատվեևիչի ականջին, ― սովորեցեք։
― Ե՞րբ կբերեք աթոռները։
― Աթոռները փողի դիմաց։
― Այդ կարելի է, ― ասաց Օստապը, առանց մտածելու։
― Փողն առաջուց, ― հայտարարեց մոնտյորը, ― առավոտյան՝ փողը, երեկոյան՝ աթոռները, կամ երեկոյան՝ փողը, իսկ հետևյալ օրվա առավոտյան աթոռները։
― Բայց միգուցե, այսօր՝ աթոռները, իսկ վաղը՝ փո՞ղը, ― հորցուփորձ էր անում Օստապը։
― Ես, ախր, դուսյա, տանջված մարդ եմ։ Նման պայմաններ հոգիս չի ընդունում։
― Բայց ախր ես, ― ասաց Օստապը, ― միայն վաղն եմ փող ստանալու հեռագրով։
― Այդ ժամանակ էլ կխոսենք, ― եզրակացրեց հաստակող մոնտյորը, ― իսկ առայժմ, դուսյա, բախտավոր մնացեք ակունքի մոտ, իսկ ես գնացի․ մամլիչի հետ կապված շատ գործեր ունեմ։ Սիմբիևիչը կոկորդիլոս է բռնում։ Էլ կարողություն չունեմ։ Իսկ միայն նարզանով ապրել կլինի՞։
Ու Մեչնիկովը, արևով հիանալի լուսավորված, հեռացավ։
Օստապը խստադեմ նայեց Իպոլիտ Մատվեևիչին։
― Ժամանակը, ― ասաց նա, ― որ մենք ունենք՝ փող է, որ մենք չունենք։ Կի՛սա, մենք պետք է կարիերա անենք։ Հարյուր հիսուն հազար ռուբլի և զրո֊զրո կոպեկը մեր առջևումն է։ Քսան ռուբլի է պետք միայն, որպեսզի գանձը մերը լինի։ Այս դեպքում ոչ մի բանից չպետք է խորշել։ Կամ պան, կամ չոբան։ Ընտրում եմ պանին, թեև նա որոշակի լեհ է։
Օստապը մտախոհ պտտվեց Վորոբյանինովի չորս բոլորը։
― Հանեցեք պիջակը, պարագլուխ, արագ, ― ասաց նա անսպասելիորեն։
Օստապը զարմացած Իպոլիտ Մատվեևիչի ձեռքից վերցրեց պիջակը, նետեց գետին և սկսեց կոխկռտել փոշոտ կոշիկներով։
― Ի՞նչ եք անում, ― աղաղակեց Վորոբյանինովը։ ― Տասնհինգ տարի է հագնում եմ այդ պիջակը և միշտ նոր է երևում։
― Մի՛ հուզվեք։ Շուտով արդեն նա նոր չի լինի։ Տվեք շլյապան։ Հիմա փոշի ցանեք ձեր շալվարի վրա և ջրեք նարզանով։ Արա՛գ։
Իպոլիտ Մատվեևիչը մի քանի րոպե անց գարշելիության աստիճանի կեղտոտվեց։
― Այժմ դուք հասունացաք և լիակատար հնարավորություն ունեք փող վաստակելու ազնիվ աշխատանքով։
― Իսկ ես ի՞նչ եմ անելու, ― արտասվալից ձայնով հարցրեց Վորոբյանինովը։
― Հուսով եմ, ֆրանսերեն գիտեք։
― Շատ վատ։ Գիմնազիական կուրսի սահմաններում։
― Հըմ․․․ Ստիպված եք գործել այդ սահմաններում։ Կարո՞ղ եք արդյոք ֆրանսերեն ասել հետևյալ ֆրազը․ «Պարոնայք, ես վեց օր է չեմ կերել»։
― Մոսյո, ― սկսեց Իպոլիտ Մատվեևիչը կմկմալով, ― մոսյո, հըմ, հըմ․․․ ժենե, կարծեմ ժե նե մանժ պա․․․ ― վեց, ― ոնց են ասում, էն, դե, տրուա, քատր, սենկ․․․ սիս․․․ սիս․․․ ժուր։ Նշանակում է, ժե նե մանժ պա սիս ժուր։
― Հա՜մա թե առոգանություն ունեք, Կի՛սա։ Ասենք, ի՜նչ պահանջես մուրացկանից։ Իհարկե, Եվրոպական Ռուսաստանի մուրացկանը շատ ավելի վատ է խոսում ֆրանսերեն, քան Միլյերանը։ Դե՛, Կիսուլյա, իսկ ի՞նչ սահմաններում գիտեք գերմաներեն։
― Ինչի՞ս է պետք այդ ամենը, ― բացականչեց Իպոլիտ Մատվեևիչը։
― Նրա համար, ― ասաց Օստպը ծանրակշիռ կերպով, ― որ հիմա գնալու եք «Ծաղկանոց», կանգնելու եք ստվերում և ողորմություն եք խնդրելու ֆրանսերեն, գերմաներեն և ռուսերեն լեզուներով, ընդգծելով, որ դուք պետական դումայի նախկին անդամ եք կադետների ֆրակցիայից։ Զուտ արդյունքը ամբողջությամբ կհանձնվի մոնտյոր Մեչնիկովին։ Հասկացա՞ք։
Իպոլիտ Մատվեևիչը կերպարանափոխվեց։ Նրա կուրծը փքվեց, ինչպես Լենինգրադի Դվորցովի կամուրջը, աչքերից կրակ ցայտեց և ռունգերից, ինչպես թվաց Օստապին թանձր ծուխ հորդեց։ Բեղերը կամաց֊կամաց սկսեցին վեր բարձրանալ։
― Ա՛յ֊ա՛յ֊այ, ― ասաց մեծ կոմբինատորը բնավ չվախենալով, ― մի սրա՜ն նայեցեք։ Մարդ չէ, այլ ինչ֊որ կուզիկ֊քուռկիկ։
― Երբե՛ք, ― սկսեց հանկարծ որովայնախոսել Իպոլիտ Մատվեևիչը, ― Վորոբյանինովը երբեք ձեռք չի պարզել։
― Դե, ուրեմն, ոտքներդ կպարզեք, ծեր հիմար, ― բղավեց Օստապը։ ― Դուք ձեռք չեք պարզե՞լ։
― Չեմ պարզել։
― Ինչպես է ձեզ դուր գալիս այս ալֆոնիզմը։ Երեք ամիս է՝ ապրում եք իմ հաշվին։ Երեք ամիս է՝ կերակրում եմ նրան, խմեցնում ու դաստիարակում, և այս ալֆոնսը հիմա երրորդ դիրք է բռնում և հայտարարում, թե ինքը․․․ Դե՛, բավական է, ընկեր։ Երկուսից մեկը․ կամ հենց հիմա կգնաք «Ծաղկանոց» և իրիկվա դեմ կբերեք տասը ռուբլի, կամ ես ձեզ ավտոմատիկ կերպով հանում եմ փայատեր֊կոնցեսիոներների ցուցակից։ Հաշվում եմ մինչև հինգը։ Այո կամ ոչ։ Մե՛կ․․․
― Այո, ― փնթփնթաց պարագլուխը։
― Այդ դեպքում կրկնեցեք աղերսանքը։
― Մոսյո, ժե նե մանժ պա սիս ժուր։ Գեբեն դի միրրիտտե էտվաս կոպեկ աուֆ դեմ շտյուկ բրոդ։ Ողորմացեք որևէ բան պետական դումայի նախկին դեպուտատին։
― Մի անգամ էլ։ Ավելի պաղատագի՛ն։
Իպոլիտ Մատվեևիչը կրկնեց։
― Դե լավ։ Մուրացկանության տաղանդը մանկուց է ձեր մեջ դրված։ Գնացեք։ Ժամադրություն աղբյուրի մոտ կես գիշերին։ Նկատի ունեցեք, ռոմանտիկայի համար չէ սա, այլ պարզապես՝ երեկոները ավելի շատ են տալիս։
― Իսկ դուք, ― հարցրեց Իպոլիտ Մատվեևիչը, ― ո՞ւր եք գնալու։
― Իմ մասին մի անհանգստացեք։ Ես, ինչպես միշտ, գործում եմ ամենադժվարին տեղում։
Բարեկամները բաժանվեցին։
Օստապը վազեց գրենական պիտույքների խանութը, այնտեղ վերջին տասը կոպեկով գնեց անդորագրի գրքույկ և մոտ մի ժամ քարե պատվանդանի վրա նստած համարակալում էր անդորագրերը և ստորագրում ամեն մեկի վրա։
― Ամենից առաջ սիստեմ, ― շշնջում էր նա, ― հասարակական յուրաքանչյուր կոպեկ հաշվի պետք է առնել։
Մեծ կոմբինատորը հրաձգային քայլերով շարժվեց լեռնային ճանապարհով, որը Մաշուկը շրջանցելով, սանատորիաների և հանգստյան տների կողքով տանում էր Լերմոնտովի և Մարտինովի մենամարտի վայրը։
Իրեն անցնող ավտոբուսների և երկձի կառքերի ետևից Օստապը դուրս եկավ Պրավալի մոտ։
Ժայռի մեջ փորած փոքրիկ գալերեան տանում էր դեպի կոնաձև խորխորատը։ Գալերեան վերջանում էր փոքրիկ պատշգամբով, որի վրա կանգնած Պրավալի հատակին կարելի է տեսնել գարշահոտ հեղուկի մալախիտե մի լճակ։ Այդ Պրավալը համարվում է Պյատիգորսկի տեսարժան վայրերից մեկը, ուստի և օրվա ընթացքում այնտեղ այցելում են մեծ թվով էքսկուրսիաներ և միայնակ տուրիստներ։
Օստապն իսկույն պարզեց, որ Պրավալը նախապաշարումներից զուրկ մարդու համար եկամուտի աղբյուր կարող է լինել։
«Զարմանալի բան, ― խորհրդածում էր Օստապը, ― ինչպես է, որ քաղաքը մինչև օրս գլխի չի ընկել տասը կոպեկ վերցնելու Պրավալ մտնելու համար։ Դա միակ տեղն է, կարծես, ուր պայտիգորցիները առանց փողի են ներս թողնում տուրիստներին։ Ես կոչնչացնեմ ամոթալի այդ բիծը քաղաքի բարեհամբավ անունի վրայից, ես կուղղեմ վրդովեցուցիչ զանցառությունը»։
Եվ Օստապը վարվեց այնպես, ինչպես թելադրեց նրա բանականությունը, առողջ բնազդը և ստեղծված իրադրությունը։
Նա կանգնեց Պրավալի մուտքի մոտ և, անդորագրերի գրքույկը ձեռքին խաղացնելով ժամանակ առ ժամանակ բացականչում էր․
― Տոմսեր ձեռք բերեք, քաղաքացինե՛ր։ Տա՛սը կոպեկ։ Երեխաներին և կարմիրբանակայիններին՝ ձրի։ Ուսանողներին՝ հինգ կոպեկ։ Ոչ պրոֆմիության անդամներին՝ երեսուն կոպեկ։
Օստապը հաստատ գործ էր բռնել։ Պյատիգորսկցիները Պրավալ չեն գնում, իսկ սովետական տուրիստից «ինչ֊որ տեղի» մուտքի համար տասը կոպեկ պոկելը ոչ մի ջանք չէր պահանջում։ Ժամը հինգի մոտերքը արդեն հավաքվել էր վեց ռուբլի։ Օգնեցին ոչ պրոֆմիության անդամները, որոնցից շատ կային Պյատիգորսկում։ Բոլորն էլ դյուրահավատորեն տալիս էին իրենց տասը կոպեկանոցները, և մի կարմրաթուշ տուրիստ, տեսնելով Օստապին, հաղթականորեն ասաց կնոջը։
― Տեսնում ես, Տանյուշա, երեկ ի՞նչ էի ասում քեզ։ Իսկ դու ասում էիր, թե Պրավալի մուտքի համար վճարել պետք չէ։ Չի՛ կարող պատահել։ Ճիշտ չէ՞, ընկեր։
― Միանգամայն ճիշտ է, ― հաստատեց Օստապը, ― չի կարող պատահել, որ մուտքի համար չվերցնեն։ Պրոֆմիության անդամներին՝ տասը կոպեկ և ոչ պրոֆմիության անդամներին՝ երեսուն կոպեկ։
Իրիկվա դեմ երկու լինեյկաներով Պրավալին մոտեցավ Խարկովի միլիցիոներների էքսկուրսիան։ Օստապը վախեցավ և այն է ուզում էր անմեղ տուրիստ ձևանալ, բայց միլիցիոներները այնպես քաշվելով խռնվեցին մեծ կոմբինատորի շուրջը, որ այլևս նահանջելու ճանապարհ չկար։ Ուստի և Օստապը բավականին պինդ ձայնով բղավեց․
― Պրոֆմիության անդամներին՝ տասը կոպեկ, բայց քանի որ միլիցիայի ներկայացուցիչները կարող են հավասարեցվել ուսանողներին և երեխաներին, ապա նրանցից հինգական կոպեկ։
Միլիցիոներները վճարեցին, քաղաքավարի տեղեկանալով, թե ինչ նպատակով են գանձվում այդ հինգ կոպեկանոցները։
― Պրավալի կապիտալ վերանորոգման նպատակով, ― հանդգնորեն պատասխանեց Օստապը, ― որպեսզի շատ չփլվի։
Մինչդեռ մեծ կոմբինատորը ճարպկորեն վաճառում էր մալախիտե լճակի տեսարանը, Իպոլիտ Մատվեևիչը կորացած և ամոթից խեղդվելով կանգնել էր ակացիայի տակ և, զբոսնողների վրա չնայելով, ծամծմում էր իրեն հանձնված երեք ֆրազները․
― Մոսյո, ժե նե մանժ պա․․․ Գերեն զի միր բրիտտե․․․ Ողորմություն արեք Պետական դումայի պատգամավորին․․․
Ողորմություն էին տալիս ոչ թե քիչ, այլ մի տեսակ դժկամորեն։ Սակայն խաղալով «մանժ» բառի փարիզյան մաքուր առոգանության վրա և սրտերը հուզելով Պետական դումայի նախկին անդամի թշվառ վիճակով, հաջողվեց մի երեք ռուբլու պղնձե դրամ հավաքել։
Զբոսնողների ոտքերի տակ ճարճատում էր մանրախիճը։ Նվագախումբը փոքրիկ ընդմիջումներով կատարում էր Շտրաուս, Բրամս և Գրիգ։ Ուրախ բազմությունը, կարկաչելով, անցնում էր հին պարագլխի կողքով և ետ վերադառնում։ Լերմոնտովի ստվերն անտեսանելիորեն սավառնում էր վերանդայի բուֆետում մածուն ճաշակող քաղաքացիների գլխավերևում։ Օդեկոլոնի և նարզանային գազերի հոտ էր փչում։
― Ողորմացեք Պետական դումայի նախկին անդամին, ― փնթփնթում էր պարագլուխը։
― Ասացե՛ք, դուք իսկապե՞ս եղել եք Պետական դումայի անդամ, ― լսվեց Իպոլիտ Մատվեևիչի ականջի տակ։ ― Եվ դուք իրո՞ք գնում էիք նիստերին։ Ա՛խ, ա՛խ։ Բա՛րձր դաս։
Իպոլիտ Մատվեևիչը դեմքը բարձրացրեց և քարացավ մնաց։ Նրա առջև ճնճղուկի նման թռչկոտում էր հաստլիկ Աբեսալոմ Վլադիմիրովիչ Իզնուրենկովը։ Նա Լոձի դարչնագույն կոստյումը փոխել էր սպիտակ պիջակով և կայծկլտող մոխրագույն շալվարով։ Նա արտասովոր կերպով կայտառ էր և երբեմն գետնից մի հինգ վերշոկ վեր֊վեր էր ցատկում։ Իզնուրենկովը չճանաչեց Իպոլիտ Մատվեևիչին և շարունակեց հարցեր տեղալ նրա գլխին։
― Ասացեք, դուք իսկապե՞ս տեսել եք Ռոձյանկոյին։ Պուրիչկևիչն իսկապե՞ս ճաղատ էր։ Ա՛խ, ա՛խ։ Ի՞նչ թեմա։ Բա՛րձր դաս։
Շարունակելով ցատկոտել, Իզնուրենկովը երեք ռուբլի խոթեց շփոթված պարագլխի ձեռքը և փախավ։ Բայց դեռ երկար ժամանակ «Ծաղկանոցում» առկայծում էին նրա հաստլիկ ազդրերը և ասես ծառերից թափվում էր․
Ա՛խ, ա՛խ։ «Ո՛վ գեղեցկուհի, մի երգիր ինձ մոտ դու Վրաստանի երգերը թախծոտ»։ Ա՛խ, ա՛խ։ «Հիշեցնում են ինձ այս պահին նրանք հեռավոր մի ափ և ուրիշ մի կյանք․․․» Ա՛խ, ա՛խ։ «Իսկ առավոտյան նա դարձյալ ժպտում էր»։ Բա՛րձր դաս․․․
Իպոլիտ Մատվեևիչը կանգնել մնացել էր, ― աչքերը գետնին գցած։ Եվ զուր էր այդպես կանգնել։ Շատ բան չէր տեսնում նա։
Պյատիգորսկյան գիշերվա հիասքանչ խավարում պարկի ծառուղիներով զբոսնում էր Էլլոչկա Շչուկինան, իր ետևից քարշ տալով հետը հաշտված խոնարհ Էռնեստ Պավլովիչին։ Թթու ջրեր մեկնելը Վանդերբիլդի դստեր դեմ մղվող ծանր պայքարի վերջին ակորդն էր։ Հպարտ ամերիկուհին վերջերս զվարճանալու նպատակով սեփական զբոսանավով մեկնել էր Սանդվիչյան կղզիները։
― Խո՛֊խո՛, ― հնչում էր գիշերվա լռության մեջ։ ― Նշանավո՜ր է։ Լազա՜թ։
Լամպերով լուսավորված բուֆետում նստել էր երկնագույն գող Ալխենը իր ամուսին Սաշխենի հետ, որի այտերը առաջվա պես զարդարված էին նիկոլաևյան կիսաբակենբարդներով։ Ալխենը քաշվելով ղարսի խորոված էր ուտում, վրայից կախետի N2 խմելով, իսկ Սաշխենը բակենբարդները սղալելով, սպասում էր պատվիրած թառափ ձկանը։
Սոցապի երկրորդ տան լիկվիդացումից հետո (ամեն ինչ վաճառվել էր, ներառյալ նույնիսկ խոհարարի թասակը և «Կերակուրը լավ ծամելով, դու օգնում ես հասարակությանը», ― լոզունգը)։ Ալխենը որոշել էր հանգստանալ և զվարճանալ։ Բախտն ինքը հովանավորում էր այդ կուշտ ժուլիկին։ Այդ օրը նա պատրաստվում էր գնալ Պրավալ, բայց չհասցրեց։ Դա փրկեց նրան․ Օստապն այդ վախկոտ տնտեսվարից կկթեր ոչ պակաս քան երեսուն ռուբլի։
Իպոլիտ Մատվեևիչը քարշ եկավ դեպի աղբյուրը միայն այն ժամանակ, երբ երաժիշտները հավաքեցին իրենց պյուպիտրները, տոնական հասարակությունը ցրվեց և միայն սիրահարված զույգերն էին ուժգնորեն շնչում «Ծաղկանոցի» վտիտ ծառուղիներում։
― Որքա՞ն հավաքեցիք, ― հարցրեց Օստապը․ երբ պարագլխի կորացած կերպարանքը հայտնվեց աղբյուրի մոտ։
― Յոթ ռուբլի քսանինը կոպեկ։ Երեք ռուբլին թղթադրամով։ Մնացածները՝ պղինձ ու մի քիչ էլ արծաթ։
― Առաջին գաստրոլի համար հրաշալի է։ Պատասխանատու աշխատողի դրո՛ւյք։ Դուք ինձ հուզում եք, Կիսա, բայց, կուզենայի իմանալ, այդ որ հիմարն է ձեզ երեք ռուբլի տվել։ Միգուցե՝ մա՞նր եք վերդարձրել։
― Իզնուրենկովը տվեց։
― Չի կարող պատահել։ Աբեսալո՞մը։ Գունդուկծիկի՜ն տես։ Ո՞ր կողմը գլորվեց։ Դուք նրա հետ խոսեցի՞ք։ Ա՜խ, նա ձեզ չճանաչեց։
― Հարցուփորձ էր անում Պետական դումայի մասին։ Ծիծաղում էր։
― Այ տեսնում եք, պարագլուխ, մուրացկան լինելը այնքան էլ վատ բան չէ, մանավանդ չափավոր կրթության և ձայնի թույլ դրվածքի դեպքում։ Իսկ դուք դեռ կոտրատվում էիք, լորդ֊կնքապահ էիք ձևացնում ձեզ։ Դեհ, Կիսոչկա, ես էլ ժամանակը իզուր չեմ անցկացրել։ Տանհինգ ռուբլի մի կոպեկի պես։ Ընդամենը՝ կհերիքի։
Մյուս առավոտ մոնտյորը ստացավ փողը և երեկոյան քարշ տվեց երկու աթոռ։ Երրորդ աթոռը, իր ասելով, ոչ մի կերպ հնարավոր չէր վերցնել։ Հնչյունային ձևավորումը նրա վրա թուղթ էր խաղում։
Ավելի մեծ ապահովության համար բարեկամները բարձրացան Մաշուկ լեռան համարյա թե գագաթը։
Ներքևում անշարժ և հաստատուն լույսերով շողշողում էր Պյատիգորսկը։ Պյատիգորսկից քիչ ներքևի թույլ լույսերը նշանակում էին Գորյաչեվոդսկայա ստանցիան։ Հորիզոնում լեռան ետևից երկու զուգահեռ կետագծերով գլուխը դուրս էր հանել Կիսլովոդսկը։
Օստապը նայեց աստղալից երկնքին և գրպանից հանեց մեզ արդեն հայտնի տափակաբերան աքցանը։
==Ծանոթագրություններ==
<references/>
