Changes
/* IX */
Քորալայնը շատ էր ուզում տուն վերադառնալ։ Նա համոզում էր իրեն, որ շատ քաջ է։ Համոզելով իրեն նա ուղղվեց տան այն կողմը, որը թաքնված էր մառախուղի մեջ ու անիրական էր թվում։
==X==
Շրջանցելով տունը Քորալայնը հասավ աստիճաններին ու բարձրացավ ամենավերևի բնակարանը, որտեղ ապրում էր խելագար ծերունին։ Նա միայն մի անգամ էր եղել այնտեղ, երբ մայրիկը մասնակցում էր բարեգործական միջոցառմանը։ Նրանք կանգնած բաց դռան առջև սպասում էին, մինչև մեծ բեղերով ծերունին գտներ մայրիկի ծրարը։ Նրա բնակարանից ուտելիքի, ծխախոտի ու էլի ինչ֊որ անսովոր հոտ էր գալիս։
― Ես հետախույզ եմ, ― բարձրաձայն ասաց Քորալայնը, բայց նրա ձայնը կորավ խիտ մառախուղի մեջ։
Քորալայնը, համոզված էր, որ այն բնակարանում, որտեղ գնում էր շատ սարսափելի է լինելու։
Մի ժամանակ վերևի բնակարանը վերնահարկ էր, բայց դա շատ վաղուց էր։ Նա ծեծեց կանաչ դուռը։ Դուռը բացվեց ու նա ներս մտավ։
<poem>
Մենք ատամներ, պոչեր ունենք,
Կարմիր աչքեր ունենք։
Երբ գտնես ուզածդ
Մենք դուրս կգանք մթից, ―
</poem>
շշնջում էին մի բարալիկ ձայները տանիքի տակի բնակարանում, որտեղ առաստաղը այնքան ցածր էր, որ ցանկության դեպքում Քորալայնը կարող էր ձեռքով դիպչել։
Փոքրիկ կարմիր աչքերը նրան էին նայում։ Երբ մոտեցավ, թփթփացնելով փոքրիկ տոտիկները փախան։ Սենյակի խորքում ինչ֊որ ստվերներ էին շարժվում։
Այստեղ հոտն ավելի տհաճ էր, քան իսկական խելագար ծերունու բնակարանում։ Քորալայնին թվաց, որ ամբողջ աշխարհից բերված ուտելիքը այստեղ է փտում։
― Փոքրիկս, ― ասաց ճռճռան ձայնը հեռավոր սենյակից։
― Ես չեմ վախենում, ― անընդհատ կրկնում էր Քորալայնը։
Այստեղ նրան այլևս ոչինչ չէր վախեցնում։ Մյուս մայրիկի ստեղծած աշխարհում ամեն ինչ պատրանք էր, անճոռնի նմանակում իսկական աշխարհի ու միջանցքի մյուս կողմում ապրող իսկական մարդկանց։
Քորալայնը գիտեր, որ մյուս մայրիկը ոչինչ չէր կարող ստեղծել։ Նրա ստեղծածը իրական աշխարհի խղճուկ կրկնօրինակն էր։
Աղջիկը մտածում էր, թե ինչու է մյուս մայրիկը փաթիլներով կախարդական գունդը դրել բուխարիկի դարակին։ Չէ՞ որ իրական աշխարհում դարակի վրա ոչինչ չկար։ Նա համարյա գտել էր պատասխանը, երբ լսվեց մի ճռճռան ձայն։
― Արի այստեղ, փոքրիկս, ես գիտեմ, թե ինչ է քեզ պետք։ ― Ձայնը սոսափյունի նման էր։
Քորալայնի մտքով անցավ, որ այդպես կարող է խոսել միայն ահռելի սատկած միջատը։ Չնայած, սատկած ինչ֊որ բանը կարո՞ղ էր խոսել։
Նա անցավ ցածր ու թեք առաստաղ ունեցող մի քանի սենյակներով և վերջապես հասավ ամենահեռավոր սենյակին։ Դա ննջարան էր։ Վերևի խելագար ծերուկը նստած էր անկյունում վերարկուն ու գլխարկը հագին։ Երբ Քորալայնը մտավ, նա ասում էր․
― Ոչինչ չի փոխվի, փոքրիկս։ ― Նրա ձայնը նման էր գետնին ընկնող չոր տերևների շրշյունի։ Եթե նույնիսկ դու կարողանաս անել խոստացածդ, ոչինչ չի փոխվի։ Դու կվերադառնաս տուն, բայց այնտեղ նորից կձանձրանաս։ Քեզ վրա նորից ուշադրություն չեն դարձնի։ Ոչ ոք չի լսի ասածներդ։ Նրանք նույնիսկ անունդ չեն լսում։ Դու շատ խելացի ես, որպեսզի նրանք քեզ հասկանան։ Մնա մեզ հետ։ Մենք միշտ կլսենք քեզ, միասին կխաղանք ու կուրախանանք։ Մյուս մայրիկը քեզ համար մի ամբողջ աշխարհ կստեղծի, ու դու կուսումնասիրես այն։ Իսկ երբ հետազոտես, մի գիշերում հին աշխարհը կքանդի ու նորը կկառուցի։ Ամեն մի նոր օր, նախորդից ավելի երջանիկ կլինի։ Հիշո՞ւմ ես խաղալիքնեով արկղը։ Ապրել հատուկ քեզ համար կառուցված աշխարհում, շատ ավելի հաճելի է։
― Իսկ եթե եղանակը փչանա ու անձրև գա, հեռուստացույցով հետաքրքիր հաղորդում չլինի, ու գնալու տեղ չունենա՞մ։ Իսկ եթե այդպիսի օրերը մշտական լինե՞ն, ― ասաց Քորալայնը։
― Այդպիսի բան երբեք չի լինի, ― պատասխանեց ձայնը մթության միջից։
― Իսկ այն սխտորով, թարխունով, լոբիով անհամ ուտելիքը, որ պատրաստում են խոհարարական գրքով, նույնպե՞ս չի լինի ― հարցրեց Քորալայնը։
― Այստեղ պատրաստված բոլոր ճաշերը քեզ միայն ուրախություն կպարգևեն, ― ասաց ձայնը գլխարկի տակից։ Չսիրած ոչ մի ուտելիք չի լինի։
― Իսկ ես կունենա՞մ «Դեյ֊Գլո» կանաչ ձեռնոցներ ու գորտերով դեղին երկարաճիտ ռետինե կոշիկներ։
― Գորտերով, բադիկներով, ռնգեղջյուրյով, ութոտնոտնուկով, ― ինչպիսին ցանկանաս։ Ամեն օր կարթնանաս մի նոր աշխարհում։ Եթե մնաս այստեղ, կկատարվեն բոլոր ցանկություններդ։
― Մի՞թե չեք հասկանում, որ ես չեմ ուզում ամեն ինչ հենց այնպես ստանալ։ Ի՞նչ հաճույք կարելի է ստանալ դրանից։
― Ոչինչ չեմ հասկանում, ― շշնջաց ձայնը։
― Իհարկե չես հասկանում, ― ասաց Քորալայնը ու մոտեցրեց աչքին անցքով քարը։ Չէ որ դու միայն իսկական խելագար ծերունու անհաջող կրկնօրինակն ես։
― Հերիք է, ― շշնջաց մեռած ձայնը։
Քորալայնը նայեց ծերունուն անցքի միջով և նրա կրծքի մոտ տեսավ մի աստղիկ, որը թարթում էր երկնագույն֊սպիտակ լույսով։ Նա ափսոսաց, որ ձեռքի տակ փայտ չունի, որպեսզի հասնի այդ աստղիկին․ չէ՞որ նա չէր ուզում մոտենալ ծերուկին։
Դեռ նոր էր մի քայլ արել դեպի ծերունին, երբ նա կողքի վրա շրջվեց ու քանդվեց։ Վերարկուի, թևքերի, գլխարկի միջից դուրս եկան ահռելի քանակությամբ կարմիր աչքերով առնետներ։ Նրանք տարբեր կողմեր ցրվեցին։ Վերարկուն ու գլխարկը ընկան հատակին։
Քորալայնը մոտեցավ ու նայեց վերարկուի մեջ։ Ապակյա գնդիկը այնտեղ չէր։
Նա նորից զննեց սենյակը անցքի միջով ու նկատեց, թե ինչպես մի բան փայլեց հատակին, դռան մոտ։ Գնդիկը ամենամեծ, սև առնետի թաթերի մեջ էր։
Սովորաբար առնետները մարդուց արագ են վազում, հատկապես կարճ տարածությունները։ Բայց մի՞թե կարելի է համեմատել հաստլիկ սև առնետին և հաստատակամ աղջկան (նույնիսկ ավելի կարճ հասակ ունեցող, քան կարող էր լինել իր տարիքում)։ Ավելի փոքր առնետները վազվզում էին նրա ոտքերի տակ, աշխատելով խանգարել նրան, բայց Քորալայնը նրանց չէր նկատում, նա վազում էր դեպի դուռը, առանց աչքը կտրելու գնդիկը թաթերում պահող առնետից։
Նրանք հասան աստիճաններին։
Քորալայնը նկատեց, որ տունը շարունակում է փոխվել, կորցնում էր իր հստակ ուրվագիծը ու ծորում։ Նա փոխվեց նույնիսկ այն մի քանի վայրկյանների ընթացքում, երբ Քորալայնը ներքև էր վազում։ Այժմ նա ավելի շատ նման էր լուսանկարի, քան իսկական տան։
Նա հետապնդում էր առնետին աստիճանից աստիճան թռչելով, ու արդեն անկարող էր մտածել մի այլ բանի մասին, բացի հաղթանակից։ Նա համարյա հասել էր առնետին, երբ հանկարծ ոլորեց ոտքը, սայթաքեց ու ընկավ։
Ձախ ծունկը քերծվել էր, ափի մաշկը պոկվել, վերքերի մեջ ավազ էր լցվել։ Շատ չէր ցավում, բայց պարզ էր, որ հետո կցավի։ Նա թափ տվեց ավազը, վեր կացավ և հասկացավ, որ տանուլ է տվել, որ այլևս իմաստ չունի հետապնդել առնետին։ Նա իջավ ներքև աստիճաններով։ Ձեռքը շատ էր ցավում։ Նա իրեն ավելի վատ էր զգում, քան այն ժամանակ, երբ մայրիկը հեծանվից հանեց լրացուցիչ անիվները։ Միայն մի տարբերություն կար։ Այն ժամանակ նա իրեն հաղթող էր զգում, որովհետև սովորել էր այն, ինչ նախկինում չէր կարող անել։ Հիմա նա գիտեր, որ տարվել է, որ չկարողացավ փրկել ուրվական֊երեխաներին, կորցրեց ծնողներին, ինքն իրեն, կորցրեց ամեն ինչ։ Նա փակեց աչքերը, նա ցանկանում էր անհետանալ։
Հանկարծ ինչ որ մեկը հազաց։ Քորալայնը բացեց աչքերը ու տեսավ առնետին։ Առնետը ընկած էր աղյուսե հարթակին, մարմնից անջատված գլխով։ Բեղիկները կախվել էին, աչքերը լայն բացվել, կիսաբաց բերանում երևում էին դեղին ատամները։
Գլխահատված առնետի կողքին գոհ տեսքով նստած էր կատուն։ Նա թաթով պահում էր ապակյա գնդիկը։
― Կարծեմ ես արդեն ասել եմ, որ երբեք չեմ սիրել որսալ առնետներ, ― ասաց կատուն։ Բայց նկատեցի, որ այս առնետը հետաքրքրում է քեզ։ Ոչի՞նչ, որ ես խառնվեցի։
― Իհարկե ոչինչ, ― ասաց Քորալայնը շունչ քաշելով։ Ինձ թվում է․․․ Այո, ես հիշում եմ, որ դու այդպիսի բան ես ասել։
Կատուն բարձրացրեց թաթը ու գլորեց գնդիկը Քորալայնի մոտ։ Նա վերցրեց գնդիկը և լսեց գողացված վերջին հոգու շշնջյունը․
― Նա խաբել է քեզ, նա երբեք քեզ ազատ չի արձակի, չէ՞ որ դու նրա ձեռքում ես։ Իսկ նա երբեք չի զիջում, այդպիսին է նրա էությունը։
Քորալայնը զգաց, թե ինչպես են ցցվում ծոծրակի մազերը։ Նա դրեց գնդիկը գրպանը։
Այժմ երեք գնդիկն էլ նրա մոտ էին։ Մնում էր գտնել ծնողներին, բայց այդ խնդիրը հեշտ էր լուծել։ Նա արդեն գիտեր ծնողների տեղը։ Մյուս մայրիկը ոչինչ չէր կարողանում ստեղծել։ Նա միայն ձևափոխում էր, կամ ջարդում։ Քորալայնը հիշեց բուխարիկի դարակը, որի վրա տանը ոչինչ դրված չէր։ Բայց նա մի բան էլ հասկացավ։
― Մյուս մայրիկը չի կատարի իր խոստումը։ Նա բաց չի թողնի մեզ, ― ասաց Քորալայնը։
― Ես երբեք էլ այդպիսի հույս չեմ ունեցել, ― նկատեց կատուն, ― արդեն ասել եմ․ ոչ մի երաշխիք չկա, որ նա ազնիվ կխաղա։ ― Նա բարձրացրեց գլուխը։ ― Դու նկատե՞լ ես։
― Ինչը՞։
― Շուրջդ նայիր, ― ասաց կատուն։
Տունը ավելի էր տափակել։ Քիչ առաջ նա նման էր լուսանկարի, իսկ հիմա մոխրագույն թղթի վրա ածուխով նկարված անփույթ նկարի։
― Ինչ էլ որ լինի, ես շնորհակալ եմ, որ օգնեցիր հաղթել առնետին։ Դե ինչ, ես արդեն տեղ հասա։ Կարող ես ման գալ մառախուղի մեջ, կամ որտեղ ուզում ես։ Հուսով եմ, որ կհանդիպենք տանը։ Եթե իհարկե նա ինձ բաց թողնի։
Հանկարծ կատվի մազերը ցցվեցին, պոչը բարձրացավ, նա նմանվեց բուխարիկի խողովակները մաքրող խոզանակի։
― Ի՞նչ պատահեց, ― հարցրեց Քորալայնը։
― Նրանք անհետացան, ― պատասխանեց կատուն։ ― Այլևս չկան։ Անցքերը չկան։ Նրանք չափազանց նեղ են։
― Դա վա՞տ է։
Կատուն իջեցրեց պոչը ու մեջքով դեպի Քորալայնը դանդաղ ետ֊ետ գնաց, մինչև նրա ոտքերին դիպավ։ Քորալայնը կռացավ, շոյեց կատվին ու զգաց, թե ինչպես է բաբախում նրա սիրտը։ Կատուն դողում էր աշնանային տերևի նման։
― Ամեն ինչ լավ կլինի, ― ասաց Քորալայնը։
― Ամեն ինչ շատ լավ կլինի։ Ես քեզ տուն կտանեմ։
Կատուն լուռ էր։
Գնանք, ― ասաց Քորալայնը ու քայլեց դեպի աստիճանները։
Կատուն նստած էր դժբախտ տեսքով, թվում էր, որ նա փոքրացել է։
― Այստեղից կարելի է դուրս գալ, միայն նրան հանդիպելուց հետո, ― ասաց Քորալայնը։ Ուրիշ ելք մենք չունենք։
Նա վերցրեց կատվին ձեռքերի վրա։ Կատուն չդիմադրեց։ Նա միայն դողում էր։
Քորալայնը գրկեց կատվին։ Չնայած կատուն ծանր էր, բայց տանել հնարավոր էր։ Նա սկսեց լպստել Քորալայնի ձեռքի վերքը, որը դեռ արյունոտ էր։
Քորալայնը դանդաղ բարձրանում էր դեպի տուն տանող աստիճաններով։ Նրա գրպաններից մեկում կամաց չխկչխկում էին ապակյա գնդիկները, մյուսում քարն էր, իսկ ձեռքերին նրան ամուր սեղմված կատուն էր։
Նա մոտեցավ դռանը (որը այժմ մանկական անվարժ նկարի տեսք ուներ) ու հրեց այն։ Քորալայնը համարյա համոզված էր, որ ձեռքը կանցնի դռան միջով, իսկ նրա ետևում միայն մթության մեջ առկայծող աստղեր են։
Բայց դուռը բացվեց, և Քորալայնը մտավ ներս։
