Changes
/* Տեղեկություն խորհրդածության համար */
(''Շելլենբերգ'')
<blockquote>(''ՍՍ֊ի բրիգադենֆյուրեր, ՌՍԽԱ֊ի 6֊րդ բաժանմունքի պետ, 1934 թվականից ՆՍԴԱՊ անդամ Վալտեր Շելլենբերգի կուսակցական բնութագրից․ «Իսկական արիացի է։ Բնավորությունը՝ նորդական, խիզախ, ամուր։ Ընկերների և աշխատանքային ընկրեների հետ բացսիրտ է, մարդամոտ, ընկերասեր։ Անխնա է ռայխի թշնամիների նկատմամբ։ Ընտանիքի գերազանց հայր է։ Կնոջ թեկնածությունը հաստատված է ՍՍ֊ի ռայխսֆյուրերի կողմից։ Իրեն անվանարկող կապեր չի ունեցել։ Հրաշալի մարզիկ է։ Աշխատանքում իրեն դրսևորել է որպես ականավոր կազմակերպիչ․․․»'')</blockquote>
Իր մասաժիստ դոկտոր Քերստենից հետո Հիմմլերը թերևս հավատում էր, ինչպես ինքն իրեն, սոսկ միայն Շելլենբերգին։ Նրան հետևում էր երեսնական թվականների սկզբից, երբ Շելլենբերգը դեռևս սովորում էր։ Նա գիտեր, որ այդ քսաներեքամյա գեղեցիկ տղամարդը ճիզվիտական քոլեջից հետո ավարտել է համալսարանն ու դարձել արվեստագիտության բակալավր։ Նա գիտեր նաև, որ համալսարանում Վալտերի սիրելի պրոֆեսորը ազգությամբ հրեա է եղել։ Նա գիտեր, որ Շելլենբերգը սկզբում կատակի է տվել նացիոնալ֊սոցիալիզմի վեհ գաղափարներն ու ոչ միշտ է գովասանքով արտահայտվել ֆյուրերի մասին։
Երբ Շելլենբեբգին հրավիրեցին աշխատել հետախուզությունում, նա արդեն սկսել էր հիասթափվել գերմանական մտավորականության դիրքորոշումից, որը լոկ ցավով մեկնաբանում էր Հիտլերի ոճրագործությունները և վախվորած ծաղրում ֆյուրերի հիստերիզմը, և ընդունեց Հեյդրիխի առաջարկությունը։
Նրա առաջին մկրտությունը «Կիտտիի սալոնն» էր։ Նեբեի քրեական ոստիկանության պետն իր քարտադարանից ընտրել և այդ աշխարհիկ սալոնն էր ուղարկել Բեռլինի, Մյունխենի և Համբուրգի ամենանրբակիրթ պոռնիկներին։ Հետո, Հեյդրիխի հանձնարարությամբ, Վալտերը գտավ դիվանագետների և բարձրաստիճան զինվորականների գեղեցիկ ու երիտասարդ կանանց, որոնք ձանձրացել էին միայնությունից (նրանց ամուսինները օրեր ու գիշերներ էին անցկացնում խորհրդակցություններում, երթևեկում էին Գերմանիայում, արտասահման թռչում։) Կանայք տխրում էին, նրանք զվարճություններ էին ցանկանում։ Այդ ամենը նրանք գտնում էին Կիտտիի սալոնում, ուր հավաքվում էին դիվանագետներ Ասիայից, Ամերիկայից և Եվրոպայից։
ՍԴ֊ի տեխնիկական գերատեսչության մասնագետներն այդ սրահում պատրաստեցին կրկնակի պատեր ու տեղադեցին ունկնդրության և լուսանկարման սարքավորում։ Հեյդրիխի գաղափարն իրականացնում էր Շելլենբերգը, նա այդ սալոնի տերն էր ու կատարում էր աշխարհիկ միջնորդի դեր։
Հավաքագրումը գնում էր երկու ուղղությամբ. վարկաբեկված դիվանագետները սկսում էին աշխատել Շելլենբերզի հետախուզությունում, իսկ երրորդ ռայխի զինվորական, կուսակցական և պետական գործիչների վարկաբեկված կանայք անցնում էին գեստապոյի շեֆ Մյուլլերի գերատեսչություն, Մյուլլերին մոտ չէին թողնում սալոն՝ աշխատելու. նրա գեղջկական արտաքինը և կոպիտ կատակները կարող էին վախեցնել հաճախորդներին։ Հենց այն ժամանակ էլ նա իրեն կախված զգաց քսանհինգամյա մի երեխայից։
— Նա կարծում է, թե ես կսկսեմ ձեռք գցել իր մանուշակագույն բոզերի ոտքերին,— ասաց Մյուլլերն իր օգնականին,— շատ չէ՞ր լինի։ Մեր գյուղում դրանց նման կնանքանց թրիքի որդ էին ասում։
Եվ երբ ֆրաու Հեյդրիխը ամուսնու բացակայության ժամանակ զանգահարեց Շելլենբերգին, բողոքեց ձանձրույթից ու նրան առաջարկեց քաղաքից դուրս, որևէ լճափ գնալ, Մյուլլերն անմիջապես իմացավ այդ մասին և որոշեց, որ հիմա այդ սիրունիկ տղայի վիզը ոլորելու ճիշտ ժամանակն է։ Նա չէր պատկանում գեստապոյի այն «ծերունիների» թվին, որոնք Շելլենբերգին լուրջ դեմք չէին համարում՝ սիրուն տղա է, գրադարանից վերցնում է լատիներեն ու իսպաներեն գրքեր, հագնվում է ձևապաշտի պես, առանց թաքնվելու սիրավեպեր է ունենում, Պրինցալբրեխտշտրասսեով ոտքով է քայլում, հրաժարվում է մեքենայից, մի՞թե դա լուրջ հետախույզ է։ Շատախոսում է, ծիծաղում, խմում...
Մյուլլերի գեղջկական, ծանրաշարժ, բայց նորին արագ արձագանքող միտքը հուշեց նրան, որ Շելլենբերգն առաջինն է նոր սերնդի մեջ։ Սիրելին իր ետևից իր նմաններին կբերի։
Շելլենբերգը ֆրաու Հեյդրիխին տարավ Պլոյներ լիճը։ Սա միակ կինն էր, ում հարգում էր Վալտերը, կարող էր նրա հետ խոսել Հելադայի վսեմ ողբերգության և Հռոմի կոպիտ զգայականության մասին։ Նրանք թափառում էին լճափին և խոսում, մեկը մյուսին ընդհատելով։ Մյուլլերի գերատեսչությունից երկու մռութ֊տղերք լողանում էին սառը ջրում։ Շելլենբերգը չէր կարող ենթադրել, որ անչափ սառը ջրում լողացող այդ երկու ապուշները կարող են գեստապոյի գործակալներ լինել։ Նա գտնում էր, որ գործակալն իրավունք չունի այդպես բացահայտորեն իր վրա ուշադրություն հրավիրել։ Մյուլլերի գեղջկական խորամանկությունը գերազանցեց Շելլենբերգի հստակ տրամաբանությանը։ Գործակալները պետք է լուսանկարեին «օբյեկտները», եթե զույգը ըստ Մյոլլլերի խոսքերի, որոշեր «պառկել թփերի տակ», քայց «օբյեկտները» թփերի տակ չպառկեցին։ Սուրճ խմելով բացօթյա պատշգամբում, նրանք քաղաք վերադարձան։ Այնուամենայնիվ, Մյուլլերը որոշեց, որ կույր խանդը միշտ ավելի սարսափելի է «տեսանելիից»։ Դրա համար էլ նա Հեյդրիխի սեղանին հաղորդագրություն դրեց այն մասին, որ նրա կինն ու Շելլենբերգը միասին զբոսնել են անտառում և կես օր անցկացրել Պլոյներ լճի ափին։
Կարդալով այդ հաղորդագրությունը, Հեյդրիխը ոչինչ չասաց Մյուլլերին։ Ամբողջ օրն անցավ անտեղյակության մեջ։ Իսկ երեկոյան, նախօրոք զանգահարելով Մյուլլերին, Հեյդրիխը մտավ Շելլենբերգի առանձնասենյակը, խփեց նրա մեքքին։
— Այսօր վատ տրամադրություն ունեմ, գնանք խմելու։
Եվ նրանք երեքով մինչև առավոտյան ժամը չորսը թափառեցին փոքրիկ ու կեղտոտ պանդոկներում, սեղան էին նստում հիստերիկ պոռնիկների և վայլուտայի սպեկուլյանտների հետ, ծիծաղում էին, կատակում, բոլորի հետ ժողովրդական երգեր երգում, իսկ արդեն լուսադեմին, սպիտակ կտրած Հեյդրիխը մոտ նստելով Շելլենբերգին, առաջարկեց բրուդերշաֆտ խմել։ Եվ նրանք խմեցին, ու Հեյդրիխը ափով ծածկելով Շելլենբերգի գավաթը, ասաց.
— Ուրեմն այսպես, ձեր գինու մեջ թույն կար։ Եթե դուք ինձ ամբողջ ճշմարտությունը չասեք, թե ինչպես եք ժամանակ անցկացրել ֆրաու Հեյդրիխի հետ, կմեռնեք։ Եթե ճշմարիտն ասեք, որքան էլ այն սարսափելի լինի ինձ համար, ես ձեզ հակաթույն կտամ։
Շելլենբերգն ամեն ինչ հասկացավ։ Նա կարողանում էր ամեն ինչ իսկույն հասկանալ։ Նա հիշեց քառակուսի դեմքերով երկու բաշիբուզուկներին, որոնք լողանում էին լճում, նա տեսավ Մյուլլերի դեսուդեն ընկած աչքերը, նրա չափազանց ժպտացող բերանն ու ասաց․
— Ուրեմն այսպես, ֆրաու Հեյդրիխը զանգահարեց ինձ։ Նա տխուր էր, և ես նրա հետ գնացի Պլոյներ լիճը։ Ես կարող եմ ձեզ վկաներ ներկայացնել, որոնք գիտեն, թե մենք ինչպես ենք ժամանակ անցկացրել։ Մենք զբոսնում ու խոսում էին Հունաստանի մեծության մասին, որին խորտակեցին մատնիչները, երկիրը ծախելով Հռոմին։ Ի դեպ, Հունաստանին ոչ միայն դա խորտակեց։ Այո՛, ես ֆրաու Հեյդրիխի հետ եմ եղել, ես աստվածացնում եմ այդ կնոջը, տիկնոջը մի մարդու, ում ես իրոք մեծ մարդ եմ համարում։ Հակաթույնն ո՞ւր է,— հարցրեց նա։— Ո՞ւր է։
Հեյդրիխը քմծիծաղեց, գավաթի մեջ մի քիչ մարտինի լցրեց ու մեկնեց Շելլենբերգին։
Դրանից կես տարի հետո Շելլենբերգը մտավ Հեյդրիխի մոտ ու նրանից թույլտվություն խնդրեց։
— Ես ցանկանամ եմ ամուսնանալ,— ասաց նա,— բայց իմ զոքանչը լեհուհի է։
Դա քննության առարկա դարձավ ՍՍ֊ի ռայխսֆյուրեր Հիմմլերի մոտ։ Սա անձամբ նայեց նրա ապագա կնոջ և զոքանչի լուսանկարները։ Ռոզենբերգի գերատեսչությունից մասնագետներ եկան։ Մանրակարկինով ստուգեցին գանգի կառուցվածքը, ճակատի մեծությունը, ականջների ձևը։ Հիմմլեըը Շելլենբերգին թույլատրեց ամուսնանալ։
Երբ ամուսնությունը կայացավ, լավ խմած Հեյդրիխը թևանցուկ արեց Շելլենբերգին, տարավ լուսամուտի մոտ ու ասաց.
— Կարծում եք, ինձ հայտնի չէ՞, որ ձեր կնոջ քույրն ամուսնացել է հրեա բանկատիրոջ հետ։
Շելլենբերգն իր մեջ դատարկություն զգաց ու նրա ձեռքերը սառչեցին։
— Դե լա՜վ,— ասաց Հեյդրիխն ու հանկարծ հոգոց հանեց։
Այն Ժամանակ Շելլենբերգը չհասկացավ, թե ինչու հոգոց հանեց Հեյդրիխը։ Նա այդ հասկացավ շատ ավելի ուշ, իմանալով, որ կայսերական անվտանգության պետի պապը հրեա է եղել ու ջութակ է նվագել վիեննական օպերետայում։
... Արևմուտքի հետ կապերի առաջին փորձերը Շելլենբերգը ձեռնարկեց 1939 թվականին։ Նա մի բարդ խաղ սկսեց անգլիացի երկու հետախույզների՝ Բեստի և Ստեֆենսի հետ։
Կապ ստեղծելով այդ մարդկանց հետ, նա ուզում էր ոչ միայն նրանց առջև հանդես գալ որպես գեներալների հակահիտլերյան խմբավորման ղեկավար, այլ նաև թռչել Լոնդոն, կապերի մեջ մտնել անգլիական հետախուզության, արտաքին գործերի մինիստրության և կառավարության բարձրաստիճան անձանց հետ։ Պաշտոնապես Մեծ Բրիտանիայի դեմ պրովոկացիա սարքելով, նա, այդուհանդերձ կամենում էր Դառլնինգ֊սթրիթի հետ լուրջ կապերի հնարավորությունը շոշափել։
Բայց Շելլենբերգի՝ Լոնդոն թռչելու նախօրյակին նրան զանգահարեց Հիմմլերը։ Խզվող ձայնով Հիմմլերն ասաց, որ հենց նոր ֆյուրերի վրա մահափորձ է կատարվել Մյունխենում։ Ֆյուրերը գտնում է, որ հավանորեն դա անգլիական հետախուզության գործն է, դրա համար էլ անհրաժեշտ անգլիացիներին՝ և՛ Բեստին, և՛ Ստեֆենսին հափշտակել ու Բեռլին բերել։
Շելլենբերգը Հոլանդիայում, Վենլոյում մի վիթխարի ներկայացում սարքեց։ Կյանքը վտանգի ենթարկելով, նա Բեռլին բերեց Բեստին և Ստեֆենսին։ Նրանց հարցաքննում էին ամբողջ գիշերը և դատելով նրանից, որ սղագրողն այնուհետև անգլիացի հետախույզների հարցաքննությունը վերամեքենագրում էր հատուկ գրամեքենայի վրա, որի տառերը երեք անգամ մեծ էին սովորականից, Շելլենբերգը հասկացավ, որ այդ նյութերն անհապաղ գնում են ֆյուրերի մոտ՝ նա մանր շրիֆտ կարդալ չէր կարողանում, նա միայն մեծ, թավ տպված տառեր էր կարողանում կարդալ։
Ֆյուրերը գտնում էր, որ մահափորձը կազմակերպված է իր նախկին ընկեր ու ներկա թշնամի կրտսեր-Շտրասսերի «Սև կապելլայի» կողմից, անգլիացիներ Բեստի ե Ստեֆենսի հետ սերտ համագործակցությամբ։
Բայց այդ օրերին պատահմամբ, շվեյցարական սահմանն անցնել փորձելիս ձերբակալվեց ատաղձագործ Էսլերը։ Տանջահար վիճակում նա խոստովանեց, որ ֆյուրերի վրա մահապատիժը նախապատրաստել է ինքը, մեն֊մենակ։
Հետո, երբ տանջանքներն անտանելի դարձան, Էսլերն ասաց, որ ավելի ուշ, ճիշտ մահափորձփց առաջ, իրեն են միացել ևս երկու հոգի։
Շելլենբեըգը համոզված էր, որ այդ երկուսը Շտրասսերի «Սև կապելլայից» են և անգլիացիների հետ որևիցե կապ այստեղ գոյություն չունի։
Հաջորդ օրը Հիտլերը հանդես եկավ մամուլում, անգլիացիներին մեղադրելով այն բանում, որ նրանք խելագար տեռորիստների աշխատանքն են ղեկավարում։ Նա սկսեց միջամտել հետաքննությանը։ Չնայած դա խանգարում էր Շելլենբերգին, բայց նա ոչինչ անել չէր կարող։
Երեք օր անց, երբ քննությունը նոր-նոր էր ծավալվում, Հիտլերն իր մոտ ճաշի հրավիրեց Հեսսին, Հիմմլերին, Հեյդրիխին, Բորմանին, Քեյթելին և Շելլենբերգին։ Ինքը բացգույն թեյ էր Խմում, իսկ հյուրերին շամպայն ու շոկոլադ հյուրասիրում։
— Հեյդրիխ,— ասաց նա,— դուք պետք է օգտագործեք բժշկության և հիպնոզի բոլոր նորությունները։ Դուք պարտավոր եք Էսլերից իմանալ, թե իր հետ ով է կապ ունեցել։ Ես համոզված եմ, որ ռումբը պատրաստված էր արտասահմանում։
Հետո, չսպասելով հեյդրիխի պատասխանին, հիտլերը շրջվեց Շելլենբերգի կողմն ու հարցրեց.
— Դե, իսկ ձեր կարծի՞քն ինչ է անգլիացիների մասին։ Չէ որ դուք նրանց հետ դեմ հանդիման եք եղել Հոլանդիայում, բանակցությունների ժամանակ։
Շելլենբերգը պատասխանեց.
— Նրանք կբռվեն մինչև վերջ, իմ ֆյուրեր։ Եթե մենք օկուպացնենք Անգլիան, նրանք կտեղափոխվեն Կանադա։ Իսկ Ստալինը կսկսի ծիծաղել, նայելով, թե ինչպես են կռվում եղբայրները՝ անգլոսաքսերը և գերմանացիները։
Սեղանի շուրջ բոլորը քարացան։ Աթոռին մեխված Հիմմլերը սկսեց Շելլենբերգին նշաններ անել, բայց նա չէր տեսնում Հիմմլերին ու իրենն էր շարունակում։
— Իհարկե, տնական վեճից ավելի վատ բան չկա,— մտազբաղ, առանց բարկանալու պատասխանեց Հիտլերը։— Յուրայինների միջև եղած վեճից վատ բան չկա, բայց չէ՞ որ Չերչիլը խանգարում է ինձ։ Մինչ այն ժամանակ, քանի դեռ նրանք ռեալիստներ չեն դառնա Անգլիայում, ես պե՛տք է, ես պարտավոր եմ, ես իրավունք չունե՛մ նրանց հետ չկռվել։
Երբ բոլորը հեռացան ֆյուրերի մոտից, Հեյդրիխն ասաց Շելլենբերգին․
— Ձեր բախտից Հիտլերը լավ տրամադրություն ուներ, այլապես ձեզ կմեղադրեր, որ անգլիասեր եք դարձել Ինթելիչենս-սերվիսի հետ շփումից հետո։ Եվ որքան էլ ցավայի լիներ ինձ համար, ձեզ խուց կնստեցնեի, և որքան էլ ցավալի լիներ ինձ համար, կգնդակահարեի ձեզ, բնականաբար, նրա հրամանով։
... Երեսուն տարեկանում Շելլենբերգը դարձավ երրորդ ռայխի քաղաքական հետախուզության պետը։
Երբ, Հիմմլերի դործակալությունն իր շեֆին հայտնեց, որ Ռիբբենտրոպը հղանում է Ստալինի սպանության պլանը (նա ցանկանում էր անձամբ գնալ Ստալինի մոտ, իբր բանակցությունների համար և սպանել նրան հատուկ ինքնահոսից), ռայխսֆյուրերը թռցրեց այդ միտքը և առաջինը գնաց Հիտլերի մոտ այդ առաջարկով ու Շելլենբերգին հրամայեց երկու գործակալ նախապատրաստել։ Գործակալներից մեկը, ինչպես ինքն էր հաստատում, ճանաչում էր Ստալինի գարաժի մեխանիկի բարեկամներին։
Կարճալիք ռադիոընդունիչով, որը պատրաստված էր «Կազբեկ» պապիրոսի տուփի տեսքով, երկու գործակալները ռազմաճակատի գծի վրայով անցկացվեցին Ռուսաստան։
Ֆոն Շտիրլիցը գիտեր, թե այդ մարդիկ երբ են անցնելու ռազմաճակատի գիծը։ Մոսկվան նախազգուշացված էր, գործակալները ձերբակալվեցին։
Շելլենբերգի աշխատանքում եղած ձախողումները փոխհատուցվում էին հեռատեսորեն մտաձելու և իրադրությունը հստակորեն վերլուծելու նրա կարողությամբ։ Հենց Շելլենբերգն էր, որ դեռևս 1944 թվականի կեսերին ասաց Հիմմլերին, որ առաջիկա տարվա ընթացքում նրա համար ամենավտանգավոր դեմքը ոչ թե Գերման Գյորինգն է լինելու, ոչ թե Գեբրելսը և ընդհանուր առմամբ ոչ էլ Բորմանը։
— Շպեե՛րը,— ասաց նա,— Շպեերը մեր ամենագլխավոր հակառակորդն է լինելու։ Շպեերը դա արդյունաբերության և պաշտպանության մասին ներքին ինֆորմացիա է։ Շպեերը ՍՍ֊ի օբերգրուպպենֆյուրեր է։ Շպեերը դա սպառազինության մինիստրությունն է, դա թիկունք է և ռազմաճակատ, գա ԻԳ կոնցեռնն է առաջին հերթին, հետևաբար՝ Ամերիկայի հետ տրադիցիոն ուղղակի կապ։ Շպեերը կապված է Շվերին ֆոն Կրոզիկի հետ։ Դա նշանակում է ֆինանսներ։ Շվերին ֆոն Կրոզիկը հազվադեպ է թաքցնում իր օպոզիցիան ֆյուրերի պրակտիկայի նկատմամբ։ Ոչ թե գաղափարի, այլ հենց պրպկտիկայի։ Շպեերը լռակյաց հզորություն է։ Արդյունաբերության այն խումբը, որն ստեղծված է այժմ և որը գբաղվում է Գերմանիայի ետպատերազմյան վերածննդի պլաններով, ապագայի ուղեղն է, սիրտն ու ձեռքերը։ Ես գիտեմ, թե ներկայումս ինչով են զբաղված Շպեերի շուրջ համախմբված մեր արդյունաբերողները։ Նրանք զբաղված են երկու պրոբլեմով․ ինչպես առավելագույն շահույթ քամեն ու ինչպես այդ շահույթը փոխադրեն արևմտյան բանկերը։
Լսելով Շելլենբերգի այդ փաստարկները, Հիմմլերն առաջին անգամ մտածեց, որ այն գաղտնիքի բանալին, որ իր մեջ կրում է Շպեերը, ինքը կարող է գտնել, տիրանալով Բորմանի արխիվին, քանի որ եթե արդյունաբերողների կա պերը չեզոքների և Ամերիկայի հետ օգտագործում է ոչ թե ինքը՝ Հիմմլերը, ապա հավանաբար դրանք կարող է օգտագործել Բորմանը։
== 18.2.1945 (Ժամը 11-ն անց 46 րոպե) ==
