Changes

Քսան հազար լյո ջրի տակ

Ավելացվել է 24 429 բայտ, 08:11, 15 Հուլիսի 2016
/* Գլուխ տասներկուերորդ։ Ամեն ինչ էլեկտրականության միջոցով */
=== Գլուխ տասներկուերորդ։ Ամեն ինչ էլեկտրականության միջոցով ===
 
Նայեցեք, պրոֆեսոր,— սկսեց նավապետ Նեմոն, ցույց տալով պատերից կախված պարագաները,— սրանք այն ապարատներն են, որոնք օգտագործվում են «Նաուտիլուսը» կառավարելու համար։ Ինչպես սրահում, այնպես էլ այստեղ նրանք միշտ իմ աչքերի առաջ են և ինձ ճշգրիտ ցույց են տալիս, թե «Նաուտիլուսն» օվկիանոսի որ կետում է գտնվում և դեպի ուր է գնում։ Այդ պարագաներից մի քանիսը հայտնի են ձեզ։ Ահա ջերմաչափը, որը ցույց է տալիս օդի բարեխառնությունը «Նաուտիլուոում»։ Ահա ծանրաչափը, որը ցույց է տալիս օդի ճնշումը և հենց դրանով նախատեսում եղանակի փոփոխությունը։ Ահա խոնավաչափը, որը ցույց է տալիս խոնավության աստիճանը մթնոլորտում։ Կողմնացույցը որոշում է նավի ուղղությունը։ Ահա անկյունաչափը, որը հնարավորություն է տալիս արևի բարձրությամբ որոշել տեղի լայնությունը։ Սա էլ ժամանակաչափ է, որի միջոցով մենք գտնում ենք արևմտյան կամ արևելյան երկարությունը։ Վերջապես, սրանք էլ ցերեկվա և գիշերվա հեռադիտակներ են, որոնցով ես դիտում եմ հորիզոնն այն ժամանակ, երբ «Նաուտիլուսը» բարձրանում է ջրի երեսը։
 
— Այդ բոլոր պարագաները,— պատասխանեցի ես,— սովորական են ծովագնացության մեջ և վաղուց ծանոթ են ինձ։ Սակայն այստեղ կան ինձ անհայտ ինչ֊որ պարագաներ։ Ինչպես երևում է, հենց դրանց մեջ են թաքնված «Նաուտիլուսը» կառավարելու առանձնահատկությունները։ Արդյոք խտաչափ չէ՞ այս մեծ թվացույցն իր շարժական սլաքով։
 
— Իսկապես որ խտաչափ է։ Կապված է ծովի հետ և ցույց է տալիս ջրի ճնշումը, միաժամանակ նաև «Նաուտիլուսի» ընկղմման խորությունը։
 
— Իսկ սրանք մխաննե՞ր են։
 
— Այո, միայն թե նոր կառուցվածքի մխաններ։ Դրանք ջերմաչափի դեր են կատարում,— ցույց են տալիս ջրի զանազան շերտերի բարեխառնությունը։
 
— Իսկ այս պարագանե՞րը։ Ես չեմ պատկերացնում, թե ինչի համար են։
 
— Այստեղ հարկավոր կլինի մի քանի բացատրություններ տալ ձեզ, պրոֆեսոր,— պատասխանեց նավապետ Նեմոն։
 
Նա մի փոքր լռեց և ապա շարունակեց.
 
— Բնության մեջ կա հնազանդ, արագաշարժ և հասարակ ձևով գործադրվող մի ուժ։ Այդ ուժն ամեն ինչ կատարում է իմ նավում, լուսավորում է, տաքացնում, աշխատեցնում մե–քենաները։ Այդ էլեկտրականությունն է։
 
— Էլեկտրականությո՞ւնը,— զարմացած բացականչեցի ես։
 
— Այո՛։
 
— Սակայն, նավապետ, ձեր նավն արտասովոր արագությամբ է շարժվում։ Դա քիչ է կապվում այն ամենի հետ, ինչ որ մեզ հայտնի է էլեկտրականության մասին։ Մինչև այժմ էլեկտրականության մեխանիկական ուժի մասին եղել է այն կարծիքը, թե խիստ սահմանափակ է այդ ուժը։
 
— Գիտե՞ք ինչ, պրոֆեսոր,— պատասխանեց նավապետ Նեմոն,— էլեկտրականության էներգիան ես չեմ օգտագործում այնպես, ինչպես առհասարակ ընդունված է օգտագործել։ Թույլ տվեք ինձ սահմանափակվելու միայն այս բացատրությամբ։
 
— Ինչպես կուզեք, նավապետ, թեպետ ես բոլորովին ապշած եմ ձեր հաղորդած տեղեկությունից։ Խնդրում եմ ձեզ պատասխանել միայն մի հարցի, եթե իհարկե այդ հարցը ձեզ անհամեստ չթվա։ Չէ՞ որ այն տարրերը, որոնք աղբյուր են ծառայում այդ զարմանալի ուժն ստանալու համար, պետք է որ շուտով սպառվեն, մանավանդ ցինկը։ Հապա ինչպե՞ս եք լրացնում դրա պաշարը, եթե կապ չեք պահում երկրի հետ։
 
— Հաճույքով կպատասխանեմ ձեր այդ հարցին,— ասաց նավապետ Նեմոն,— ամենից առաջ իմացեք, որ ծովի հատակում կա ցինկ, երկաթ, արծաթ, ոսկի և այլ մետաղներ, որոնց շահագործումն անպայման հնարավոր է։ Սակայն ես չեմ օդտվում այդ մետաղներից և հենց ծովից եմ ստանում էներգիայի այն քանակը, որ անհրաժեշտ է ինձ։
 
— Ծովի՞ց։
 
— Այո, պրոֆեսոր, ծովից։ Այդ կերւդ էներդի ա ստանալու համար կան բազմաթիվ միջոցներ։ Օրինակի ես կարող էի հաղորդիչ մարմինները զանազան խորությամբ ընկղմել ծովը ՚ե ջրի շերտերի բարեխառնության տարբերությունից էլեկտրա~ կան հոսանք ս^ւանալ։ Սակայն ես գերադասեցի ընտրել ՛մի այլ, ավելի գործնական միջոց։
 
— Այսի՞նքն։
 
— Դուք գիտե՞ք ծովի ջրի բաղադրությունը։ Դրա հարյուր մասից իննսունվեց և կես մասը մաքուր ջուր է, իսկ մոտ երկու և երկու երրորդ մասը՝ քլորային նատրիում։ Ապա նրա մեջ պարունակվում է քիչ քանակությամբ քլորային մագնիում և քլորային կալցիում, բրոմային մագնիում, ծծմբաթթվուտային մագնիում, ծծմբաթթվուտ և ածխակալցիումային աղ։ Ինչպես տեսնում եք, ծովի ջուրը բավական զգալի քանակությամբ քլորային նատրիում է պարունակում։ Եվ ահա իմ մարտկոցի համար օգտագործվում է հենց այդ քլորային նատրիումը, որը հանվում է ծովից։
 
— Քլորային նատրիո՞ւմը։
 
— Այո։ Միանալով սնդիկին, քլորային նատրիումր կազմում է ամալգամ, որը Բունզենի տարրերում փոխարինում է ցինկին։ Սնդիկն տարրերի մեջ չի քայքայվում։ Այսպիսով ծախսվում է միայն նատրիումր, որը ես ձեռք եմ բերում ծովից։ Պետք է նաև ասեմ ձեզ, որ նատրիումի տարրերն առնվազն երկու անգամ ուժեղ են ցինկային տարրերից։
 
— Նավապետ, ես հասկանում եմ նատրիումի առավելություններն այն պայմաններում, որոնց մեջ գտնվում եք դուք։ Ծովում ինչքան ուզեք նատրիում կգտնեք։ Հրաշալի։ Սակայն չէ՞ որ նատրիումը պետք է զատել իրեն միացած քլորային նյութերից։ Դրա համար դուք ի՞նչ եք անում։ Իհարկե ձեր մարտկոցները կարող էին օգտագործվել քլորային նատրիում մի էլեկտրալ ուծման համար, սակայնդ եթե ես չեմ սխալվում, էլեկտրալուծման համար ավելի շատ նատրիում է հարկավոր, քան այդ էլեկտրալուծումից ստացվող նատրիումը։ Եվ դուք ավելի շատ նատրիում կծախսեք, քան կըստանաք։
 
— Հենց այդ պատճառով է, պրոֆեսոր, որ ես նատրիումը ձեռք եմ բերում ոչ թե էլեկտրաձուլման միջոցով, այլ քարածխի այրվելուց առաջացող էներգիան օգտագործելու շնորհիվ։
 
— Քարածխի՞։ Ուրեմն այնուամենայնիվ դուք կապվա՞ծ եք երկրի հետ։
 
— Ո՛չ։ Եթե ուզում եք, այդ ածուխը կարող եք անվանել ծովային։
 
— Նշանակում է դուք գտել եք մի միջոց, որով կարելի է շահագործե՞լ ստորջրյա ածխաշերտերը։
 
— Այդ դուք կտեսնեք ձեր սեփական աչքերով, պրոֆեսոր։ Ես ձեզ խնդրում եմ միայն մի քիչ համբերել, մանավանդ որ ժամանակը միանգամայն թույլ է տալիս ձեզ համբերող լինելու։ Հիշեցեք միայն մի բան, ես բացարձակապես ամեն ինչ ստանում եմ օվկիանոսից։ Նա ինձ տալիս է էլեկտրականություն, իսկ էլեկտրականությունը «Նաուտիլուսին» տալիս է տաքություն, լույս, շարժվելու հնարավորություն, մի խոսքով կյանք։
 
— Բացի շնչառության համար անհրաժեշտ օդից, այո։
 
— Օ՜, ես կարող էի հեշտությամբ պատրաստել հարկավոր քանակությամբ օդ, սակայն դա ավելորդ է, որովհետև ես կարող եմ ուզածս ժամանակ դուրս գալ ջրի մակերևույթը։ Սակայն հիմա էլ էլեկտրականությամբ են գործում այն զորեղ պոմպերը, որոնցով օդը հավաքվում է հատուկ պահամաններով։ Այսպիսով ես կարող եմ երկար ժամանակ մնալ ջրի տակ, եթե այդ հարկավոր լինի։
 
— Նավապետ,— ասացի ես,— կարող եմ միայն խոնարհվել ձեր առաջ։ Ըստ երևույթին ձեզ հաջողվել է հայտնագործել այն, ինչ որ մարդիկ պիտի հայտնագործեն շատ ավելի ուշ՝ էլեկտրականության վիթխարի դինամիկական ուժը։
 
— Չգիտեմ, երբևէ նրանք կհայտնագործե՞ն այդ,— սառը պատասխանեց նավապետ Նեմոն,— սակայն, այսպես թե այնպես, դուք արդեն գիտեք, թե ես ինչպես եմ գործադրում այդ զարմանալի ուժը։ Այդ ուժն է, որ արևից էլ ավելի կանոնավոր և անընդհատ լուսավորում է նավը։ Հիմա նայեցեք այդ ժամացույցին, դա էլեկտրական է և աշխատում է այնպիսի ճշտությամբ, ինչպես կաշխատեր լավագույն քրոնոմետրը։ Ես թվատախտակը բաժանել եմ քսանչորս ժամի, ինչպես իտալական ժամացույցները, որովհետև ինձ համար գոյություն չունի ոչ ցերեկը, ոչ գիշերը, ոչ արևը, ոչ լուսինը, այլ գոյություն ունի միայն այն արհեստական լույսը, որով ես օգտվում եմ ծովերի խորքերում։ Նայեցեք, հիմա առավոտյան ժամը տասն է։
 
― Միանգամայն ճիշտ է։
 
— Ահա ձեզ էլեկտրականության մի այլ գործադրություն։ Այս թվատախտակը, որ փակցված է ձեր աչքերի առաջ, ցույց է տալիս «Նաուտիլուսի» շարժման արագությունը։ Դա էլեկտրալարերով միացած է պտուտակին և սլաքներն ինձ ասում են, թե նավն ինչ արագությամբ է գնում։ Այ, տեսնո՞ւմ եք, հիմա մենք գնում ենք չափավոր արագությամբ, մեկ ժամում տասնհինգ մղոն։
 
— Ապշեցուցիչ է այդ բոլորը,— բացականչեցի ես,— այժմ ես տեսնում եմ, նավապետ, որ դուք միանգամայն ճիշտ եք վարվել, օգտագործելով բնության հենց այդ ուժը, որ փոխարինում է քամու և գոլորշու ուժին։
 
— Մենք դեռ չենք վերջացրել մեր դիտումը, պրոֆեսոր,— աթոռից վեր կենալով ասաց նավապետ Նեմոն,— եթե դուք չեք հոգնել, անցնենք «Նաուտիլուսի» հետին մասը։
 
Հիրավի, ես արդեն ծանոթացել էի ստորջրյա նավի առջևի ամբողջ մասի հետ։ Ահա այն սենյակների ցուցակը, որոնք գտնվում էին նավի այդ մասում, մեջտեղից մինչև առջևի ծայրը․― հինգ մետր երկարությամբ սեղանատունը, որ գրադարանից բաժանված էր անջրանցիկ միջնորմով, նույնքան երկարությամբ գրադարանը, տասը մետրանոց մեծ սրահը, որ նավապետի սենյակից բաժանված էր երկրորդ անջրանցիկ միջնորմով, նավապետի հինգ մետրանոց սենյակը, իմ սենյակը, որի երկարությունը հասնում էր երկու և կես մետրի և վերջապես, օդի պահեստը, որ ուներ յոթ և կես մետր երկարություն և հասնում էր մինչև ցռուկը։
 
Ընդհանրապես նավի այդ մասի երկարությունը կազմում էր երեսունհինգ մետր։ Անջրանցիկ միջնորմներն ունեին հերմետիկորեն փակվող դռներ և պետք է «Նաուտիլուսն» ապահովեին ջուրը ներս լցվելուց, այն դեպքում, եթե նավի մի որևէ մասից ջուր հոսեր։
 
Նավի մեջտեղի միջանցքներում ես հետևեցի նավապետ Նեմոյին։ Ես տեսա նեղ ջրհորի նման ինչ-որ մի բան, որ գտնվում էր երկու անջրանցիկ միջնորմների արանքում։ Երկաթե, փոքրիկ մի սանդուղք, որ պտուտակներով ամրացրած էր ջրհորի պատերին, տանում էր դեպի առաստաղը։ Ես հարցրի նավապետին, թե ինչի համար է այդ ջրհորը։
 
― Այնտեղից կարելի է իջնել դեպի մակույկը,— պատասխանեց նավապետը։
 
― Ինչպե՞ս, դուք մ ակո՞ւյկ ունեք,— տարակուսանքով հարցրի ես։
 
― Իհարկե։ Հիանալի մակույկ, որ թեթև է և ջրասույզ չի լինում։ Դա օգտագործվում է զբոսանքի և ձկնորսության համար։
 
― ԵՎ այդ մակույկը ջուրն իջեցնելու համար դուք բարձրանում եք ծովի երեսը, այո՞։
 
― Բոլորովին ոչ։ Մակույկը տեղավորվում է «Նաուտիլուսի» տախտակամածում, հատուկ տեղում։ Ղա ունի հերմետիկորեն փակվող, անջրանցիկ կափարիչ, և իր տեղում ամրացավում է հեղույսներով։ Այս սանդուխքը տանում է «Նաուտիլուսի» տախտակամածում գտնվող մի անցք, որը միանում է մակույկի հատակում եղած մի ուրիշ անցքի հետ։ Այդ ճանապարհով ես մտնում եմ մակույկը։ Այնուհետև փակվում է «Նուտիլուսի» անցքը։ Մակույկի անցքն էլ ես եմ փակում հատուկ կափարիչով։ Հետո ես հանում եմ պտուտակները, և մակույկը մեծ արագությամբ դուրս է գալիս ծովի երեսը։ Այդ ժամանակ ես քանդում եմ ծալվող կափարիչը, իր տեղն եմ դնում կայմը, առագաստը, կամ սկսում եմ թիավարել և զբոսնել ծովի վրա։
 
— Իսկ ինչպե՞ս եք վերադառնում նավը։
 
— Ես չեմ վերադառնում։ «Նաուտիլուսն» է գալիս ինձ մոտ։
 
— Ձեր հրամանո՞վ։
 
— Այո, իմ հրամանով։ Մակույկն էլեկտրալարով միացած է նավին։ Երբ ես ուզում եմ վերադառնալ, հեռագիր եմ տալիս։
 
— Իսկապե՛ս,— բացականչեցի ես, ապշած լինելով այդ բոլոր հրաշքներից,— ի՛նչ հասարակ բան է եղել այդ բորրը։
 
Անցնելով դեպի տախտակամածը տանող սանդուղքի մոտից, մենք հասանք երկու մետր երկարությամբ մի նավասենյակ, որտեղ Նեդ Լենդն ու Կոնսելը կուլ էին տվել փառավոր նախաճաշը։ Այնտեղ էր գտնվում խոհանոցը, որ ուներ երեք մետր երկարություն։ Այնտեղ էին գտնվում նաև ընդարձակ մառանները։ Խոհանոցն էլեկտրականությամբ էր տաքացվում։ Պլատինե թիթեղները շիկանում էին իրենց հետ միացած էլեկտրալարերից, պահպանելով այնքան տաքության, որքան անհրաժեշտ էր եփելու, տապակելու կամ թխելու համար։ Էլեկտրականությամբ էր տաքացվում նաև զտիչ մի ապարատ, որը ծովի ջուրը թորելու միջոցով բավականաչափ խմելու ջուր էր մատակարարում նավորդներին։
 
Խոհանոցի կողքին գտնվում էր վաննան ու լվացարանը՝ տաք և սառը ջրով։
 
Վաննայից դենը նավորդների սենյակն էր, որն ուներ հինգ մետր երկարություն։ Այս սենյակի դուռը փակ էր, և ես չկարողացա որոշել «Նաուտիլուսի» անձնակազմի քանակը, թեպետ այդ շատ էի ուզում։
 
Այստեղ էր գտնվում նաև չորրորդ անջրանցիկ միջնորմը, որ նավորդների սենյակը բաժանում էր մեքենաների բաժանմունքից։ Անցնելով միջնորմի դռնից, մենք մտանք մի սրահ, որտեղ նավապետ Նեմոն, այդ առաջնակարգ ինժեները, տեղավորել էր «Նաուտիլուսը» շարժող մեքենաները։
 
Պայծառ լուսավորված այդ սրահն ուներ առնվազն քսան մետր երկարություն։ Սրահը բաժանվում էր երկու մասի։ Առաջին մասում տեղավորված էին էլեկտրական էներգիա արտադրող տարրերը, երկրորդում — մեքենաները, որոնք շարժում էին նավի պտուտակը։
 
Ինձ զարմացրեց այդ սրահում տարածված ինչ֊որ տարօրինակ մի հոտ։ Նավապետ Նեմոն նկատեց իմ տարակուսանքը։
 
— Սա նատրիումի հանուրդից առաջացող գազի հոտն է,— ասաց նա։ Սակայն վերջին հաշվով դա այնքան էլ մեծ անհարմարություն չի ներկայացնում։ Ամեն առավոտ մենք հիմնովին մաքրում ենք նավի օդը։
 
Ես լարված հետաքրքրությամբ գիտում էի «Նաուտիլուսի» մեքենաները։
 
— Ինչպես տեսնում եք,— ասաց նավապետ Նեմոն,— ես օգտվում եմ ոչ թե Ռումկորֆի, այլ Բունզենի տարրերով։ Ռումկորֆի տարրերն ինձ չէին կարող տալ անհրաժեշտ քանակությամբ էներգիա։ Բունզենի մարտկոցներից ես շատ չունեմ, սակայն եղածներից յուրաքանչյուրը չափազանց ուժեղ է։ Մարտկոցներում առաջացող էլեկտրականությունը հաղորդվում է սրահի հակադիր ծայրը, այնտեղ ներգործում է հսկայական էլեկտրամոտորների վրա, որոնք մխոցների և շարժանիվների բարդ սիստեմների միջոցով պտտեցնում են թիակավոր գլանը։ Այդ գլանի շառավիղը վեց մետր է, երկարությունը՝ յոթ և կես մետր։ Չնայելով այդ մեծ ծավալին, գլանը մի վայրկյանում հարյուր քսան պտույտ է կատարում։
 
— Եվ ձեր նավի արագությունը․․․
 
— Մի ժամում հասնում է հիսուն մղոնի։
 
Այստեղ ինչ֊որ գաղտնիք էր թաքնված, սակայն ես չէի համարձակվում բացատրություն պահանջել։ Որտեղի՞ց էր էլեկտրականության այդ հսկայական ուժը։ Ո՞րն էր այդ չլսված, դրեթե անսահմանափակ հզորության աղբյուրը։ Գուցե այստեղ օգտագործվում են նոր ձևի կոճեր, որոնք բարձր լարվածություն են ցույց տալիս, կամ գոյություն ունի փոխհաղորդիչների մի առանձնահատուկ համակարգ։ Այդ անհասկանալի էր ինձ համար։
 
— Նավապետ Նեմո,― ասացի ես,— խոնարհվում եմ այս ամենի առաջ և չեմ էլ փորձում պարզել, թե դուք ինչպես եք հասել նման արդյունքների։ Ես տեսա, թե ինչպես «Նաուտիլուսը» լողում էր «Աբրահամ Լինկոլնի» շուրջը և գիտեմ, թե նա ինչպիսի հրեշավոր արագությամբ է կարողանում ընթանալ։ Սակայն չէ՞ որ միայն արագությունը բավական չէ։ Հարկավոր է նաև տեսնել, թե ուր ես գնում։ Հարկավոր է հնարավորություն ունենալ նավն ուղղելու դեպի վերև, ներքև, աջ և ձախ։ Այդ բոլորը դուք ինչպե՞ս եք հաջողեցնում օվկիանոսի խորքերում, ուր ճնշումը հարյուրավոր մթնոլորտների է հասնում։ Ինչպե՞ս եք բարձրանում օվկիանոսի երեսը։ Վերջապես ի՞նչ միջոցով եք նավին ուղղություն տալիս ձեր ընտրած ջրային շերտերում։ Արդյոք այսչափ հարցեր տալն անհամեստություն չէ՞ իմ կողմից։
 
— Ամենևին, պրոֆեսոր,— պատասխանեց նավապետը մի փոքր տատանվելուց հետո,— չէ որ դուք երբեք չեք հեռանալու այս ստորջրյա նավից։ Անցնենք սրահ։ Այնտեղ է իմ աշխատասենյակը և այնտեղ դուք կիմանաք այն ամենը, ինչ որ պետք է իմանաք «Նաուտիլուսի» մասին։
 
 
=== Գլուխ տասներեքերորդ։ Մի քանի թվեր ===
 
[[Կատեգորիա:Ֆրանսիական գրականություն]]
[[Կատեգորիա:Արկածային]]
Վստահելի
1318
edits